ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม
อรรถกถาเล่มที่ ๒๖ ภาษาบาลีอักษรไทย อุ.อ. (ปรมตฺถที.)

หน้าที่ ๓๕๔.

๒. สตฺตชฏิลสุตฺตวณฺณนา [๕๒] ทุติเย พหิทฺวารโกฏฺฐเกติ ปาสาททฺวารโกฏฺฐกสฺส พหิ, น วิหารทฺวารโกฏฺฐกสฺส. โส กิร ปาสาโท โลหปาสาโท วิย สมนฺตา จตุทฺวารโกฏฺฐกปริวุโต ปาการปริกฺขิตฺโต. เตสุ ปาจีนทฺวารโกฏฺฐกสฺส พหิ ปาสาทจฺฉายายํ ปาจีนโลกธาตุํ โอโลเกนฺโต ปญฺญตฺตวรพุทฺธาสเน นิสินฺโน โหติ. ชฏิลาติ ชฏาวนฺโต ตาปสเวสธาริโน. นิคณฺฐาติ เสตปฏนิคณฺฐรูปธาริโน. เอกสาฏกาติ เอกสาฏกนิคณฺฐา วิย เอกํ ปิโลติกขณฺฑํ หตฺเถ พนฺธิตฺวา เตนาปิ ๑- สรีรสฺส ปุริมภาคํ ปฏิจฺฉาเทตฺวา วิจรณกา. ปรูฬฺหกจฺฉนขโลมาติ ปรูฬฺหกจฺฉโลมา ปรูฬฺหนขา ปรูฬฺหอวเสสโลมา จ, กจฺฉาทีสุ ทีฆโลมา ทีฆนขา จาติ อตฺโถ. ขาริวิวิธมาทายาติ วิวิธํ ขาราทินานปฺปการํ ปพฺพชิตปริกฺขารภณฺฑิกํ คเหตฺวา. อวิทูเร อติกฺกมนฺตีติ วิหารสฺส อวิทูรมคฺเคน นครํ ปวิสนฺติ. ราชาหํ ภนฺเต ปเสนทิ โกสโลติ อหํ ภนฺเต ราชา ปเสนทิโกสโล, มยฺหํ นามํ ตุเมฺห ชานาถาติ. กสฺมา ปน ราชา โลเก อคฺคปุคฺคลสฺส สนฺติเก นิสินฺโน เอวรูปานํ นคฺคนิสฺสิรีกานํ อญฺชลึ ปคฺคณฺหาตีติ? สงฺคณฺหณตฺถาย. เอวญฺหิสฺส อโหสิ "สจาหํ เอตฺตกมฺปิ เอเตสํ น กริสฺสามิ, มยํ ปุตฺตทารํ ปหาย เอตสฺสตฺถาย ทุพฺโภชนทุกฺขเสยฺยาทีนิ อนุโภม, อยํ อมฺหากํ นิปจฺจการมตฺตมฺปิ น กโรติ. ตสฺมึ หิ กเต อเมฺห `โอจรกา'ติ ชโน อคฺคเหตฺวา `ปพฺพชิตา'อิจฺเจว สญฺชานิสฺสติ, กึ อิมสฺส ภูตตฺถกถเนนาติ อตฺตนา ทิฏฺฐํ สุตํ ปฏิจฺฉาเทตฺวา น กเถยยุํ, เอวํ กเต ปน อนิคูหิตฺวา กเถสฺสนฺตี"ติ. อปิจ สตฺถุ อชฺฌาสยชานนตฺถมฺปิ เอวมกาสีติ. ราชา กิร ภควนฺตํ อุปสงฺกมนฺโตปิ กติปยกาลํ สมฺมาสมฺโพธึ น สทฺทหิ. เตนสฺส เอวํ อโหสิ "ยทิ ภควา สพฺพํ ชานาติ, มยา อิเมสํ นิปจฺจการํ กตฺวา `อิเม อรหนฺโต'ติ วุตฺเต นานุชาเนยฺย, @เชิงอรรถ: ม.,สี. พนฺธิตฺวา เอเกนนฺเตน หิ, พนฺธิตฺวา เตน อโธนาภิปริยนฺตํ พนฺธิตฺวา @เอเกนนฺเตน หิ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๕๕.

อถ มํ อนุวตฺตนฺโต อนุชาเนยฺย, กุโต ตสฺส สพฺพญฺญุตา"ติ. เอวํ โส สตฺถุ อชฺฌาสยชานนตฺถํ ตถา อกาสิ. ภควา ปน "อุชุกเมว `น อิเม สมณา โอจรกา'ติ วุตฺเต ยทิปิ ราชา สทฺทหติ, มหาชโน ปน ตมตฺถํ อชานนฺโต น สทฺทเหยฺย, สมโณ โคตโม `ราชา อตฺตโน กถํ สุณาตี'ติ ยงฺกิญฺจิ มุขารูฬฺหํ กเถตี'ติ วเทยฺย, ตํ ตสฺส ทีฆรตฺตํ อหิตาย ทุกฺขาย สํวตฺเตยฺย, อญฺโญ จ คุฬฺหกมฺมํ วิวฏํ กตํ ภเวยฺย, สยเมว ราชา เตสํ โอจรกภาวํ กเถสฺสตี"ติ ญตฺวา "ทุชฺชานํ โข เอตนฺ"ติอาทิมาห. ตตฺถ กามโภคินาติ อิมินา ปน ราคาภิภวํ, อุภเยนาปิ วิกฺขิตฺตจิตฺตํ ทสฺเสติ. ปุตฺตสมฺพาธสยนนฺติ ปุตฺเตหิ สมฺพาธสยนํ. เอตฺถ จ ปุตฺตสีเสน ทารปริคฺคหํ, ปุตฺตทาเรสุ อุพฺพิลฺลาจิตฺเตน ๑- เตสํ ราคาทิเหตุโสกาภิภเวน ๒- จิตฺตสฺส สงฺกิลิฏฺฐตํ ทสฺเสติ. กาสิกจนฺทนนฺติ สณฺหจนฺทนํ, กาสิกวตฺถญฺจ จนฺทนญฺจาติ วา อตฺโถ. มาลาคนฺธวิเลปนนฺติ วณฺณคนฺธตฺถาย มาลา, สุคนฺธภาวตฺถาย คนฺธํ, ฉวิราคกรณตฺถาย วิเลปนํ ธาเรนฺเตน. ชาตรูปรชตนฺติ สุวณฺณญฺเจว อวสิฏฺฐธนญฺจ. สาทิยนฺเตนาติ ปฏิคฺคณฺหนฺเตน. สพฺเพนปิ กาเมสุ อภิคิทฺธภาวเมว ปกาเสติ. สํวาเสนาติ สหวาเสน. สีลํ เวทิตพฺพนฺติ "อยํ เปสโล วา ทุสฺสีโล วา"ติ สํวสนฺเตน เอกสฺมึ ฐาเน สห วสนฺเตน ชานิตพฺโพ. ตญฺจ โข ทีเฆน อทฺธุนา น อิตฺตเรนาติ ๓- ตญฺจ สีลํ ทีเฆน กาเลน เวทิตพฺพํ, น อิตฺตเรน. กติปยทิวเส หิ สญฺญตากาโร สํวุตินฺทฺริยากาโร จ หุตฺวา สกฺกา ทสฺเสตุํ. มนสิกโรตา โน อมนสิกโรตาติ ตมฺปิ "สีลมสฺส ปริคฺคณฺหิสฺสามี"ติ มนสิกโรนฺเตน ปจฺจเวกฺขนฺเตน สกฺกา ชานิตุํ, น อิตเรน. ปญฺญวตาติ ตมฺปิ สปฺปญฺเญเนว @เชิงอรรถ: สี. อุพฺพิลฺลาวิเตน เตน, ฉ.ม. อุปฺปิลาวิเตน ฉ.ม. ฆราวาสาทิ... @ ฉ.ม. น อิตฺตรนฺติ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๕๖.

ปณฺฑิเตน. พาโล หิ มนสิกโรนฺโตปิ ชานิตุํ น สกฺโกติ. สํโวหาเรนาติ กถเนน. โย หิ โกจิ มนุสฺเสสุ โวหารํ อุปชีวติ เอวํ วาเสฏฺฐ ชานาหิ วาณิโช โส น พฺราหฺมโณติ ๑- เอตฺถ หิ วาณิชฺชํ โวหาโร นาม, "จตฺตาโร อริยโวหารา"ติ ๒- เอตฺถ เจตนา. "สงฺขา สมญฺญา ปญฺญตฺติ โวหาโร"ติ ๓- เอตฺถ ปญฺญตฺติ. "โวหารมตฺเตน โส โวหเรยฺยา"ติ ๔- เอตฺถ กถา โวหาโร. อิธาปิ โส เอว อธิปฺเปโต. เอกจฺจสฺส หิ สมฺมุขากถา ปรมฺมุขากถาย น สเมติ, ปรมฺมุขากถา สมฺมุขากถาย, ตถา ปุริมกถา ปจฺฉิมกถาย, ปจฺฉิมกถา จ ปุริมกถาย. โส กเถนฺโตเยว สกฺกา ชานิตุํ "อสุจิ เอโส ปุคฺคโล"ติ. สุจิสีลสฺส ปน ปุริมํ ปจฺฉิเมน ปจฺฉิมญฺจ ปุริเมน, สมฺมุขา กถิตญฺจ ปรมฺมุขา กถิเตน, ปรมฺมุขา กถิตญฺจ สมฺมุขา กถิเตน สเมติ, ตสฺมา กเถนฺเตน สกฺกา สุจิภาโว ชานิตุนฺติ ปากาเสนฺโต อาห "สํโวหาเรน โสเจยฺยํ เวทิตพฺพนฺ"ติ. ถาโมติ ญาณถาโม. ยสฺส หิ ญาณถาโม นตฺถิ, โส อุปฺปนฺเนสุ อุปทฺทเวสุ คเหตพฺพคหณํ กตฺตพฺพกิจฺจํ ๕- อปสฺสนฺโต อทฺวาริกํ ฆรํ ปวิฏฺโฐ วิย จรติ. เตนาห "อาปทาสุ โข มหาราช ถาโม เวทิตพฺโพ"ติ. สากจฺฉายาติ สห กถาย. ทุปฺปญฺญสฺส หิ กถา อุทเก เคณฺฑุ วิย อุปฺปลวติ. ๖- ปญฺญวโต กเถนฺตสฺส ปฏิภานํ อนนฺตํ โหติ. อุทกวิปฺผนฺทิเตเนว ๗- หิ มจฺโฉ ขุทฺทโก มหนฺโต วาติ ปญฺญายติ. @เชิงอรรถ: ขุ.สุ. ๒๕/๖๒๐/๔๕๖ ที.ปา. ๑๑/๓๑๓/๒๐๖ @ อภิ.สงฺ. ๓๔/๑๓๑๓/๒๙๗ สํ.ส. ๑๕/๒๕/๑๗ @ สี. คเหตพฺพํ ปหาตพฺพญฺจ กิญฺจิ, ฉ.ม. กตฺตพฺพกรณํ @ สี. เลฑฺฑุ วิย นุปฺปลวติ, ฉ.ม. เคณฺฑุ วิย อุปฺลวติ @ ฉ.ม. อุทกวิปฺผนฺทเนเนว

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๕๗.

อิติ ภควา รญฺโญ อุชุกเมว เต "อิเม นามา"ติ อวตฺวา อรหนฺตานํ อนรหนฺตานญฺจ ชานนูปายํ ปกาเสสิ. ราชา ตํ สุตฺวา ภควโต สพฺพญฺญุตาย เทสนาวิลาเสน จ อภิปฺปสนฺโน "อจฺฉริยํ ภนฺเต"ติอาทินา อตฺตโน ปสาทํ ปกาเสตฺวา อิทานิ เต ยาถาวโต ภควโต อาโรเจนฺโต "เอเต ภนฺเต มม ปุริสา โจรา"ติอาทิมาห. ตตฺถ โจราติ อปพฺพชิตา เอว ปพฺพชิตรูเปน รฏฺฐปิณฺฑํ ภุญฺชนฺตา ปฏิจฺฉนฺนกมฺมนฺตตฺตา. โอจรกาติ เหฏฺฐา จรกา. โจรา หิ ปพฺพตมตฺถเกน จรนฺตาปิ เหฏฺฐา จรกาว นิหีนกมฺมตฺตา. อถ วา โอจรกาติ จรปุริสา. โอจริตฺวาติ อวจริตฺวา วีมํสิตฺวา, ตสฺมึ ตสฺมึ เทเส ตํ ตํ ปวตฺตึ ญตฺวาติ อตฺโถ. โอสาริสฺสามีติ ๑- ปฏิปชฺชิสฺสามิ, กริสฺสามีติ อตฺโถ. รโชชลฺลนฺติ รชญฺจ มลญฺจ. ปวาเหตฺวาติ สุฏฺฐุ วิกฺขาลนวเสน อปเนตฺวา. กปฺปิตเกมสฺสูติ อลงฺการสตฺเถ วุตฺตวิธินา กปฺปเกหิ ฉินฺนเกสมสฺสู. กามคุเณหีติ กามโกฏฺฐาเสหิ, กามพนฺธเนหิ วา. สมปฺปิตาติ สุฏฺฐุ อปฺปิตา อลฺลีนา. สมงฺคิภูตาติ สห ภูตา ปริจาเรสฺสนฺตีติ อินฺทฺริยานิ สมนฺตโต จาเรสฺสนฺติ, กีฬาเปสฺสนฺติ วา. เอตมตฺถํ วิทิตฺวาติ เอตํ เตสํ ราชปุริสานํ อตฺตโน อุทรสฺส การณา ปพฺพชิตเวเสน โลกวญฺจนสงฺขาตํ อตฺถํ วิทิตฺวา. อิมํ อุทานนฺติ อิมํ ปราธีนตาปรวญฺจนตาปฏิกฺเขปวิภาวนํ อุทานํ อุทาเนสิ. ตตฺถ น วายเมยฺย สพฺพตฺถาติ ทูเตยฺยโอจรกกมฺมาทิเก สพฺพสฺมึ ปาปกมฺเม อิเม ราชปุริสา วิย ปพฺพชิโต น วายเมยฺย, วายามํ อุสฺสาหํ น กเรยฺย, สพฺพตฺถ ยตฺถ กตฺถจิ วายามํ อกตฺวา อปฺปมตฺตเกปิ ปุญฺญสฺมึเยว วายเมยฺยาติ อธิปฺปาโย. นาญฺญสฺส ปุริโส สิยาติ ปพฺพชิตรูเปน อญฺญสฺส ปุคฺคลสฺส เสวกปุริโส น สิยา. กสฺมา? เอวรูปสฺสปิ โอจรกาทิปาปกมฺมสฺส @เชิงอรรถ: สี.,ก. โอยายิสฺสามีติ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๕๘.

กตฺตพฺพตฺตา. นาญฺญํ นิสฺสาย ชีเวยฺยาติ อญฺญํ ปรํ อิสฺสราทึ นิสฺสาย "ตปฺปฏิพทฺธํ เม สุขทุกฺขนฺ"ติ เอวํจิตฺโต หุตฺวา น ชีวิกํ ปวตฺเตยฺย, อตฺตทีโป อตฺตสรโณ อนญฺญสรโณ เอว ภเวยฺย. อถ วา อนตฺถาวหโต "โอจรณนฺ"ติ ๑- ลทฺธนามกตฺตา อญฺญํ อกุสลกมฺมํ นิสฺสาย น ชีเวยฺย. ธมฺเมน น วณึ จเรติ ธนาทิอตฺถาย ธมฺมํ น กเถยฺย. โย หิ ธนาทิเหตุ ปเรสํ ธมฺมํ เทเสติ, โส ธมฺเมน วาณิชฺชํ กโรติ นาม, เอวํ ธมฺเมน ตํ น จเรยฺย. อถ วา ธนาทีนํ อตฺถาย โกสลรญฺโญ ปุริโส วิย โอจรกาทิกมฺมํ กโรนฺโต ปเรหิ อนาสงฺกนียตาย ปพฺพชฺชาลิงฺคสมาทานาทีนิ อนุติฏฺฐนฺโต ธมฺเมน วาณิชฺชํ กโรติ นาม. โยปิ อิธ ปริสุทฺธํ พฺรหฺมจริยํ จรนฺโตปิ อญฺญตรํ เทวนิกายํ ปณิธาย พฺรหฺมจริยํ จรติ, โสปิ ธมฺเมน วาณิชฺชํ กโรติ นาม, เอวํ ธมฺเมน วาณิชฺชํ น จเร, น กเรยฺยาติ อตฺโถ. ทุติยสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตา. -----------


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๒๖ หน้า ๓๕๔-๓๕๘. http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=26&A=7922&modeTY=2&pagebreak=1              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=26&A=7922&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=25&i=132              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=25&A=3412              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=25&A=3616              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=25&A=3616              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๕ http://84000.org/tipitaka/read/?index_25

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]