ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ENGLISH letter
Atthakatha Book 25 : PALI ROMAN Dha.A.8 taṇhā-brāhmaṇa

page101.

26. Brāhmaṇavaggavaṇṇanā --------- 1. Pasādabahulabrāhmaṇavatthu. (264) "../../bdpicture/chinda sotaṃ parakkammāti imaṃ dhammadesanaṃ satthā jetavane viharanto pasādabahulaṃ brāhmaṇaṃ ārabbha kathesi. So kira brāhmaṇo bhagavato dhammadesanaṃ sutvā pasannacitto attano gehe soḷasamattānaṃ bhikkhūnaṃ niccabhattaṃ paṭṭhapetvā bhikkhūnaṃ āgatavelāyaṃ pattaṃ gahetvā "āgacchantu bhonto arahanto, nisīdantu bhonto arahantoti yaṅkiñci vadanto arahantavādappaṭisaṃyuttameva vadati. Tesu puthujjanā "ayaṃ amhesu arahantasaññīti cintayiṃsu, khīṇāsavā "ayaṃ no khīṇāsavabhāvaṃ jānātīti evaṃ te sabbepi kukkuccāyantā tassa gehaṃ na gamiṃsu. So dukkhī dummano "kiṃ nu kho ayyā nāgacchantīti vihāraṃ gantvā satthāraṃ vanditvā tamatthaṃ ārocesi. Satthā bhikkhū āmantetvā "kiṃ etaṃ bhikkhaveti pucchitvā, tehi tasmiṃ atthe ārocite, "sādiyatha pna tmhe bhikkhave arahantavādanti āha. "na sādiyāma bhanteti. "evaṃ sante, manussānaṃ etaṃ pasādabhaññaṃ, anāpatti bhikkhave pasādabhaññe, apica kho pana brāhmaṇassa arahantesu adhimattaṃ pemaṃ; tasmā

--------------------------------------------------------------------------------------------- page102.

Tumhehipi taṇhāsotaṃ chetvā arahattameva pattuṃ yuttanti vatvā dhammaṃ desento imaṃ gāthamāha "../../bdpicture/chinda sotaṃ parakkamma kāme panūda brāhmaṇa, saṅkhārānaṃ khayaṃ ñatvā akataññūsi brāhmaṇāti. Tattha "parakkammāti: taṇhāsotaṃ nāma appamattakena vāyāmena chindituṃ na sakkā; tasmā ñāṇasampayuttena mahantena parakkamena parakkamitvā taṃ sotaṃ chinda ubhopi kāme panuda nīhara. Brāhmaṇāti: khīṇāsavānaṃ 1- ālapanametaṃ. Saṅkhārānanti: pañcannaṃ khandhānaṃ khayaṃ jānitvā. Akataññūti: evaṃ sante, tvaṃ suvaṇṇādīsu kenaci akatassa nibbānassa jānanato akataññū nāma hosīti. 2- Desanāvasāne bahū sotāpattiphalādīni pāpuṇiṃsūti. Pasādabahulabrāhmaṇavatthu. ----------- 2. Sambahulabhikkhuvatthu. (265) "yadā dvayesu dhammesūti imaṃ dhammadesanaṃ satthā jetavane viharanto sambahule bhikkhū ārabbha kathesi. Ekadivasaṃ tiṃsamattā disāvāsikā bhikkhū āgantvā satthāraṃ vanditvā nisīdiṃsu. Sārīputtatthero tesaṃ arahattassa upanissayaṃ @Footnote: 1. gāthāyaṃ pana ekavacanaṃ kataṃ. 2. Sī. Ma. hotīti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page103.

Disvā satthāraṃ upasaṅkamitvā ṭhitakova imaṃ pañhaṃ pucchi "bhante dve dhammā dve dhammāti vuccantīti: katame nu kho dve dhammāti. Atha naṃ satthā "dve dhammāti kho sārīputta samathavipassanā vuccantīti vatvā imaṃ gāthamāha "yadā dvayesu dhammesu pāragū hoti brāhmaṇo, athassa sabbe saṃyogā aṭṭhaṃ gacchanti jānatoti. Tattha "yadāti: yasmiṃ kāle dvidhā ṭhitesu samathavipassanā- dhammesu abhiññāpāragādivasena 1- ayaṃ khīṇāsavo pāragū hoti, athassa vaṭṭasmiṃ saṃyojanasamatthā sabbe kāmasaṃyogādayo saṃyogā evaṃ jānantassa aṭṭhaṃ parikkhayaṃ gacchantīti attho. Desanāvasāne sabbepi te bhikkhū arahatte patiṭṭhahiṃsūti. Sambahulabhikkhuvatthu. ---------- 3. Māravatthu. (266) "yassa pāraṃ apāraṃ vāti imaṃ dhammadesanaṃ satthā jetavane viharanto māraṃ ārabbha kathesi. So kira ekasmiṃ divase aññataro puriso viya hutvā satthāraṃ upasaṅkamitvā pucchi "bhante pāraṃ pāranti vuccati: kinnu kho etaṃ pāraṃ nāmāti. Satthā "māro ayanti viditvā 2- @Footnote: 1. Ma....pāragatādivasena. 2. Sī. Yu. vijānitvā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page104.

"pāpima kiṃ tava pārena, taṃ vītarāgehi pattabbanti vatvā imaṃ gāthamāha "yassa pāraṃ apāraṃ vā pārāpāraṃ na vijjati, vītaddaraṃ visaṃyuttaṃ tamahaṃ brūmi brāhmaṇanti tattha "pāranti: ajjhattikāni cha āyatanāni. Apāranti: bāhirāni cha āyatanāni. Pārāpāranti: tadubhayaṃ. Na vijjatīti: yassa sabbametaṃ `ahanti vā `mamanti vā gahaṇābhāvena natthi, taṃ kilesadarānaṃ 1- vigamena vītaddaraṃ sabbakkilesehi visaṃyuttaṃ ahaṃ brāhmaṇaṃ vadāmīti attho. Desanāvasāne bahū sotāpattiphalādīni pāpuṇiṃsūti. Māravatthu. ------- 4. Aññatarabrāhmaṇavatthu. (267) "jhāyinti imaṃ dhammadesanaṃ satthā jetavane viharanto aññataraṃ brāhmaṇaṃ ārabbha kathesi. So kira cintesi "satthā attano sāvake `brāhmaṇāti vadati, ahañcamhi jātigottena brāhmaṇo, maṃpi kho evaṃ vattuṃ vaṭṭatīti. So satthāraṃ upasaṅkamitvā tamatthaṃ pucchi. Satthā "nāhaṃ @Footnote: 1. Ma. Yu. kilesadarathānaṃ. Sī. saṃkilesadarathānaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page105.

Jātigottamattena brāhmaṇaṃ vadāmi, uttamatthaṃ [1]- anuppattameva panetaṃ 2- vadāmīti vatvā imaṃ gāthamāha "jhāyiṃ virajamāsīnaṃ katakiccaṃ anāsavaṃ uttamatthaṃ anuppattaṃ tamahaṃ brūmi brāhmaṇanti. Tattha "jhāyinti: duvidhena jhānena jhāyantaṃ kāmarajena virajaṃ vane ekamāsīnaṃ catūhi maggehi soḷasannaṃ kiccānaṃ katattā katakiccaṃ āsavānaṃ abhāvena anāsavaṃ uttamatthaṃ arahattaṃ anuppattaṃ ahaṃ brāhmaṇaṃ vadāmīti attho. Desanāvasāne so brāhmaṇo sotāpattiphale patiṭṭhahi, sampattānaṃpi sātthikā desanā ahosīti. Aññatarabrāhmaṇavatthu. ------------- 5. Ānandattheravatthu. (268) "divā tapati ādiccoti imaṃ dhammadesanaṃ satthā migāramātupāsāde viharanto ānandattheraṃ ārabbha kathesi. Pasenadikosalo kira mahāpavāraṇāya sabbābharaṇappaṭimaṇḍito gandhādīni ādāya vihāraṃ agamāsi. Tasmiṃ khaṇe kāḷudāyitthero jhānaṃ samāpajjitvā parisapariyante nisinno hoti. Nāmameva 3- @Footnote: 1. Sī. Ma. Yu. etthantare "arahattanti atthi. 2. Sī. Ma. Yu. panevaṃ. @3. Ma. Yu. manāpameva panassa sarīraṃ suvaṇṇavaṇṇaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page106.

Panassetaṃ, sarīraṃ suvaṇṇavaṇṇaṃ, tasmiṃ pana khaṇe cando uggacchati, suriyo aṭṭhameti. Ānandatthero aṭṭhamentassa suriyassa uggacchantassa ca candassa obhāsaṃ oloketvā rañño sarīrobhāsaṃ therassa sarīrobhāsaṃ tathāgatassa ca sarīrobhāsaṃ olokesi. Tattha sabbobhāse atikkamitvā satthā virocati. Thero satthāraṃ vanditvā "bhante ajja mama ime obhāse olokentassa tumhākameva obhāso ruccati, tumhākaṃ hi sarīraṃ sabbobhāse atikkamitvā virocatīti āha. Atha naṃ satthā "ānanda suriyo nāma divā virocati, cando rattiṃ, rājā alaṅkatakāleyeva virocati, khīṇāsavo gaṇasaṅgaṇikaṃ pahāya antosamāpattiyaṃyeva virocati; buddho pana rattiṃpi divāpi pañcavidhena tejena virocatīti vatvā imaṃ gāthamāha "divā tapati ādicco, rattimābhāti candimā, sannaddho khattiyo tapati, jhāyī tapati brāhmaṇo; atha sabbamahorattiṃ buddho tapati tejasāti. Tattha "divā tapatīti: divāva virocati, rattiṃ panassa gatamaggopi na paññāyati. Candimāti: candopi abbhādīhi mutto rattimeva virocati, no divā. Sannaddhoti: suvaṇṇamaṇicittehi sabbābharaṇehi paṭimaṇḍito caturaṅginiyā senāya parikkhittova rājā virocati, na aññātakavesena ṭhito.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page107.

Jhāyīti: khīṇāsavo pana gaṇaṃ vinodetvā jhāyantova virocati. Tejasāti: sammāsambuddho pana sīlatejena 1- dussīlatejaṃ guṇatejena dugguṇatejaṃ 2- paññātejena duppaññatejaṃ puññatejena apuññatejaṃ dhammatejena adhammatejaṃ pariyādayitvā iminā pañcavidhena tejasā niccakālameva virocatīti attho. Desanāvasāne bahū sotāpattiphalādīni pāpuṇiṃsūti. Ānandattheravatthu. ----------- 6. Aññatarapabbajitavatthu. (269) "bāhitapāpoti imaṃ dhammadesanaṃ satthā jetavane viharanto aññataraṃ pabbajitaṃ ārabbha kathesi. Eko kira brāhmaṇo bāhirapabbajjāya pabbajitvā "samaṇo gotamo attano sāvake `pabbajitāti vadati, ahañcamhi pabbajito, maṃpi kho evaṃ vattuṃ vaṭṭatīti cintetvā satthāraṃ upasaṅkamitvā etamatthaṃ pucchi. Satthā "nāhaṃ ettakena `pabbajitoti vadāmi, kilesamalānaṃ pana pabbajitattā pabbajito nāma hotīti vatvā imaṃ gāthamāha @Footnote: 1. Sī. Yu. caraṇatejena. 2. Sī. Ma. Yu. nigguṇatejaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page108.

"bāhitapāpo hi brāhmaṇo samacariyāya `samaṇoti vuccati, pabbājayamattano malaṃ tasmā `pabbajitoti vuccatīti. Tattha "samacariyāyāti: sabbākusalāni sametvā caraṇena. Tasmāti: yasmā bāhitapāpatāya brāhmaṇo, akusalāni sametvā caraṇena `samaṇoti vuccati; tasmā yo attano rāgādimalaṃ pabbājayanto vinodento carati, sopi tena pabbājanena "pabbajitoti vuccatīti attho. Desanāvasāne so pabbajito sotāpattiphale patiṭṭhahi, sampattānaṃpi sātthikā desanā ahosīti. Aññatarapabbajitavatthu. ----------- 7. Sārīputtattheravatthu. (270) "na brāhmaṇassāti imaṃ dhammadesanaṃ satthā jetavane viharanto sārīputtattheraṃ ārabbha kathesi. Ekasmiṃ kira ṭhāne sambahulā manussā "aho amhākaṃ ayyo khantibalena samannāgato, aññesu akkosantesu vā paharantesu vā, kopamattaṃpi na hotīti therassa guṇakathaṃ kathayiṃsu. Atheko micchādiṭṭhiko brāhmaṇo "ko esa na kujjhatīti pucchi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page109.

"amhākaṃ theroti. "kujjhāpento na bhavissatīti. "natthetaṃ brāhmaṇāti. "tenahi ahaṃ kujjhāpessāmīti. "sace sakkosi, kujjhāpehīti. So "hotu, jānissāmi 1- kattabbanti theraṃ bhikkhāya paviṭṭhaṃ disvā pacchābhāgena gantvā piṭṭhimajjhe mahantaṃ pāṇippahāramadāsi. Thero "kinnāmetanti anoloketvāva gato. Brāhmaṇassa sakalasarīre ḍāho uppajji. So "aho guṇasampanno ayyoti therassa pādamūle nipajjitvā "khamatha me bhanteti vatvā, "kiṃ etanti vutte, "ahaṃ vīmaṃsanatthāya tumhe paharinti āha. "hotu, khamāmi teti. "sace me bhante khamatha, mama geheyeva nisīditvā bhikkhaṃ gaṇhathāti therassa pattaṃ gaṇhi. Theropi pattaṃ adāsi. Brāhmaṇo theraṃ gehaṃ netvā parivisi. Manussā kujjhitvā "iminā amhākaṃ niraparādho ayyo pahaṭo, daṇḍenapissa mokkho natthi; ettheva naṃ māressāmāti leḍḍudaṇḍādihatthā brāhmaṇassa gehadvāre aṭṭhaṃsu. Thero uṭṭhāya gacchanto brāhmaṇassa hatthe pattaṃ adāsi. Manussā taṃ therena saddhiṃ gacchantaṃ disvā "bhante tumhākaṃ pattaṃ gahetvā brāhmaṇaṃ nivattethāti āhaṃsu. "kiṃ etaṃ upāsakāti. "brāhmaṇena tumhe pahaṭā, mayamassa kattabbaṃ jānissāmāti. "kiṃ pana tumhe iminā pahaṭā, udāhu ahanti. "tumhe bhanteti. "maṃ esa paharitvā khamāpesi, gacchatha tumheti manusse uyyojetvā brāhmaṇaṃ @Footnote: 1. Sī. Ma. Yu. jānissāmissa.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page110.

Nivattāpetvā thero vihārameva gato. Bhikkhū ujjhāyiṃsu "kinnāmetaṃ, sārīputtatthero yena brāhmaṇena pahaṭo, tasseva gehe nisīditvā bhikkhaṃ gahetvā āgato, therassa pahaṭakālato paṭṭhāya na idāni so kassaci lajjissati, avasese pothento vicarissatīti. Satthā āgantvā "kāya nuttha bhikkhave etarahi kathāya sannisinnāti pucchitvā, "imāya nāmāti vutte, "bhikkhave brāhmaṇo brāhmaṇaṃ paharanto nāma natthi, gihibrāhmaṇena pana samaṇabrāhmaṇo pahaṭo bhavissati: kodho nāmesa anāgāmimaggena samugghātaṃ gacchatīti vatvā dhammaṃ desento imā gāthā abhāsi "na brāhmaṇassa pahareyya, nāssa muñcetha brāhmaṇo, dhi brāhmaṇassa hantāraṃ, tato dhi yassa muñcati. Na brāhmaṇassetadakiñci seyyo, yadānisedho manaso piyehi; yato yato hiṃsamano nivattati, tato tato sammatimeva dukkhanti. Tattha "pahareyyāti: khīṇāsavabrāhmaṇo "ahamasmīti jānanto khīṇāsavassa vā aññassa vā brāhmaṇassa 1- na pahareyya. Nāssa muñcethāti: sopi pahaṭo khīṇāsavabrāhmaṇo assa paharitvā ṭhitassa veraṃ na muñcetha, tasmiṃ kopaṃ na kareyyāti attho. Dhi brāhmaṇassāti: khīṇāsavabrāhmaṇassa hantāraṃ garahāmi. @Footnote: 1. Sī. Ma. aññatarassa vā jātibrāhmaṇassa.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page111.

Tato dhīti: yo pana taṃ paharantaṃ paṭippaharanto tassa upari veraṃ muñcati, taṃ tatopi garahāmiyeva. Etadakiñci seyyoti: yaṃ khīṇāsavassa akkosantaṃ vā appaccakkosanaṃ paharantaṃ vā appaṭippaharaṇaṃ, etaṃ tassa khīṇāsavabrāhmaṇassa na kiñci seyyo appamattakaseyyo na hoti, athakho adhimattameva seyyoti attho. Yadānisedho manaso piyehīti: kodhanassa hi kodhuppādo manaso piyo nāma, tehi 1- panesa mātāpitūsupi buddhādīsupi aparajjhati; tasmā yo assa tehi manaso nisedho kodhavasena uppajjamānassa cittassa niggaho, etaṃ na kiñci seyyoti 2- attho 3-. Hiṃsamanoti: kodhamano, so tassa yato yato vatthuto anāgāmimaggena samugghātaṃ gacchanto nivattati. Tato tatoti: tato tato vatthuto sakalaṃpi vaṭṭadukkhaṃ nivattatievāti attho. Desanāvasāne bahū sotāpattiphalādīni pāpuṇiṃsūti. Sārīputtattheravatthu. ---------- @Footnote: 1. Ma. kodho hi. @2. Sī. na akiñci seyyo. @3. na brāhmaṇassetadakiñci seyyoti: paṭighapakkhikā cetasikā idha manaso piyā nāMa. @ tesaṃ vasena hi paṭiveraṃ muñcituṃ icchati. yaṃ tehi manaso anisedho aniggaho etaṃ @ akiñci seyyo adhimattakaseyyo na hoti, bālā pana paṭiveraṃ muñcituṃ samatthabhāvaṃ @ paggaṇhanti, yanti padaṃ kiriyāparāmasananti amhākaṃ mati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page112.

8. Mahāpajāpatīgotamīvatthu. (271) "yassa kāyenāti imaṃ dhammadesanaṃ satthā jetavane viharanto mahāpajāpatiṃ gotamiṃ ārabbha kathesi. Bhagavatā hi anuppanne vatthusmiṃ paññatte aṭṭha garudhamme 1- maṇḍanakajātiyo puriso surabhipupphadāmaṃ viya sirasā sampaṭicchitvā saparivārā mahāpajāpatī gotamī upasampadaṃ labhi. Añño tassā upajjhāyo vā ācariyo vā natthi. Evaṃ laddhūpasampadaṃ theriṃ ārabbha aparena samayena kathaṃ samuṭṭhāpesuṃ "mahāpajāpatiyā gotamiyā ācariyupajjhāyā na paññāyanti, sahattheneva kāsāyāni gaṇhīti. Evañca pana vatvā bhikkhuniyo kukkuccāyantiyo tāya saddhiṃ neva uposathaṃ na pavāraṇaṃ karonti. Tā gantvā tathāgatassāpi tamatthaṃ ārocesuṃ. Satthā tāsaṃ kathaṃ sutvā "mayā mahāpajāpatiyā gotamiyā aṭṭha garudhammā dinnā, ahamevassā ācariyo ahameva upajjhāyo; kāyaduccaritādivirahitesu khīṇāsavesu kukkuccannāma na kattabbanti vatvā dhammaṃ desento imaṃ gāthamāha "yassa kāyena vācāya manasā natthi dukkaṭaṃ, saṃvutaṃ tīhi ṭhānehi tamahaṃ brūmi brāhmaṇanti. @Footnote: 1. vi. culla. 7/323.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page113.

Tattha "dukkaṭanti: sāvajjaṃ dukkhudrayaṃ apāyasaṃvattanikaṃ kammaṃ. Tīhi ṭhānehīti: etehi kāyādīhi tīhi kāraṇehi kāyaduccaritādip- pavesananivāraṇatthāya dvārapihitaṃ ahaṃ brāhmaṇaṃ vadāmīti attho. Desanāvasāne bahū sotāpattiphalādīni pāpuṇiṃsūti. Mahāpajāpatīgotamīvatthu. ---------- 9. Sārīputtattheravatthu. (272) "yamhā dhammaṃ vijāneyyāti imaṃ dhammadesanaṃ satthā jetavane viharanto sārīputtattheraṃ ārabbha kathesi. So kirāyasmā assajittherassa santike dhammaṃ sutvā sotāpattiphalaṃ pattakālato paṭṭhāya "yassaṃ 1- disāyaṃ thero vasatīti suṇāti, tato añjaliṃ paggayha tatova sīsaṃ katvā nipajji. Bhikkhū "micchādiṭṭhiko sārīputto ajjāpi disā namassamāno vicaratīti tamatthaṃ tathāgatassa ārocesuṃ. Satthā theraṃ pakkosāpetvā "saccaṃ kira tvaṃ sārīputta disā namassanto vicarasīti pucchitvā, "bhante mama disā namassanabhāvaṃ vā anamassanabhāvaṃ vā tumheva jānāthāti vutte, "bhikkhave na sārīputto disā namassati, assajittherassa 2- pana santikā dhammaṃ sutvā sotāpattiphalaṃ @Footnote: 1. Sī. Yu. yaṃ disaṃ. @2. asasajissāti yuttataraṃ. ña. va.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page114.

Pattatāya attano ācariyaṃ namassati; yañhi ācariyaṃ nissāya bhikkhu dhammaṃ vijānāti, tena so brāhmaṇena aggi viya sakkaccaṃ namassitabboyevāti vatvā dhammaṃ desento imaṃ gāthamāha "yamhā dhammaṃ vijāneyya sammāsambuddhadesitaṃ sakkaccaṃ taṃ namasseyya aggihuttaṃva brāhmaṇoti. Tattha "aggihuttaṃvāti: yathā brāhmaṇo aggihuttaṃ sammā paricaraṇena ceva añjalikammādīhi ca sakkaccaṃ namassati; evaṃ yamhā ācariyā tathāgatappaveditaṃ dhammaṃ vijāneyya, taṃ sakkaccaṃ namasseyyāti attho. Desanāvasāne bahū sotāpattiphalādīni pāpuṇiṃsūti. Sārīputtattheravatthu. --------- 10. Jaṭilabrāhmaṇavatthu. (273) "na jaṭāhīti imaṃ dhammadesanaṃ satthā jetavane viharanto ekaṃ jaṭilabrāhmaṇaṃ ārabbha kathesi. So kira "ahaṃ mātito ca pitito ca sujāto brāhmaṇakule nibbatto, sace samaṇo gotamo attano sāvake `brāhmaṇāti vadati, maṃpi nukho tathā vattuṃ vaṭṭatīti satthu santikaṃ gantvā tamatthaṃ pucchi. Atha naṃ satthā "nāhaṃ brāhmaṇa jaṭāmattena na jātigottamattena brāhmaṇaṃ vadāmi, paṭividdhasaccameva panāhaṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page115.

Brāhmaṇoti vadāmīti vatvā [1]- imaṃ gāthamāha "na jaṭāhi na gottena na jaccā hoti brāhmaṇo, yamhi saccañca dhammo ca so suci so ca brāhmaṇoti. Tattha "saccanti: yasmiṃ puggale cattāri saccāni soḷasahākārehi paṭivijjhitvā ṭhitaṃ saccaññāṇañceva navavidhalokuttaradhammo ca atthi, so suci ceva brāhmaṇo cāti attho. Desanāvasāne bahū sotāpattiphalādīni pāpuṇiṃsūti. Jaṭilabrāhmaṇavatthu. ----------- 11. Kuhakabrāhmaṇavatthu. (274) "kinteti imaṃ dhammadesanaṃ satthā kūṭāgārasālāyaṃ viharanto ekaṃ vaggulivattaṃ kuhakabrāhmaṇaṃ ārabbha kathesi. So kira vesālīnagaradvāre ekaṃ kukkudharukkhaṃ 2- āruyha dvīhi pādehi sākhaṃ gaṇhitvā adhosiro 3- olambanto "kapilānaṃ me sataṃ detha kahāpaṇe detha paricārikaṃ detha, no ce dassatha, ito patitvā maranto nagaraṃ anagaraṃ karissāmīti vadati. Tathāgatassāpi bhikkhusaṅghaparivutassa nagarapavisanakāle bhikkhū taṃ brāhmaṇaṃ disvā nikkhamanakālepi naṃ tatheva olambantaṃ passiṃsu. Nāgarāpi "ayaṃ pāto paṭṭhāya evaṃ olambanto patitvā [4]- nagaraṃ anagaraṃ kareyyāti @Footnote: 1. Ma. etthantare dhammaṃ desentoti atthi 2. Sī. Ma. Yu. kakudharukkhaṃ. @3. Sī. avaṃsarīro. Yu. avaṃsiro. 4. Ma. etthantare marantoti atthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page116.

Cintetvā nagaravināsabhītā "yaṃ so yācati, sabbaṃ demāti paṭissuṇitvā adaṃsu. So otaritvā sabbaṃ gahetvā agamāsi. Bhikkhū vihārūpacāre taṃ gāvī viya vicaritvā gacchantaṃ disvā sañjānitvā "laddhante brāhmaṇa yathāpatthitanti pucchitvā "āma laddhaṃ meti sutvā antovihāre tathāgatassa tamatthaṃ ārocesuṃ. Satthā "na bhikkhave idānevesa kuhakacoro, pubbepi kuhakacoroyeva ahosi; idāni panesa bālajanaṃ vañceti, tadā pana paṇḍite vañcetuṃ nāsakkhīti vatvā tehi yācito atītaṃ āhari: "atīte ekaṃ kāsikagāmaṃ nissāya eko kuhakatāpaso vāsaṃ kappeti. Taṃ ekaṃ kulaṃ paṭijaggi: divā uppannakhādanīyabhojanīyato attano puttānaṃ viya tassāpi ekaṃ koṭṭhāsaṃ deti, sāyaṃ uppannakoṭṭhāsaṃ ṭhapetvā dutiyadivase deti. Athekadivasaṃ sāyaṃ godhamaṃsaṃ labhitvā sādhukaṃ pacitvā tato koṭṭhāsaṃ ṭhapetvā dutiyadivase tassa deti. Tāpaso maṃsaṃ khāditvā 1- va rasataṇhāya baddho "kiṃ maṃsaṃ nāmetanti pucchitvā "godhamaṃsanti sutvā bhikkhāya caritvā sappidadhikaṭukabhaṇḍādīni gahetvā paṇṇasālaṃ gantvā ekamante ṭhapesi. Paṇṇasālāya pana avidūre ekasmiṃ vammike godharājā viharati. So kālena kālaṃ tāpasaṃ vandituṃ āgcchati. Taṃdivasaṃ panesa "taṃ vadhissāmīti daṇḍaṃ paṭicchādetvā tassa vammikassāvidūre ṭhāne niddāyanto viya nisīdi. Godharājā vammikato nikkhamitvā tassa santikaṃ āgacchanto ākāraṃ sallakkhetvā "na @Footnote: 1. Sī. sāyitvā va.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page117.

Me ajja ācariyassa ākāro ruccatīti tatova nivatti. Tāpaso tassa nivattanabhāvaṃ ñatvā tassa maraṇatthāya daṇḍaṃ khipi. Daṇḍo virajjhitvā gato. Godharājā vammikaṃ pavisitvā tato sīsaṃ nīharitvā āgatamaggaṃ olokento tāpasaṃ āha "samaṇaṃ taṃ maññamāno upagañchiṃ asaññataṃ, so maṃ daṇḍena pāhāsi yathā assamaṇo tathā; kinte jaṭāhi dummedha, kinte ajinasāṭiyā, abbhantarante gahanaṃ bāhiraṃ parimajjasīti. Atha naṃ tāpaso santakena palobhetuṃ evamāha "ehi godha nivattassu bhuñja sālīnamodanaṃ, telaṃ loṇañca me atthi pahūtaṃ mayha pipphalīti. Taṃ sutvā godharājā "yathā yathā tvaṃ kathesi; tathā tathā me palāyitukāmatāva hotīti vatvā imaṃ gāthamāha "esa bhiyyo pavekkhāmi vammikaṃ sataporisaṃ telaṃ loṇañca kintesi ahitaṃ mayha pipphalīti. Evañca pana vatvā "ahaṃ ettakaṃ kālaṃ tayi samaṇasaññaṃ akāsiṃ, idāni te maṃ paharitukāmatāya daṇḍo khitto, tassa khittakālatoyeva assamaṇo jāto; kintādisassa duppaññassa puggalassa jaṭāhi, kiṃ sakhurena ajinacammena, abbhantaraṃ hi te gahanaṃ, kevalaṃ bāhirameva parimajjasīti āha. Satthā imaṃ atītaṃ āharitvā "tadā esa kuhako tāpaso

--------------------------------------------------------------------------------------------- page118.

Ahosi, godharājā pana ahamevāti vatvā jātakaṃ samodhānetvā tadā godhapaṇḍitena tassa niggahitakāraṇaṃ dassento imaṃ gāthamāha "kinte jaṭāhi dummedha, kinte ajinasāṭiyā; abbhantarante gahanaṃ bāhiraṃ parimajjasīti. Tattha "kinte jaṭāhīti: ambho duppañña tava subaddhāhipi imāhi jaṭāhi sakhurāya nivatthāyapi imāya ajinacammasāṭikāya ca kimattho. Abbhantaranti: abbhantaraṃ hi te rāgādikkilesagahanaṃ, kevalaṃ hatthilaṇḍaṃ assalaṇḍaṃ viya maṭṭhaṃ bāhiraṃ parimajjasīti attho. Desanāvasāne bahū sotāpattiphalādīni pāpuṇiṃsūti. Kuhakabrāhmaṇavatthu. --------- 12. Kisāgotamīvatthu. (275) "paṃsukūladharanti imaṃ dhammadesanaṃ satthā gijjhakūṭe pabbate viharanto kisāgotamiṃ ārabbha kathesi. Tadā kira sakko paṭhamayāmāvasāne devaparisāya saddhiṃ satthāraṃ upasaṅkamitvā vanditvā ekamante sārāṇīyaṃ dhammakathaṃ suṇanto nisīdi. Tasmiṃ khaṇe kisāgotamī "satthāraṃ passissāmīti ākāsenāgantvā sakkaṃ disvā nivatti. 1- So taṃ vanditvā nivattantiṃ @Footnote: 1. na bhikkhuniyā āciṇṇaṃ rattiṃ carituṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page119.

Disvā satthāraṃ pucchi "kā nāmesā bhante āgacchamānāva tumhe disvā nivattīti. Satthā "kisāgotamī nāmesā mahārāja mama dhītā paṃsukūlikattherīnaṃ aggāti vatvā imaṃ gāthamāha "paṃsukūladharaṃ jantuṃ kisaṃ dhamanisanthataṃ ekaṃ vanasmiṃ jhāyantaṃ tamahaṃ brūmi brāhmaṇanti. Tattha "kisanti: paṃsukūlikā hi attano anurūpaṃ paṭipadaṃ pūrentā appamaṃsalohitā ceva honti dhamanisanthatagattā ca; tasmā evamāha. Ekaṃ vanasminti: vivitte ṭhāne ekaṃ jhāyantaṃ tamahaṃ brāhmaṇaṃ vadāmīti attho. Desanāvasāne bahū sotāpattiphalādīni pāpuṇiṃsūti. Kisāgotamīvatthu. ----------- 13. Aññatarabrāhmaṇavatthu. (276) "na cāhanti imaṃ dhammadesanaṃ satthā jetavane viharanto ekaṃ brāhmaṇaṃ ārabbha kathesi. So kira "samaṇo gotamo attano sāvake `brāhmaṇāti vadati, ahañcamhi brāhmaṇayoniyaṃ nibbatto, maṃpi kho evaṃ vattuṃ vaṭṭatīti satthāraṃ upasaṅkamitvā tamatthaṃ pucchi. Atha naṃ satthā "nāhaṃ brāhmaṇa brāhmaṇayoniyaṃ nibbattamatteneva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page120.

Brāhmaṇaṃ vadāmi, yo pana akiñcano aggahaṇo [1]- tamahaṃ brāhmaṇaṃ vadāmīti vatvā imaṃ gāthamāha "na cāhaṃ brāhmaṇaṃ brūmi yonijaṃ mattisambhavaṃ, bhovādī nāma so hoti, sa ve hoti sakiñcano, akiñcanaṃ anādānaṃ tamahaṃ brūmi brāhmaṇanti. Tattha "yonijanti: yoniyā jātaṃ. Mattisamkavanti: brāhmaṇiyā mātu santake udarasmiṃ sambhūtaṃ. Bhovādīti: so pana āmantanādīsu "bho bhoti vatvā vicaranto bhovādī nāma hoti, sa ve rāgādīhi kiñcanehi sakiñcano; ahaṃ pana rāgādīhi akiñcanaṃ catūhi upādānehi anādānaṃ brāhmaṇaṃ vadāmīti attho. Desanāvasāne so brāhmaṇo sotāpattiphale patiṭṭhahi sampattānaṃpi sātthikā desanā ahosīti. Aññatarabrāhmaṇavatthu. --------- 14. Uggasenavatthu. (277) "sabbasaññojananti imaṃ dhammadesanaṃ satthā veḷuvane viharanto uggasenaṃ nāma seṭṭhiputtaṃ ārabbha kathesi. Vatthu "muñca pure muñca pacchatoti gāthāvaṇṇanāya @Footnote: 1. Sī. etthantare "anaṅgaṇoti atthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page121.

Vitthāritameva. Tadā hi satthā "bhante uggaseno `na bhāyāmīti vadati, abhūtena maññe aññaṃ byākarotīti bhikkhūhi vutte, "bhikkhave mama puttasadisā chinnasaññojanā na bhāyantiyevāti vatvā imaṃ gāthamāha "sabbasaññojanaṃ chetvā yo ve na paritassati, saṅgātigaṃ visaṃyuttaṃ tamahaṃ brūmi brāhmaṇanti. Tattha sabbasaññojananti: dasavidhasaññojanaṃ. Na paritassatīti: taṇhāya na bhāyati. Tamahanti: taṃ ahaṃ rāgādīnaṃ saṅgānaṃ atītattā saṅgātigaṃ catunnaṃpi yogānaṃ abhāvena visaṃyuttaṃ taṃ ahaṃ brāhmaṇaṃ vadāmīti attho. Desanāvasāne bahū sotāpattiphalādīni pāpuṇiṃsūti. Uggasenavatthu. ---------- 15. Dve brāhmaṇavatthu. (278) "../../bdpicture/chetvā naddhinti imaṃ dhammadesanaṃ satthā jetavane viharanto dve brāhmaṇe ārabbha kathesi. Tesu kirekassa cūḷarohito nāma goṇo hoti, ekassa mahārohito nāma. Te ekadivasaṃ "tava goṇo balavā mama goṇo

--------------------------------------------------------------------------------------------- page122.

Balavāti 1- vivaditvā "kinno vivādena, ne pājetvā jānissāmāti aciravatītīre sakaṭaṃ vālukāya pūretvā goṇe yojayiṃsu. Tasmiṃ khaṇe bhikkhūpi nahāyituṃ tattha gatā honti. Brāhmaṇā goṇe pājesuṃ. Sakaṭaṃ niccalaṃ aṭṭhāsi. Naddhivarattā pana chijjiṃsu. Bhikkhū disvā vihāraṃ gantvā tamatthaṃ satthu ārocayiṃsu. Satthā "bhikkhave bāhirā etā naddhivarattā, yokoci etā chindateva, bhikkhunā pana ajjhattikaṃ kodhanaddhiñceva taṇhāvarattañca chindituṃ vaṭṭatīti vatvā imaṃ gāthamāha "../../bdpicture/chetvā naddhiṃ varattañca sandhānaṃ 2- sahanukkamaṃ ukkhittapalighaṃ buddhaṃ tamahaṃ brūmi brāhmaṇanti. Tattha "naddhinti: nayhanabhāvena pavattaṃ kodhaṃ. Varattanti: bandhanabhāvena pavattaṃ taṇhaṃ. Sandhānaṃ sahanukkamanti: anusayānukkamasahitaṃ dvāsaṭṭhidiṭṭhisandhānaṃ 3- idaṃ sabbaṃpi chinditvā ṭhitaṃ avijjāpalighassa ukkhitattā ukkhittapalighaṃ catunnaṃ saccānaṃ buddhattā buddhaṃ taṃ ahaṃ brāhmaṇaṃ vadāmīti attho. Desanāvasāne pañcasatā bhikkhū arahatte patiṭṭhahiṃsu, sampattānaṃpi sātthikā desanā ahosīti. Dvebrāhmaṇavatthu. ---------- @Footnote: 1. tava goṇo balavā udāhu mamāti yuttataraṃ. @ 2. Sī. sandāmaṃ. Yu. Ma. sandānaṃ. 3. dī. Sī. 9/49.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page123.

16. Akkosakabhāradvājavatthu. (279) "akkosanti imaṃ dhammadesanaṃ satthā veḷuvane viharanto akkosakabhāradvājaṃ ārabbha kathesi. Akkosakabhāradvājassa hi bhātu bhāradvājassa dhanañjānī nāma brāhmaṇī sotāpannā ahosi. Sā khipitvāpi kāsitvāpi pakkhalitvāpi "namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassāti imaṃ udānaṃ udānesi. Sā ekadivasaṃ brāhmaṇaparivesanāya pakkhalitvā tatheva mahāsaddena udānaṃ udānesi. Brāhmaṇo kujjhitvā "evamevāyaṃ vasalī yattha vā tattha vā pakkhalitvā tassa muṇḍakassa samaṇassa vaṇṇaṃ bhāsatīti vatvā "idāni te vasali gantvā tassa satthuno vādaṃ āropessāmīti āha. Atha naṃ sā "gaccha brāhmaṇa, nāhaṃ taṃ passāmi, yo tassa bhagavato vādaṃ āropeyya; apica gantvā bhagavantaṃ pañhaṃ pucchassūti āha. So satthu santikaṃ gantvā avanditvāva ekamantaṃ ṭhito, pañhaṃ pucchanto imaṃ gāthamāha "kiṃsu ghatvā 1- sukhaṃ seti, kiṃsu ghatvā 1- na socati, kissassu 2- ekadhammassa, vadhaṃ rocesi gotamāti. Athassa pañhaṃ byākaronto satthā imaṃ gāthamāha "kodhaṃ ghatvā 1- sukhaṃ seti kodhaṃ ghatvā 1- na socati, @Footnote: 1. Ma. chetvā. 2. Sī. Yu. kissassaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page124.

Kodhassa visamūlassa madhuraggassa brāhmaṇa vadhaṃ ariyā pasaṃsanti, tañhi ghatvā na socatīti. So satthari pasīditvā pabbajitvā arahattaṃ pāpuṇi. Athassa kaniṭṭho akkosakabhāradvājo "bhātā kira me pabbajitoti sutvā kuddho āgantvā satthāraṃ asabbhāhi pharusāhi vācāhi akkosi. Sopi satthārā atithīnaṃ khādanīyādidānaopammena saññatto satthari pasanno pabbajitvā arahattaṃ pāpuṇi. Aparepissa "sundarikabhāradvājo bilaṅgakabhāradvājoti dve kaniṭṭhabhātaro satthāraṃ akkosantāva satthārā vinītā pabbajitvā arahattaṃ pāpuṇiṃsu. Athekadivasaṃ dhammasabhāyaṃ kathaṃ samuṭṭhāpesuṃ "āvuso acchariyā vata buddhaguṇā: catūsu nāma bhātikesu akkosantesu, satthā kiñci avatvā tesaṃyeva patiṭṭhā jātoti. Satthā āgantvā "kāya nuttha bhikkhave etarahi kathāya sannisinnāti pucchitvā, "imāya nāmāti vutte, "bhikkhave ahaṃ mama khantibalena samannāgatattā duṭṭhesu adussanto mahājanassa patiṭṭhā homiyevāti vatvā imaṃ gāthamāha "akkosaṃ vadhabandhañca aduṭṭho yo titikkhati, khantibalaṃ balānīkaṃ tamahaṃ brūmi brāhmaṇanti. Tattha "aduṭṭhoti: evaṃ dasahi akkosavatthūhi akkosañca paribhāsañca pāṇiādīhi pothanañca andubandhanādīhi bandhañca yo akuddhamānaso hutvā adhivāseti, khantibalena samannāgatattā khantibalaṃ,

--------------------------------------------------------------------------------------------- page125.

Punappunaṃ uppattiyā anīkabhūteneva khantibalena samannāgatattā balānīkaṃ, taṃ evarūpaṃ ahaṃ brāhmaṇaṃ vadāmīti attho. Desanāvasāne bahū sotāpattiphalādīni pāpuṇiṃsūti. Akkosakabhāradvājavatthu. ---------- 17. Sārīputtattheravatthu. (280) "akkodhananti imaṃ dhammadesanaṃ satthā veḷuvane viharanto sārīputtattheraṃ ārabbha kathesi. Tadā kira thero pañcahi bhikkhusatehi saddhiṃ piṇḍāya caranto nālakagāme mātu gharadvāraṃ agamāsi. Atha naṃ sā nisīdāpetvā parivisamānā akkosi "ambho ucchiṭṭhakhādaka ucchiṭṭhakañjikaṃ alabhitvā paragharesu uḷuṅkapiṭṭhena ghaṭitaṃ kañjikaṃ 1- paribhuñjituṃ arahasi 2- asītikoṭidhanaṃ pahāya pabbajitosi, nāsitamhi tayā, bhuñjāhidānīti; bhikkhūnaṃpi bhattaṃ dadamānā "tumhehi mama putto attano cūḷupaṭṭhāko kato, idāni bhuñjathāti vadesi. Thero bhikkhaṃ gahetvā vihārameva agamāsi. Athāyasmā rāhulo satthāraṃ piṇḍapātena āpucchi. Atha naṃ satthā āha "rāhula kahaṃ gamitthāti. "ayyikāya gāmaṃ bhanteti. "kiṃ pana te ayyikāya upajjhāyo vuttoti. "ayyikāya me bhante upajjhāyo akkositoti. @Footnote: 1. Sī. Ma. Yu. kañjiyaṃ. 2. Sī. Ma. Yu. arahasīti natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page126.

"kinti vatvāti. "idaṃ nāma bhanteti. "upajjhāyena pana te kiṃ vuttanti. "na kiñci bhanteti. Taṃ sutvā bhikkhū dhammasabhāyaṃ kathaṃ samuṭṭhāpesuṃ "āvuso acchariyā vata sārīputtattherassa guṇā: evannāmassa. Mātari akkosantiyā, kodhanamattaṃpi nāhosīti. Satthā āgantvā "kāya nuttha bhikkhave etarahi kathāya sannisinnāti pucchitvā, "imāya nāmāti vutte, "bhikkhave khīṇāsavā nāma akkodhanāva hontīti vatvā imaṃ gāthamāha "akkodhanaṃ vattavantaṃ sīlavantaṃ anussadaṃ 1- dantaṃ antimasārīraṃ tamahaṃ brūmi brāhmaṇanti. Tattha "vattavantanti: dhūtaṅgavattena samannāgataṃ catupārisuddhisīlena sīlavantaṃ taṇhāussadābhāvena 2- anussadaṃ chaḷindriyadamanena dantaṃ koṭiyaṃ ṭhitena attabhāvena antimasarīraṃ tamahaṃ brāhmaṇaṃ vadāmīti attho. Desanāvasāne bahū sotāpattiphalādīni pāpuṇiṃsūti. Sārīputtattheravatthu. ----------- @Footnote: 1. Sī. Yu. anussutaṃ. 2. Sī. taṇhāussāvābhāvena anussutaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page127.

18. Uppalavaṇṇātherīvatthu. (281) "vāri pokkharapattevāti imaṃ dhammadesanaṃ satthā jetavane viharanto uppalavaṇṇātheriṃ ārabbha kathesi. Vatthu "madhuvā maññatī bāloti gāthāvaṇṇanāya vitthārita- meva. Vuttaṃ hi tattha: "aparena samayena mahājano dhammasabhāyaṃ kathaṃ samuṭṭhāpesi "khīṇāsavāpi maññe kāmaṃ sevanti 1-, kiṃ na sevissanti, nahete koḷāparukkhā na ca vammikā allamaṃsasarīrāva; tasmā tepi kāmasukhaṃ sādiyantīti. Satthā āgantvā "kāya nuttha bhikkhave etarahi kathāya sannisinnāti pucchitvā, "imāya nāmāti vutte, "na bhikkhave khīṇāsavā kāmasukhaṃ sādiyanti na kāme sevanti, yathā hi padumapatte patitodakabindu na lippati na saṇṭhāti, vinivattitvā patateva; yathā ca āragge sāsapo na upalippati na saṇṭhāti, vinivattitvā patateva; evaṃ khīṇāsavassa citte duvidhopi kāmo na lippati na saṇṭhātīti vatvā anusandhiṃ ghaṭetvā dhammaṃ desento imaṃ brāhmaṇavagge gāthamāha "vāri pokkharapatteva āraggeriva sāsapo yo na lipapati 2- kāmesu, tamahaṃ brūmi brāhmaṇanti. Tattha "yo na lippatīti: evameva yo abbhantare dubbidhepi kāme 3- na upalippati tasmiṃ kāme na saṇṭhāti, tamahaṃ brāhmaṇaṃ vadāmīti attho. Desanāvasāne bahū sotāpattiphalādīni pāpuṇiṃsūti. Uppalavaṇṇātherīvatthu. @Footnote: 1. Ma. khīṇāsavā maññe kāmasukhaṃ sādiyanti. kāmaṃ sevanti, 2. Ma. limpati. @3. Sī. yasmiṃ kāme.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page128.

19. Aññatarabrāhmaṇavatthu. (282) "yo dukkhassāti imaṃ dhammadesanaṃ satthā jetavane viharanto aññataraṃ brāhmaṇaṃ ārabbha kathesi. Tassa kireko dāso, appaññatte sikkhāpade, palāyitvā pabbajitvā arahattaṃ pāpuṇi. Brāhmaṇo taṃ olokento adisvā ekadivasaṃ satthārā saddhiṃ piṇḍāya pavisantaṃ dvārantare disvā cīvaraṃ daḷhaṃ aggahesi. Satthā nivattitvā "kiṃ idaṃ brāhmaṇāti pucchi. "dāso me bho gotamāti. "pannabhāro esa brāhmaṇāti. "pannabhāroti vutte, brāhmaṇo "arahāti sallakkhesi. Tasmā punapi tena "evaṃ bho gotamāti vutte, satthā "āma brāhmaṇa pannabhāroti vatvā imaṃ gāthamāha "yo dukkhassa pajānāti idheva khayamattano, pannabhāraṃ visaṃyuttaṃ tamahaṃ brūmi brāhmaṇanti. Tattha "dukkhassāti: khandhadukkhassa. Pannabhāranti: orohitakkhandhabhāraṃ 1- catūhi yogehi sabbakkilesehi vā visaṃyuttaṃ tamahaṃ brāhmaṇaṃ vadāmīti attho. Desanāvasāne so brāhmaṇo sotāpattiphale patiṭṭhahi, sampattānaṃpi sātthikā desanā ahosīti. Aññatarabrāhmaṇavatthu. @Footnote: 1. Sī. Ma. Yu. ohitakhandhabhāraṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page129.

20. Khemābhikkhunīvatthu. (283) "gambhīrapaññanti imaṃ dhammadesanaṃ satthā gijjhakūṭe viharanto khemaṃ bhikkhuniṃ ārabbha kathesi. Ekadivasaṃ hi paṭhamayāmasamanantare sakko devarājā devaparisāya saddhiṃ āgantvā satthu santike sārāṇīyaṃ dhammakathaṃ suṇanto nisīdi. Tasmiṃ khaṇe khemā bhikkhunī "satthāraṃ passissāmīti āgantvā sakkaṃ disvā ākāse ṭhitāva satthāraṃ vanditvā nivatti. 1- Sakko taṃ disvā "kā esā bhante āgacchamānā ākāse ṭhitāva vanditvā nivattīti pucchi. Satthā "esā mahārāja mama dhītā khemā nāma mahāpaññā maggāmaggassa kovidāti vatvā imaṃ gāthamāha "gambhīrapaññaṃ medhāviṃ maggāmaggassa kovidaṃ uttamatthaṃ anuppattaṃ tamahaṃ brūmi brāhmaṇanti. Tattha "gambhīrapaññanti: gambhīresu khandhādīsu pavattāya paññāya samannāgataṃ dhammojappaññāya samannāgataṃ medhāviṃ "ayaṃ duggatiyā maggo, ayaṃ sugatiyā maggo, ayaṃ nibbānassa maggo, ayaṃ amaggoti evaṃ magge ca amagge ca chekatāya maggāmaggassa kovidaṃ arahattasaṅkhātaṃ uttamatthaṃ anuppattaṃ tamahaṃ brāhmaṇaṃ vadāmīti attho. Desanāvasāne bahū sotāpattiphalādīni pāpuṇiṃsūti. Khemābhikkhunīvatthu. @Footnote: 1. 118 aṅke antasaññānaṃ oloketabbaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page130.

21. Pabbhāravāsitissattheravatthu. (284) "asaṃsaṭṭhanti imaṃ dhammadesanaṃ satthā jetavane viharanto pabbhāravāsitissattheraṃ ārabbha kathesi. So kira satthu santike kammaṭṭhānaṃ gahetvā araññaṃ pavisitvā sappāyasenāsanaṃ olokento ekaṃ lenapabbhāraṃ pāpuṇi. Sampattakkhaṇeyevassa cittaṃ ekaggataṃ labhi. So "ahaṃ idha vasanto pabbajitakiccaṃ nipphādetuṃ sakkhissāmīti cintesi. Lenepi adhivatthā devatā "sīlavā bhikkhu āgato, iminā saddhiṃ ekaṭṭhāne vasituṃ dukkhaṃ; ayaṃ pana idha ekarattimeva vasitvā pakkamissatīti cintetvā putte ādāya nikkhami. Thero punadivase pātova gocaragāmaṃ piṇḍāya pāvisi. Atha naṃ ekā upāsikā disvā puttasinehaṃ paṭilabhitvā gehe nisīdāpetvā bhojetvā attānaṃ nissāya temāsaṃ vasanatthāya yāci. Sopi "sakkā mayā imaṃ nissāya bhavanissaraṇaṃ kātunti adhivāsetvā tameva lenaṃ agamāsi. Devatā taṃ āgacchantaṃ disvā "addhā kenaci nimantito bhavissati, sve vā parasve vā gamissatīti cintesi. Evaṃ aḍḍhamāsamatte atikkante, "ayaṃ idheva maññe antovassaṃ vasissati, sīlavatā pana saddhiṃ ekaṭṭhāne puttakehi saddhiṃ vasituṃ dukkaraṃ, imañca `nikkhamāti vattuṃ na sakkā; atthi nu kho imassa sīle khalitanti dibbena cakkhunā olokentī upasampadakālato paṭṭhāya tassa

--------------------------------------------------------------------------------------------- page131.

Sīle khalitaṃ adisvā "parisuddhamassa sīlaṃ, kiñcidevassa katvā ayasaṃ uppādessāmīti upaṭṭhākakule upāsikāya jeṭṭhaputtassa sarīre adhimuccitvā gīvaṃ parivattesi. Tassa akkhīni nikkhamiṃsu, mukhato kheḷo paggharati. Upāsikā taṃ disvā "kiṃ idanti viravi. Atha naṃ devatā adissamānarūpā evamāha "mayā esa gahito balikammenapi me attho natthi, tumhākaṃ pana kulupakattheraṃ laṭṭhimadhukaṃ yācitvā tena telaṃ pacitvā imassa natthuto detha, evāhaṃ imaṃ muñcissāmīti. "nassatu vā esa maratu vā, na sakkhissāmahaṃ ayyaṃ laṭṭhimadhukaṃ yācitunti. "sace laṭṭhimadhukaṃ yācituṃ na sakkotha, nāsikāyassa hiṅgucuṇṇaṃ pakkhipituṃ vadethāti. "idaṃpi vattuṃ na sakkomāti. "tenahissa pādadhovanudakaṃ sīse āsiñcathāti. Upāsikā "sakkā idaṃ kātunti velāya āgataṃ theraṃ nisīdāpetvā yāgukhajjakaṃ datvā antarābhatte nisinnassa pāde dhovitvā udakaṃ gahetvā "bhante idaṃ udakaṃ dārakassa sīse āsiñcāmāti āpucchitvā, tena "āsiñcathāti vutte, tathā kariṃsu. 1- Devatā tāvadeva taṃ muñcitvā gantvā lenadvāre aṭṭhāsi. Theropi bhattakiccāvasāne uṭṭhāyāsanā avissaṭṭhakammaṭṭhānatāya dvattiṃsākāraṃ sajjhāyantova pakkāmi. Atha naṃ lenadvāraṃ sampattakāle sā [devatā] "mahāvejja mā idha pavisāti āha. So tattheva ṭhatvā "kāsi tvanti āha. "ahaṃ idha adhivatthā @Footnote: 1. akāsīti bhavitabbaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page132.

Devatāti. Thero "atthi nu kho mayā vejjakammassa kataṭṭhānanti upasampadakālato paṭṭhāya olokento attano sīle tilakaṃ vā kāḷakaṃ vā adisvā "ahaṃ mayā vejjakammassa kataṭṭhānaṃ na passāmi, kasmā evaṃ vadesīti āha. "na passasīti. "āma na passāmīti. "tenahi ācikkhāmi teti. "[āma] ācikkhāhīti. "tiṭṭhatu tāva dūre kathā, ajjeva tayā amanussaggahitassa upaṭṭhākaputtassa pādadhovanudakaṃ sīse āsittaṃ nāsittanti. "āma āsittanti. "kiṃ etaṃ na passasīti. "etaṃ sandhāya tvaṃ vadesīti. "āma etaṃ sandhāya vadāmīti. Thero cintesi "aho vata me sammāpaṇihito attā, sāsanassa anurūpaṃ vata me caritaṃ, devatāpi mama catupārisuddhisīle tilakaṃ vā kāḷakaṃ vā adisvā dārakassa sīse āsittaṃ pādadhovanamattaṃ addasāti. Tassa sīlaṃ ārabbha balavappīti uppajji. So taṃ vikkhambhetvā pāduddhāraṃpi akatvā tattheva arahattaṃ patvā "mādisaṃ parisuddhasamaṇaṃ dūsesi, mā idha vanasaṇḍe vasi, tvameva nikkhamāti devataṃ ovadanto imaṃ udānaṃ udānesi "visuddho vata me vāso nimmalaṃ maṃ tapassinaṃ mā tvaṃ visuddhaṃ dūsesi, nikkhama pavanā tuvanti. So tattheva temāsaṃ vasitvā vutthavasso satthu santikaṃ gantvā bhikkhūhi "kiṃ āvuso pabbajitakiccante matthakaṃ pāpitanti puṭṭho, tasmiṃ lene vassupagamanato paṭṭhāya sabbantaṃ pavattiṃ bhikkhūnaṃ ārocetvā, "āvuso tvaṃ devatāya evaṃ vuccamāno na kujjhasīti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page133.

Vutte, "na kujjhāmīti āha. Taṃ bhikkhū tathāgatassa ārocesuṃ "bhante ayaṃ bhikkhu aññaṃ byākaroti, devatāya imaṃ nāma vuccamānopi `na kujjhāmīti vadatīti. Satthā tesaṃ kathaṃ sutvā "neva bhikkhave mama putto kujjhati, etassa hi gihīhi vā pabbajitehi vā saṃsaggo nāma natthi, asaṃsaṭṭho esa appiccho santuṭṭhoti vatvā dhammaṃ desento imaṃ gāthamāha "asaṃsaṭṭhaṃ gahaṭṭhehi anāgārehi cūbhayaṃ anokasāriṃ appicchaṃ tamahaṃ brūmi brāhmaṇanti. Tattha "asaṃsaṭṭhanti: dassanasavanasamullapanaparibhogakāya- saṃsaggānaṃ abhāvena asaṃsaṭṭhaṃ. Ubhayanti: "gihīhi ca anāgārehi cāti ubhayehipi asaṃsaṭṭhaṃ anokasārinti: anālayacāriṃ 1-. Taṃ evarūpaṃ ahaṃ brāhmaṇaṃ vadāmīti attho. Desanāvasāne bahū sotāpattiphalādīni pāpuṇiṃsūti. Pabbhāravāsitissattheravatthu. ------------ @Footnote: 1. Sī. Yu. anālayacāraṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page134.

22. Aññatarabhikkhuvatthu. (285) "nidhāyāti imaṃ dhammadesanaṃ satthā jetavane viharanto aññataraṃ bhikkhuṃ ārabbha kathesi. So kira satthu santike kammaṭṭhānaṃ gahetvā araññe vāyamanto arahattaṃ patvā "paṭiladdhaguṇaṃ satthu ārocessāmīti tato nikkhami. Atha naṃ ekasmiṃ gāme ekā itthī sāmikena saddhiṃ kalahaṃ katvā, tasmiṃ bahi nikkhamante, "kulagharaṃ gamissāmīti maggaṃ paṭipannā antarāmagge disvā "imaṃ theraṃ nissāya gamissāmīti piṭṭhito piṭṭhito anubandhi. Thero pana taṃ na passati. Athassā sāmiko gehaṃ āgato taṃ adisvā "kulagāmaṃ gatā bhavissatīti anubandhanto taṃ disvā "na sakkā imāya ekikāya imaṃ aṭaviṃ paṭipajjituṃ, kiṃ nu kho nissāya gacchatīti olokento theraṃ disvā "ayaṃ imaṃ gaṇhitvā nikkhanto bhavissatīti cintetvā theraṃ santajjesi. Atha naṃ sā itthī "neva maṃ esa bhadanto passati na ālapati, mā naṃ kiñci avacāti āha. So "kiṃ pana tvaṃ attānaṃ gahetvā gacchantaṃ mama na 1- ācikkhissasi, tuyhameva anucchavikaṃ imassa karissāmīti uppannakodho itthiyā āghātena theraṃ pothetvā taṃ ādāya nivatti. Therassa sakalasarīraṃ sañjātagaṇḍaṃ ahosi. Athassa vihāraṃ āgatakāle bhikkhū sarīraṃ sambāhantā gaṇḍe disvā "kiṃ idanti pucchiṃsu. So tesaṃ tamatthaṃ ārocesi. @Footnote: 1. Ma. nasaddo natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page135.

Atha naṃ bhikkhū "āvuso tasmiṃ purise evaṃ paharante, kiṃ tvaṃ avaca, kiṃ vā te kodho uppannoti. "na me āvuso kodho uppajjatīti. Te satthu santikaṃ gantvā tamatthaṃ ārocetvā "bhante eso bhikkhu `kodho te uppajjatīti vuccamāno `na me āvuso kodho uppajjatīti vadeti, abhūtaṃ vatvā aññaṃ byākarotīti. Satthā tesaṃ kathaṃ sutvā "bhikkhave khīṇāsavā nāma nihitadaṇḍā, te paharantesupi kodhaṃ na karontiyevāti vatvā imaṃ gāthamāha "nidhāya daṇḍaṃ bhūtesu tasesu thāvaresu ca yo na hanti na ghāteti, tamahaṃ brūmi brāhmaṇanti. Tattha "nidhāyāti: nikkhipitvā oropetvā. Tasesu thāvaresu cāti: taṇhātāsena tasesu, taṇhāabhāvena thiratāya thāvaresu ca. Yo na hantīti: yo evaṃ sabbasattesu vigatapaṭighatāya nikkhittadaṇḍo neva kañci sayaṃ hanati na aññaṃ ghāteti, tamahaṃ brāhmaṇaṃ vadāmīti attho. Desanāvasāne bahū sotāpattiphalādīni pāpuṇiṃsūti. Aññatarabhikkhuvatthu. --------

--------------------------------------------------------------------------------------------- page136.

23. Sāmaṇeravatthu. (286) "aviruddhanti imaṃ dhammadesanaṃ satthā jetavane viharanto [1]- sāmaṇera ārabbha kathesi. Ekā kira brāhmaṇī catunnaṃ bhikkhūnaṃ uddesabhattaṃ sajjetvā brāhmaṇaṃ āha "brāhmaṇa vihāraṃ gantvā cattāro mahallakabrāhmaṇe uddisitvā ānehīti. So vihāraṃ gantvā "cattāro me brāhmaṇe uddisitvā 2- dethāti āha. Tassa "saṅkicco paṇḍito sopāko revatoti sattavassikā cattāro khīṇāsavasāmaṇerā pāpuṇiṃsu. Brāhmaṇī mahārahāni āsanāni paññāpetvā ṭhitā sāmaṇere disvā kupitā uddhane pakkhittaloṇaṃ viya taṭataṭāyamānā "tvaṃ vihāraṃ gantvā attano nattumattepi appahonte cattāro kumārake gahetvā āgatosīti vatvā tesaṃ tesu āsanesu nisīdituṃ adatvā nīcapīṭhakāni attharitvā "etesu nisīdathāti vatvā "gaccha brāhmaṇa mahallake oloketvā ānehīti āha. Brāhmaṇo vihāraṃ gantvā sārīputtattheraṃ disvā "ehi, amhākaṃ gehaṃ gamissāmāti ānesi. Thero āgantvā sāmaṇere disvā "imehi brāhmaṇehi bhattaṃ laddhanti pucchitvā "na laddhanti vutte, catunnameva bhattassa paṭiyattabhāvaṃ ñatvā "āharatha me pattanti pattaṃ gahetvā pakkāmi. Brāhmaṇīpi "kiṃ iminā vuttanti pucchitvā "etesaṃ nisinnabrāhmaṇānaṃ @Footnote: 1. Sī. Yu. etthantare "cattāroti atthi. 2. Ma. uddisāpetvā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page137.

Laddhuṃ vaṭṭati, āhara me pattanti attano pattaṃ gahetvā gatoti, "na bhuñjitukāmo bhavissati, sīghaṃ gantvā aññaṃ oloketvā ānehīti. Brāhmaṇo gantvā mahāmoggallānattheraṃ disvā tatheva vatvā ānesi. Sopi sāmaṇere disvā tatheva vatvā pattaṃ gahetvā pakkāmi. Atha naṃ brāhmaṇī āha "ete na bhuñjitukāmā, brāhmaṇavādakaṃ gantvā ekaṃ mahallakabrāhmaṇaṃ ānehīti. Sāmaṇerāpi pāto paṭṭhāya kiñci alabhamānā jighacchāya pīḷitā nisīdiṃsu. Atha nesaṃ guṇatejena sakkassa āsanaṃ uṇhākāraṃ dassesi. So āvajjanto tesaṃ pāto paṭṭhāya nisinnānaṃ kilantabhāvaṃ ñatvā "mayā tattha gantuṃ vaṭṭatīti jarājiṇṇamahallakabrāhmaṇo hutvā tasmiṃ brāhmaṇavādake brāhmaṇānaṃ aggāsane nisīdi. Brāhmaṇo taṃ disvā "idāni me brāhmaṇī attamanā bhavissatīti "ehi, gehaṃ gamissāmāti taṃ ādāya gehaṃ agamāsi. Brāhmaṇī taṃ disvāva tuṭṭhacittā dvīsu āsanesu attharaṇaṃ ekasmiṃ attharitvā "ayya idha nisīdāti āha. Sakko gehaṃ pavisitvā cattāro sāmaṇere pañcappatiṭṭhitena vanditvā tesaṃ āsanapariyante bhūmiyaṃ pallaṅkena nisīdi. Atha naṃ disvā brāhmaṇī brāhmaṇaṃ āha "aho te brāhmaṇo ānīto, etaṃpi 1- ummattakaṃ gahetvā āgatosi, attano nattumatte vandanto vicarati; kiṃ iminā, nīharāhi nanti. @Footnote: 1. Sī. Yu. evaṃ pitumattakaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page138.

So khandhepi hatthepi kacchāyapi gahetvā nikkaḍḍhiyamāno uṭṭhātuṃpi na icchati. Atha naṃ brāhmaṇī "ehi brāhmaṇa, tvaṃ ekasmiṃ hatthe gaṇha, ahaṃ ekasmiṃ gaṇhissāmīti. Ubhopi dvīsu hatthesu gahetvā piṭṭhiyaṃ pothentā gehadvārato bahi akaṃsu. Sakkopi nisinnaṭṭhāneyeva nisinno hatthaṃ parivattesi. Te nivattitvā taṃ nisinnameva disvā bhītaravaṃ ravantā vissajjesuṃ. Tasmiṃ khaṇe sakko attano sakkabhāvaṃ jānāpesi. Atha nesaṃ āhāraṃ adaṃsu. Pañcapi janā āhāraṃ gahetvā eko kaṇṇikamaṇḍalaṃ vinivijjhitvā eko chadanassa purimabhāgaṃ eko pacchimabhāgaṃ eko paṭhaviyaṃ nimujjitvā sakkopi ekena ṭhānena nikkhamīti evaṃ pañcapi janā pañca ṭhānāni agamaṃsu. Tato paṭṭhāya ca pana taṃ gehaṃ kira pañcachiddagehaṃ nāma jātaṃ sāmaṇerepi vihāraṃ gatakāle bhikkhū "āvuso kīdisanti pucchiṃsu. "mā no pucchatha, amhākaṃ diṭṭhakālato paṭṭhāya brāhmaṇī kodhābhibhūtā paññattāsanesu no nisīdituṃpi adatvā `sīghaṃ mahallakabrāhmaṇaṃ ānehīti āha, amhākaṃ upajjhāyo āgantvā amhe disvā `imesaṃ nisinnabrāhmaṇānaṃ laddhuṃ vaṭṭatīti pattaṃ āharāpetvā nikkhami, `aññaṃ mahallakabrāhmaṇaṃ ānehīti vutte, brāhmaṇo mahāmoggallānattheraṃ ānesi, so amhe disvā tatheva vatvā pakkāmi, atha brāhmaṇī `na ete bhuñjitukāmā, gaccha brāhmaṇavādakato ekaṃ mahallakabrāhmaṇaṃ ānehīti brāhmaṇaṃ pahiṇi, so tattha gantvā

--------------------------------------------------------------------------------------------- page139.

Brāhmaṇavesena āgataṃ sakkaṃ ānesi, tassāgatakāle amhākaṃ āhāraṃ adaṃsūti. "evaṃ karontānaṃ pana tesaṃ tumhe na kujjhitthāti. "na kujjhimhāti. Bhikkhū taṃ sutvā satthu ārocesuṃ "bhante ime `na kujjhimhāti abhūtaṃ vatvā aññaṃ byākarontīti. Satthā "bhikkhave khīṇāsavā nāma viruddhesupi na virujjhantiyevāti vatvā imaṃ gāthamāha "aviruddhaṃ viruddhesu attadaṇḍesu nibbutaṃ sādānesu anādānaṃ tamahaṃ brūmi brāhmaṇanti. Tattha "aviruddhanti: āghātavasena viruddhesupi lokiyamahājanesu āghātābhāvena aviruddhaṃ hatthagate daṇḍe vā satthe vā avijjamānepi paresaṃ pahāradānato aviratattā attadaṇḍesu janesu nibbutaṃ nikkhittadaṇḍaṃ pañcannaṃ khandhānaṃ "ahaṃ mamanti gahitattā sādānesu tassa gahaṇassa abhāvena anādānaṃ taṃ evarūpaṃ ahaṃ brāhmaṇaṃ vadāmīti attho. Desanāvasāne bahū sotāpattiphalādīni pāpuṇiṃsūti. Sāmaṇeravatthu. ----------

--------------------------------------------------------------------------------------------- page140.

24. Mahāpanthakattheravatthu. (287) "yassa rāgo cāti imaṃ dhammadesanaṃ satthā veḷuvane viharanto mahāpanthakaṃ ārabbha kathesi. So hi āyasmā cūḷapanthakaṃ catūhi māsehi ekaṃ gāthaṃ paguṇaṃ kātuṃ asakkontaṃ "tvaṃ sāsanepi abhabbo gihibhogāpi parihīno kinte idha vāsena, ito nikkhamassūti vihārā nikkaḍḍhitvā dvāraṃ thakesi. Bhikkhū kathaṃ samuṭṭhāpesuṃ "āvuso mahāpanthakattherena idannāma kataṃ, khīṇāsavānaṃpi maññe kodho uppajjatīti. Satthā āgantvā "kāya nuttha bhikkhave etarahi kathāya sannisinnāti pucchitvā, "imāya nāmāti vutte, "na bhikkhave khīṇāsavānaṃ rāgādayo kilesā atthi, mama puttena pana atthapurekkhāratāya ceva dhammapurekkhāratāya ca taṃ katanti vatvā imaṃ gāthamāha "yassa rāgo ca doso ca māno makkho ca pātito sāsaporiva āraggā, tamahaṃ brūmi brāhmaṇanti. Tattha āraggāti: yassete rāgādayo ayañca paraguṇamakkhanalakkhaṇo makkho āraggā sāsapo viya pātitā, 1- yathā sāsapo āragge na santiṭṭhati, evaṃ citte na santiṭṭhanti 2-; tamahaṃ brāhmaṇaṃ vadāmīti attho. Desanāvasāne bahū sotāpattiphalādīni pāpuṇiṃsūti. Mahāpanthakattheravatthu. ---------- @Footnote: 1. Ma. pātito. 2. Ma. santiṭṭhati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page141.

25. Pilindavacchattheravatthu. (288) "akakkasanti imaṃ dhammadesanaṃ satthā veḷuvane viharanto pilindavacchattheraṃ ārabbha kathesi. So kirāyasmā "ehi vasali, yāhi vasalītiādīni vadanto gihīpi pabbajitepi vasalivādeneva samudācarati. Athekadivasaṃ sambahulā bhikkhū satthu ārocesuṃ "āyasmā bhante pilindavaccho bhikkhū vasalivādena samudācaratīti. Satthā taṃ pakkosāpetvā "saccaṃ kira tvaṃ pilindavaccha bhikkhū vasalivādena samudācarasīti pucchitvā, "evaṃ bhanteti vutte, tassāyasmato pubbenivāsaṃ manasikaritvā "mā kho tumhe bhikkhave vacchassa bhikkhuno ujjhāyittha, na bhikkhave vaccho dosantaro bhikkhū vasalivādena samudācarati, vacchassa bhikkhave bhikkhuno pañca jātisatāni abbokiṇṇāni sabbāni tāni brāhmaṇakule pacchājātāni, so tassa dīgharattaṃ vasalivādo samudāciṇṇo; khīṇāsavassa nāma kakkasaṃ pharusaṃ paresaṃ ghaṭṭanavacanameva 1- natthi, āciṇṇavasena hi mama putto evaṃ kathetīti vatvā dhammaṃ desento imaṃ gāthamāha "akakkasaṃ viññāpaniṃ giraṃ saccaṃ udīraye, yāya nābhisaje kañci, tamahaṃ brūmi brāhmaṇanti. Tattha akakkasanti: apharusaṃ. Viññāpaninti: atthaviññāpaniṃ. @Footnote: 1. Ma. mammaghaṭṭanavacanameva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page142.

Saccanti: bhūtatthaṃ. Nābhisajeti: yāya girāya aññaṃ kujjhāpanavasena na laggāpeyya, khīṇāsavo nāma evarūpameva giraṃ bhāseyya; tasmā tamahaṃ brāhmaṇaṃ vadāmīti attho. Desanāvasāne bahū sotāpattiphalādīni pāpuṇiṃsūti. Pilindavacchattheravatthu. --------- 26. Aññatarabhikkhuvatthu. (289) "yodha dīghanti imaṃ dhammadesanaṃ satthā jetavane viharanto aññataraṃ bhikkhuṃ ārabbha kathesi. Sāvatthiyaṃ kireko micchādiṭṭhiko brāhmaṇo sarīre gandhaggahaṇabhayena uttarisāṭakaṃ apanetvā ekamante ṭhapetvā gehadvāre bahimukho nisīdi. Atheko khīṇāsavo bhattakiccaṃ katvā vihāraṃ gacchanto taṃ sāṭakaṃ disvā ito cito ca oloketvā kañci apassanto "nissāmiko ayanti paṃsukūlaṃ adhiṭṭhahitvā gaṇhi. Atha naṃ brāhmaṇo disvā akkosantova upasaṅkamitvā "muṇḍasamaṇa mama sāṭakaṃ gaṇhasīti āha. "taveso brāhmaṇāti. "āma samaṇāti. "mayā kañci apassantena paṃsukūlasaññāya gahito, gaṇha nanti tassa datvā vihāraṃ gantvā bhikkhūnaṃ tamatthaṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page143.

Ārocesi. Athassa vacanaṃ sutvā bhikkhū tena saddhiṃ keliṃ karontā "kinnu kho āvuso sāṭako dīgho rasso thūlo saṇhoti āhaṃsu. "āvuso dīgho vā hotu rasso vā thūlo vā saṇho vā, natthi mayhaṃ tasmiṃ ālayo, paṃsukūlasaññāya gaṇhinti. Taṃ sutvā bhikkhū tathāgatassa ārocesuṃ "esa bhante bhikkhu abhūtaṃ vatvā aññaṃ byākarotīti. Satthā "bhūtaṃ bhikkhave esa katheti, khīṇāsavā nāma paresaṃ santakaṃ na gaṇhantīti vatvā imaṃ gāthamāha "yodha dīghaṃ vā rassaṃ vā aṇuṃ thūlaṃ subhāsubhaṃ loke adinnaṃ nādiyati tamahaṃ brūmi brāhmaṇanti. Tassattho: sāṭakābharaṇādīsu dīghaṃ vā rassaṃ vā maṇimuttādīsu aṇuṃ vā thūlaṃ vā mahagghaappagghavasena subhaṃ vā asubhaṃ vā yo puggalo imasmiṃ loke parapariggahitaṃ nādiyati, tamahaṃ brāhmaṇaṃ vadāmīti attho. Desanāvasāne bahū sotāpattiphalādīni pāpuṇiṃsūti. Aññatarabhikkhuvatthu. --------

--------------------------------------------------------------------------------------------- page144.

27. Sārīputtattheravatthu. (290) "āsā yassāti imaṃ dhammadesanaṃ satthā jetavane viharanto sārīputtattheraṃ ārabbha kathesi. So kira pañcabhikkhusataparivāro janapade ekaṃ vihāraṃ gantvā vassaṃ upagañchi. Manussā theraṃ disvā bahuṃ vassāvāsikaṃ paṭissuṇiṃsu. Thero pavāretvā, sabbasmiṃ vassāvāsike asampatteyeva, satthu santikaṃ gacchanto bhikkhū āha "daharānañceva sāmaṇerānañca manussehi vassāvāsike āhaṭe gahetvā peseyyātha, ṭhapetvā vā sāsanaṃ pahiṇeyyāthāti. Evañca pana vatvā satthu santikaṃ agamāsi. Bhikkhū kathaṃ samuṭṭhāpesuṃ "ajjāpi maññe sārīputtattherassa taṇhā atthiyeva, tathā hi `manussehi vassāvāsike dinne, attano saddhivihārikānaṃ vassāvāsikaṃ peseyyātha, ṭhapetvā vā sāsanaṃ pahiṇeyyāthāti bhikkhūnaṃ vatvā āgatoti. Satthā āgantvā "kāya nuttha bhikkhave etarahi kathāya sannisinnāti pucchitvā, "imāya nāmāti vutte, "na bhikkhave mama puttassa taṇhā atthi, `manussānaṃ pana puññato daharasāmaṇerānañca dhammikalābhato parihāni mā ahosīti tenevaṃ kathitanti vatvā imaṃ gāthamāha "āsā yassa na vijjanti asmiṃ loke paramhi ca, nirāsāsaṃ 1- visaṃyuttaṃ tamahaṃ brūmi brāhmaṇanti. Tattha "āsāti: taṇhā. Nirāsāsanti: nittaṇhaṃ. @Footnote: 1. Sī. Yu. nirāsayaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page145.

Visaṃyuttanti: sabbakkilesehi visaṃyuttaṃ tamahaṃ brāhmaṇaṃ vadāmīti attho. Desanāvasāne bahū sotāpattiphalādīni pāpuṇiṃsūti. Sārīputtattheravatthu. --------- 28. Mahāmoggallānattheravatthu. (291) "yassālayāti: imaṃ dhammadesanaṃ satthā jetavane viharanto mahāmoggallānattheraṃ ārabbha kathesi. Vatthu purimasadisameva, idha pana satthā mahāmoggallānattherassa nittaṇhabhāvaṃ vatvā imaṃ gāthamāha "yassālayā na vijjanti, aññāya akathaṃkathī, amatogadhaṃ anuppattaṃ tamahaṃ brūmi brāhmaṇanti. Tattha "ālayāti: taṇhā. Aññāya akathaṃkathīti: aṭṭha vatthūni yathābhūtaṃ jānitvā aṭṭhavatthukāya vicikicchāya nibbicikiccho. Amatogadhaṃ anuppattanti. Amataṃ nibbānaṃ ogāhetvā anuppattaṃ tamahaṃ brāhmaṇaṃ vadāmīti attho. Desanāvasāne bahū sotāpattiphalādīni pāpuṇiṃsūti. Mahāmoggallānattheravatthu. -----------

--------------------------------------------------------------------------------------------- page146.

29. Revatattheravatthu. (292) "yodha puññañcāti imaṃ dhammadesanaṃ satthā pubbārāme viharanto revatattheraṃ ārabbha kathesi. Vatthu "gāme vā yadi vāraññeti gāthāvaṇṇanāya vitthāritameva. Vuttañhi tattha: punekadivasaṃ bhikkhū kathaṃ samuṭṭhāpesuṃ "aho sāmaṇerassa lābhā, aho puññaṃ; yena ekakena pañcannaṃ bhikkhusatānaṃ pañcakūṭāgārasatāni katānīti. Satthā āgantvā "kāya nuttha bhikkhave etarahi kathāya sannisinnāti pucchitvā, "imāya nāmāti vutte, "bhikkhave mayhaṃ puttassa neva puññaṃ atthi, na pāpaṃ; ubhayamassa pahīnanti vatvā imaṃ gāthamāha "yodha puññañca pāpañca ubho saṅgaṃ upaccagā, asokaṃ virajaṃ suddhaṃ tamahaṃ brūmi brāhmaṇanti. Tattha "ubhoti: dvepi puññāni ca pāpāni ca chaḍḍetvāti attho. Saṅganti: rāgādibhedaṃ saṅgaṃ. Upaccagāti: atikkanto. Vaṭṭamūlakasokābhāvena asokaṃ antare rāgarajādīnaṃ abhāvena virajaṃ nirupakkilesatāya suddhaṃ tamahaṃ brāhmaṇaṃ vadāmīti attho. Desanāvasāne bahū sotāpattiphalādīni pāpuṇiṃsūti. Revatattheravatthu. ----------

--------------------------------------------------------------------------------------------- page147.

30. Candābhattheravatthu. (293) "candaṃvāti imaṃ dhammadesanaṃ satthā jetavane viharanto candābhattheraṃ ārabbha kathesi. Tatrāyaṃ anupubbīkathā: "atīte kira eko bārāṇasiyaṃ 1- vāṇijo "paccantaṃ gantvā candanaṃ āharissāmīti bahūni vatthābharaṇādīni gahetvā pañcahi sakaṭasatehi paccantaṃ gantvā gāmadvāre nivāsaṃ gahetvā aṭaviyaṃ gopāladārake pucchi "imasmiṃ gāme pabbatapādakammiko koci manusso atthīti. "āma atthīti. "ko nāmesoti. "asuko nāmāti. "bhariyāya panassa puttānaṃ vā kiṃ nāmanti. "idañcidañcāti. "kahaṃ panassa [ṭhāne] gehanti. "asukaṭṭhāne nāmāti. So tehi dinnasaññāya sukhayānake nisīditvā tassa gehadvāraṃ gantvā yānā oruyha gehaṃ pavisitvā "asukanāmeti taṃ itthiṃ pakkosi. Sā "eko no ñātako bhavissatīti vegenāgantvā āsanaṃ paññāpesi. So tattha nisīditvā nāmaṃ vatvā "sahāyo me kahanti pucchi. "araññaṃ gato sāmīti. "mama putto asuko nāma mama dhītā asukā nāma kahanti sabbesaṃ nāmaṃ kittentova pucchitvā "imāni nesaṃ vatthābharaṇāni dadeyyāsi, sahāyakassāpi me aṭavito āgatakāle idaṃ vatthābharaṇaṃ dadeyyāsīti adāsi. Sā tassa uḷārasakkāraṃ katvā sāmikassa āgatakāle "sāmi iminā āgatakālato paṭṭhāya sabbesaṃ nāmaṃ @Footnote: 1. Sī. bārāṇasīvāSī. Ma. Yu. bārāṇasivāSī.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page148.

Vatvā idañcidañca dinnanti āha. Sopissa kattabbayuttakaṃ kari. Atha naṃ sāyaṃ sayane nisinno pucchi "samma pabbatapāde carantena te kiṃ bahuṃ diṭṭhapubbanti. "aññaṃ na passāmi, rattasākhā pana me bahū rukkhā diṭṭhāti. "bahū rukkhāti. "āma bahūti. "tenahi te amhākaṃ dassehīti tena saddhiṃ gantvā rattacandanarukkhe chinditvā pañca sakaṭasatāni pūretvā āgacchanto taṃ āha "samma bārāṇasiyaṃ asukaṭṭhāne nāma mama gehaṃ, kālena kālaṃ mama santikaṃ āgaccheyyāsi, aññena me paṇṇākārena attho natthi, rattasākharukkheeva āhareyyāsīti. So "sādhūti vatvā kālena kālaṃ tassa santikaṃ āgacchanto rattacandanameva āharati. 1- Sopissa bahuṃ dhanaṃ deti. Tato aparena samayena, parinibbute kassapadasabale, patiṭṭhite kāñcanathūpe, so puriso bahuṃ candanaṃ ādāya bārāṇasiṃ agamāsi. Athassa so sahāyako vāṇijo bahuṃ candanaṃ piṃsāpetvā pātiṃ pūretvā "ehi samma 2-, yāva bhattaṃ paccati, tāva cetiyakaraṇaṭṭhānaṃ gantvā āgamissāmāti taṃ ādāya tattha gantvā candanapūjaṃ akāsi. Sopissa paccantavāsī sahāyako cetiyakucchiyaṃ candanena candamaṇḍalaṃ akāsi. Ettakamevassa pubbakammaṃ. So tato cuto devaloke nibbattitvā ekaṃ buddhantaraṃ tattha khepetvā imasmiṃ buddhuppāde rājagahanagare @Footnote: 1. Sī. Ma. Yu. harati. 2. Sī. mayhaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page149.

Brāhmaṇamahāsālakule nibbatti. Tassa nābhimaṇḍalato candamaṇḍalasadisā pabhā uṭṭhahi. Tenassa "candābhotveva nāmaṃ kariṃsu. Cetiye kirassa candamaṇḍalakaraṇassa nissando esa. Brāhmaṇā cintayiṃsu "sakkā amhehi imaṃ gahetvā lokaṃ khāditunti taṃ yānake nisīdāpetvā "yo imassa sarīraṃ hatthena parāmasati, so evarūpaṃ nāma issariyasampattiṃ labhatīti vatvā vicariṃsu. Sataṃ vā sahassaṃ vā satasahassaṃ 1- vā dadamānāeva tassa sarīraṃ hatthena phusituṃ labhanti. Te evaṃ anuvicarantā sāvatthiṃ anuppattā nagarassa ca vihārassa ca antarā nivāsaṃ gaṇhiṃsu. Sāvatthiyaṃpi pañcakoṭimattā ariyasāvakā purebhattaṃ dānaṃ datvā pacchābhattaṃ gandhamālāvatthabhesajjādihatthā dhammassavanāya gacchanti. Brāhmaṇā te disvā "kahaṃ gacchathāti pucchiṃsu. "satthu santikaṃ dhammassavanāyāti. "etha tattha gantvā kiṃ karissatha, amhākaṃ candābhabrāhmaṇassa ānubhāvasadiso ānubhāvo natthi, etassa hi sarīraṃ phusantā idaṃ nāma labhanti, etha passatha nanti. "tumhākaṃ candābhabrāhmaṇassa ko ānubhāvo nāma, amhākaṃ satthāyeva mahānubhāvoti. Te aññamaññaṃ saññāpetuṃ asakkontā "vihāraṃ gantvā candābhabrāhmaṇassa ko amhākaṃ vā satthu ānubhāvaṃ jānissāmāti taṃ gahetvā vihāraṃ agamaṃsu. Satthā, tasmiṃ attano santikaṃ upasaṅkamanteyeva, candābhāya antaradhānaṃ akāsi. So satthu santike aṅgārapacchiyaṃ kāko viya @Footnote: 1. Sī. Ma. Yu. "satasahassanti natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page150.

Ahosi. Atha naṃ ekamantaṃ nayiṃsu. Ābhā paṭipākatikā ahosi. Puna satthu santikaṃ ānayiṃsu. Ābhā tatheva antaradhāyi. Evaṃ tikkhattuṃ gantvā antaradhāyamānaṃ ābhaṃ disvā candābho cintesi "ayaṃ ābhāya antaradhānamantaṃ jānāti maññeti. So satthāraṃ pucchi "kiṃ nu kho ābhāya antaradhānamantaṃ jānāthāti. "āma jānāmīti. "tenahi me dethāti. "na sakkā apabbajitassa dātunti. So brāhmaṇe āha "etasmiṃ mante gahite, ahaṃ sakalajambudīpe jeṭṭhako bhavissāmi, tumhe ettheva hotha, ahaṃ pabbajitvā katipāheneva mantaṃ gaṇhissāmīti. So satthāraṃ pabbajjaṃ yācitvā upasampadaṃ labhi. 1- Athassa dvattiṃsākāraṃ ācikkhi. So "kiṃ idanti pucchi. "idaṃ mantassa parikammaṃ, sajjhāyituṃ vaṭṭatīti. Brāhmaṇāpi antarantarā āgantvā "gahito te mantoti pucchiṃsu. "na tāva gaṇhāmīti. So katipāhasseva arahattaṃ patvā brāhmaṇehi āgantvā pucchitakāle "yātha tumhe, idānāhaṃ agamanadhammo 2- jātoti āha. Bhikkhū tathāgatassa ārocesuṃ "ayaṃ bhante abhūtaṃ vatvā aññaṃ byākarotīti. Satthā "khīṇāsavo idāni bhikkhave mama putto candābho bhūtameva kathetīti vatvā imaṃ gāthamāha "candaṃva vimalaṃ suddhaṃ vippasannamanāvilaṃ nandibhavaparikkhīṇaṃ tamahaṃ brūmi brāhmaṇanti. @Footnote: 1. Sī. Yu. yācitvā pabbajitvā upasampajji. 2. Ma. anāgamanadhammo.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page151.

Tattha "vimalanti: abbhādimalarahitaṃ. Suddhanti: nirupakkilesaṃ. Vippasannanti: pasannacittaṃ. Anāvilanti: kilesādimalarahitaṃ. 1- Nandibhavaparikkhīṇanti: tīsu bhavesu parikkhīṇataṇhaṃ tamahaṃ brāhmaṇaṃ vadāmīti attho. Desanāvasāne bahū sotāpattiphalādīni pāpuṇiṃsūti. Candābhattheravatthu. --------- 31. Sīvalittheravatthu. (294) "yo imanti imaṃ dhammadesanaṃ satthā kuṇḍikoḷiyaṃ nissāya kuṇḍadhānavane viharanto sīvalittheraṃ ārabbha kathesi. Ekasmiṃ hi samaye suppavāsā nāma koḷiyadhītā satta vassāni gabbhaṃ dhāretvā sattāhaṃ mūḷhagabbhā dukkhāhi tibbāhi kaṭukāhi vedanāhi phuṭṭhā, "sammāsambuddho vata so bhagavā, yo imasseva 2- rūpassa dukkhassa pahānāya dhammaṃ deseti; supaṭipanno vatassa bhagavato sāvakasaṅgho, yo imasseva rūpassa dukkhassa pahānāya paṭipanno; susukhaṃ vata nibbānaṃ, yatthidaṃ evarūpaṃ dukkhaṃ na saṃvijjatīti imehi tīhi vitakkehi taṃ dukkhaṃ adhivāsentī sāmikaṃ satthu santikaṃ @Footnote: 1. Sī. nikkilesaṃ kilesāvilattarahitaṃ. Ma. kilesāvilattarahitaṃ. @2. Ma. imassa evarūpassa.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page152.

Pesetvā, tena tassā vacanena satthu vandanāya ārocitāya, "sukhinī hotu suppavāsā koḷiyadhītā arogā, arogaṃ puttaṃ vijāyatūti satthārā vuttakkhaṇeyeva sukhinī arogā arogaṃ puttaṃ vijāyitvā buddhappamukhaṃ bhikkhusaṅghaṃ nimantetvā sattāhaṃ mahādānaṃ adāsi. Puttopissā jātadivasato paṭṭhāya dhamakarakaṃ ādāya saṅaghassa udakaṃ parissāvesi. So aparabhāge nikkhamitvā pabbajito arahattaṃ pāpuṇi. Athekadivasaṃ bhikkhū dhammasabhāyaṃ kathaṃ samuṭṭhāpesuṃ "passatha āvuso: evarūpo nāma arahattassa upanissayasampanno bhikkhu ettakaṃ kālaṃ mātu kucchismiṃ dukkhaṃ anubhosi, kiṃmaṅgaṃ pana aññe; bahuṃ vata iminā dukkhaṃ nitthinnanti. Satthā āgantvā "kāya nuttha bhikkhave etarahi kathāya sannisinnāti pucchitvā, "imāya nāmāti vutte, "āma bhikkhave mama putto ettakā dukkhā muccitvā idāni nibbānaṃ sacchikatvā viharatīti vatvā imaṃ gāthamāha "yo imaṃ palipathaṃ duggaṃ saṃsāraṃ mohamaccagā tiṇṇo pāragato jhāyī anejo akathaṃkathī, anupādāya nibbuto, tamahaṃ brūmi brāhmaṇanti. Tassattho: yo bhikkhu imaṃ rāgapathañceva 1- kilesaduggañca saṃsāravaṭṭañca catunnaṃ ariyasaccānaṃ appaṭivijjhanakamohañca atīto, @Footnote: 1. Sī. Yu. rāgādipalipathaṃ ceva. Ma. rāgapalipathaṃ ceva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page153.

Cattāro oghe tiṇṇo hutvā pāraṃ anuppatto, duvidhena jhānena jhāyī, taṇhāya abhāvena anejo, kathaṃkathāya abhāvena akathaṃkathī, upādānānaṃ abhāvena anupādiyitvā, kilesanibbānena nibbuto; tamahaṃ brāhmaṇaṃ vadāmīti attho. Desanāvasāne bahū sotāpattiphalādīni pāpuṇiṃsūti. Sīvalittheravatthu. ----------- 32. Sundarasamuddattheravatthu. (295) "yodha kāmeti imaṃ dhammadesanaṃ satthā jetavane viharanto sundarasamuddattheraṃ ārabbha kathesi. Sāvatthiyaṃ kireko kulaputto sundarasamuddakumāro nāma cattālīsakoṭivibhave mahākule nibbatto. So ekadivasaṃ pacchābhattaṃ 1- gandhamālādihatthaṃ mahājanaṃ dhammassavanatthāya jetavanaṃ gacchantaṃ disvā "kahaṃ gacchathāti pucchitvā, "satthu santikaṃ dhammassavanatthāyāti vutte, "ahaṃ gamissāmīti vatvā tena saddhiṃ gantvā parisapariyante nisīdi. Satthā tassa ajjhāsayaṃ viditvā anupubbīkathaṃ kathesi. So "na sakkā agāraṃ ajjhāvasantena saṅkhalikhitaṃ brahmacariyaṃ caritunti satthu kathaṃ nissāya pabbajjāya jātussāho, @Footnote: 1. Sī. Yu. paccābhatte.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page154.

Parisāya pakkantāya, satthāraṃ pabbajjaṃ yācitvā "mātāpitūhi ananuññātaṃ tathāgatā na pabbājentīti sutvā gehaṃ gantvā raṭṭhapālakulaputtādayo viya mahantena vāyāmena mātāpitaro anujānāpetvā satthu santike pabbajitvā laddhūpasampado "kimme idha vāsenāti tato nikkhamitvā rājagahaṃ gantvā piṇḍāya caranto vītināmesi. Athekadivasaṃ sāvatthiyaṃ tassa mātāpitaro ekasmiṃ chaṇadivase mahantena sirisobhaggena tassa sahāyakumāre kīḷamāne disvā "amhākaṃ puttassa idaṃ dullabhaṃ jātanti parideviṃsu. Tasmiṃ khaṇe ekā gaṇikā taṃ kulaṃ gantvā tassa mātaraṃ rodamānaṃ nisinnaṃ disvā "amma kiṃkāraṇā rodasīti pucchi. "puttaṃ anussaritvā rodāmīti. "kahaṃ pana so ammāti. "bhikkhūsu pabbajitoti. "kiṃ uppabbājetuṃ na vaṭṭatīti. "vaṭṭati, na pana icchati, ito nikkhamitvā rājagahaṃ gatoti. "sacāhaṃ taṃ uppabbājeyyaṃ, kimme kareyyāthāti. "imassa te 1- kulassa kuṭumbasāminiṃ kareyyāmāti. "tenahi me paribbayaṃ dethāti paribbayaṃ gahetvā mahantena parivārena rājagahaṃ gantvā tassa piṇḍāya caraṇavīthiṃ sallakkhetvā tatthekaṃ nivāsagehaṃ gahetvā pātova paṇītaṃ āhāraṃ paṭiyādetvā therassa piṇḍāya paviṭṭhakāle bhikkhaṃ datvā katipāhaccayena "bhante idheva nisīditvā bhattakiccaṃ karothāti pattaṃ @Footnote: 1. Sī. me.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page155.

Gaṇhi. So pattaṃ adāsi. Atha naṃ paṇītenāhārena parivisitvā "bhante idheva piṇḍāya carituṃ phāsukanti vatvā katipāhaṃ ālinde nisīdāpetvā bhojetvā dārake pūvehi saṅgaṇhitvā "etha tumhe, therassāgatakāle, mayi vārentiyāpi, idhāgantvā rajaṃ uṭṭhāpeyyāthāti āha. Te punadivase therassa bhojanavelāya tāya vāriyamānāpi rajaṃ uṭṭhāpesuṃ. Sā punadivase "dārakā vāriyamānāpi mama vacanaṃ assuṇitvā idha rajaṃ uṭṭhāpenti, antogehe nisīdathāti anto nisīdāpetvā katipāhaṃ bhojesi. Puna dārake saṅgaṇhitvā "tumhe mayā vāriyamānāpi therassa bhojanakāle mahāsaddaṃ kareyyāthāti āha. Te tathā kariṃsu. Punadivase "bhante imasmiṃ ṭhāne ativiya mahāsaddo hoti, dārakā mayā vāriyamānāpi mama vacanaṃ na gaṇhanti; upari pāsādeyeva nisīdathāti vatvā, therena adhivāsite, theraṃ purato katvā pāsādaṃ abhiruhantī dvārāni pidahamānāva pāsādaṃ abhiruhi. Thero ukkaṭṭhasapadānacāriko samānopi rasataṇhāya baddho tassā vacanena sattabhūmikaṃ pāsādaṃ abhiruhi. Sā theraṃ nisīdāpetvā "cattālīsāya 1- khalu samma puṇṇamukha ṭhānehi itthī purisaṃ accāvadati vijambhati vinamati vilasati vilajjati nakhena nakhaṃ ghaṭṭeti pādena pādaṃ akkamati kaṭṭhena paṭhaviṃ vilikhati 2- dārakaṃ ullaṅgheti olaṅgheti 3- kīḷati kīḷāpeti cumbati cumbāpeti bhuñjati bhuñjāpeti dadāti āyācati @Footnote: 1. jātakaṭṭhakathā. 8/366. 2. tattha vilekhatīti paññāyati 3. tattheva ullaṅghāpetīti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page156.

Katamanukaroti uccaṃ bhāsati nīcaṃ bhāsati āviccaṃ bhāsati viviccaṃ bhāsati naccena gītena vāditena roditena vilasitena vibhūsitena jagghati pekkhati kaṭiṃ cāleti guyhabhaṇḍakaṃ cāleti ūruṃ vivarati ūruṃ pidahati thanaṃ dasseti kacchaṃ dasseti nābhiṃ dasseti akkhiṃ nikhanati bhamukaṃ ukkhipati oṭṭhaṃ palikhati jivhaṃ nillāleti dussaṃ muñcati dussaṃ bandhati sirasaṃ muñcati sirasaṃ bandhatīti evaṃ āgataṃ itthīkuttaṃ itthīlīḷhaṃ dassetvā tassa purato ṭhitā imaṃ gāthamāha "allattakakatā pādā pādukāruyha vesiyā, tvañcāpi daharo mama ahaṃpi daharā tava, ubhopi pabbajissāma [1]- jiṇṇā daṇḍaparāyanāti. Atha therassa "aho vata me bhāriyaṃ anupadhāretvā katakammanti mahāsaṃvego udapādi. Tasmiṃ khaṇe satthā pañcacattālīsayojanamatthake jetavane nisinnova taṃ kāraṇaṃ disvā sitaṃ pātvākāsi. Atha naṃ ānandatthero pucchi "bhante ko nu kho hetu ko paccayo sitassa pātukammāyāti. "ānanda rājagahanagare sattabhūmikapāsādatale sundarasamuddassa ca bhikkhuno gaṇikāya ca saṅgāmo vattatīti. "kassa nu kho bhante jayo bhavissati, kassa parājayoti. Satthā "ānanda sundarasamuddassa jayo bhavissati, gaṇikāya parājayoti therassa jayaṃ pakāsetvā tattha nisinnakova obhāsaṃ pharitvā "bhikkhu ubhopi kāme nirapekkho pajahāti vatvā imaṃ gāthamāha @Footnote: 1. Sī. Yu. etthantare "pacchāti atthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page157.

"yodha kāme pahantvāna anāgāro paribbaje, kāmabhavaparikkhīṇaṃ tamahaṃ brūmi brāhmaṇanti. Tassattho: yo puggalo idha loke ubhopi kāme hitvā anāgāro hutvā paribbajati, taṃ parikkhīṇakāmañceva parikkhīṇabhavañca ahaṃ brāhmaṇaṃ vadāmīti attho. Desanāvasāne thero arahattaṃ patvā iddhibalena vehāsaṃ abbhuggantvā kaṇṇikāmaṇḍalaṃ vinivijjhitvā satthu sarīraṃ thomentoyeva āgantvā satthāraṃ vandi. Dhammasabhāyaṃpi kathaṃ samuṭṭhāpesuṃ "āvuso jivhāviññeyyaṃ rasaṃ nissāya manaṃ naṭṭho sundarasamuddatthero, satthā panassa avassayo jātoti. Satthā taṃ kathaṃ sutvā "na bhikkhave idāneva, pubbepāhaṃ etassa rasataṇhāya bajjhamānassa avassayo jātoyevāti vatvā tehi yācito tassatthassa pakāsanatthaṃ atītaṃ āharitvā "na kiratthi rasehi pāpiyo āvāsehi vā santhavehi vā, vātamigaṃ gahananissitaṃ vasamāneti rasehi sañjayoti imaṃ vātamigajātakaṃ 1- vitthāretvā "tadā sundarasamuddo vātamigo ahosi, imaṃ pana gāthaṃ vatvā tassa vissajjāpito rañño mahāmacco ahamevāti jātakaṃ samodhānesi. Sundarasamuddattheravatthu. ---------- @Footnote: 1. khu. jā. eka. 27/5 tadaṭṭhakathā. 1/237.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page158.

33. Jotikattheravatthu. (296) "yodha taṇhanti imaṃ dhammadesanaṃ satthā veḷuvane viharanto jotikattheraṃ ārabbha kathesi. Tatrāyaṃ anupubbīkathā: "atīte kira bārāṇasiyaṃ dve bhātaro kuṭumbikā mahantaṃ ucchukkhettaṃ kāresuṃ. Athekadivasaṃ kaniṭṭhabhātā ucchukkhettaṃ gantvā "ekaṃ jeṭṭhabhātikassa dassāmi, ekaṃ mayhaṃ bhavissatīti dve ucchuyaṭṭhiyo rasassa anikkhamanatthāya chinnaṭṭhāne bandhitvā gaṇhi. Tadā kira ucchūnaṃ yantena pīḷanakiccaṃ natthi, agge vā mūle vā chinditvā ukkhittakāle dhamakarakato udakaṃ viya sayameva raso nikkhamati. Tassa pana khettato ucchuyaṭṭhiyo gahetvā āgamanakāle gandhamādanapabbate paccekabuddho samāpattito vuṭṭhāya "kassa nu kho ajja anuggahaṃ karissāmīti upadhārento taṃ attano ñāṇajāle paviṭṭhaṃ disvā saṅgahaṃ kātuṃ samatthabhāvañcassa ñatvā pattacīvaramādāya iddhiyā āgantvā tassa purato aṭṭhāsi. So taṃ disvā va pasannacitto uttarasāṭakaṃ uccatare bhūmippadese attharitvā "bhante idha nisīdathāti paccekabuddhaṃ nisīdāpetvā "pattaṃ upanāmethāti ucchuyaṭṭhiyā bandhanaṭṭhānaṃ mocetvā pattassa upari akāsi. Raso otaritvā pattaṃ pūresi. Paccekabuddhena tasmiṃ rase pīte, "sādhukaṃ vata me ayyena raso

--------------------------------------------------------------------------------------------- page159.

Pīto, sace me jeṭṭhabhātiko mūlaṃ āharāpessati, mūlaṃ dassāmi; sace pattiṃ āharāpessati, pattiṃ dassāmīti cintetvā "bhante pattaṃ upanāmethāti dutiyaṃpi ucchuyaṭṭhiṃ mocetvā rasaṃ adāsi. "bhātā me ucchukkhettato aññaṃ ucchuṃ āharitvā khādissatīti ettakaṃpi kirassa vañcanacittaṃ nāhosi. Paccekabuddho pana paṭhamaṃ ucchurasassa pītattā taṃ ucchurasaṃ aññehi saddhiṃ saṃvibhajitukāmo hutvā gahetvāva nisīdi. So tassa ākāraṃ ñatvā pañcappatiṭṭhitena vanditvā "bhante yo ayaṃ mayā dinno aggaraso, imassa nissandena devamanussesu sampattiṃ anubhavitvā pariyosāne tumhehi pattadhammameva pāpuṇeyyanti patthanaṃ ṭhapesi. Paccekabuddhopissa "evaṃ hotūti vatvā "icchitaṃ patthitaṃ tuyhantiādīhi dvīhi gāthāhi anumodanaṃ katvā, yathā so passati, evaṃ adhiṭṭhahitvā ākāsena gandhamādanaṃ gantvā pañcannaṃ paccekabuddhasatānaṃ rasaṃ adāsi. So taṃ pāṭihāriyaṃ disvā bhātu santikaṃ gantvā, "kahaṃ gatosīti vutte, "ucchukkhettaṃ oloketuṃ gatomhīti, "kiṃ tādisena ucchukkhettaṃ gatena, nanu nāma ekaṃ vā dve vā ucchuyaṭṭhiyo ādāya āgantabbaṃ bhaveyyāti bhātarā vutto, "āma bhātika, dve me ucchuyaṭṭhiyo gahitā, ekaṃ pana paccekabuddhaṃ disvā mama ucchuyaṭṭhito rasaṃ datvā `mūlaṃ vā pattiṃ vā dassāmīti tumhākaṃpi me ucchuyaṭṭhito raso dinno; kinnu kho tassa mūlaṃ gaṇhissatha udāhu pattinti āha. "kiṃ pana

--------------------------------------------------------------------------------------------- page160.

Paccekabuddhena katanti. "mama ucchuyaṭṭhito rasaṃ pivitvā tumhākaṃ ucchuyaṭṭhito rasaṃ ādāya ākāsena gandhamādanaṃ gantvā pañcasatānaṃ paccekabuddhānaṃ adāsīti. So, tasmiṃ kathenteyeva, nirantaraṃ pītiyā phuṭṭhasarīro hutvā "tena me paccekabuddhena diṭṭhadhammasseva adhigamo bhaveyyāti patthanaṃ akāsi. Evaṃ kaniṭṭhena tisso sampattiyo patthitā, jeṭṭhena pana arahattaṃ patthitanti. Idaṃ tesaṃ pubbakammaṃ. Te yāvatāyukaṃ ṭhatvā tato cutā devaloke nibbattitvā ekaṃ buddhantaraṃ khepayiṃsu. Tesaṃ devalokaṃ gatakāleyeva vipassī sammāsambuddho loke uppajji. Tepi devalokato cavitvā bandhumatiyaṃ ekasmiṃ kulagehe jeṭṭho jeṭṭhova hutvā kaniṭṭho kaniṭṭhova hutvā paṭisandhiṃ gaṇhiṃsu. Tesu jeṭṭhassa "senoti nāmaṃ akaṃsu, kaniṭṭhassa "aparājitoti. Tesu vayappattakāle kuṭumbaṃ saṇṭhapetvā viharantesu "buddharatanaṃ loke uppannaṃ, dhammaratanaṃ, saṅgharatanaṃ, dānāni detha, puññāni karotha, [1]- ajja cātuddasī, ajja paṇṇarasī, uposathaṃ karotha, dhammaṃ suṇāthāti dhammaghosakassa bandhumatīnagare ghosanaṃ sutvā mahājanaṃ purebhattaṃ dānaṃ datvā pacchābhattaṃ dhammassavanāya gacchantaṃ disvā senakuṭumbiko "kahaṃ gacchathāti pucchitvā, "satthu santikaṃ dhammassavanāyāti vutte, "ahaṃpi gamissāmīti tehi saddhiṃyeva gantvā parisapariyante nisīdi. Satthā tassa ajjhāsayaṃ viditvā anupubbīkathaṃ kathesi. @Footnote: 1. Sī. Ma. Yu. etthantare "ajja aṭṭhamīti atthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page161.

So satthu dhammaṃ sutvā pabbajjāya ussāhajāto satthāraṃ pabbajjaṃ yāci. Atha naṃ satthā "atthi pana te apaloketabbā ñātakāti pucchi. "atthi bhanteti. "tenahi apaloketvā ehīti. So kaniṭṭhassa santikaṃ gantvā "yaṃ imasmiṃ kule sāpateyyaṃ, taṃ sabbaṃ tava hotūti āha. "tumhe pana sāmīti. "ahaṃ satthu santike pabbajissāmīti. "sāmi kiṃ vadetha, ahaṃ, mātari matāya, mātaraṃ viya, pitari mate, pitaraṃ viya tumhe alatthaṃ; idaṃ kulaṃ mahābhogaṃ, gehe ṭhiteneva sakkā puññāni kātuṃ, mā evaṃ karitthāti. "mayā satthu santike dhammo suto, na sakkā taṃ agāramajjhe ṭhitena pūretuṃ; pabbajissāmevāhaṃ, tvaṃ nivattāhīti. Evaṃ so kaniṭṭhaṃ nivattāpetvā satthu santike pabbajitvā laddhūpasampado na cirasseva arahattaṃ pāpuṇi. Kaniṭṭhopi "bhātu pabbajitassa sakkāraṃ karissāmīti sattāhaṃ buddhappamukhassa bhikkhusaṅghassa dānaṃ datvā bhātaraṃ vanditvā āha "bhante tumhehi attano bhavanissaraṇaṃ kataṃ, ahaṃ pana pañcahi kāmaguṇehi baddho, nikkhamitvā pabbajituṃ na sakkomi; mayhaṃ gehe ṭhitasseva anucchavikaṃ mahantaṃ puññakammaṃ ācikkhathāti. Atha naṃ thero "sādhu paṇḍita satthu gandhakuṭiṃ kārehīti āha. So "sādhūti sampaṭicchitvā nānādārūni āharāpetvā thambhādīnaṃ atthāya tacchāpetvā ekaṃ suvaṇṇakhacitaṃ ekaṃ rajatakhacitaṃ ekaṃ maṇikhacitanti sabbāni satta ratanakhacitāni kāretvā tehi gandhakuṭiṃ kāretvā sattaratanakhacitāheva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page162.

Chadaniṭṭhakāhi chādāpesi. Gandhakuṭiyā karaṇakāleyeva pana taṃ attano samānanāmako aparājitoyeva nāma bhāgineyyo upasaṅkamitvā "ahaṃpi karissāmi, mayhaṃ pattiṃ detha mātulāti āha. "na demi tāta, aññehi asādhāraṇaṃ karissāmīti. So bahuṃpi yācitvā pattiṃ alabhamāno "gandhakuṭiyā purato kuñjarasālaṃ laddhuṃ vaṭṭatīti sattaratanamayaṃ kuñjarasālaṃ kāresi. So imasmiṃ buddhuppāde meṇḍakaseṭṭhī hutvā nibbatti. Gandhakuṭiyaṃ pana sattaratanamayāni tīṇi mahāvātapānāni ahesuṃ. Tesaṃ abhimukhe heṭṭhā sudhāparikammakatā tisso pokkharaṇiyo kāretvā catujjātikagandhodakassa pūretvā aparājitagahapati pañcavaṇṇāni kusumāni ropāpesi [1]- sattasu ratanesu koṭṭetabbayuttakaṃ koṭṭetvā itaraṃ sakalameva gahetvā jannumattena odhinā gandhakuṭiṃ parikkhipitvā pariveṇaṃ pūresi. Evaṃ gandhakuṭiṃ niṭṭhāpetvā aparājito gahapati bhātikattheraṃ upasaṅkamitvā āha "bhante niṭṭhitā gandhakuṭī, paribhogamassā paccāsiṃsāmi, paribhogena kira mahantaṃ puññaṃ hotīti. So satthāraṃ upasaṅkamitvā "bhante iminā kira vo kuṭumbikena gandhakuṭī kāritā, idāni paribhogaṃ paccāsiṃsatīti āha. Satthā uṭṭhāyāsanā @Footnote: 1. ito paraṃ evaṃ vākyaṃ yebhuyyena khāyati: tathāgatassa anto nisinnakāle @vātavegena samuṭṭhitāhi reṇuvaṭṭīhi sarīrassa okiraṇatthaṃ. gandhakuṭithūpikāya kapallaṃ @rattasuvaṇṇamayaṃ ahosi, pavālamayā sikharā, heṭṭhā maṇimayā chadaniṭṭhakā, iti sā @naccanto viya moro sobhamānā aṭṭhāsi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page163.

Gandhakuṭīabhimukhaṃ gantvā gandhakuṭiṃ parikkhipitvā pakkhittaṃ ratanarāsiṃ olokento dvārakoṭṭhake aṭṭhāsi. [1]- Tena pana "bhante mameva rakkhā bhavissati, tumhe pavisathāti 2- vutte, pāvisi. Kuṭumbikopi samantā rakkhaṃ ṭhapetvā manusse āha "tāta ucchaṅgena vā pacchippasibbakehi vā ādāya gacchante vāreyyātha, hatthena gahetvā gacchante pana mā vārayitthāti. Antonagarepi ārocāpesi "mayā gandhakuṭipariveṇe satta ratanāni okiṇṇāni, satthu santike dhammaṃ sutvā gacchantā duggatamanussā ubho hatthe pūretvā gaṇhantu, sukhappattāpi ekena hatthena gaṇhantūti. Evaṃ kirassa ahosi "saddhā tāva dhammaṃ sotukāmā gamissantiyeva, assaddhā pana dhanalobhena gantvā dhammaṃ sutvā dukkhato muccissantīti; tasmā janasaṅgahatthāya evaṃ ārocāpesi. Mahājano tena vuttaniyāmeneva ratanāni gaṇhi. Sakiṃ okiṇṇaratanesu khīṇesu @Footnote: 1. ito paraṃ evaṃ vākyaṃ yebhuyyena khāyati: atha naṃ kuṭumbiko "pavisatha bhanteti @āha, satthā tattheva ṭhatvā tatiyavāre tassa bhātikattheraṃ olokesi. so @olokitākāreneva ñatvā kaniṭṭhabhātaraṃ āha "ehi tāta, `mameva rakkhā bhavissati, tumhe @yathāsukhaṃ vasathāti satthāraṃ vadehīti. so tassa vacanaṃ sutvā satthāraṃ pañcappatiṭṭhitena @vanditvā "bhante yathā manussā rukkhamūle pavisitvā anapekkhā pakkamanti, yathā @vā nadiṃ taritvā uḷumpaṃ anapekkhā pariccajanti; evaṃ anapekkhā hutvā tumhe @vasathāti āha. kimatthaṃ pana satthā aṭṭhāsi? evaṃ kirassa ahosi "buddhānaṃ @santikaṃ purebhattaṃpi pacchābhattaṃpi bahū āgacchanti, tesu ratanāni ādāya @pakkamantesu na sakkā amhehi vāretuṃ; pariveṇamhi ettake ratane okiṇṇe, attano @upaṭaṭhāke harantepi na vāretīti kuṭumbiko mayi āghātaṃ katvā apāyupago bhaveyyāti, @iminā kāraṇena aṭṭhāsi. 2. Sī. Ma. vasatha.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page164.

Yāvatatiyaṃ jannumattena odhinā okirāpesiyeva. Satthu pana pādamūle tipusamattaṃ anagghamaṇiratanaṃ ṭhapesi. Evaṃ kirassa ahosi "satthu sarīrato suvaṇṇavaṇṇāya pabhāya saddhiṃ maṇippabhaṃ olokentānaṃ titti nāma na bhavissatīti; tasmā evamakāsi. Mahājanopi atitto va olokesi. Athekadivasaṃ eko micchādiṭṭhikabrāhmaṇo "satthu kira pādamūle mahagghaṃ maṇiratanaṃ nikkhittaṃ, harissāmi nanti vihāraṃ gantvā satthāraṃ vandituṃ āgatassa mahājanassa antarena pāvisi. Kuṭumbiko tassa pavisanākāreneva "maṇiṃ gaṇhitukāmoti sallakkhetvā "aho vata na gaṇheyyāti cintesi. Sopi satthāraṃ vandanto viya pādamūle hatthaṃ ṭhapetvā maṇiṃ gahetvā ovaṭṭikāya katvā pakkāmi. Kuṭumbiko tasmiṃ cittaṃ pasādetuṃ nāsakkhi. So dhammakathāvasāne satthāraṃ upasaṅkamitvā [āha] "bhante mayā tikkhattuṃ gandhakuṭiṃ parikkhipitvā jannumattena odhinā satta ratanāni okiṇṇāni, tāni me gaṇhantesu āghāto nāma nāhosi, cittaṃ bhiyyo bhiyyo pasīdiyeva: ajja pana `aho vatāyaṃ brāhmaṇo maṇiṃ na gaṇheyyāti cintetvā, tasmiṃ maṇiṃ ādāya gate, cittaṃ pasādetuṃ nāsakkhinti. Satthā tassa vacanaṃ sutvā "nanu upāsaka attano santakaṃ parehi anāharaṇīyaṃ kātuṃ na sakkosīti nayaṃ adāsi. So satthārā dinnanaye ṭhatvā satthāraṃ vanditvā "bhante ajja ādiṃ katvā mama santakaṃ dasikasuttaṃpi maṃ abhibhavitvā anekasatāpi rājāno vā corā vā gaṇhituṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page165.

Samatthā nāma mā hontu, aggināpi mama santakaṃ mā ḍayhatu udakenapi mā vuyhatūti patthanaṃ akāsi. Satthāpissa "evaṃ hotūti anumodanaṃ akāsi. So gandhakuṭimahaṃ karonto aṭṭhasaṭṭhiyā bhikkhusatasahassassa antovihāreyeva nava māse mahādānaṃ datvā pariyosāne sabbesaṃ ticīvaramadāsi. Saṅghanavakassa cīvarasāṭakā sahassagghanakā ahesuṃ. So evaṃ yāvatāyukaṃ puññāni karitvā tato cuto devaloke nibbattitvā ettakaṃ kālaṃ devamanussesu saṃsaritvā imasmiṃ buddhuppāde rājagahe ekasmiṃ seṭṭhikule paṭisandhiṃ gahetvā aḍḍhamāsādhike nava māse mātu kucchiyaṃ vasi. Jātadivase panassa sakalanagare sabbāvudhāni pajjaliṃsu. Sabbesaṃ kāyāruḷhāni ābharaṇānipi pajjalitāni viya obhāsaṃ muñciṃsu. Nagaraṃ ekappajjotaṃ ahosi. Seṭṭhīpi pātova rājupaṭṭhānaṃ agamāsi. Atha naṃ rājā pucchi "ajja sabbāvudhāni pajjaliṃsu, nagaraṃ ekappajjotaṃ jātaṃ; jānāsi nukho ettha kāraṇanti. "jānāmi devāti. "kiṃ seṭṭhīti. "mama gehe tumhākaṃ dāso jāto, tassa puññatejeneva ahosīti. "kiṃ nu kho coro bhavissatīti. "natthetaṃ deva, puññavā satto katābhinīhāroti. "tenahi naṃ sammā posetuṃ vaṭṭati, idamassa khīramūlaṃ hotūti devasikaṃ sahassaṃ paṭṭhapesi. Athassa nāmaggahaṇadivase sakalanagarassa ekappajjotibhūtattā "jotikotveva nāmaṃ kariṃsu. Athassa vayappattakāle gehakaraṇatthāya bhūmitale sodhiyamāne, sakkassa bhavanaṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page166.

Uṇhākāraṃ dassesi. Sakko "kiṃ nu kho idanti upadhārayamāno "jotikassa gehaṭṭhānaṃ gaṇhantīti ñatvā "nāyaṃ etehi katagehe vasissati, mayā ettha gantuṃ vaṭṭatīti vaḍḍhakivesena tattha gantvā "kiṃ karothāti āha. "jotikassa gehaṭṭhānaṃ gaṇhāmāti. "apetha, nāyaṃ tumhehi katagehe vasissatīti vatvā soḷasakarīsamattaṃ bhūmippadesaṃ olokesi. So tāvadeva kasiṇamaṇḍalaṃ viya samo ahosi. Puna "imasmiṃ ṭhāne paṭhaviṃ bhinditvā sattaratanamayo sattabhūmikappāsādo uṭṭhahatūti cintetvā olokesi. Tāvadeva [tathārūpo] pāsādo uṭṭhahi. Puna "imaṃ parikkhipitvā sattaratanamayā satta pākārā uṭṭhahantūti cintetvā olokesi. Tathārūpā pākārā uṭṭhahiṃsu. Atha "nesaṃ pariyante kapparukkhā uṭṭhahantūti cintetvā olokesi. Tathārūpā kapparukkhā uṭaṭhahiṃsu. "pāsādassa catūsu kaṇṇesu catasso nidhikumbhiyo uṭṭhahantūti cintetvā olokesi. Sabbaṃ tatheva ahosi. Nidhikumbhīsu pana ekā yojanikā ahosi, ekā tigāvutikā, ekā adḍhayojanikā, ekā gāvutappamāṇā [1]- sattasu dvārakoṭṭhakesu satta yakkhā rakkhaṃ gaṇhiṃsu. @Footnote: 1. ito paraṃ evaṃ vākyaṃ yebhuyyena khāyati: bodhisattassa nibbattanidhikumbhīnaṃ pana @etaṃ mukhappamāṇaṃ ahosi, heṭṭhā paṭhavīpariyantāva ahesuṃ. jotikassa @nibbattanidhikumbhīnaṃ mukhappamāṇaṃ na kathitaṃ. sabbā mukhacchinnatālaphalaṃ viya @paripuṇṇāva uṭṭhahiṃsu. pāsādassa catūsu kaṇṇesu taruṇatālakkhandhappamāṇā catasso @suvaṇṇamayā ucchuyaṭṭhiyo nibbattiṃsu. tāsaṃ maṇimayāni pattāni sovaṇṇamayāni @pabbāni ahesuṃ. pubbakammassa dassanatthaṃ kiretā nibbattiṃsu.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page167.

Paṭhamadvārakoṭṭhake yamamoli 1- nāma yakkho attano parivārena yakkhasahassena saddhiṃ rakkhaṃ gaṇhi, dutiye uppalo nāma attano parivārayakkhānaṃ dvīhi sahassehi saddhiṃ, tatiye vajiro nāma tīhi sahassehi saddhiṃ, catutthe vajirabāhu nāma catūhi sahassehi saddhiṃ, pañcame sakaṭo 2- nāma pañcahi sahassehi saddhiṃ, chaṭṭhe sakaṭattho 3- nāma chahi sahassehi saddhiṃ, sattame disāmukho nāma sattahi sahassehi saddhiṃ rakkhaṃ gaṇhi. Evaṃ pāsādassa anto ca bahi ca gāḷharakkhā ahosi. "jotikassa kira sattaratanamayo sattabhūmikappāsādo uṭṭhito, satta pākārā satta dvārakoṭṭhakā catasso nidhikumbhiyo uṭṭhitāti sutvā bimbisāro rājā seṭṭhicchattaṃ pahiṇi. So jotikaseṭṭhī nāma ahosi. Tena pana saddhiṃ katapuññakammā itthī uttarakurūsu nibbatti. Atha naṃ devatā tato ānetvā sirigabbhe nisīdāpesuṃ. Sā āgacchamānā ekaṃ taṇḍulanāḷiṃ tayo ca jotipāsāṇe gaṇhi. Tesaṃ yāvajīvaṃ tāyeva taṇḍulanāḷiyā bhattaṃ ahosi. Sace kira te sakaṭasataṃpi taṇḍulānaṃ pūretukāmā honti, sā taṇḍulanāḷiyeva hutvā tiṭṭhati. Bhattapacanakāle taṇḍule ukkhaliyaṃ pakkhipitvā tesaṃ pāsāṇānaṃ upari ṭhapenti. Pāsāṇā tāvadeva pajjalitvā, bhatte pakkamatte, nibbāyanti. Teneva saññāṇena bhattassa pakkabhāvaṃ jānanti. Sūpeyyādipacanakālepi @Footnote: 1. Sī. yamakacolī. Yu. yamamolī. Ma. yamakoḷī. 2. Ma. kasakando. @3. Sī. Ma. Yu. kaṭattho.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page168.

Eseva nayo. Evaṃ tesaṃ jotipāsāṇehi āhāro paccati, maṇiālokena vasanti, aggissa vā dīpassa vā obhāsameva na jāniṃsu. Jotikassa kira evarūpā sampatti sakalajambudīpe pākaṭā ahosi. Mahājanā yānādīni yojetvā dassanatthāya āgacchanti. Jotikaseṭṭhī āgatāgatānaṃ uttarakurutaṇḍulānaṃ bhattaṃ pacāpetvā dāpesi; "kapparukkhehi vatthāni gaṇhantu, ābharaṇāni gaṇhantūti āṇāpesi, gāvutikanidhikumbhiyā mukhaṃ vivarāpetvā "yāpanamattaṃ dhanaṃ gaṇhantūti āṇāpesi. Sakalajambudīpavāsikesu dhanaṃ gahetvā gacchantesu, nidhikumbhiyā mukhaṃ 1- aṅgulimattaṃpi ūnaṃ nāhosi. Gandhakuṭipariveṇe vālukaṃ katvā okiṇṇaratanānaṃ kirassa eso nissando. Evaṃ mahājane vatthābharaṇāni ceva dhanañca yathicchakaṃ ādāya gacchante, bimbisāro tassa pāsādaṃ daṭṭhukāmopi, mahājane āgacchante, okāsaṃ nālattha. Aparabhāge yathicchakaṃ ādāya gatattā manussesu mandībhūtesu, rājā jotikassa pitaraṃ āha "tava puttassa pāsādaṃ daṭṭhukāmomhīti. So "sādhu devāti vatvā gantvā puttassa kathesi "tāta rājā te pāsādaṃ daṭṭhukāmoti. So "sādhu tāta, āgacchatūti. Rājā mahantena parivārena saddhiṃ tattha agamāsi. Paṭhamadvārakoṭṭhake sammajjitvā kacavaracchaḍḍikā dāsī rañño hatthaṃ adāsi. Rājā "seṭṭhijāyāti saññāya lajjamāno tassā bāhāya hatthaṃ na ṭhapesi. Evaṃ sesadvārakoṭṭhakesupi dāsiyo. "seṭṭhibhariyāyoti maññamāno tāsaṃ bāhāya hatthaṃ na ṭhapesi. @Footnote: 1. Ma. ayaṃ pāṭho natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page169.

Jotiko āgantvā rājānaṃ paccuggantvā vanditvā pacchato hutvā "purato yātha devāti āha. Rañño maṇipaṭhavī sataporisappapāto viya hutvā upaṭṭhāti. So "iminā mama gahaṇatthāya opāto khanitoti maññamāno pādaṃ nikkhipituṃ na visahi. Jotiko "nāyaṃ deva opāto, mama pacchato āgacchathāti purato ahosi. Rājā tena akkantakāle bhūmiṃ akkamitvā heṭṭhimatalato paṭṭhāya pāsādaṃ olokento vicari. Tadā ajātasattu kumāro pitu aṅguliṃ gahetvā vicaranto cintesi "aho andhabālo mama pitā, gahapatike nāma sattaratanamaye pāsāde vasante, esa rājā hutvā dārumaye gehe vasati, ahandāni rājā hutvā imassa imasmiṃ pāsāde vasituṃ na dassāmīti. Rañño uparimatalāni abhiruhantasseva, pātarāsavelā jātā. So seṭṭhiṃ āmantetvā "mahāseṭṭhi idheva pātarāsaṃ bhuñjissāmāti. "jānāmi deva, sajjito devassāhāroti. So soḷasahi gandhodakaghaṭehi nahātvā ratanamaye seṭṭhissa nisīdanamaṇḍape paññatte tasseva nisīdanapallaṅke nisīdi. Athassa hatthadhovanudakaṃ datvā satasahassagghanikāya suvaṇṇapātiyā kilinnapāyāsaṃ vaḍḍhetvā purato ṭhapayiṃsu. Rājā "bhojananti saññāya bhuñjituṃ ārabhi. Seṭṭhī "nayidaṃ deva bhojanaṃ, kilinnapāyāso esoti. Aññissā suvaṇṇapātiyā bhojanaṃ vaḍḍhetvā purimapātiyaṃ ṭhapayiṃsu. Tato uṭṭhitautunā 1- kira taṃ bhuñjituṃ sukhaṃ hoti. Rājā madhurabhojanaṃ @Footnote: 1. Sī. uṭṭhitānaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page170.

Bhuñjanto pamāṇaṃ na aññāsi. Atha naṃ seṭṭhī vanditvā añjaliṃ paggayha "alaṃ deva, ettakameva hotu, ito uttariṃ jīrāpetuṃ na sakkāti āha. Atha naṃ rājā āha "kiṃ gahapati garukaṃ katvā kathesi attano bhattanti. "deva natthetaṃ, tumhākaṃ 1- sabbassāpi hi balakāyassa idameva bhattaṃ, idaṃ sūpeyyaṃ, apica kho ahaṃ ayasassa bhāyāmīti. "kiṃkāraṇāti. "sace devassa kāyālasiyamattaṃ bhaveyya, `hiyyo raññā seṭṭhissa gehe bhuttaṃ, seṭṭhinā kiñci kataṃ bhavissatīti vacanassa bhāyāmi devāti. "tenahi bhattaṃ hara, udakaṃ āharāti. Rañño bhattakiccāvasāne sabbo rājaparivāro tadeva bhattaṃ bhuñji. Rājā sukhakathāya nisinno seṭṭhiṃ āmantetvā "kiṃ imasmiṃ gehe tava bhariyā natthīti āha. "atthi devāti. "kahaṃ sāti. "sirigabbhe nisinnā devassa āgatabhāvaṃ na jānātīti āha. Kiñcāpi hi pātova rājā saparivāro āgato, sā pana tassa āgatabhāvaṃ na jānāti. Tato seṭṭhī "rājā me bhariyaṃ daṭṭhukāmoti tassā santikaṃ gantvā "rājā āgato, kiṃ tava rājānaṃ daṭṭhuṃ na vaṭṭatīti āha. Sā nipannakā va "ko so sāmi rājā nāmāti vatvā, "rājā nāma amhākaṃ issaroti vutte, anattamanataṃ pavedentī "dukkaṭāni vata no puññakammāni, yesanno issaropi atthi, assaddhāya nāma puññakammāni katvā mayaṃ sampattiṃ pāpuṇitvā aññassa issariyaṭṭhāne nibbattamhā; @Footnote: 1. Sī. amhākaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page171.

Addhā amhehi assaddahitvā dānaṃ dinnaṃ bhavissati, tassetaṃ phalanti vatvā "kiṃdāni karissāmi sāmīti āha. "tālavaṇṭaṃ ādāya āgantvā rājānaṃ vījāhīti. Tassā tālavaṇṭaṃ ādāya āgantvā rājānaṃ vījantiyā, rañño veṭhanassa gandhavāto tassā akkhīni pahari. Athassā akkhīhi assudhārā pavattiṃsu. Taṃ disvā rājā seṭṭhiṃ āha "mahāseṭṭhi mātugāmo nāma appabuddhiko `rājā me sāmikassa sampattiṃ gaṇheyyāti bhayena rodati maññe, assāsehi naṃ, na me tava sampattiyā atthoti. "na esā deva rodatīti. "atha kiṃ etanti. "tumhākaṃ veṭhanassa gandhenassā assūni pavattiṃsu, ayaṃ hi dīpobhāsaṃ vā aggiobhāsaṃ vā adisvā maṇiālokeneva bhuñjati ca nisīdati ca nipajjati ca; devo pana dīpālokena nisinno bhavissatīti. "āma seṭṭhīti. "tenahi deva ajja paṭṭhāya maṇiālokena nisīdathāti mahantaṃ tipusamattaṃ anagghaṃ maṇiratanaṃ adāsi. Rājā gehaṃ oloketvā "mahantā 1- vata jotikassa sampattīti vatvā agamāsi. 2- Ayantāva jotikassa uppatti. Idāni jaṭilassa uppatti veditabbā: bārāṇasiyaṃ hi ekā seṭṭhidhītā abhirūpā ahosi. Taṃ paṇṇarasasoḷasavassuddesikakāle rakkhanatthāya ekaṃ dāsiṃ datvā sattabhūmikassa pāsādassa uparimatale @Footnote: 1. Ma. mahatī. 2. ito paraṃ jaṭilattheravatthu pacchā pakkhittaṃ bhaveyYu.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page172.

Sirigabbhe vāsayiṃsu. Taṃ ekadivasaṃ vātapānaṃ vivaritvā bahi olokayamānaṃ ākāsena gacchanto eko vijjādharo disvā uppannasineho vātapānena pavisitvā tāya saddhiṃ santhavamakāsi. Sā tena saddhiṃ saṃvāsamanvāya na cirasseva gabbhaṃ paṭilabhi. Atha naṃ sā dāsī disvā "amma kiṃ idanti vatvā "hotu, mā kassaci ācikkhīti tāya vuttā bhayena tuṇhī ahosi. Sāpi dasamāsaccayena puttaṃ vijāyitvā navabhājanaṃ āharāpetvā tattha taṃ dārakaṃ nipajjāpetvā taṃ bhājanaṃ pidahitvā upari pupphadāmāni ṭhapetvā "imaṃ sīsena ukkhipitvā gantvā gaṅgāya vissajjehi, `kiṃ idanti ca puṭṭhā `ayyāya me balikammanti vadeyyāsīti dāsiṃ āṇāpesi. Sā tathā akāsi. Heṭṭhāgaṅgāya ca dve itthiyo nahāyamānā taṃ bhājanaṃ udakenāhariyamānaṃ disvā, ekā itthī "mayhametaṃ bhājananti āha. Ekā "yaṃ etassa anto, taṃ mayhanti vatvā, 1- bhājane sampatte taṃ ādāya thale ṭhapetvā vivaritvā dārakaṃ disvā, ekā "mama bhājananti vuttattā dārako mameva hotīti āha. Ekā "yaṃ bhājanassa anto, taṃ mameva hotīti vuttattā mama dārakoti āha. Tā vivadamānā vinicchayaṃ gantvā tamatthaṃ ārocetvā, amaccesu vinicchituṃ asakkontesu, rañño santikaṃ agamaṃsu. Rājā tāsaṃ vacanaṃ sutvā "tvaṃ dārakaṃ gaṇha, tvaṃ bhājanaṃ gaṇhāti āha. Yāya pana dārako laddho, sā mahākaccāyanattherassa @Footnote: 1. āha. (?)

--------------------------------------------------------------------------------------------- page173.

Upaṭṭhāyikā ahosi. Tasmā taṃ dārakaṃ "imaṃ therassa santike pabbājessāmīti posesi. Tassa jātadivase gabbhamalassa dhovitvā anapanītatāya kesā jaṭitā hutvā aṭṭhaṃsu, tenassa "jaṭilotveva nāmaṃ kariṃsu. Tassa padasā vicaraṇakāle thero taṃ gehaṃ piṇḍāya pāvisi. Upāsikā theraṃ nisīdāpetvā āhāramadāsi. Thero dārakaṃ disvā "kiṃ upāsike dārako te laddhoti pucchi. "āma bhante, imāhaṃ `tumhākaṃ santike pabbājessāmīti posesiṃ, pabbājetha nanti adāsi. Thero "sādhūti taṃ ādāya gacchanto "atthi nu kho imassa gihisampattiṃ anubhavituṃ puññakammanti olokento "mahāpuñño satto mahāsampattiṃ anubhavissati, daharo esa tāva, ñāṇaṃpissa paripākaṃ na gacchatīti cintetvā taṃ ādāya takkasilāyaṃ ekassa upaṭṭhākassa gehaṃ agamāsi. So theraṃ vanditvā. Ṭhito, taṃ dārakaṃ disvā "dārako vo bhante laddhoti pucchi "āma upāsaka, pabbajissati, daharo tāva, tava santike hotūti. So "sādhu bhanteti taṃ puttaṭṭhāne ṭhapetvā paṭijaggi. Tassa pana gehe dvādasa vassāni bhaṇḍakaṃ ussannaṃ hoti. So gāmantaraṃ gacchanto sabbaṃpi bhaṇḍaṃ āpaṇaṃ haritvā dārakaṃ āpaṇe nisīdāpetvā tassa tassa bhaṇḍakassa mūlaṃ ācikkhitvā "idañcidañca ettakaṃ nāma dhanaṃ gahetvā dadeyyāsīti vatvā pakkāmi. Taṃdivasaṃ nagarapariggāhakā devatā antamaso maricijirakamattenāpi atthike tasseva āpaṇābhimukhe kariṃsu. So dvādasa vassāni ussannaṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page174.

Bhaṇḍakaṃ ekadivaseneva vikkīṇi. Kuṭumbiko āgantvā āpaṇe kiñci adisvā "sabbaṃ te tāta bhaṇḍaṃ nāsitanti āha. "na nāsemi, sabbaṃ tumhehi vuttanayeneva vikkīṇiṃ, idaṃ asukassa mūlaṃ, idaṃ asukassāti. Kuṭambiko pasīditvā "anaggho puriso yattha katthaci jīvituṃ samatthoti attano gehe vayappattaṃ dhītaraṃ tassa datvā "gehamassa karothāti purise āṇāpetvā, niṭṭhite gehe, "gacchatha tumhe, attano gehe vasathāti āha. Athassa gehappavisanakāle ekena padena ummāre akkantamatte, gehassa pacchimabhāge bhūmiṃ bhinditvā asītihattho suvaṇṇapabbato uṭṭhahi. Rājā "jaṭilakumārassa kira gehe bhūmiṃ bhinditvā suvaṇṇapabbato uṭṭhitoti sutvāva tassa seṭṭhicchattaṃ pesesi. So jaṭilaseṭṭhī nāma ahosi. Tassa tayo puttā ahesuṃ. So tesaṃ vayappattakāle pabbajjāya cittaṃ uppādetvā "sace amhehi samānabhogaṃ seṭṭhikulaṃ bhavissati, pabbajituṃ dassanti; no ce, na dassanti; atthi nu kho jambudīpe amhehi samānabhogaṃ kulanti vīmaṃsanatthāya suvaṇṇamayaṃ iṭṭhakaṃ suvaṇṇamayaṃ patodalaṭṭhiṃ suvaṇṇamayaṃ pādukañca kārāpetvā purisānaṃ hatthe datvā "gacchatha, imāni ādāya kiñcideva olokayamānā viya jambudīpatale vicaritvā amhehi samānabhogassa seṭṭhikulassa atthibhāvaṃ vā natthibhāvaṃ vā ñatvā āgacchathāti pahiṇi. Te cārikaṃ carantā bhaddiyanagaraṃ pāpuṇiṃsu. Atha ne meṇḍakaseṭṭhī disvā "tātā kiṃ karontā vicarathāti pucchitvā, "ekaṃ olokentā vicarāmāti vutte,

--------------------------------------------------------------------------------------------- page175.

"imesaṃ imāni gahetvā kiñcideva oloketuṃ vicaraṇakiccaṃ natthi, seṭṭhiṃ 1- pariggaṇhamānā vicarantīti ñatvava "tātā amhākaṃ pacchimagehaṃ pavisitvā olokethāti āha. Te tattha aṭṭhakarīsamatte ṭhāne hatthiassausubhappamāṇe piṭṭhiyā piṭṭhiṃ āhacca paṭhaviṃ bhinditvā uṭṭhite heṭṭhā vuttappakāre suvaṇṇameṇḍake disvā tesaṃ antarantarā vicaritvā nikkhamiṃsu. Atha ne seṭṭhī "tātā yaṃ olokentā vicaratha, diṭṭho vo soti pucchitvā, "passāma sāmīti vutte, "tenahi gacchathāti uyyojesi. Te tatova gantvā, attano seṭṭhinā "kintātā diṭṭhaṃ vo amhākaṃ samānabhogaṃ seṭṭhikulanti vutte, "sāmi tumhākaṃ kiṃ atthi, bhaddiyanagare meṇḍakaseṭṭhino evarūpo nāma vibhavoti sabbantaṃ pavattiṃ ācikkhiṃsu. Taṃ sutvā seṭṭhī attamano hutvā "ekantāva seṭṭhikulaṃ laddhaṃ, aparaṃpi nu kho atthīti satasahassagghanakaṃ kambalaṃ datvā "gacchatha tātā, aññaṃpi seṭṭhikulaṃ vicinathāti pahiṇi. Te rājagahaṃ gantvā jotikassa gehato avidūre dārurāsiṃ katvā aggiṃ datvā aṭṭhaṃsu. "kiṃ idanti puṭṭhakāle ca "ekaṃ no mahagghaṃ kambalaṃ vikkīṇantānaṃ, kayako natthi, gahetvā vicarantāpi corānaṃ bhāyāma, tena taṃ jhāpetvā gamissāmāti vadiṃsu. Atha ne jotikaseṭṭhī disvā "ime kiṃ karontīti pucchitvā tamatthaṃ sutvā pakkosāpetvā "kiṃagghanako kambaloti pucchitvā, @Footnote: 1. Sī. Ma. Yu. raṭṭhaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page176.

"satasahassagghanakoti vutte, satasahassaṃ dāpetvā "dvārakoṭṭhakaṃ sammajjitvā kacavaracchaḍḍikāya dāsiyā dethāti tesaṃyeva hatthe pahiṇi. Sā kambalaṃ gahetvā rodamānā sāmikassa santikaṃ gantvā "kiṃ maṃ sāmi, aparādhe sati, paharituṃ na vaṭṭati, kasmā me evaṃ thūlakambalaṃ pahiṇittha, kathāhaṃ imaṃ nivāsessāmi vā pārupissāmi vāti. "nāhaṃ tava etadatthāya pahiṇiṃ, etaṃ pana kambalaṃ paliveṭhetvā tava sayanamūle ṭhapetvā nipajjanakāle gandhodakena dhotānaṃ pādānaṃ puñchanatthāya te pahiṇiṃ, kiṃ etaṃpi kātuṃ na sakkosīti. Sā "etaṃ pana kātuṃ sakkhissāmīti gahetvā agamāsi. Te ca purisā taṃ kāraṇaṃ disvā attano seṭṭhissa santikaṃ gantvā "kiṃ tātā diṭṭhaṃ vo seṭṭhikulanti vutte, "sāmi kiṃ tumhākaṃ atthi, rājagahanagare jotikassa seṭṭhissa evarūpā nāma sampattīti sabbaṃ gehasampattiṃ ārocetvā taṃ pavattiṃ ācikkhiṃsu. Seṭṭhī tesaṃ vacanaṃ sutvā tuṭṭhamānaso "idāni pabbajituṃ labhissāmīti rañño santikaṃ gantvā "pabbajitukāmomhi devāti āha. "sādhu mahāseṭṭhi pabbajāhīti. So gehaṃ gantvā putte pakkosāpetvā suvaṇṇadaṇḍaṃ vajiraphālaṃ kuddālaṃ jeṭṭhaputtassa hatthe ṭhapetvā "tāta pacchimagehe suvaṇṇapabbatato suvaṇṇapiṇḍaṃ uddharāhīti āha. So kuddālaṃ ādāya gantvā suvaṇṇapabbataṃ pahari. Piṭṭhipāsāṇe pahaṭakālo viya ahosi. Tassa hatthato kuddālaṃ gahetvā majjhimaputtassa hatthe datvā pahiṇi. Tassapi suvaṇṇapabbataṃ paharantassa,

--------------------------------------------------------------------------------------------- page177.

Piṭṭhipāsāṇe pahaṭakālo viya ahosi. Atha naṃ kaniṭṭhaputtassa hatthe datvā pahiṇi. Tassa taṃ gahetvā [1]- koṭṭetvā rāsikatāya mattikāya pahaṭakālo viya ahosi. Atha naṃ seṭṭhī "ehi tāta, alaṃ ettakenāti vatvā itare dve jeṭṭhabhātike pakkosāpetvā "ayaṃ suvaṇṇapabbato na tumhākaṃ nibbatto, mayhañca kaniṭṭhassa ca nibbatto, iminā saddhiṃ ekato hutvā paribhuñjathāti āha. "kasmā pana so tesameva nibbattati, kasmā jaṭilo jātakāle udake pātitoti. Attanā katakammeneva. Kassapasammāsambuddhassa hi cetiye kariyamāne, eko khīṇāsavo cetiyaṭṭhānaṃ gantvā oloketvā "tātā kasmā cetiyassa uttarena mukhaṃ na uṭṭhahatīti pucchi. "suvaṇṇaṃ nappahotīti. "ahaṃ antogāmaṃ pavisitvā samādapessāmi, tumhe ādarena kammaṃ karothāti. So evaṃ vatvā nagaraṃ pavisitvā "ammatātā amhākaṃ cetiyassa ekasmiṃ mukhe suvaṇṇaṃ nappahoti, suvaṇṇaṃ jānāthāti mahājanaṃ samādapento suvaṇṇakārakulaṃ agamāsi. Suvaṇṇakāropi taṃkhaṇaṃyeva bhariyāya saddhiṃ kalahaṃ karonto nisinno hoti. Atha naṃ thero "cetiye tumhehi gahitamukhassa suvaṇṇaṃ nappahoti, taṃ jānituṃ vaṭṭatīti āha. So bhariyāya kopena "tava satthāraṃ udake khipitvā gacchāti āha. Atha naṃ sā "atisāhasikaṃ kammaṃ te kataṃ, mama kuddhena te ahameva @Footnote: 1. Sī. Ma. etthantare `paharantassāti padaṃ atthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page178.

Akkositabbā vā paharitabbā vā, kasmā atītānāgatappaccuppannesu buddhesu veramakāsīti āha. Suvaṇṇakāro tāvadeva saṃvegappatto hutvā "khamatha me bhanteti vatvā therassa pādamūle nipajji. "tāta ahaṃ tayā na kiñci vutto, satthāraṃ khamāpehīti. "kinti katvā khamāpemi bhanteti. "suvaṇṇapupphānaṃ tayo kumbhe katvā antodhātunidhāne pakkhipitvā allavattho allakeso hutvā khamāpehi tātāti. So "sādhu bhanteti suvaṇṇapupphāni karonto tīsu puttesu jeṭṭhaputtaṃ pakkosāpetvā "ehi tāta, ahaṃ satthāraṃ veravacanena avacaṃ; tasmā imāni pupphāni katvā dhātunidhāne pakkhipitvā khamāpessāmi, tvaṃpi kho me sahāyo hohīti āha. So "na tvaṃ mayā veravacanaṃ vadāpito, tvaṃyeva karohīti kātuṃ na icchi. Majjhimaputtaṃ pakkosāpetvā tathevāha. Sopi tatheva vatvā na icchi. Kaniṭṭhaṃ pakkosāpetvā āha. So "pitu uppannakiccaṃ nāma puttassa bhāroti pitu sahāyo hutvā pupphāni akāsi. Suvaṇṇakāro vidatthippamāṇānaṃ pupphānaṃ tayo kumbhe niṭṭhāpetvā dhātunidhāne pakkhipitvā allavattho allakeso satthāraṃ khamāpesi. Iti so sattakkhattuṃ jātakāle udake pātanaṃ labhi. Ayaṃ panassa koṭiyaṃ ṭhito attabhāvo, idānipi tasseva nissandena udake pātito. Ye panassa dve puttā suvaṇṇapupphānaṃ karaṇakāle sahāyā bhavituṃ na icchiṃsu, tesaṃ tena

--------------------------------------------------------------------------------------------- page179.

Kāraṇena suvaṇṇapabbato na nibbatti; 1- kaniṭṭhaputtassa ca ekato katabhāvena nibbatti. Iti so putte anusāsitvā satthu santike pabbajitvā katipāheneva arahattaṃ pāpuṇi. Satthā aparena samayena pañcahi bhikkhusatehi saddhiṃ piṇḍāya caranto tassa puttānaṃ gehadvāraṃ agamāsi. Te buddhappamukhassa bhikkhusaṅghassa aḍḍhamāsaṃ bhikkhāhāraṃ adaṃsu. Bhikkhū dhammasabhāyaṃ kathaṃ samuṭṭhāpesuṃ 2- "ajjāpi te āvuso jaṭila asītihatthe suvaṇṇapabbate ca puttesu ca taṇhā atthīti. "na me āvuso etesu taṇhā vā māno vā atthīti. Te "ayaṃ jaṭilatthero abhūtaṃ vatvā aññaṃ byākarotīti vadiṃsu. Satthā tesaṃ kathaṃ sutvā "na bhikkhave mama puttassa tesu taṇhā vā māno vā atthīti vatvā dhammaṃ desento imaṃ gāthamāha "yodha taṇhaṃ pahantvāna anāgāro paribbaje, taṇhābhavaparikkhīṇaṃ tamahaṃ brūmi brāhmaṇanti. Tassattho: yo idha loke chadvārikataṇhaṃ jahitvā gharāvāsena anatthiko anāgāro hutvā paribbajati, taṇhāya ceva bhavassa ca parikkhīṇattā taṇhābhavaparikkhīṇaṃ tamahaṃ brāhmaṇaṃ vadāmīti. Desanāvasāne bahū sotāpattiphalādīni pāpuṇiṃsūti. 3- @Footnote: 1. ito paraṃ `tassa cevāti padaṃ naṭṭhaṃ bhaveyYu. Sī. Ma. potthake `kaniṭṭhaputtassa ceva @ jaṭilassa cāti atthi. taṃ yuttaṃ siyā. 2. bhikkhū pucchiṃsūti yuttaraṃ. @3. ito paraṃ mūlavatthunā anusandhi daṭṭhabbā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page180.

Ajātasattukumāropi devadattena saddhiṃ ekato hutvā pitaraṃ ghātetvā rajje patiṭṭhito "jotikassa pāsādaṃ gaṇhissāmīti yuddhasajjo nikkhamitvā maṇipākāre saparivārassa attano chāyaṃ disvāva "gahapatiko yuddhasajjo hutvā balaṃ ādāya nikkhantoti sallakkhetvā upagantuṃ na visahi. Seṭṭhipi taṃdivasaṃ uposathiko hutvā pātova bhuttapātarāso vihāraṃ gantvā satthu santike dhammaṃ suṇanto nisinno hoti. Paṭhamadvārakoṭṭhake rakkhaṃ gahetvā ṭhito pana yamamoli yakkho taṃ disvā "kahaṃ gacchasīti saparivāraṃ viddhaṃsetvā disāvidisāsu anubandhi. Rājā vihārameva agamāsi. Atha naṃ seṭṭhī disvāva "kiṃ devāti vatvā uṭṭhāyāsanā aṭṭhāsi. 1- "gahapati kiṃ tvaṃ tava purise `mayā saddhiṃ yujjhathāti āṇāpetvā idhāgamma dhammaṃ suṇanto viya nisinnoti. "kiṃ pana devo mama gehaṃ gaṇhituṃ gatoti. "āma gatomhīti. "mama anicchāya mama gehaṃ gaṇhituṃ rājasahassaṃpi na sakkoti devāti. So "kiṃ pana tvaṃ rājā bhavissasīti kujjhi. "nāhaṃ rājā, mama santakaṃ pana dasikasuttaṃpi mama anicchāya rājūhi vā corehi vā 2- gahetuṃ na sakkāti. "kiṃ panāhaṃ tava ruciyā gaṇhissāmīti. "tenahi deva imā me dasasu aṅgulīsu vīsati muddikā, imāhaṃ tumhākaṃ na demi; sace sakkotha, gaṇhathāti. So pana rājā bhūmiyaṃ ukkuṭikaṃ nisīditvā ullaṅghanto aṭṭhārasahatthaṃ ṭhānaṃ abhiruhati, ṭhatvā @Footnote: 1. "āsanā uṭṭhāsīti yuttataraṃ. 2. Sī. Yu. gahitaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page181.

Ullaṅghanto asītihatthaṃ ṭhānaṃ abhiruhati. Evaṃ mahābalo samānopi ito cito ca parivattento ekaṃ muddikaṃpi kaḍḍhituṃ nāsakkhi. Atha naṃ seṭṭhī "sāṭakaṃ patthara devāti vatvā aṅguliyo ujukaṃ akāsi. Vīsatipi muddikā nikkhamiṃsu. Atha naṃ seṭṭhī "evaṃ deva mama santakaṃ mama anicchāya na sakkā gaṇhitunti vatvā rañño kiriyāya uppannasaṃvego "pabbajituṃ me anujānātha devāti āha. So "imasmiṃ pabbajite, sukhaṃ pāsādaṃ gaṇhissāmīti cintetvā, ekavacaneneva "pabbajāhīti āha. So satthu santike pabbajitvā na cirasseva arahattaṃ patvā jotikatthero nāma ahosi. Tassa arahattappattakkhaṇeyeva sabbāpi sā sampatti antaradhāyi. Taṃpissa satulakāyaṃ nāma bhariyaṃ devā uttarakurumeva nayiṃsu. Athekadivasaṃ bhikkhū taṃ āmantetvā "āvuso jotika tasmiṃ pana te pāsāde vā itthiyā vā taṇhā atthīti pucchitvā "natthāvusoti vutte, satthu ārocesuṃ "ayaṃ bhante abhūtaṃ vatvā aññaṃ byākarotīti. Satthā "nattheva bhikkhave mama puttassa tasmiṃ taṇhāti vatvā imaṃ gāthamāha "yodha taṇhaṃ pahantvāna anāgāro paribbaje, taṇhābhavaparikkhīṇaṃ tamahaṃ brūmi brāhmaṇanti. 1- [2]- Desanāvasāne bahū sotāpattiphalādīni pāpuṇiṃsūti. Jotikattheravatthu. @Footnote: 1. imasmiṃ ṭhāne attho vaṇṇetabbo. 2. Sī. etthantare "imissā gāthāyattho @heṭṭhā jaṭilattheravatthumhi vuttanayeneva veditabboti atthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page182.

34. Paṭhamanaṭapubbakavatthu. (297) "hitvā mānusakanti imaṃ dhammadesanaṃ satthā veḷuvane viharanto ekaṃ naṭapubbakaṃ ārabbha kathesi. So kira ekaṃ naṭakīḷaṃ kīḷamāno vicaranto satthu dhammakathaṃ sutvā pabbajitvā arahattaṃ pāpuṇi. Tasmiṃ buddhappamukhena bhikkhusaṅghena saddhiṃ piṇḍāya pavisante, bhikkhū ekaṃ naṭaputtaṃ kīḷantaṃ disvā "āvuso esa tayā kīḷitakīḷitaṃ kīḷati, atthi nukho te ettha sinehoti pucchitvā "natthīti vutte, "ayaṃ bhante abhūtaṃ vatvā aññaṃ byākarotīti āhaṃsu. Satthā tesaṃ kathaṃ sutvā "bhikkhave mama putto sabbayoge atikkantoti vatvā imaṃ gāthamāha "hitvā mānusakaṃ yogaṃ dibbaṃ yogaṃ upaccagā, sabbayogavisaṃyuttaṃ tamahaṃ brūmi brāhmaṇanti. Tattha "mānusakaṃ yoganti: mānusakaṃ āyuñceva pañca kāmaguṇe ca. Dibbayogepi eseva nayo. Upaccagāti: yo mānusakaṃ yogaṃ hitvā dibbaṃ yogaṃ atikkanto, taṃ sabbehi catūhipi yogehi visaṃyuttaṃ ahaṃ brāhmaṇaṃ vadāmīti attho. Desanāvasāne bahū sotāpattiphalādīni pāpuṇiṃsūti. Paṭhamanaṭapubbakavatthu. --------

--------------------------------------------------------------------------------------------- page183.

35. Dutiyanaṭapubbakavatthu. (298) "hitvā ratiñcāti imaṃ dhammadesanaṃ satthā veḷuvane viharanto ekaṃ naṭapubbakaṃyeva ārabbha kathesi. Vatthu purimasadisameva. Idha pana satthā "bhikkhave mama putto ratiñca aratiñca pahāya ṭhitoti vatvā imaṃ gāthamāha "hitvā ratiñca aratiñca sītibhūtaṃ nirūpadhiṃ sabbalokābhibhuṃ vīraṃ tamahaṃ brūmi brāhmaṇanti. Tattha "ratinti: pañcakāmaguṇaratiṃ aratinti: araññavāse ukkaṇṭhiṃ. Sītibhūtanti: nibbutaṃ. Nirūpadhinti: nirupakkilesaṃ. Vīranti: taṃ evarūpaṃ sabbakkhandhalokaṃ abhibhavitvā ṭhitaṃ viriyavantaṃ ahaṃ brāhmaṇaṃ vadāmīti attho. Desanāvasāne bahū sotāpattiphalādīni pāpuṇiṃsūti. Dutiyanaṭapubbakavatthu. -----------

--------------------------------------------------------------------------------------------- page184.

36. Vaṅgīsattheravatthu. (299) "cutiṃ yo vedīti imaṃ dhammadesanaṃ satthā jetavane viharanto vaṅgīsattheraṃ ārabbha kathesi. Rājagahe kireko brāhmaṇo vaṅgīso nāma matamanussānaṃ sīsaṃ ākoṭetvā "idaṃ niraye nibbattassa sīsaṃ, idaṃ tiracchānayoniyaṃ, idaṃ pettivisaye, idaṃ manussaloke, idaṃ devaloke nibbattassa sīsanti jānāti. Brāhmaṇā "sakkā imaṃ nissāya lokaṃ khāditunti cintetvā taṃ dve rattavatthāni paridahāpetvā ādāya janapadaṃ carantā manusse vadanti "eso vaṅgīso nāma brāhmaṇo matamanussānaṃ sīsaṃ ākoṭetvā nibbattaṭṭhānaṃ jānāti, attano ñātakānaṃ nibbattaṭṭhānaṃ pucchathāti. Manussā yathābalaṃ dasapi kahāpaṇe vīsaṃpi sataṃpi datvā ñātakānaṃ nibbattaṭṭhānaṃ pucchanti. Te anupubbena sāvatthiṃ patvā jetavanassa avidūre nivāsaṃ gaṇhiṃsu. Te bhuttapātarāsaṃ mahājanaṃ gandhamālādihatthaṃ dhammassavanāya gacchantaṃ disvā "kahaṃ gacchathāti pucchitvā, "vihāraṃ dhammassavanāyāti vutte, "tattha gantvā kiṃ karissatha? amhākaṃ vaṅgīsabrāhmaṇasadiso natthi, matamanussānaṃ sīsaṃ ākoṭetvā nibbattaṭṭhānaṃ jānāti, ñātakānaṃ nibbattaṭṭhānaṃ pucchathāti āhaṃsu. Te "vaṅgīso kiṃ jānāti, amhākaṃ satthārā sadiso natthīti vatvā, itarehipi "vaṅgīsasadiso natthīti vutte, kathaṃ vaḍḍhetvā "ethadāni vo vaṅgīsassa vā amhākaṃ vā satthu jānanabhāvaṃ jānissāmāti te

--------------------------------------------------------------------------------------------- page185.

Ādāya vihāraṃ agamaṃsu. Satthā tesaṃ āgamanabhāvaṃ ñatvā "niraye tiracchānayoniyaṃ manussaloke devaloketi catūsu ṭhānesu nibbattānaṃ cattāri sīsāni khīṇāsavasīsañcāti pañca sīsāni āharāpetvā paṭipāṭiyā ṭhapāpetvā āgatakāle vaṅgīsaṃ pucchi "tvaṃ kira sīsaṃ ākoṭetvā matakānaṃ nibbattaṭṭhānaṃ jānāsīti. "āma jānāmīti. "idaṃ kassa sīsanti. So taṃ ākoṭetvā "niraye nibbattassāti āha. Athassa satthā "sādhūti sādhukāraṃ datvā itarānipi tīṇi sīsāni pucchitvā tena avirajjhitvā vuttavuttakkhaṇe tatheva sādhukāraṃ datvā pañcamaṃ sīsaṃ dassetvā "idaṃ kassāti pucchi. So taṃ ākoṭetvā nibbattaṭṭhānaṃ na jānāti. Atha naṃ satthā "kiṃ vaṅgīsa na jānāsīti vatvā, "āma na jānāmīti vutte, "ahaṃ jānāmīti āha. "kena jānāsīti. "mantabalena jānāmīti. 1- Atha naṃ vaṅgīso yāci "detha me imaṃ mantanti. "na sakkā apabbajitassa dātunti. So "imasmiṃ mante gahite, sakalajambudīpe ahaṃ jeṭṭhako bhavissāmīti cintetvā te brāhmaṇe "tumhe tattheva katipāhaṃ vasatha, ahaṃ pabbajissāmīti uyyojetvā satthu santike pabbajitvā laddhūpasampado vaṅgīsatthero nāma ahosi. Athassa satthā dvattiṃsākārakammaṭṭhānaṃ datvā "mantassa parikammaṃ sajjhāyāhīti āha. So taṃ sajjhāyanto antarantarā brāhmaṇehi "gahito te mantoti pucchiyamāno "āgametha tāva, gaṇhāmīti @Footnote: 1. Sī. Ma. Yu. "kena....jānāmīti iti natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page186.

Vatvā katipāhasseva arahattaṃ patvā puna brāhmaṇehi puṭṭho "abhabbodānāhaṃ āvuso gantunti āha. Taṃ sutvā bhikkhū "ayaṃ bhante abhūtena aññaṃ byākarotīti satthu ārocesuṃ. Satthā "mā bhikkhave evaṃ avacuttha, idāni bhikkhave mama putto cutipaṭisandhikusalo jātoti vatvā imā gāthā abhāsi "cutiṃ yo vedi sattānaṃ upapattiñca sabbaso, asattaṃ sugataṃ buddhaṃ tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ. Yassa gatiṃ na jānanti devā gandhabbamānusā, khīṇāsavaṃ arahantaṃ tamahaṃ brūmi brāhmaṇanti. Tattha "yo vedīti: yo sattānaṃ sabbākārena cutiñca paṭisandhiñca pākaṭaṃ katvā jānāti, tamahaṃ alaggatāya asattaṃ paṭipattiyā suṭṭhugatattā sugataṃ catunnaṃ saccānaṃ buddhatāya buddhaṃ brāhmaṇaṃ vadāmīti attho. Yassāti: yassete devādayo gatiṃ na jānanti, tamahaṃ āsavānaṃ khīṇatāya khīṇāsavaṃ kilesehi ārakattā arahantaṃ brāhmaṇaṃ vadāmīti attho. Desanāvasāne bahū sotāpattiphalādīni pāpuṇiṃsūti. Vaṅgīsattheravatthu. ----------

--------------------------------------------------------------------------------------------- page187.

37. Dhammadinnātherīvatthu. (300) "yassa pure cāti imaṃ dhammadesanaṃ satthā veḷuvane viharanto dhammadinnaṃ bhikkhuniṃ ārabbha kathesi. Ekadivasaṃ hi tassā gihikāle sāmiko visākho upāsako satthu santike dhammaṃ sutvā anāgāmiphalaṃ patvā cintesi "mayā sabbaṃ sāpateyyaṃ dhammadinnaṃ paṭicchāpetuṃ vaṭṭatīti. So tato pubbe āgacchanto dhammadinnaṃ vātapānena olokentiṃ disvā sitaṃ karoti. Taṃdivasaṃ pana vātapāne ṭhitaṃ anolokentova agamāsi. Sā "kiṃ nukho idanti cintetvā "hotu, bhojanakāle jānissāmīti bhojanavelāya bhattaṃ upanāmesi. So aññesu divasesu "ehi, ekato bhuñjāmāti vadati. Taṃdivasaṃ pana tuṇhībhūtova bhuñji. Sā "kenacideva kāraṇena kupito bhavissatīti cintesi. Atha naṃ visākho sukhanisinnavelāya taṃ pakkositvā "dhammadinne imasmiṃ gehe sabbaṃ sāpateyyaṃ paṭicchāhīti āha. Sā "kuddhā nāma sāpateyyaṃ na paṭicchāpenti, kinnu kho etanti cintetvā "tumhe pana sāmīti āha. "ahaṃ ito paṭṭhāya na kiñci vicāressāmīti. "tumhehi chaḍḍitaṃ kheḷaṃ ko paṭicchissati, evaṃ sante, mama pabbajjaṃ anujānāthāti. So "sādhu bhaddeti sampaṭicchitvā mahantena sakkārena taṃ bhikkhunīupassayaṃ netvā pabbājesi. Sā laddhūpasampadā dhammadinnātherī nāma ahosi. Sā vivekakāmatāya

--------------------------------------------------------------------------------------------- page188.

Bhikkhunīhi saddhiṃ janapadaṃ gantvā tattha viharantī na cirasseva saha paṭisambhidāhi arahattaṃ patvā "idāni maṃ nissāya ñātijanā puññāni karissantīti punadeva rājagahaṃ paccāgañchi. Upāsako tassā āgatabhāvaṃ sutvā "kena nu kho kāraṇena āgatāti bhikkhunīupassayaṃ gantvā theriṃ [1]- vanditvā ekamantaṃ nisinno "ukkaṇṭhitā nu khosi ayyeti vattuṃ appaṭirūpaṃ, pañhamekaṃ naṃ pucchissāmīti cintetvā sotāpattimagge pañhaṃ pucchi. Sā taṃ vissajjesi. Upāsako teneva upāyena sesamaggesupi pañhaṃ pucchitvā, atikkamma pañhassa puṭṭhakāle tāya "accasarā kho āvuso 2- visākhāti vatvā "ākaṅkhamāno satthāraṃ upasaṅkamitvā imaṃ pañhaṃ puccheyyāsīti vutte, theriṃ vanditvā uṭṭhāyāsanā satthu santikaṃ gantvā taṃ kathāsallāpaṃ sabbaṃ bhagavato ārocesi. Satthā "sukathitaṃ mama dhītāya dhammadinnāya, ahañcetaṃ pañhaṃ vissajjento evameva vissajjeyyanti vatvā dhammaṃ desento imaṃ gāthamāha "yassa pure ca pacchā ca majjhe ca natthi kiñcanaṃ akiñcanaṃ anādānaṃ tamahaṃ brūmi brāhmaṇanti. Tattha "pureti: atītesu khandhesu. Pacchāti: anāgatesu khandhesu. Majjheti: paccuppannesu khandhesu. @Footnote: 1. etthantare "disvāti atthi. 2. Ma. acchariyaṃ āvuso.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page189.

Natthi kiñcananti: yassa tesu tīsu ṭhānesu taṇhāgāhasaṅkhātaṃ kiñcanaṃ natthi, tamahaṃ rāgakiñcanādīhi akiñcanaṃ kassaci gahaṇassa abhāvena anādānaṃ brāhmaṇaṃ vadāmīti attho. Desanāvasāne bahū sotāpattiphalādīni pāpuṇiṃsūti. Dhammadinnātherīvatthu. ---------- 38. Aṅgulimālattheravatthu. (301) "usabhanti imaṃ dhammadesanaṃ satthā jetavane viharanto aṅgulimālattheraṃ ārabbha kathesi. Vatthu "na ve kadariyā devalokaṃ vajantīti gāthāvaṇṇanāyaṃ vuttameva. Vuttañhi tattha "bhikkhū aṅgulimālaṃ pucchiṃsu "kiṃ nu kho āvuso duṭṭhahatthiṃ chattaṃ dhāretvā ṭhitaṃ disvā na bhāyasīti. "na bhāyāmi āvusoti. Te satthāraṃ āhaṃsu "aṅgulimālo bhante abhūtena aññaṃ byākarotīti. Satthā "na bhikkhave mama putto aṅgulimālo bhāyati, khīṇāsavausabhānañhi antare jeṭṭhakausabhā mama puttasadisā bhikkhū na bhāyantīti vatvā brāhmaṇavagge imaṃ gāthamāha "usabhaṃ pavaraṃ vīraṃ mahesī vijitāvinaṃ anejaṃ nahātakaṃ buddhaṃ tamahaṃ brūmi brāhmaṇanti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page190.

Tassattho: acchambhitatthena usabhasadisatāya usabhaṃ uttamatthena pavaraṃ viriyasampattiyā vīraṃ mahantānaṃ sīlakkhandhādīnaṃ esitattā mahesiṃ tiṇṇaṃ mārānaṃ vijitattā vijitāvinaṃ nahātakkilesatāya nahātakaṃ catusaccabuddhatāya buddhaṃ taṃ evarūpaṃ ahaṃ brāhmaṇaṃ vadāmīti. Desanāvasāne bahū sotāpattiphalādīni pāpuṇiṃsūti. Aṅgulimālattheravatthu. ---------- 39. Devahitabrāhmaṇavatthu. (302) "pubbenivāsanti imaṃ dhammadesanaṃ satthā jetavane virahanto devahitabrāhmaṇassa pañhaṃ ārabbha kathesi. Ekasmiṃ hi samaye bhagavā vātehi ābādhiko hutvā upavānattheraṃ uṇhodakatthāya devahitabrāhmaṇassa santikaṃ pahiṇi. So gantvā satthu ābādhikabhāvaṃ ācikkhitvā uṇhodakaṃ yāci. Taṃ sutvā brāhmaṇo tuṭṭhamānaso hutvā "lābhā vata me, yaṃ mama santikaṃ sammāsambuddho uṇhodakassatthāya pahiṇīti uṇhodakassa kājaṃ purisena gāhāpetvā phāṇitassa ca puṭaṃ upavānattherassa pādāsi. Thero taṃ gāhāpetvā vihāraṃ gantvā

--------------------------------------------------------------------------------------------- page191.

Satthāraṃ uṇhodakena nahāpetvā uṇhodakena phāṇitaṃ āloḷetvā bhagavato pādāsi. Tassa taṃ khaṇaṃyeva so ābādho paṭipassambhi brāhmaṇo cintesi "kassa nu kho deyyadhammo dinno mahapphalo hoti, satthāraṃ pucchissāmīti. So satthu santikaṃ gantvā tamatthaṃ pucchanto imaṃ gāthamāha "kattha dajjā deyyadhammaṃ, kattha dinnaṃ mahapphalaṃ, kathaṃ hi yajamānassa kathaṃ ijjhanti dakkhiṇāti. Athassa satthā "evarūpassa brāhmaṇassa dinnaṃ mahapphalaṃ hotīti vatvā brāhmaṇaṃ pakāsento imaṃ gāthamāha "pubbenivāsaṃ yo vedi saggāpāyañca passati atho jātikkhayaṃ patto abhiññā vosito muni, sabbavositavosānaṃ tamahaṃ brūmi brāhmaṇanti. Tassattho: yo pubbenivāsaṃ pākaṭaṃ katvā jānāti chabbīsati- devalokabhedaṃ saggañca catubbidhaṃ apāyañca dibbacakkhunā passati atho jātikkhayasaṅkhātaṃ arahattaṃ patto abhiññeyyaṃ dhammaṃ abhijānitvā pariññeyyaṃ parijānitvā pahātabbaṃ pahāya sacchikātabbaṃ sacchikatvā vosito nibbānaṃ patto vusitavosānaṃ vā patto āsavakkhayappaññāya monabhāvaṃ pattattā muni, tamahaṃ sabbesaṃ kilesānaṃ vosānaṃ arahattamaggaññāṇaṃ brahmacariyavāsaṃ vutthabhāvena sabbavositavosānaṃ brāhmaṇaṃ vadāmīti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page192.

Desanāvasāne bahū sotāpattiphalādīni pāpuṇiṃsu, brāhmaṇopi pasannamānaso saraṇesu patiṭṭhāya upāsakattaṃ pavedesīti. Devahitabrāhmaṇavatthu. Brāhmaṇavaggavaṇṇanā niṭṭhitā. Chabbīsatimo vaggo. ----------

--------------------------------------------------------------------------------------------- page193.

Ettāvatā "sabbapaṭhame yamakavagge cuddasa vatthūni, appamādavagge nava, cittavagge nava, pupphavagge dvādasa 1-, bālavagge paṇṇarasa 2-, paṇḍitavagge ekādasa, arahantavagge dasa, sahassavagge cuddasa, pāpavagge dvādasa, daṇḍavagge ekādasa, jarāvagge nava, attavagge dasa, lokavagge ekādasa, buddhavagge nava, sukhavagge aṭṭha, piyavagge nava, kodhavagge aṭṭha, malavagge dvādasa, dhammaṭṭhavagge dasa, maggavagge dasa, pakiṇṇakavagge nava, nirayavagge nava, nāgavagge aṭṭha, taṇhāvagge dvādasa, bhikkhuvagge dvādasa, brāhmaṇavagge ekūnacattālīsāti ekenūnāni tīṇi vatthusatāni 3- pakāsetvā nātisaṅkhepanātivitthāravasena uparacitā dvāsattatibhāṇavārappamāṇā dhammapadassa aṭṭhakathā niṭṭhitā 4-. Pattaṃ dhammapadaṃ yena dhammarājenanuttaraṃ, gāthā dhammapade tena bhāsitā yā mahesinā satevīsā catussatā catussaccavibhāvinā satattayamhi vatthūnaṃ ekenūne samuṭṭhitā, vihāre adhirājena kāritamhi kataññunā pāsāde sirikūṭassa rañño viharatā mayā @Footnote: 1. Sī. Yu. ekādasa. 2. Sī. Yu. cuddasa. tesu potthakesu pana vatthūni kamena @dvādaseva ceva paṇṇaraseva ca honti. 3. imāni sakalīyamānāni ekādhikāni tīṇi @satāni honti. 4. buddhavagge navāti pakkhipitvā kate, imāni sakalīyamānāni @dvādhikāni tīṇi vatathusatāni honti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page194.

Atthabyañjanasampannaṃ atthāya ca hitāya ca lokassa lokanāthassa saddhammaṭṭhitikāmatā tāsaṃ aṭṭhakathaṃ etaṃ karontena sunimmalaṃ dvāsattatippamāṇāya bhāṇavārehi pāliyā yaṃ pattaṃ kusalaṃ, tena kusalā sabbapāṇinaṃ sabbe ijjhantu saṅkappā phalantā madhuraṃ phalanti. Paramavisuddhasaddhābuddhiviriyapaṭimaṇḍitena sīlācārajjavamaddavā- diguṇasamudayasamuditena sakasamayasamayantaragahanajjhogāhanasamatthena paññāveyyattisamannāgatena tepiṭakapariyattippabhede sāṭṭhakathe satthusāsane appaṭihataññāṇappaveditena 1- mahāveyyākaraṇena karaṇasampattijanitasukhaviniggatamadhurodāravacanalāvaṇṇayuttena yutta- muttavādinā vādivarena mahākavinā chaḷabhiññāpaṭisambhidādippabheda- guṇappaṭimaṇḍite uttarimanussadhamme appaṭihatabuddhīnaṃ theravaṃsappadīpānaṃ therānaṃ mahāvihāravāsīnaṃ vaṃsālaṅkārabhūtena vipulavisuddhabuddhinā buddhaghosoti garūhi gahitanāmadheyyena therena katāyaṃ dhammapadassa atthavaṇṇanā. ------------


             The Pali Atthakatha in Roman Book 25 page 101-194. http://84000.org/tipitaka/atthapali/rm_line.php?B=25&A=2016&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=25&A=2016&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=25&i=36              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=25&A=1301              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=25&A=1306              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=25&A=1306              Contents of The Tipitaka Volume 25 http://84000.org/tipitaka/read/?index_25

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ENGLISH letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]