บาลีอรรถกถาเล่มที่ ๙

๗. ธนญฺชานิสุตฺตวณฺณนา [๔๔๕] เอวมฺเม สุตนฺติ ธนญฺชานิสุตฺตํ. ตตฺถ ทกฺขิณาคิริสฺมินฺติ คิรีติ ปพฺพโต, ราชคหํ ปริกฺขิปิตฺวา ฐิตปพฺพตสฺส ทกฺขิณทิสาภาเค ชนปทสฺเสตํ @เชิงอรรถ: ^๑ ฉ.ม. ปาปํ ^๒ ม.,ก. วฏฺฏติ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๐๘.

นามํ. ตณฺฑุลปาลิทฺวารายาติ ราชคหสฺส กิร ทฺวตฺตึส มหาทฺวารานิ จตุสฏฺฐิ ขุทฺทกทฺวารานิ, เตสุ เอกํ ตณฺฑุลปาลิทฺวารํ นาม, ตํ สนฺธาย อาห. ราชานํ นิสฺสายาติ "คจฺฉ มนุสฺเส อปีเฬตฺวา สสฺสภาคํ คณฺหาหี"ติ รญฺญา เปสิโต คนฺตฺวา สพฺพเมว สสฺสํ คณฺหาติ, "มา โน ภนฺเต นาเสหี"ติ จ วุตฺเต "ราชกุเล วุตฺตํ มนฺทํ, อหํ รญฺญา อาคมนกาเลเยว เอวํ อาณตฺโต, มา กนฺทิตฺถา"ติ เอวํ ราชานํ นิสฺสาย พฺราหฺมณคหปติเก วิลุมฺปติ. ธญฺญํ เยภุยฺเยน อตฺตโน ฆรํ ปเวเสตฺวา อปฺปกํ ราชกุเล ปเวเสติ. กึ พฺราหฺมณคหปติกานํ น ปีฬํ อกาสีติ จ วุตฺโต "อาม มหาราช อิมสฺมึ วาเร เขตฺตานิ มนฺทสสฺสานิ อเหสุํ, ตสฺมา อปีเฬนฺตสฺส เม คณฺหโต น พหุ ชาตนฺ"ติ เอวํ พฺราหฺมณคหปติเก นิสฺสาย ราชานํ วิลุมฺปติ. [๔๔๖] ปโย ปียตนฺติ ตรุณขีรํ ปิวตุ. ตาว ภตฺตสฺสาติ ยาว ขีรํ ปิวิตฺวา นิสีทิสฺสถ, ตาวเทว ภตฺตสฺส กาโล ภวิสฺสติ. อิเธว หิ โน ปาตราสภตฺตํ อาหริสฺสนฺตีติ ทสฺเสติ. มาตาปิตโรติอาทีสุ มหลฺลกา มาตาปิตโร อตฺถรณปารุปนานิ สุขุมานิ วตฺถานิ มธุรโภชนํ สุคนฺธคนฺธมาลาทีนิ จ ปริเยสิตฺวา โปเสตพฺพา. ปุตฺตธีตานํ นามกรณมงฺคลาทีนิ สพฺพกิจฺจานิ กโรนฺเตน ปุตฺตทาโร โปเสตพฺโพ. เอวํ หิ อกริยมาเน ครหา อุปฺปชฺชตีติ อิมินา นเยน อตฺโถ เวทิตพฺโพ. [๔๔๗] อธมฺมจารีติ ปญฺจทุสฺสีลฺยกมฺมานิ วา ทสทุสฺสีลฺยกมฺมานิ วา อิธ อธมฺโม นาม. อุปกฑฺเฒยฺยุนฺติ ปญฺจวิธพนฺธนาทิกมฺมกรณตฺถํ ตํ ตํ นิรยํ กฑฺเฒยฺยุํ. [๔๔๘-๔๕๓] ธมฺมจารีติ ธมฺมิกกสิวณิชฺชาทิกมฺมการี. ปฏิกฺกมนฺตีติ โอสรนฺติ ^๑- ปริหายนฺติ. อภิกฺกมนฺตีติ อภิสรนฺติ วฑฺฒนฺติ. เสยฺโยติ วรตรํ. หีเนติ นิหีเน ลามเก. กาลกโต จ สาริปุตฺตาติ อิทํ ภควา "ตตฺรสฺส คนฺตฺวา @เชิงอรรถ: ^๑ สี. น โอสรนฺติ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๐๙.

ธมฺมํ ^๑- เทเสหี"ติ อธิปฺปาเยน เถรํ อาห. เถโรปิ ตํขณํเยว คนฺตฺวา มหาพฺรหฺมุโน ธมฺมํ เทเสสิ, ตโต ปฏฺฐาย จาตุปฺปทิกํ คาถํ กเถนฺโตปิ จตุสจฺจวิมุตฺตํ นาม น กเถสีติ. ปปญฺจสูทนิยา มชฺฌิมนิกายฏฺฐกถาย ธนญฺชานิสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตา. -----------

อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๙ หน้า ๓๐๗-๓๐๙. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=9&A=7753&modeTY=2&pagebreak=1 The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=9&A=7753&modeTY=2&pagebreak=1 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=13&i=672 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=13&A=10725 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=13&A=12752 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=13&A=12752 สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๓ http://84000.org/tipitaka/read/?index_13