ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๙ ภาษาบาลีอักษรไทย ม.อ. (ปปญฺจ.๓)

หน้าที่ ๒๕๘.

๑๐. กณฺณกตฺถลสุตฺตวณฺณนา [๓๗๕] เอวมฺเม สุตนฺติ กณฺณกตฺถลสุตฺตํ. ตตฺถ อุทญฺญายนฺติ ๑- อุทญฺญาติ ๒- ตสฺส รฏฺฐสฺสปิ นครสฺสปิ เอตเทว นามํ, ภควา อุทญฺญานครํ อุปนิสฺสาย วิหรติ. กณฺณกตฺถเล มิคทาเยติ ตสฺส นครสฺส อวิทูเร กณฺณกตฺถลํ นาม เอโก รมณีโย ภูมิภาโค อตฺถิ, โส มิคานํ อภยตฺถาย ทินฺนตฺตา มิคทาโยติ วุจฺจติ, ตสฺมึ กณฺณกตฺถเล มิคทาเย เกนจิเทว กรณีเยนาติ น อญฺเญน, อนนฺตรสุตฺเต วุตฺตกรณีเยน. ๓- โสมา จ ภคินี สกุลา จ ภคินีติ อิมา เทฺว ภคินิโย รญฺโญ ปชาปติโย. ภตฺตาภิหาเรติ ภตฺตํ อภิหรณฏฺฐาเน. รญฺโญ ภุญฺชนฏฺฐานํ หิ สพฺพาปิ โอโรธา กฏจฺฉุอาทีนิ คเหตฺวา ราชานํ อุปฏฺฐาตุํ คจฺฉนฺติ, ตาปิ ตเถว อคมํสุ. [๓๗๖] กึ ปน มหาราชาติ กสฺมา เอวมาห? รญฺโญ ครหปริโมจนตฺถํ. เอวํ หิ ปริสา จินฺเตยฺย ๔- "อยํ ราชา อาคจฺฉมาโนว มาตุคามานํ สาสนํ อาโรเจติ, มยํ อตฺตโน ธมฺมตาย ภควนฺตํ ทฏฺฐุํ อาคโตติ มญฺญาม, อยํ ปน มาตุคามานํ สาสนํ คเหตฺวา อาคโต, มาตุคามทาโส มญฺเญ, เอส ปุพฺเพปิ อิมินาว การเณน อาคจฺฉตี"ติ. ปุจฺฉิโต ปน โส อตฺตโน อาคมนการณํ กเถสฺสติ, เอวมสฺส อยํ ครหา น อุปฺปชฺชิสฺสตีติ ครหโมจนตฺถํ เอวมาห. [๓๗๘] อพฺภุทาหาสีติ กเถสิ. สกิเทว สพฺพํ ญสฺสติ สพฺพํ ทกฺขิตีติ โย เอกาวชฺชเนน เอกจิตฺเตน อตีตานาคตปจฺจุปฺปนฺนํ สพฺพํ ญสฺสติ วา ทกฺขิติ วา, โส นตฺถีติ อตฺโถ. เอเกน หิ จิตฺเตน อตีตํ สพฺพํ ชานิสฺสามีติ อาวชฺชิตฺวาปิ อตีตํ สพฺพํ ชานิตุํ น สกฺกา, เอกเทสเมว ชานาติ. อนาคตปจฺจุปฺปนฺนํ ปน เตน จิตฺเตน สพฺเพเนว สพฺพํ น ชานาตีติ. เอส นโย อิตเรสุ. เอวํ เอกจิตฺตวเสนายํ ปโญฺห กถิโต. เหตุรูปนฺติ เหตุสภาวํ การณชาติกํ. สเหตุรูปนฺติ สการณชาติกํ. สมฺปรายิกาหํ ภนฺเตติ สมฺปรายคุณํ อหํ ภนฺเต ปุจฺฉามิ. @เชิงอรรถ: ฉ.ม. อุรุญฺญายนฺติ ฉ.ม. อุรุญฺญาติ, เอวมุปริปิ @ ฉ.ม. วุตฺตกรณีเยเนว ม. จินฺเตยฺยุํ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๕๙.

[๓๗๙] ปญฺจิมานีติ อิมสฺมึ สุตฺเต ปญฺจ ปธานิยงฺคานิ โลกุตฺตรมิสฺสกานิ กถิตานิ. กวลงฺคณวาสิจูฬสมุทฺทตฺเถโร ๑- ปน "ตุมฺหากํ ภนฺเต กึ รุจฺจตี"ติ วุตฺเต "มยฺหํ โลกุตฺตราเนวาติ รุจฺจตี"ติ อาห. ปธานเวมตฺตตนฺติ ปธานนานตฺตํ. อญฺญาทิสเมว หิ ปุถุชฺชนสฺส ปธานํ, อญฺญาทิสํ โสตาปนฺนสฺส, อญฺญาทิสํ สกทาคามิโน, อญฺญาทิสํ อนาคามิโน, อญฺญาทิสํ อรหโต, อญฺญาทิสํ อสีติมหาสาวกานํ, อญฺญาทิสํ ทฺวินฺนํ อคฺคสาวกานํ, อญฺญาทิสํ ปจฺเจกพุทฺธานํ, อญฺญาทิสํ สพฺพญฺญุพุทฺธานํ. ปุถุชฺชนสฺส ปธานํ โสตาปนฺนสฺส ปธานํ น ปาปุณาติ ฯเปฯ ปจฺเจกพุทฺธสฺส ปธานํ สพฺพญฺญุพุทฺธสฺส ปธานํ น ปาปุณาติ. อิมมตฺถํ สนฺธาย "ปธานเวมตฺตตํ วทามี"ติ อาห. ทนฺตการณํ คจฺเฉยฺยุนฺติ ยํ อกูฏฺกรณํ, อนวจฺฉินฺทนํ, ธุรสฺส ๒- อจฺฉินฺทนนฺติ ทนฺเตสุ การณํ ทิสฺสติ, ตํ การณํ อุปคจฺเฉยฺยุนฺติ อตฺโถ. ทนฺตภูมินฺติ ทนฺเตหิ คนฺตพฺพภูมึ. อสฺสทฺโธติอาทีสุ ปุถุชฺชนโสตาปนฺนสกทาคามิอนาคามิโน จตฺตาโรปิ อสฺสทฺธา นาม. ปุถุชฺชโน หิ โสตาปนฺนสฺส สทฺธํ อปฺปตฺโตติ อสฺสทฺโธ, โสตาปนฺโน สกทาคามิสฺส, สกทาคามี อนาคามิสฺส, อนาคามี อรหโต สทฺธํ อปฺปตฺโตติ อสฺสทฺโธ. อาพาโธ อรหโตปิ อุปฺปชฺชตีติ ปญฺจปิ พหฺวาพาธา นาม โหนฺติ. อริยสาวกสฺส ปน สโฐ มายาวีติ นามํ นตฺถิ. เตเนว เถโร "ปญฺจงฺคานิ โลกุตฺตรานิ กถิตานีติ มยฺหํ รุจฺจตี"ติ อาห. อสฺสขลุงฺกสุตฺตนฺเต ปน "ตโย จ ภิกฺขเว อสฺสขลุงฺเก ตโย จ ปริสขลุงฺเก เทเสสฺสามี"ติ ๓- เอตฺถ อริยสาวกสฺสาปิ สมฺโพธินามํ อาคตํ, ตสฺส วเสน โลกุตฺตรมิสฺสกา กถิตาติ วุตฺตํ. ปุถุชฺชโน ปน โสตาปตฺติมคฺควีริยํ อสมฺปตฺโต ฯเปฯ อนาคามี อรหตฺตมคฺควีริยํ อสมฺปตฺโตติ. กุสิโตปิ อสฺสทฺโธ วิย จตฺตาโร จ โหนฺติ, ตถา ทุปฺปญฺโญ. เอวํ ปเนตฺถ โอปมฺมสํสนฺทนํ เวทิตพฺพํ:- อทนฺตหตฺถิอาทโย วิย หิ มคฺคปธานรหิโต ปุคฺคโล. ทนฺตหตฺถิอาทโย วิย มคฺคปธานวา. ยถา อทนฺตหตฺถิอาทโย @เชิงอรรถ: ฉ.ม. กถินงฺคณวาสีจูฬสมุทฺทตฺเถโร ม., ก. ธุราย @ องฺ. ติก. ๒๐/๑๔๑/๒๘๐

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๖๐.

กูฏาการํ อกตฺวา อวิจฺฉินฺทิตฺวา ธุรํ อปาเตตฺวา ทนฺตคมนํ วา คนฺตุํ ทนฺตภูมึ วา ปตฺตุํ น สกฺโกนฺติ, เอวเมว ๑- มคฺคปธานรหิโต มคฺคปธานวตา ปตฺตพฺพํ ปาปุณิตุํ นิพฺพตฺเตตพฺพํ คุณํ นิพฺพตฺเตตุํ น สกฺโกติ. ยถา ปน ทนฺตหตฺถิอาทโย กูฏาการํ อกตฺวา อวิจฺฉินฺทิตฺวา ธุรํ อปาเตตฺวา ทนฺตคมนํ วา คนฺตุํ ทนฺตภูมึ วา ปตฺตุํ สกฺโกนฺติ, เอวเมว มคฺคปธานวา มคฺคปธานวตา ปตฺตพฺพํ ปาปุณิตุํ นิพฺพตฺเตตพฺพํ คุณํ นิพฺพตฺเตตุํ สกฺโกติ, อิทํ วุตฺตํ โหติ "โสตาปตฺติมคฺคปธานวา โสตาปตฺติมคฺคปธานวตา ปตฺโตกาสํ ปาปุณิตุํ นิพฺพตฺเตตพฺพคุณํ นิพฺพตฺเตตุํ สกฺโกติ ฯเปฯ อรหตฺตมคฺคปธานวา อรหตฺตมคฺคปธานวตา ปตฺโตกาสํ ปาปุณิตุํ นิพฺพตฺเตตพฺพคุณํ นิพฺพตฺเตตุํ สกฺโกตี"ติ. [๓๘๐] สมฺมปฺปธานาติ มคฺคปธาเนน สมฺมปฺปธานา. น กิญฺจิ นานากรณํ วทามิ ยทิทํ วิมุตฺติยา วิมุตฺตานนฺติ ยํ เอกสฺส ผลวิมุตฺติยา อิตรสฺส ผลวิมุตฺตึ อารพฺภ นานากรณํ วตฺตพฺพํ สิยา, ตํ น กิญฺจิ วทามีติ อตฺโถ. อจฺจิยา วา อจฺจินฺติ อจฺจิยา วา อจฺจิมฺหิ. เสสปททฺวเยปิ เอเสว นโย, ภุมฺมตฺเถ หิ เอตํ อุปโยควจนํ. กึ ปน ตฺวํ มหาราชาติ มหาราช กึ ตฺวํ "สนฺติ เทวา จาตุมฺมหาราชิกา, สนฺติ เทวา ตาวตึสา ฯเปฯ สนฺติ เทวา ปรนิมฺมิตวตฺติโน, สนฺติ เทวา ตทุตฺตรินฺ"ติ ๒- เอวํ เทวานํ อตฺถิภาวํ น ชานาสิ, เยน เอวํ วเทหีติ. ตโต อตฺถิภาวํ ชานามิ, มนุสฺสโลกํ ปน อาคจฺฉนฺติ นาคจฺฉนฺตีติ อิทํปุจฺฉนฺโต ยทิ วา เต ภนฺเตติอาทิมาห. สพฺยาปชฺฌาติ สทุกฺขา, สมุจฺเฉทปฺปหาเนน อปฺปหีนเจตสิกทุกฺขา. อาคนฺตาโรติ อุปปตฺติวเสน อาคนฺตาโร. อพฺยาปชฺฌาติ สมุจฺฉินฺนทุกฺขา. อนาคนฺตาโรติ อุปปตฺติวเสน อนาคนฺตาโร. [๓๘๑] ปโหตีติ สกฺโกติ. ราชา หิ ปุญฺญวนฺตํปิ ลาภสกฺการสมฺปนฺนํ ยถา น โกจิ อุปสงฺกมติ, เอวํ กโรนฺโต ตมฺหา ฐานา จาเวตุํ สกฺโกติ. อปุญฺญวนฺตํปิ สกลคามํ ปิณฺฑาย จริตฺวา ยาปนมตฺตํ อลภนฺตํ ยถา ลาภสกฺการสมฺปนฺโน โหติ, เอวํ กโรนฺโต ตมฺหา ฐานา จาเวตุํ สกฺโกติ. พฺรหฺมจริยวนฺตํปิ อิตฺถีหิ สทฺธึ สมฺปโยเชตฺวา สีลวินาสํ ปาเปนฺโต พลกฺกาเรน วา @เชิงอรรถ: ฉ.ม. เอวเมวํ, เอวมุปริปิ ฉ.ม. ตตุตฺตรินฺติ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๖๑.

อุปฺปพฺพาเชนฺโต ตมฺหา ฐานา จาเวตุํ สกฺโกติ. อพฺรหฺมจริยวนฺตํปิ สมฺปนฺนกามคุณํ อมจฺจํ พนฺธนาคารํ ปเวเสตฺวา อิตฺถีนํ มุขํปิ ปสฺสิตุํ อเทนฺโต ตมฺหา ฐานา จาเวติ นาม. รฏฺฐโต ปน ยํ อิจฺฉติ, ตํ ปพฺพาเชติ นาม. ทสฺสนายปิ นปฺปโหนฺตีติ กามาวจเร ตาว อพฺยาปชฺเฌ เทเว สพฺยาปชฺฌา เทวา จกฺขุวิญฺญาณทสฺสนายปิ นปฺปโหนฺติ. กสฺมา? อรหโต ตตฺถ ฐานาภาวโต. รูปาวจเร ปน เอกวิมานสฺมึเยว ๑- ติฏฺฐนฺติ จ นิสีทนฺติ จาติ จกฺขุวิญฺญาณทสฺสนาย ปโหนฺติ, เอเตหิ ทิฏฺฐํ ปน สลฺลกฺขิตํ ปฏิวิทฺธํ สลกฺขณํ ๒- ทฏฺฐุํ สลฺลกฺขิตุํ ปฏิวิชฺฌิตุํ น สกฺโกนฺตีติ ญาณจกฺขุนา ๓- ทสฺสนาย นปฺปโหนฺติ, อุปริเทเว จ จกฺขุวิญฺญาณทสฺสเนนาปีติ. [๓๘๒] โก นาโม อยํ ภนฺเตติ ราชา เถรํ ชานนฺโตปิ อชานนฺโต วิย ปุจฺฉติ. กสฺมา? ปสํสิตุกามตาย. อานนฺทรูโปติ อานนฺทสภาโว. พฺรหฺมปุจฺฉาปิ วุตฺตนเยเนว เวทิตพฺพา. อถโข อญฺญตโร ปุริโสติ สา กิร กถา วิฑูฑเภเนว กถิตา, เต "ตยา กถิตา, ตยา กถิตา"ติ กุปิตา อญฺญมญฺญํ อิมสฺมึเยว ฐาเน อตฺตโน อตฺตโน พลกายํ อุฏฺฐาเปตฺวา กลหํปิ กเรยฺยุนฺติ นิวารณตฺถํ โส ราชปุริโส เอตทโวจ. เสสํ สพฺพตฺถ อุตฺตานเมวติ. อยํ ปน เทสนา เนยฺยปุคฺคลสฺส วเสน นิฏฺฐิตาติ. ปปญฺจสูทนิยา มชฺฌิมนิกายฏฺฐกถาย กณฺณกตฺถลสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตา. จตุตฺถวคฺควณฺณนา นิฏฺฐิตา. ------------ @เชิงอรรถ: สี. เอกวิมานสฺมึ เย ฉ.ม. ลกฺขณํ ม. วิญฺญาณจกฺขุนา

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๙ หน้า ๒๕๘-๒๖๑. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=9&A=6494&modeTY=2&pagebreak=1              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=9&A=6494&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=13&i=571              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=13&A=8962              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=13&A=10575              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=13&A=10575              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๓ http://84000.org/tipitaka/read/?index_13

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]