|
| บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ |
๘. นฬกปานสุตฺตวณฺณนา [๑๖๖] เอวมฺเม สุตนฺติ นฬกปานสุตฺตํ. ตตฺถ นฬกปาเนติ เอวํนามเก คาเม. ปุพฺเพ กิร อมฺหากํ โพธิสตฺโต วานรโยนิยํ นิพฺพตฺโต, มหากาโย กปิราชา อเนกวานรสหสฺสปริวุโต ปพฺพตปาเท วิจรติ. ปุญฺวา ๑- โข ปน โหติ มหาปญฺโ. ๒- โส ปริสํ เอวํ โอวทติ "ตาตา อิมสฺมึ ปพฺพตปาเท วิสผลานิ นาม โหนฺติ, อมนุสฺสปริคฺคหิตา โปกฺขรณิโย นาม โหนฺติ, ตุเมฺห ปุพฺเพ ขาทิตปุพฺพาเนว ผลานิ ขาทถ, ปีตปุพฺพาเนว ปานียานิ จ ปิวถ, เอตฺถ โว มํ ปฏิปุจฺฉิตพฺพกิจฺจํ นตฺถิ, อขาทิตปุพฺพานิ ปน ผลานิ อปีตปุพฺพานิ จ ปานียานิ มํ อปุจฺฉิตฺวา มา ขาทิตฺถ มา ปิวิตฺถา"ติ. เต เอกทิวสํ จรมานา อญฺ ปพฺพตปาทํ คนฺตฺวา โคจรํ คเหตฺวา ปานียํ โอโลเกนฺตา เอกํ อมนุสฺสปริคฺคหิตํ โปกฺขรณึ ทิสฺวา สหสา อปิวิตฺวา สมนฺตา ปริวาเรตฺวา มหาสตฺตสฺส อาคมนํ โอโลกยมานาปิ ๓- นิสีทึสุ. มหาสตฺโต อาคนฺตฺวา "กึ ตาตา ปานียํ น ปิวถา"ติ อาห. ตุมฺหากํ อาคมนํ โอโลเกมาติ. สาธุ ตาตาติ สมนฺตา ปทํ ปริเยสมาโน โอติณฺณปทํเยว อทฺทส, น อุตฺติณฺณปทํ, ทิสฺวา สปริสฺสยาติ อญฺาสิ. ตาวเทว จ ตตฺถ อภินิพฺพตฺตอมนุสฺโส อุทกํ เทฺวธา กตฺวา อุฏฺาสิ เสตมุโข นีลกุจฺฉิ รตฺตหตฺถปาโท มหาทาิโก วงฺกปาโ วิรูโป พีภจฺโฉ อุทกรกฺขโส, โส เอวมาห "กสฺมา ปานียํ น ปิวถ, มธุรอุทกํ ปิวถ, กึ ตุเมฺห เอตสฺส วจนํ สุณาถา"ติ. มหาสตฺโต อาห "ตฺวํ อิธ อธิวตฺโถ อมนุสฺโส"ติ. อาม อหนฺติ. ตฺวํ อิธ โอติณฺเณ ลภสีติ. อาม ลภามิ, ตุเมฺห ปน สพฺเพ ขาทิสฺสามีติ. น สกฺขิสฺสสิ ยกฺขาติ. ปานียํ ปน ปิวิสฺสถาติ. อาม ปิวิสฺสามาติ. เอวํ สนฺเต เอโกปิ โว น มุจฺจิสฺสตีติ. ปานียญฺจ ปิวิสฺสาม, น จ เต วสํ คมิสฺสามาติ เอกํ นฬํ อาหราเปตฺวา โกฏิยํ คเหตฺวา ธมิ. สพฺโพ ๔- เอกจฺฉิทฺโท อโหสิ, ตีเร นิสีทิตฺวาว ปานียํ @เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. ปญฺวา ๒ ฉ.ม. มหาปุญฺโ ๓ ฉ.ม. ปิ-สทฺโท น ทิสฺสติ @๔ ม. ปพฺโพ--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๓๓.
ปิวิ. เสสวานรานํ ปาฏิเยกฺเก นเฬ อาหราเปตฺวา ธมิตฺวา อทาสิ. สพฺเพ ยกฺขสฺส ปสฺสนฺตสฺเสว ปานียํ ปิวึสุ. วุตฺตมฺปิ เจตํ:- "ทิสฺวา ปทมนุตฺติณฺณํ ทิสฺวาโนตริตํ ปทํ นเฬน วารึ ปิวิสฺสาม ๑- เนว มํ ตฺวํ วธิสฺสสี"ติ. ๒- ตโต ปฏฺาย ยาว อชฺชทิวสา ตสฺมึ าเน นฬา เอกจฺฉิทฺทาว โหนฺติ. อิมินา หิ สทฺธึ อิมสฺมึ กปฺเป จตฺตาริ กปฺปฏฺิยปาฏิหาริยานิ นาม:- จนฺเท สสพิมฺพํ วฏฺฏกชาตกมฺหิ สจฺจกิริยฏฺาเน อคฺคิสฺส คมนูปจฺเฉโท, ฆฏิการกุมฺภการสฺส มาตาปิตูนํ วสนฏฺาเน เทวสฺส อวสฺสนํ, ตสฺสา โปกฺขรณิยา ตีเร นฬานํ เอกจฺฉิทฺทภาโวติ. อิติ สา โปกฺขรณี นเฬน ปานียสฺส ปีตตฺตา นฬกปานาติ นามํ ลภิ. อปรภาเค ตํ โปกฺขรณึ นิสฺสาย คาโม ปติฏฺาสิ, ตสฺสาปิ นฬกปานนฺเตฺวว นามํ ชาตํ. ตํ สนฺธาย วุตฺตํ "นฬกปาเน"ติ. ปลาสวเนติ กึสุกวเน. [๑๖๗] ตคฺฆ มยํ ภนฺเตติ เอกํเสเนว มยํ ภนฺเต อภิรตา. อญฺเปิ เย ตุมฺหากํ สาสเน อภิรมนฺติ, เต อเมฺหหิ สทิสาว หุตฺวา อภิรมนฺตีติ ทีเปติ. เนว ราชาภินีตาติอาทีสุ เอโก รญฺโ อปราธํ กตฺวา ปลายติ, ราชา กุหึ โภ อสุโกติ. ปลาโต เทวาติ. ปลาตฏฺาเนปิ เม น มุจฺจิสฺสติ, สเจ ปน ปพฺพเชยฺย, มุจฺเจยฺยาติ วทติ. ตสฺส โกจิเทว สุหโท คนฺตฺวา ตํ ปวุตฺตึ อาโรเจตฺวา ตฺวํ สเจ ชีวิตุมิจฺฉสิ, ปพฺพชาหีติ. โส ปพฺพชิตฺวา ชีวิตํ รกฺขมาโน จรติ. อยํ ราชาภินีโต นาม. เอโก ปน โจรานํ มูลํ ฉินฺทนฺโต จรติ. โจรา สุตฺวา "ปุริสานํ อตฺถิกภาวํ น ชานนฺติ, ชานาเปสฺสาม นนฺ"ติ วทนฺติ. โส ตํ ปวุตฺตึ สุตฺวา ปลายติ. โจรา ปลาโตติ สุตฺวา "ปลาตฏฺาเนปิ โน น มุจฺจิสฺสติ, สเจ ปน ปพฺพเชยฺย, มุจฺเจยฺยา"ติ วทนฺติ. โส ตํ ปวุตฺตึ สุตฺวา ปพฺพชติ. อยํ โจราภินีโต นาม. @เชิงอรรถ: ๑ ม. ปายามิ, ฉ. ปิสฺสามิ ๒ ขุ. ชา. ๒๗/๒๐/๗ นฬปานชาตก (สฺยา)--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๓๔.
เอโก ปน พหุํ อิณํ ขาทิตฺวา เตน อิเณน อฏฺโฏ ปีฬิโต ตมฺหา คามา ปลายติ. อิณสามิกา สุตฺวา "ปลาตฏฺาเนปิ โน น มุจฺจิสฺสติ, สเจ ปน ปพฺพเชยฺย, มุจฺเจยฺยา"ติ วทนฺติ. โส ตํ ปวุตฺตึ สุตฺวา ปพฺพชติ. อยํ อิณฏฺโฏ นาม. ราชภยาทีนํ ปน อญฺตเรน ภเยน ภีโต อฏฺโฏ อาตุโร หุตฺวา นิกฺขมฺม ปพฺพชิโต ภยฏฺโฏ นาม. ทุพฺภิกฺขาทีสุ ชีวิตุํ อสกฺโกนฺโต ปพฺพชิโต อาชีวิกาปกโต นาม, อาชีวิกาย ปกโต อภิภูโตติ อตฺโถ. อิเมสุ ปน เอโกปิ อิเมหิ การเณหิ ปพฺพชิโต นาม นตฺถิ, ตสฺมา "เนว ราชาภินีตา"ติอาทิมาห. วิเวกนฺติ วิวิจฺจ วิวิตฺโต หุตฺวา. อิทํ วุตฺตํ โหติ:- ยํ กาเมหิ จ อกุสลธมฺเมหิ จ วิวิตฺเตน ปมทุติยชฺฌานสงฺขาตํ ปีติสุขํ อธิคนฺตพฺพํ, สเจ ตํ วิวิจฺจ กาเมหิ วิวิจฺจ อกุสเลหิ ธมฺเมหิ ปีติสุขํ นาธิคจฺฉติ, อญฺ วา อุปริ ทฺวินฺนํ ฌานานํ จตุนฺนญฺจ มคฺคานํ วเสน สนฺตตรํ สุขํ นาธิคจฺฉติ, ตสฺส อิเม อภิชฺฌาทโย จิตฺตํ ปริยาทาย ติฏฺนฺตีติ. ตตฺถ อรตีติ อธิกุสเลสุ ธมฺเมสุ อุกฺกณฺิตตา. ตนฺทีติ อาลสิยภาโว. เอวํ โย ปพฺพชิตฺวา ปพฺพชิตกิจฺจํ กาตุํ น สกฺโกติ, ตสฺส อิเม สตฺต ปาปธมฺมา อุปฺปชฺชิตฺวา จิตฺตํ ปริยาทิยนฺตีติ ทสฺเสตฺวา อิทานิ ยสฺส เต ธมฺมา จิตฺตํ ปริยาทาย ติฏฺนฺติ, โสเยว สมณกิจฺจํปิ กาตุํ น สกฺโกตีติ ปุน วิเวกํ อนุรุทฺธา ฯเปฯ อญฺ วา ตโต สนฺตตรนฺติ อาห. เอวํ กณฺหปกฺขํ ทสฺเสตฺวา อิทานิ เตเนว นเยน สุกฺกปกฺขํ ทสฺเสตุํ ปุน วิเวกนฺติอาทิมาห. ตสฺสตฺโถ วุตฺตนเยเนว เวทิตพฺโพ. [๑๖๘] สงฺขายาติ ชานิตฺวา. เอกนฺติ เอกจฺจํ. ปฏิเสวตีติ เสวิตพฺพยุตฺตกํ เสวติ. เสสปเทสุปิ เอเสว นโย. อุปปตฺตีสุ พฺยากโรตีติ สปฺปฏิสนฺธิเก ตาว พฺยากโรตุ อปฺปฏิสนฺธิเก กถํ พฺยากโรตีติ. อปฺปฏิสนฺธิกสฺส ปุนพฺภเว ปฏิสนฺธิ นตฺถีติ วทนฺโต อุปปตฺตีสุ พฺยากโรติ นาม.--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๓๕.
ชนกุหนตฺถนฺติ ชนวิมฺหาปนตฺถํ. ชนลปนตฺถนฺติ มหาชนสฺส อุปลาปนตฺถํ น อิติ มํ ชโน ชานาตูติ เอวํ มํ มหาชโน ชานิสฺสติ, เอวํ เม มหาชนสฺส อนฺตเร กิตฺติสทฺโท อุคฺคจฺฉิสฺสตีติ อิมินาปิ การเณน น พฺยากโรตีติ อตฺโถ. อุฬารเวทาติ มหนฺตตุฏฺิโน. [๑๖๙] โส โข ปนสฺส อายสฺมาติ โส ปรินิพฺพุโต อายสฺมา อิมสฺส ิตสฺส อายสฺมโต. เอวํสีโลติอาทีสุ โลกิยโลกุตฺตรมิสฺสกาว สีลาทโย เวทิตพฺพา. เอวํธมฺโมติ เอตฺถ ปน สมาธิปกฺขิกา ธมฺมา ธมฺมาติ อธิปฺเปตา. ผาสุวิหาโร โหตีติ เตน ภิกฺขุนา ปูริตปฏิปตฺตึ ปูเรนฺตสฺส อรหตฺตผลํ สจฺฉิกตฺวา ผลสมาปตฺติวิหาเรน ผาสุวิหาโร โหติ, อรหตฺตํ ปตฺตุํ อสกฺโกนฺตสฺส ปฏิปตฺตึ ปูรยมานสฺส จรโตปิ ผาสุวิหาโรเยว นาม โหติ. อิมินา นเยน สพฺพวาเรสุ อตฺโถ เวทิตพฺโพติ. ปปญฺจสูทนิยา มชฺฌิมนิกายฏฺกถาย นฬกปานสุตฺตวณฺณนา นิฏฺิตา. อฏฺมํ. ------------------อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๙ หน้า ๑๓๒-๑๓๕. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=9&A=3320&modeTY=1&pagebreak=1 The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=9&A=3320&modeTY=1&pagebreak=1 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=13&i=195 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=13&A=3667 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=13&A=4143 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=13&A=4143 สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๓ http://84000.org/tipitaka/read/?index_13
![อ่านหน้า[ต่าง] แรก](go1.gif) ![อ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้ว](go2.gif)   ![อ่านหน้า[ต่าง] ถัดไป](go3.gif) ![อ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย](go4.gif)   |
|
บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑.
การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย.
หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]