ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๘ ภาษาบาลีอักษรไทย ม.อ. (ปปญฺจ.๒)

                     ๕. จูฬธมฺมสมาทานสุตฺตวณฺณนา
    [๔๖๘] เอวมฺเม สุตนฺติ จูฬธมฺมสมาทานสุตฺตํ. ตตฺถ ธมฺมสมาธานานีติ
ธมฺโมติ คหิตคหณานิ. ปจฺจุปฺปนฺนสุขนฺติ ปจฺจุปฺปนฺเน สุขํ, อายูหนกฺขเณ สุขํ
สุกรํ สุเขน สกฺกา ปูเรตุํ. อายตึ ทุกฺขวิปากนฺติ อนาคเต วิปากกาเล
ทุกฺขวิปากํ. อิมินา อุปาเยน สพฺพปเทสุ อตฺโถ เวทิตพฺโพ.
    [๔๖๙] นตฺถิ กาเมสุ โทโสติ วตฺถุกาเมสุปิ กิเลสกาเมสุปิ โทโส
นตฺถิ. ปาตพฺยตํ อาปชฺชนฺตีติ เต วตฺถุกาเมสุ กิเลสกาเมน ปาตพฺยตํ ปิวิตพฺพตํ,
ยถารุจิปริภุญฺชิตพฺพตํ อาปชฺชนฺตีติ อตฺโถ. โมฬิพทฺธาหีติ โมฬึ กตฺวา ๑-
พทฺธเกสาหิ. ปริพฺพาชิกาหีติ ตาปสปริพฺพาชิกาหิ. เอวมาหํสูติ เอวํ วทนฺติ.
ปริญฺญํ ปญฺญเปนฺตีติ ปหานํ สมติกฺกมํ ปญฺญเปนฺติ. มาลุวาสิปาฏิกาติ
ทีฆสณฺฐานํ มาลุวาปกฺกํ. ผเลยฺยาติ อาตเปน สุสฺสิตฺวา ภิชฺเชยฺย. สาลมูเลติ
สาลรุกฺขสฺส สมีเป. สนฺตาสํ อาปชฺเชยฺยาติ กสฺมา อาปชฺชติ? ภวนวินาสภยา.
รุกฺขมูเล ปติตมาลุวาพีชโต หิ ลตา อุปฺปชฺชิตฺวา รุกฺขํ อภิรุหติ, สา มหาปตฺตา
เจว โหติ พหุปตฺตา จ, โกวิฬารปตฺตสทิเสหิ ปตฺเตหิ สมนฺนาคตา, อถ ตํ
รุกฺขํ มูลโต ปฏฺฐาย วินทฺธมานา ๒- สพฺพวิฏปานิ สญฺฉาเทตฺวา มหนฺตํ ภารํ
ชเนตฺวา ติฏฺฐติ, สา วาเต วา วายนฺเต เทเว วา วสฺสนฺเต โอฆนํ ชเนตฺวา
ตสฺส รุกฺขสฺส สพฺพา สาขาปสาขา ภญฺชนฺติ, ภูมิยํ นิปาเตติ, ตโต ตสฺมึ
รุกฺเข ปติเต วิมานํ ๓- ภิชฺชติ วินสฺสติ. อิติ สา ภวนวินาสภยา สนฺตาสํ
อาปชฺชติ.
    อารามเทวตาติ ตตฺถ ตตฺถ ปุปฺผารามผลาราเมสุ อธิวตฺถา เทวตา.
วนเทวตาติ อนฺธวนสุภควนาทีสุ วเนสุ อธิวตฺถา เทวตา. รุกฺขเทวตาติ
อภิรกฺขิเตสุ ๔- นเฬรุปุจิมนฺทาทีสุ รุกฺขสุ  อธิวตฺถา เทวตา.
โอสธิติณวนปฺปตีสูติ หรีตกีอามลกีอาทีสุ โอสธีสุ ตาลนาฬิเกราทีสุ ติเณสุ
วนเชฏฺฐเกสุ จ วนปฺปติรุกฺเขสุ อธิวตฺถา เทวตา. วนกมฺมิกาติ วเน
กสนลายนทารุอาหรณโครกฺขาทีสุ เกนจิเทว กมฺเมน
@เชิงอรรถ:  สี. โมฬี วิย กตฺวา    ฉ.ม. วินนฺธมานา    ฉ.ม. ปติฏฺฐิตวิมานํ
@ ฉ.ม. อภิลกฺขิเตสุ
วา วิจรณกมนุสฺสา. อุฏฺฐเหยฺยุนฺติ ๑- ขาเทยฺยุํ. วิลมฺพินีติ วาเตน
ปหตปหตฏฺฐาเนสุ เกลึ กโรนฺตี วิย วิลมฺพนฺตี. สุโข อิมิสฺสาติ อิมิสฺสา ๒-
เอวรูปาย มาลุวาลตาย สมฺผสฺโสปิ สุโข, ทสฺสนํปิ สุขํ, อยํ เม ทารกานํ
อาปานมณฺฑลํ ภวิสฺสติ, กีฬาภูมิ ภวิสฺสติ, ทุติยํ เม วิมานํ ปฏิลทฺธนฺติ ลตาย
ทสฺสเนปิ สมฺผสฺเสปิ โสมนสฺสชาตา เอวมาห.
    วิฏภึ ๓- กเรยฺยาติ สาขานํ อุปริ ฉตฺตากาเรน ติฏฺเฐยฺย. โอฆนํ ชเนยฺยาติ
เหฏฺฐา โอฆนํ ชเนยฺย, อุปริ อารุยฺห สกลรุกฺขํ ปลิเวเฐตฺวา ปุน เหฏฺฐา
ภสฺสมานา ภูมึ คเณฺหยฺยาติ อตฺโถ. ปทาเลยฺยาติ เอวํ โอฆนํ กตฺวา ปุน ตโต
ปฏฺฐาย ยาว มูลา อุตฺติณฺณสาขาหิ อภิรุหมานา สพฺพสาขาสุ ปวิเลเฐนฺตี
มตฺถกํ ปตฺวา เตเนว นิยาเมน ปุน โอโรหิตฺวา จ อภิรุหิตฺวา จ สกลํ รุกฺขํ
สํสิพฺพิตฺวา อชฺโฌตฺถรนฺติ สพฺพสาขา เหฏฺฐา กตฺวา สยํ อุปริ ฐตฺวา วาเต
วา วายนฺเต เทเว วา วสฺสนฺเต ปทาเลยฺย, ภินฺเทยฺยาติ อตฺโถ. ขาณุมตฺตเมว
ติฏฺเฐยฺย, ตตฺถ ยํ สาขฏฺฐกํ วิมานํ โหติ, ตํ สาขาสุ ภิชฺชมานาสุ ตตฺถ
ตตฺเถว ภิชฺชิตฺวา สพฺพสาขาสุ ภินฺนาสุ สพฺพํ ภิชฺชติ. รุกฺขฏฺฐกวิมานํ ปน
ยาว รุกฺขมูลมตฺตํปิ ติฏฺฐติ, ตาว น นสฺสติ, อิทํ ปน วิมานํ สาขฏฺฐกํ
ตสฺมา สพฺพสาขา ภินฺนาสุ ๔- ภิชฺชิตฺถ, เทวตา ปุตฺตเก คเหตฺวา ขาณุเก
ฐิตา ปริเทวิตุํ อารทฺธา.
   [๔๗๑] ติพฺพราคชาติโกติ พหลราคสภาโว. ราคชํ ทุกฺขํ โทมนสฺสํ
ปฏิสํเวเทตีติ ติพฺพราคชาติกตฺตา ทิฏฺฐทิฏฺเฐ อารมฺมเณ นิมิตฺตํ คณฺหาติ,
อถสฺส อาจริยูปชฺฌายา ทณฺฑกมฺมํ อาณาเปนฺติ, โส อภิณฺหํ ๕- ทณฺฑกมฺมํ
กโรนฺโต ทุกฺขํ โทมนสฺสํ ปฏิสํเวเทติ, น เตฺวว วีติกฺกมํ กโรติ. ติพฺพโทสชาติโกติ
อปฺปมตฺตเกเนว กุปฺปติ, ทหรสามเณเรหิ สทฺธึ หตฺถปรามาสาทีนิ กโรนฺโตว
กเถติ โสปิ ทณฺฑกมฺมปจฺจยา ทุกฺขํ โทมนสฺสํ ปฏิสํวหติ. โมหชาติโก ปน
อิธ กตํ วา กตโต อกตํ วา อกตโต น สลฺลกฺเขติ, ตานิ ตานิ กิจฺจานิ
วิราเธติ, โสปิ ทณฺฑกมฺมปจฺจยา ทุกฺขํ โทมนสฺสํ ปฏิสํเวเทติ.
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. อุทฺธเรยฺยุนฺติ   ฉ.ม. อยํ ปาโฐ น ทิสฺสติ   สี. วิฏปึ
@ ฉ.ม. สํภิชฺชมานาสุ    ฉ.ม. อภิกฺขณํ
     [๔๗๒] น ติพฺพราคชาติโกติอาทีนิ วุตฺตปฺปฏิปกฺขนเยน เวทิตพฺพานิ.
กสฺมา ปเนตฺถ โกจิ ติพฺพราคาทิชาติโก โหติ, โกจิ น ติพฺพราคาทิชาติโก?
กมฺมนิยเมน. ยสฺส หิ กมฺมายูหนกฺขเณ โลโภ พลวา โหติ, อโลโภ มนฺโท,
อโทสาโมหา พลวนฺโต, โทสโมหา มนฺทา, ตสฺส มนฺโท อโลโภ โลภํ ปริยาทาตุํ
น สกฺโกติ, อโทสาโมหา ปน พลวนฺโต โทสโมเห ปริยาทาตุํ สกฺโกนฺติ. ตสฺมา
โส เตน กมฺเมน ทินฺนปฏิสนฺธิวเสน นิพฺพตฺโต ลทฺโธ โหติ, สุขสีโล อกฺโกธโน
ปญฺญวา วชิรูปมญาโณ.
     ยสฺส ปน กมฺมายูหนกฺขเณ โลภโทสา พลวนฺโต โหนฺติ, อโลภาโทสา
มนฺทา, อโมโห พลวา, โมโห มนฺโท, โส ปุริมนเยเนว ลุทฺโธ เจว โหติ
ทุฏฺโฐ จ, ปญฺญวา ปน โหติ วชิรูปมญาโณ ทตฺตาภยตฺเถโร วิย.
     ยสฺส ปน กมฺมายูหนกฺขเณ โลภาโทสโมหา พลวนฺโต โหนฺติ, อิตเร
มนฺทา, โส ปุริมนเยเนว ลุทฺโธ เจว โหติ ทนฺโธ จ, สุขสีลโก ปน โหติ
อกฺโกธโน.
     ตถา ยสฺส กมฺมายูหนกฺขเณ ตโยปิ โลภโทสโมหา พลวนฺโต โหนฺติ,
อโลภาทโย มนฺทา, โส ปุริมนเยเนว ลุทฺโธ เจว โหติ ทุฏฺโฐ จ มุโฬฺห จ.
     ยสฺส ปน กมฺมายูหนกฺขเณ อโลภโทสโมหา พลวนฺโต โหนฺติ, อิตเร
มนฺทา, โส ปุริมนเยเนว อปฺปกิเลโส โหติ, ทิพฺพารมฺมณํปิ ทิสฺวา นิจฺจโล,
ทุฏฺโฐ ปน โหติ ทนฺธปญฺโญ จ.
    ยสฺส ปน กมฺมายูหนกฺขเณ อโลภาโทสโมหา พลวนฺโต โหนฺติ, อิตเร
มนฺทา, โส ปุริมนเยเนว อลุทฺโธ เจว โหติ สุขสีลโก จ อกฺโกธโน จ, ทนฺโธ ปน
โหติ. ๑-
    ตถา ยสฺส กมฺมายูหนกฺขเณ อโลภโทสโมหา พลวนฺโต โหนฺติ, อิตเร
มนฺทา, โส ปุริมนเยเนว อลุทฺโธ เจว โหติ ปญฺญวา จ, ทุฏฺโฐ ปน โหติ
โกธโน.
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. มูโฬฺห ปน โหติ.
    ยสฺส ปน กมฺมายูหนกฺขเณ ตโยปิ อโลภาทโย พลวนฺโต โหนฺติ,
โลภาทโย มนฺทา, โส มหาสํฆรกฺขิตตฺเถโร วิย อลุทฺโธ อทุฏฺโฐ ปญฺญวา
จ โหติ.
    เสสํ สพฺพตฺถ อุตฺตานเมวาติ.
                    ปปญฺจสูทนิยา มชฺฌิมนิกายฏฺฐกถาย
                   จูฬธมฺมสมาทานสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตา.
                          ------------


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๘ หน้า ๒๗๙-๒๘๒. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=8&A=7143&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=8&A=7143&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=12&i=514              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=12&A=9602              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=12&A=11269              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=12&A=11269              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๒ http://84000.org/tipitaka/read/?index_12

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]