ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๘ ภาษาบาลีอักษรไทย ม.อ. (ปปญฺจ.๒)

                         ๕. นิวาปสุตฺตวณฺณนา
    [๒๖๑] เอวมฺเม สุตนฺติ นิวาปสุตฺตํ. ตตฺถ เนวาปิโกติ โย มิคานํ
คหณตฺถาย อรญฺเญ ติณพีชานิ วปติ "อิทํ ติณํ ขาทิตุํ อาคเต มิเค สุขํ
คณฺหิสฺสามี"ติ. นิวาปนฺติ วปฺปํ. นิวุตฺตนฺติ วปิตํ. ๑- มิคชาตาติ มิคฆฏา.
อนุปขชฺชาติ อนุปวิสิตฺวา. มุจฺฉิตาติ ตณฺหามุจฺฉนาย มุจฺฉิตา, ตณฺหาย หทยํ
ปวิสิตฺวา มุจฺฉนาการํ ปาปิตาติ อตฺโถ. มทํ อาปชฺชิสฺสนฺตีติ มานมทํ
อาปชฺชิสฺสนฺติ. ปมาทนฺติ วิสฺสฏฺฐสติภาวํ. ยถากามกรณียา ภวิสฺสนฺตีติ ยถา
อิจฺฉิสฺสาม, ตถา กาตพฺพา ภวิสฺสนฺติ. อิมสฺมึ นิวาเปติ อิมสฺมึ นิวาปฏฺฐาเน.
เอตํ กิร นิวาปติณํ นาม อตฺถิ นิทาฆภทฺทกํ, ตํ ยถา ยถา นิทาโฆ โหติ,
ตถา ตถา นีวารวนํ วิย เมฆมาลา วิย จ เอกคฺฆนํ โหติ, ตํ ลุทฺทกา เอกสฺมึ
อุทกผาสุกฏฺฐาเน กสิตฺวา วปิตฺวา วตึ กตฺวา ทฺวารํ โยเชตฺวา รกฺขนฺติ. อถ
ยทา มหานิทาเฆ สพฺพติณานิ สุกฺกานิ ๒-  โหนฺติ, ชิวฺหาเตมนมตฺตํปิ อุทกํ
ทุลฺลภํ โหติ, ตทา มิคชาตา สุกฺกติณานิ เจว ปุราณปณฺณานิ จ ขาทนฺตา
กมฺปมานา วิย วิจรนฺตา นิวาปติณสฺส คนฺธํ ฆายิตฺวา วธพนฺธนาทีนิ อคณยิตฺวา
วตึ อชฺโฌตฺถรนฺตา ปวิสนฺติ. เตสํ หิ นิวาปติณํ อติวิย ปิยํ โหติ มนาปํ.
เนวาปิโก เต ทิสฺวา เทฺว ตีณิ ทิวสานิ ปมตฺโต วิย โหติ, ทฺวารํ วิวริตฺวา
ติฏฺฐติ, อนฺโต นิวาปฏฺฐาเน ตหึ ตหึ อุทกอาวาฏกาปิ โหนฺติ, มิคา วิวฏทฺวาเรน
ปวิสิตฺวา ขาทิตมตฺตกํ ปิวิตมตฺตกเมว กตฺวา ปกฺกมนฺติ, ปุนทิวเส กิญฺจิ น
กโรนฺตีติ กณฺเณ จาลยมานา ขาทิตฺวา ปิวิตฺวา อตรมานา คจฺฉนฺติ, ปุนทิวเส
โกจิ กิญฺจิ กตฺตา นตฺถีติ ยาวทตฺถํ ขาทิตฺวา ปิวิตฺวา มณฺฑลคุมฺพํ ปวิสิตฺวา
นิปชฺชนฺติ. ลุทฺทกา เตสํ ปมตฺตภาวํ ชานิตฺวา ทฺวารํ ปิธาย สมฺปริวาเรตฺวา
โกฏิโต ปฏฺฐาย โกฏฺเฏตฺวา คจฺฉนฺติ, เอวํ เต ตสฺมึ นิวาเป เนวาปิกสฺส
ยถากามกรณียา ภวนฺติ.
@เชิงอรรถ:  สี. นิวปิตํ       ฉ.ม. สุกฺขานิ. เอวมุปริปิ
    [๒๖๒] ตตฺร ภิกฺขเวติ ภิกฺขเว เตสุ มิคชาเตสุ. ปฐมา มิคชาตาติ
มิคชาตา ปฐมทุติยา นาม นตฺถิ. ภควา ปน อาคตปฏิปาฏิวเสน กปฺเปตฺวา
ปฐมา ทุติยา ตติยา จตุตฺถาติ นามํ อาโรเปตฺวา ทสฺเสสิ. อิทฺธานุภาวาติ
ยถากามํ กตฺตพฺพภาวโต, วสีภาโวเยว หิ เอตฺถ อิทฺธีติ จ อานุภาโวติ จ
อธิปฺเปโต.
    [๒๖๓] ภยโภคาติ ภเยน โภคโต. พลวิริยนฺติ อปราปรํ สญฺจรณกวาโยธาตุ
  สา ปริหายีติ อตฺโถ.
    [๒๖๔] อุปนิสาย อาสยํ กปฺเปยฺยามาติ อนฺโต นิปชฺชิตฺวา ขาทนฺตานมฺปิ
ภยเมว, พาหิรโต อาคนฺตฺวา ขาทนฺตานมฺปิ ภยเมว, มยํ ปน อมุํ นิวาปฏฺฐานํ
นิสฺสาย เอกมนฺเต อาสยํ กปฺเปยฺยามาติ จินฺตยึสุ. อุปนิสฺสาย อาสยํ กปฺปยึสูติ
ลุทฺทกา นาม น สพฺพกาลํ อปฺปมตฺตา โหนฺติ. มยํ ตตฺถ ตตฺถ มณฺฑลคุมฺเพสุ
เจว วติปาเทสุ จ นิปชฺชิตฺวา เอเตสุ มุขโธวนตฺถํ วา อาหารกิจฺจกรณตฺถํ วา
ปกฺกนฺเตสุ  นิวาปวตฺถุํ ปวิสิตฺวา ขาทิตมตฺตํ ปิวมตฺตํ ๑- กตฺวา อมฺหากํ
วสนฏฺฐานํ ปวิสิสฺสามาติ นิวาปวตฺถุํ อุปนิสฺสาย คหเนสุ คุมฺพวติปาทาทีสุ
อาสยํ กปฺปยึสุ. ภุญฺชึสูติ วุตฺตนเยน ลุทฺทกานํ ปมาทกาลํ ญตฺวา สีฆสีฆํ
ปวิสิตฺวา ภุญฺชึสุ. เกฏภิโนติ สิกฺขิตเกราฏิกา. อิทฺธิมนฺตาติ อิทฺธิมนฺโต วิย.
ปรชนาติ ยกฺขา. อิเม น มิคชาตาติ. อาคตึ วา คตึ วาติ อิมินา นาม ฐาเนน
อาคจฺฉนฺติ, อมุตฺร คจฺฉนฺตีติ อิทํ เนสํ น ชานาม. ทณฺฑวาคุราหีติ ๒-
ทณฺฑวาคุรชาเลหิ. สมนฺตา สปฺปเทสมนุปริวาเรสุนฺติ อติมายาวิโน เอเต, น ทูรํ
คมิสฺสนฺติ, สนฺติเกเยว นิปนฺนา ภวิสฺสนฺตีติ นิวาปกฺเขตฺตสฺส สมนฺตา สปฺปเทสํ
มหนฺตํ โอกาสํ อนุปริวาเรสุํ. อทฺทสาสุนฺติ ๓- เอวํ ปริวาเรตฺวา วาคุรชาลํ
สมนฺตโต จาเลตฺวา โอโลเกนฺตา อทฺทสํสุ. ยตฺถ เตติ ยสฺมึ ฐาเน เต คาหํ
อคมํสุ, ตํ ฐานํ อทฺทสํสูติ อตฺโถ.
    [๒๖๕] ยนฺนูน มยํ ยตฺถ อคตีติ เต กิร เอวํ จินฺตยึสุ "อนฺโต
นิปชฺชิตฺวา อนฺโต ขาทนฺตานํปิ ภยเมว, พาหิรโต อาคนฺตฺวา ขาทนฺตานํปิ
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. อยํ ปาโฐ น ทิสฺสติ    ฉ.ม., สี., อิ. ทณฺฑวากราหิ    ฉ.ม. อทฺทสํสูติ
สนฺติเก วสิตฺวา ขาทนฺตานํปิ ภยเมว, เตปิ หิ วาคุรชาเลน ปริกฺขิปิตฺวา
คหิตาเยวา"ติ, เตน เตสํ เอตทโหสิ "ยนฺนูน มยํ ยตฺถ เนวาปิกสฺส จ
เนวาปิกปริสาย จ อคติ อวิสโย, ตตฺถ ตตฺถ เสยฺยํ กปฺเปยฺยามา"ติ. อญฺเญ
ฆฏฺเฏสฺสนฺตีติ ตโต ตโต ทูรตรวาสิโน อญฺเญ ฆฏฺเฏสฺสนฺติ. เต ฆฏฺฏิตา อญฺเญติ
เตปิ ฆฏฺฏิตา อญฺเญ ตโต ทูรตรวาสิโน ฆฏฺเฏสฺสนฺติ. เอวํ อิมํ นิวาปํ นิวุตฺตํ
สพฺพโส มิคชาตา ปริมุจฺจิสฺสนฺตีติ เอวํ อิมํ อเมฺหหิ นิวุตฺตํ นิวาปํ สพฺเพ
มิคฆฏา มิคสงฺฆา วิสฺสชฺเชสฺสนฺติ ปริจฺจชิสฺสนฺติ. อชฺฌุเปกฺเขยฺยามาติ เตสํ
คหเณ อพฺยาวฏา ภเวยฺยามาติ, ยถา ตถา อาคจฺฉนฺเตสุ หิ ตรุณโปตโก วา มหลฺลโก
วา ทุพฺพโล วา ยูถา ปริหีโน วา สกฺกา โหนฺติ ลทฺธุํ, อนาคจฺฉนฺเตสุ กิญฺจิ
นตฺถิ. อชฺฌุเปกฺขึสุ โข ภิกฺขเวติ เอวํ จินฺเตตฺวา อพฺยาวฏา อเหสุํ.
    [๒๖๗] อมุํ นิวาปํ นิวุตฺตํ มารสฺส อมูนิ จ โลกามิสานีติ เอตฺถ
นิวาโปติ วา โลกามิสานีติ วา วฏฺฏามิสภูตานํ ปญฺจนฺนํ กามคุณานเมตํ อธิวจนํ.
มาโร น จ วีชานิ วิย กามคุเณ วเปนฺโต อาหิณฺฑติ, กามคุณคิทฺธานํ ปน
อุปริ วสํ วตฺเตติ, ตสฺมา กามคุณา มารสฺส นิวาปา นาม โหนฺติ. เตน วุตฺตํ
"อมุํ นิวาปํ นิวุตฺตํ มารสฺสา"ติ. น ปริมุจฺจึสุ มารสฺส อิทฺธานุภาวาติ มารสฺส
วสํ คตา อเหสุํ ยถากามกรณียา. อยํ สปุตฺตภริยปพฺพชฺชาย อาคตอุปมา.
    [๒๖๘] เจโตวิมุตฺติ ปริหายีติ เอตฺถ เจโตวิมุตฺติ นาม อรญฺเญ
วสิสฺสามาติ อุปฺปนฺนอชฺฌาสโย, โส ปริหายีติ อตฺโถ. ตถูปเม อหํ อิเม ทุติเยติ
อยํ พฺราหฺมณธมฺมิกปพฺพชฺชาย อุปมา. พฺราหฺมณา หิ อฏฺฐจตฺตาฬีส  วสฺสานิ
โกมารพฺรหฺมจริยํ จริตฺวา วฏฺฏูปจฺเฉทภเยน ปเวณึ ฆฏยิสฺสามาติ ธนํ ปริเยสิตฺวา
ภริยํ คเหตฺวา อคารมชฺเฌ วสนฺตา เอกสฺมึ ปุตฺเต ชาเต "อมฺหากํ ปุตฺโต
ชาโต ๑- วฏฺฏํ น อุจฺฉินฺนํ ปเวณิ ฆฏิตา"ติ ปุน นิกฺขมิตฺวา ปพฺพชนฺติ วา
ตเมว วา สกลนฺตํ วสนฺติ. ๒-
    [๒๖๙] เอวํ หิ เต ภิกฺขเว ตติยาปิ สมณพฺราหฺมณา น ปริมุจฺจึสูติ
ปุริมา วิย เตปิ มารสฺส อิทฺธานุภาวา น มุจฺจึสุ, ยถากามกรณียาว อเหสุํ. กึ
@เชิงอรรถ:  สี. อเมฺห สมฺปตฺวา, ม. อมฺหากํ ปุตฺตา ชาตา
@ ฉ.ม. ส'กลตฺตวาสํ วสนฺติ, ม. สกลนฺตํ วาสํ วสนฺติ
ปน เต อกํสูติ. คามนิคมราชธานิโย โอสริตฺวา เตสุ เตสุ อารามอุยฺยานฏฺฐาเนสุ
อสฺสมํ มาเปตฺวา นิวสนฺตา กุลทารเก หตฺถิอสฺสรถสิปฺปาทีนิ นานปฺปการานิ
สิปฺปานิ สิกฺขาเปสุํ. อิติ เต วาคุรชาเลน ตติยา มิคชาตา วิย มารสฺส
ปาปิมโต ทิฏฺฐิชาเลน ปริกฺขิปิตฺวา ยถากามกรณียา อเหสุํ.
    [๒๗๐] ตถูปเม อหํ อิเม จตุตฺเถติ อยํ อิมสฺส สาสนสฺส อุปมา อาหฏา.
    [๒๗๑] อนฺธมกาสิ มารนฺติ น มารสฺส อกฺขีนิ ภินฺทิ, วิปสฺสนาปาทกชฺฌานํ
สมาปนฺนสฺส ปน ภิกฺขุโน อิมํ นาม อารมฺมณํ นิสฺสาย  จิตฺตํ
วตฺตตีติ มาโร ปสฺสิตุํ น สกฺโกติ. เตน วุตฺตํ "อนฺธมกาสิ มารนฺ"ติ. อปทํ
วธิตฺวา มารจกฺขุนฺติ เตเนว ปริยาเยน ยถา มารสฺส จกฺขุํ อปทํ โหติ นิปฺปทํ
อปฺปติฏฺฐํ นิรารมฺมณํ, เอวํ วธิตฺวาติ อตฺโถ. อทสฺสนํ คโต ปาปิมโตติ เตเนว
ปริยาเยน มารสฺส ปาปิมโต อทสฺสนํ คโต. น หิ โส อตฺตโน มํสจกฺขุนา
ตสฺส วิปสฺสนาปาทกชฺฌานํ สมาปนฺนสฺส ภิกฺขุโน ญาณสรีรํ ทฏฺฐุํ สกฺโกติ.
ปญฺญาย จสฺส ทิสฺวา อาสวา ปริกฺขีณา โหนฺตีติ มคฺคปญฺญาย จตฺตาริ
อริยสจฺจานิ ทิสฺวา จตฺตาโร อาสวา ปริกฺขีณา โหนฺติ. ติณฺโณ โลเก วิสตฺติกนฺติ
โลเก สตฺตวิสตฺตภาเวน วิสตฺติกาติ เอวํ สงฺขํ คตํ. อถวา "วิสตฺติกาติ เกนฏฺเฐน
วิสตฺติกา. วิสตาติ วิสตฺติกา, วิสฏาติ วิสตฺติกา, วิปุลาติ วิสตฺติกา, วิสาลาติ
วิสตฺติกา,  วิสมาติ วิสตฺติกา, วิสกฺกตีติ วิสตฺติกา, วิสํ หรตีติ วิสตฺติกา,
วิสํ วาทิกาติ วิสตฺติกา, วิสมูลาติ วิสตฺติกา, วิสผลาติ วิสตฺติกา, วิสปริโภคาติ
วิสตฺติกา, วิสาลา วา ปน สา ตณฺหา รูเป สทฺเท คนฺเธ รเส โผฏฺฐพฺเพ"ติ ๑-
วิสตฺติกา. เอวํปิ วิสตฺติกาติ สงฺขํ คตํ ตณฺหํ ติณฺโณ นิตฺติณฺโณ อุตฺติณฺโณ.
เตน วุจฺจติ "ติณฺโณ โลเก วิสตฺติกนฺ"ติ.
                    ปปญฺจสูทนิยา มชฺฌิมนิกายฏฺฐกถาย
                       นิวาปสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตา.
                          -------------
@เชิงอรรถ:  ขุ. มหา. ๒๙/๑๔/๑๐ กามสุตฺตนิทฺเทส(สฺยา), ขุ. จูฬ. ๓๗/๖๗๖/๓๓๖
@ขคฺควิสาณสุตฺตนิทฺเทส (สฺยา)


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๘ หน้า ๖๘-๗๑. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=8&A=1728&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=8&A=1728&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=12&i=301              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=12&A=5109              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=12&A=6038              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=12&A=6038              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๒ http://84000.org/tipitaka/read/?index_12

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]