ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๗ ภาษาบาลีอักษรไทย ม.อ. (ปปญฺจ.๑)

หน้าที่ ๓๘๔.

๔. จูฬทุกฺขกฺขนฺธสุตฺตวณฺณนา [๑๗๕] เอวมฺเม สุตนฺติ จูฬทุกฺขกฺขนฺธสุตฺตํ. ตตฺถ สกฺเกสูติ เอวํนามเก ชนปเท. โส หิ ชนปโท สกฺยานํ ราชกุมารานํ วสนฏฺฐานตฺตา สกฺยาเตฺวว สงฺขํ ๑- คโต. สกฺยานํ ปน อุปฺปตฺติ อมฺพฏฺฐสุตฺเต อาคตาว. กปิลวตฺถุสฺมินฺติ เอวํนามเก นคเร, ตญฺหิ กปิลสฺส อิสิโน นิวาสนฏฺฐาเน กตตฺตา กปิลวตฺถุนฺติ วุตฺตํ, ตํ โคจรคามํ กตฺวา. นิโคฺรธาราเมติ นิโคฺรโธ นาม สกฺโก, โส ญาติสมาคมกาเล กปิลวตฺถุํ อาคเต ภควติ อตฺตโน อาราเม วิหารํ กาเรตฺวา ภควโต นิยฺยาเทสิ, ๒- ตสฺมึ วิหรตีติ อตฺโถ. มหานาโมติ อนุรุทฺธตฺเถรสฺส ภาตา ภควโต จุลฺลปิตุปุตฺโต. สุทฺโธทโน สุกฺโกทโน สกฺโกทโน โธโตทโน อมิโตทโนติ อิเม ปญฺจ ชนา ภาตโร. อมิตา นาม เทวี เตสํ ภคินี. ติสฺสตฺเถโร ตสฺสา ปุตฺโต. ตถาคโต จ นนฺทตฺเถโร จ สุทฺโธทนสฺส ปุตฺตา, มหานาโม จ อนุรุทฺธตฺเถโร จ สุกฺโกทนสฺส. อานนฺทตฺเถโร อมิโตทนสฺส, โส ภควโต กนิฏฺโฐ. มหานาโม มหลฺลกตโร สกทาคามี อริยสาวโก. ทีฆรตฺตนฺติ มยฺหํ สกทาคามิผลุปฺปตฺติโต ปฏฺฐาย จิรํ รตฺตํ ชานามีติ ทสฺเสติ. โลภธมฺมาติ โลภสงฺขาตา ธมฺมา, นานปฺปการํ โลภํเยว สนฺธาย วทติ. อิตเรสุปิ ทฺวีสุ เอเสว นโย. ปริยาทาย ติฏฺฐนฺตีติ เขเปตฺวา ติฏฺฐนฺติ. อิทํ หิ ปริยาทานนฺนาม "สพฺพํ หตฺถิกายํ ปริยาทิยิตฺวา สพฺพํ อสฺสกายํ สพฺพํ รถกายํ สพฺพํ ปตฺติกายํ ปริยาทิยิตฺวา ชีวนฺตํเยว นํ โอสฺสชฺเชยฺยนฺ"ติ เอตฺถ คหเณ อาคตํ. "อนิจฺจสญฺญา ภิกฺขเว ภาวิตา พหุลีกตา สพฺพํ กามราคํ ปริยาทิยตี"ติ ๔- เอตฺถ เขปเน. อิธาปิ เขปเน อธิปฺเปโต. ๕- เตน วุตฺตํ "ปริยาทิยิตฺวาติ เขเปตฺวา"ติ. @เชิงอรรถ: ฉ.ม. สงฺขฺยํ ฉ.ม. นิยฺยาเตสิ สํ. สคา. ๑๕/๑๒๖/๑๐๑ @ทุติยสงฺคามสุตฺต สํ. ขนฺธ. ๑๗/๑๐๒/๑๒๒ อนิจฺจสญฺญาสุตฺต ฉ.ม. อธิปฺเปตํ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๘๕.

เยน เม เอกทา โลภธมฺมาปีติ เยน มยฺหํ เอเกกสฺมึ กาเล โลภธมฺมาปิ จิตฺตํ ปริยาทาย ติฏฺฐนฺตีติ ปุจฺฉติ. อยํ กิร ราชา "สกทาคามิมคฺเคน โลภโทสโมหา นิรวเสสา ปหียนฺตี"ติ สญฺญี อโหสิ, อยํ "อปฺปหีนํ เม อตฺถี"ติปิ ชานาติ, อปฺปหีนกํ อุปาทาย ๑- ปหีนกํ ปุน ปจฺฉโต วตฺตตีติ ๑- สญฺญี โหติ. อริยสาวกสฺส เอวํ สนฺเทโห อุปฺปชฺชตีติ. อาม อุปฺปชฺชติ. กสฺมา? ปณฺณตฺติยา อโกวิทตฺตา. "อยํ กิเลโส อสุกมคฺควชฺโฌ"ติ อิมิสฺสา ปณฺณตฺติยา อโกวิทสฺส หิ อริยสาวกสฺสปิ เอวํ โหติ. กึ ตสฺส ปจฺจเวกฺขณา นตฺถีติ. อตฺถิ. สา จ ๒- น สพฺเพสํ ปริปุณฺณา โหติ. เอโก หิ ปหีนกิเลสเมว ปจฺจเวกฺขติ. เอโก อวสิฏฺฐกิเลสเมว, เอโก มคฺคเมว, เอโก ผลเมว, เอโก นิพฺพานเมว. อิมาสุ ปน ปญฺจสุ ปจฺจเวกฺขณาสุ เอกํ วา เทฺว วา โน ลทฺธุํ น วฏฺฏติ. ๓- อิติ ยสฺส ปจฺจเวกฺขณา น ปริปุณฺณา, ตสฺส มคฺควชฺฌกิเลสปณฺณตฺติยํ อโกวิทตฺตา เอวํ โหติ. [๑๗๖] โสเอว โข เตติ โสเยว โลโภ โทโส โมโห จ ตว สนฺตาเน อปฺปหีโน, ตฺวํ ปน ปหีนสญฺญี อโหสีติ ทสฺเสติ. โส จ หิ เตติ โส ตุยฺหํ โลภโทสโมหธมฺโม. กาเมติ ทุวิเธ กาเม. น ปริภุญฺเชยฺยาสีติ มยํ วิย ปพฺพเชยฺยาสีติ ทสฺเสติ. [๑๗๗] อปฺปสฺสาทาติ ปริตฺตสุขา. พหุทุกฺขาติ ทิฏฺฐธมฺมิกสมฺปรายิก- ทุกฺขเมเวตฺถ พหุกํ. พหุปายาสาติ ทิฏฺฐธมฺมิกสมฺปรายิโก อุปายาสกิเลโสเยเวตฺถ พหุ. อาทีนโวติ ทิฏฺฐธมฺมิกสมฺปรายิโก อุปทฺทโว. เอตฺถ ภิยฺโยติ เอเตสุ กาเมสุ อยํ อาทีนโวเยว พหุ. อสฺสาโท ปน หิมวนฺตํ อุปนิธาย สาสโป วิย อปฺโป ปริตฺตโก. อิติ เจปิ มหานามาติ มหานาม เอวํ เจปิ อริยสาวกสฺส. ยถาภูตนฺติ ยถาสภาวํ. สมฺมา นเยน การเณน ปญฺญาย สุฏฺฐุ ทิฏฺฐํ โหตีติ ทสฺเสติ. ตตฺถ ปญฺญายาติ วิปสฺสนาปญฺญาย, เหฏฺฐามคฺคทฺวยญาเณนาติ อตฺโถ. โส จาติ โสเอว มคฺคทฺวเยน ทิฏฺฐกามาทีนโว อริยสาวโก. ปีติสุขนฺติ อิมินา @เชิงอรรถ: ๑-๑ ฉ.ม. ปหีนกมฺปิ ปุน ปจฺฉโตวา วตฺตตีติ ฉ.ม. ปน ฉ.ม. วฏฺฏนฺติ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๘๖.

สปฺปีติกานิ เทฺว ฌานานิ ทสฺเสติ. อญฺญํ วา ตโต สนฺตตรนฺติ ตโต ฌานทฺวยโต สนฺตตรํ อญฺญํ อุปริฌานทฺวยญฺเจว มคฺคทฺวยญฺจ. เนว ตาว อนาวฏฺฏี กาเมสุ โหตีติ อถโข โส เทฺว มคฺเค ปฏิวิชฺฌิตฺวา ฐิโตปิ อริยสาวโก อุปริ ฌานานํ มคฺคานํ วา อนธิคตตฺตา เนว ตาว กาเมสุ อนาวฏฺฏี โหติ, อนาวฏฺฏิโน อนาโภโค น โหติ. สาวฏฺฏิโน ๑- สาโภโคเยว โหติ. กสฺมา? จตูหิ ฌาเนหิ วิกฺขมฺภนปฺปหานสฺส, ทฺวีหิ มคฺเคหิ สมุจฺเฉทปฺปหานสฺส อภาวา. มยฺหมฺปิ โขติ น เกวลํ ตุยฺหเมว, อถโข มยฺหํปิ. ปุพฺเพว สมฺโพธาติ มคฺคสมฺโพธิโต ปฐมตรเมว. ปญฺญาย สุทิฏฺฐํ โหตีติ ๒- เอตฺถ โอโรธนาฏกาปชหนปญฺญา อธิปฺเปตา. ปีติสุขํ นาชฺฌคมินฺติ ๓- สปฺปีติกานิ เทฺว ฌานานิ น ปฏิลภึ. อญฺญํ วา ตโต สนฺตตรนฺติ อิธ อุปริฌานทฺวยํ เจว จตฺตาโร จ มคฺคา อธิปฺเปตา. ปจฺจญฺญาสินฺติ ปฏิอญฺญาสึ. [๑๗๙] เอกมิทาหํ มหานาม สมยนฺติ กสฺมา อารทฺธํ? อยํ ปาฏิเยกฺโก อนุสนฺธิ. เหฏฺฐา กามานํ อสฺสาโทปิ อาทีนโวปิ กถิโต, นิสฺสรณํ น กถิตํ, ตํ กเถตุํ อยํ เทสนา อารทฺธา. กามสุขลฺลิกานุโยโค หิ เอโก อนฺโต อตฺตกิลมถานุโยโค เอโก ๔- อิเมหิ อนฺเตหิ มุตฺตํ มม สาสนนฺติ อุปริผล- สมาปตฺติสีเสน สกลสาสนํ ทสฺเสตุํปิ อยํ เทสนา อารทฺธา. คิชฺฌกูเฏ ปพฺพเตติ ตสฺส ปพฺพตสฺส คิชฺฌสทิสํ กูฏํ อตฺถิ, ตสฺมา คิชฺฌกูโฏติ วุจฺจติ. คิชฺฌา วา ตสฺส กูเฏสุ นิวสนฺตีติปิ คิชฺฌกูโฏติ วุจฺจติ. อิสิคิลิปสฺเสติ อิสิคิลิปพฺพตสฺส ปสฺเส. กาฬสิลายนฺติ กาฬวณฺเณ ปิฏฺฐิปาสาเณ. อุพฺภฏฺฐกา โหนฺตีติ อุพฺภาเยว ๕- ฐิตกา โหนฺติ อนิสินฺนา. โอปกฺกมิกาติ อุพฺภฏฺฐกาทินา อตฺตโน อุปกฺกเมน นิพฺพตฺติตา. นิคนฺโถ อาวุโสติ อญฺญํ การณํ วตฺถุํ อสกฺโกนฺตา นิคนฺถสฺส อุปริ ปกฺขิปึสุ. สพฺพญฺญู สพฺพทสฺสาวีติ โส อมฺหากํ สตฺถา อตีตานาคตปจฺจุปฺปนฺนํ สพฺพํ ชานาติ ปสฺสตีติ ทสฺเสติ. อปริเสสํ ญาณทสฺสนํ ปฏิชานาตีติ โส อมฺหากํ สตฺถา อปริเสสธมฺมํ ชานนฺโต @เชิงอรรถ: ฉ.ม. อาวฏฺฏิโน ก. อโหสีติ ฉ.ม. นาชฺฌคมนฺติ @ ฉ.ม. เอโกติ ฉ.ม. อุทฺธํเยว, สี. อุพฺภํเยว

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๘๗.

อปริเสสสงฺขาตํ ญาณทสฺสนํ ปฏิชานาติ, ปฏิชานนฺโต จ เอวํ ปฏิชานาติ "จรโต เม ติฏฺฐโต จ ฯเปฯ ปจฺจุปฏฺฐิตนฺ"ติ. ตตฺถ สตตนฺติ นิจฺจํ. สมิตนฺติ ตสฺเสว เววจนํ. [๑๘๐] กึ ปน ตุเมฺห อาวุโส นิคนฺถา ชานาถ เอตฺตกํ วา ทุกฺขํ นิชฺชิณฺณนฺติ อิทํ ภควา ปุริโส นาม ยํ กโรติ, ตํ ชานาติ. วีสติกหาปเณ อิณํ คเหตฺวา ทส ทตฺวา "ทส เม ทินฺนา ทส ฐิตา"ติ ๑- ชานาติ, เตปิ ทตฺวา "สพฺพกิจฺเจ ๒- สพฺพํ ทินฺนนฺ"ติ ชานาติ. เขตฺตสฺส ตติยํ ภาคํ ลายิตฺวา "เอโก ภาโค ลายิโต, เทฺว อวสิฏฺฐา"ติ ชานาติ. ปุน เอกํ ลายิตฺวา "เทฺว ลายิตา, เอโก อวสิฏฺโฐ"ติ ชานาติ. ตสฺมึปิ ลายิเต "สพฺพํ นิฏฺฐิตนฺ"ติ ชานาติ, เอวํ สพฺพกิจฺเจสุ กตญฺจ อกตญฺจ ชานาติ, ตุเมฺหหิปิ ตถา ญาตพฺพํ สิยาติ ทสฺเสติ. อกุสลานํ ธมฺมานํ ปหานนฺติ อิมินา อกุสลํ ปหาย กุสลํ ภาเวตฺวา สุทฺธตฺตํ ๓- ปตฺโต นิคนฺโถ นาม ตุมฺหากํ สาสเน อตฺถีติ ปุจฺฉติ. เอวํ สนฺเตติ ตุมฺหากํ เอวํ ชานนภาเว ๔- สติ. ลุทฺทาติ ลุทฺทาจรา. โลหิตปาณิโนติ ปาเณ ชีวิตา โวโรเปนฺตา โลหิเตน มกฺขิตปาณิโน. ปาณํ หิ หนนฺตสฺสปิ ยสฺส โลหิเตน ปาณิ นาม ๕- มกฺขิยติ, โสปิ โลหิตปาณีเตฺวว วุจฺจติ. กุรูรกมฺมนฺตาติ ทารุณกมฺมา. มาตริ ปิตริ ธมฺมิกสมณพฺราหฺมณาทีสุ จ กตาปราธา. มาควิกาทโย วา กกฺขฬกมฺมา. น โข อาวุโส โคตมาติ อิทํ นิคนฺถา "อยํ อมฺหากํ วาเท โทสํ เทติ, มยํปิสฺส โทสํ อาโรเปมา"ติ มญฺญมานา อารภึสุ. ตสฺสตฺโถ "อาวุโส โคตม ยถา ตุเมฺห ปณีตจีวรานิ ธาเรนฺตา สาลิมํโสทนํ ภุญฺชนฺตา เทววิมานวณฺณาย คนฺธกุฏิยา วสมานา สุเขน สุขํ อธิคจฺฉถ, น เอวํ สุเขน สุขํ อธิคนฺตพฺพํ. ยถา ปน มยํ อุกฺกุฏิกปฺปธานาทีหิ นานปฺปการกํ ทุกฺขํ อนุภวาม, เอวํ ทุกฺเขน สุขํ อธิคนฺตพฺพนฺ"ติ. สุเขน จ อาวุโสติ ๖- อิทํ สเจ สุเขน จ สุขํ อธิคนฺตพฺพํ สิยา. ราชา อธิคจฺเฉยฺยาติ ทสฺสนตฺถํ วุตฺตํ. ตตฺถ มาคโธติ มคธรฏฺฐสฺส อิสฺสโร. เสนิโยติ ตสฺส นามํ. พิมฺพีติ อตฺตภาวสฺส นามํ. โส @เชิงอรรถ: ฉ.ม. อวสิฏฺฐาติ ฉ.ม. อยํ ปาโฐ น ทิสฺสติ ฉ.ม. สุทฺธนฺตํ @ ฉ.ม. อชานนภาเว ฉ.ม. น ฉ.ม. หาวุโสติ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๘๘.

ตสฺส สารภูโต ทสฺสนีโย ปาสาทิโก อตฺตภาวสมิทฺธิยา พิมฺพิสาโรติ วุจฺจติ. สุขวิหาริตโรติ อิทํ เต ๑- รญฺโญ ตีสุ ปาสาเทสุ ติวิธวเยหิ นาฏเกหิ สทฺธึ สมฺปตฺตึ อนุภวนํ สนฺธาย วทนฺติ. อทฺธาติ เอกํเสน. สหสา อปฺปฏิสงฺขาติ สหสํ กตฺวา อปจฺจเวกฺขิตฺวาว ยถา รตฺโต ราควเสน ทุฏฺโฐ โทสวเสน มุโฬฺห โมหวเสน ภาสติ, เอวเมวํ วาจา ภาสิตาติ ทสฺเสติ. ตตฺถ ปฏิปุจฺฉิสฺสามีติ ตสฺมึ อตฺเถ ปุจฺฉิสฺสามิ. ยถา โว ขเมยฺยาติ ยถา ตุมฺหากํ รุจฺเจยฺย. ปโหตีติ สกฺโกติ. อนิญฺชมาโนติ อจลมาโน. เอกนฺตสุขํ ปฏิสํเวทีติ นิรนฺตรสุขํ ปฏิสํเวที. "อหํ โข อาวุโส นิคนฺถา ๒- ปโหมิ ฯเปฯ เอกนฺตสุขํ ปฏิสํเวที"ติ อิทํ อตฺตโน ผลสมาปตฺติสุขํ ทสฺเสนฺโต อาห. เอตฺถ จ กถาปติฏฺฐาปนตฺถํ ราชวาเร สตฺต อาทึ กตฺวา ปุจฺฉา กตา. สตฺต รตฺตินฺทิวานิ นปฺปโหตีติ หิ วุตฺเต ฉ ปญฺจ จตฺตารีติ สุขํ ปุจฺฉิตุํ โหติ. พุทฺธวาเร ๓- ปน สตฺตาติวุตฺเต ปุน ฉ ปญฺจ จตฺตารีติ วุจฺจมานํ อนจฺฉริยํ โหติ, ตสฺมา เอกํ อาทึ กตฺวา เทสนา กตา. เสสํ สพฺพตฺถ อุตฺตานตฺถเมวาติ. ปปญฺจสูทนิยา มชฺฌิมนิกายฏฺฐกถาย จูฬทุกฺขกฺขนฺธสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตา. ---------------- @เชิงอรรถ: ฉ.ม. เต นิคณฺฐา ฉ.ม. นิคณฺฐา ฉ.ม. สุทฺธวาเร

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๗ หน้า ๓๘๔-๓๘๘. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=7&A=9821&modeTY=2&pagebreak=1              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=7&A=9821&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=12&i=209              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=12&A=3014              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=12&A=3639              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=12&A=3639              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๒ http://84000.org/tipitaka/read/?index_12

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]