ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๕๑ ภาษาบาลีอักษรไทย พุทฺธ.อ. (มธุรตฺถ.)

                       ๑๕. ปิยทสฺสีพุทฺธวํสวณฺณนา
     สุชาตสฺส ปน อปรภาเค อิโต อฏฺฐกปฺปสตาธิกสหสฺสกปฺปมตฺถเก เอกสฺมึ
กปฺเป ปิยทสฺสี อตฺถทสฺสี ธมฺมทสฺสีติ ตโย พุทฺธา นิพฺพตฺตึสุ. ตตฺถ ปิยทสฺสี
นาม ภควา ปารมิโย ปูเรตฺวา ตุสิตปุเร นิพฺพตฺติตฺวา ตโต จวิตฺวา
สุธญฺญวตีนคเร สุทตฺตสฺส นาม รณฺโญ อคฺคมเหสิยา จนฺทสทิสวทนาย
จนฺทาเทวิยา นาม กุจฺฉิสฺมึ ปฏิสนฺธึ คเหตฺวา ทสนฺนํ มาสานํ อจฺจเยน
วรุณุยฺยาเน มาตุกุจฺฉิโต นิกฺขมิ, ตสฺส ปน นามคฺคหณทิวเส โลกสฺส ปิยานํ
ปาฏิหาริยวิเสสานํ ทสฺสิตตฺตา "ปิยทสฺสี"เตฺวว นามมกํสุ. โส นววสฺสสหสฺสานิ
อคารํ อชฺฌาวสิ. ตสฺส กิร สุนิมฺมลวิมลคิริพฺรหานามกา ตโย ปาสาทา อเหสุํ.
วิมลามหาเทวิปฺปมุขานิ เตตฺตึส อิตฺถิสหสฺสานิ ปจฺจุปฏฺฐิตานิ อเหสุํ.
     โส จตฺตาริ นิมิตฺตานิ ทิสฺวา วิมลาเทวิยา กญฺจนเวเฬ นาม ปุตฺเต
อุปฺปนฺเน อาชญฺญรเถน มหาภินิกฺขมนํ นิกฺขมิตฺวา ปพฺพชิ. เอกา จ นํ
ปุริสโกฏิ อนุปพฺพชิ. โส เตหิ ปริวุโต มหาปุริโส ฉ มาเส ปธานจริยํ
จริตฺวา วิสาขปุณฺณมายา วรุณพฺราหฺมณคาเม วสภพฺราหฺมณสฺส ธีตาย ทินฺนํ
มธุปายาสํ ปริภุญฺชิตฺวา สาลวเน ทิวาวิหารํ วีตินาเมตฺวา สุชาตาชีวเกน ทินฺนา
อฏฺฐ ติณมุฏฺฐิโย คเหตฺวา กกุธโพธึ อุปสงฺกมิตฺวา เตปญฺญาสหตฺถวิตฺถตํ
ติณสนฺถรํ สนฺถริตฺวา ปลฺลงฺกํ อาภุชิตฺวา สพฺพญฺญุตญฺญาณํ ปฏิวิชฺฌิตฺวา
"อเนกชาติสํสารนฺ"ติ อุทานํ อุทาเนตฺวา ตตฺเถว สตฺตสตฺตาหํ วีตินาเมตฺวา
อตฺตนา สห ปพฺพชิตานํ อริยธมฺมปฏิเวธสมตฺถตํ ญตฺวา อากาเสน ตตฺถ
คนฺตฺวา อุสภวตีนครสมีเป อุสภวตุยฺยาเน โอตริตฺวา ภิกฺขุโกฏิปริวุโต ธมฺมจกฺกํ
ปวตฺเตสิ. ตทา โกฏิสตสหสฺสานํ ธมฺมาภิสมโย อโหสิ. อยํ ปฐโม อภิสมโย.
     ปุน อุสภวติยา นาม นครสฺส อวิทูเร สุทสฺสนปพฺพเต สุทสฺสโน
นาม เทวราชา ปฏิวสติ. โส มิจฺฉาทิฏฺฐิโก อโหสิ. สกลชมฺพุทีเป ปน มนุสฺสา
ตสฺส อนุสํวจฺฉรํ สตสหสฺสคฺฆนิกํ พลึ อุปสํหรนฺติ. โส สุทสฺสโน เทวราชา
นรราเชน สทฺธึ เอกาสเน นิสีทิตฺวา พลึ สมฺปฏิจฺฉติ. อถ ปิยทสฺสี ภควา
"ตสฺส สุทสฺสนสฺส เทวราชสฺส ตํ ทิฏฺฐิคตํ วิโนเทสฺสามี"ติ ตสฺมึ เทวราเช
ยกฺขสมาคมํ คเต ตสฺส ภวนํ ปวิสิตฺวา สิริสยนํ อารุหิตฺวา ฉพฺพณฺณรํสิโย
มุญฺจนฺโต ยุคนฺธรปพฺพเต สรทสมเย สูริโย วิย นิสีทิ. ตสฺส ปริวารปริจาริกา
เทวตาโย มาลาคนฺธวิเลปนาทีหิ ทสพลํ ปูเชตฺวา ปวิวาเรตฺวา อฏฺฐํสุ.
     สุทสฺสโนปิ เทวราชา ยกฺขสมาคมโต อาคจฺฉนฺโต อตฺตโน ภวนโต
ฉพฺพณฺณรสฺมิโย นิจฺฉรนฺเต ทิสฺวา จินฺเตสิ "อญฺเญสุ ปน ทิวเสสุ มม
ภวนสฺส เอทิสี อเนกรํสิชาลสมุชฺชลวิภูติ น ทิฏฺฐปุพฺพา. โก นุ โข อิธ
ปวิฏฺโฐ เทโว วา มนุสฺโส วา"ติ โอโลเกนฺโต อุทยคิริสิขรมตฺถเก
สรทสมยทิวสกรมิว ฉพฺพณฺณรํสิชาเลน อภิชลนฺตํ นิสินฺนํ ภควนฺตํ ทิสฺวา
จินฺเตสิ "อยํ มุณฺฑกสมโณ มม ปริวาเรน ปริชเนน ปริวุโต วรสยเน
นิสินฺโน"ติ โกธาภิภูตมานโส "หนฺทาหํ อิมสฺส อตฺตโน พลํ ทสฺเสสฺสามี"ติ
จินฺเตตฺวา สกลํ ตํ ปพฺพตํ เอกชาลมกาสิ. ๑- "อิมินา อคฺคิชาเลน ฉาริกาภูโต
มุณฺฑกสมโณ"ติ โอโลเกนฺโต อเนกรํสิชาลวิสรวิปฺผุริตวรสรีรํ ปสนฺนวทนวณฺณโสภํ
วิปฺปสนฺนจฺฉวิราคํ ทสพลมภิชฺชลนฺตํ ทิสฺวา จินฺเตสิ "อยํ สมโณ อคฺคิทาหํ
สหติ, หนฺทาหํ อิมํ สมณํ อุทโกเฆน โอสาเทตฺวา มาเรสฺสามี"ติ อติคมฺภีรํ
อุทโกฆํ วิมานาภิมุขํ ปวตฺเตสิ.
     ตโต อุทโกเฆน ปุณฺเณ ตสฺมึ วิมาเน นิสินฺนสฺส ตสฺส ภควโต จีวเร
อํสุมตฺตํ วา สรีเร โลมมตฺตํ วา น เตมิตฺถ. ตโต สุทสฺสโน เทวราชา
"อิมินา สมโณ นิรสฺสาโส มโต ภวิสฺสตี"ติ มนฺตฺวา อุทกํ สงฺขิปิตฺวา
โอโลเกนฺโต ภควนฺตํ อสิตชลธรวิวรคตํ สรทสมยรชนิกรมิว วิวิธรํสิชาลวิสเรน
วิโรจมานํ สกปริสปริวุตํ นิสินฺนํ ทิสฺวา อตฺตโน มกฺขํ อสหมาโน "หนฺท
มาเรสฺสามิ นนฺ"ติ โกเธน นววิธอาวุธวสฺสํ วสฺเสสิ, อถสฺส ภควโต อานุภาเวน
สพฺพาวุธานิ นานาวิธปรมรุจิรทสฺสนา สุรภิกุสุมมาลา หุตฺวา ทสพลสฺส ปาทมูเล
นิปตึสุ.
     ตโต ตํ อจฺฉริยํ ทิสฺวา สุทสฺสโน เทวราชา ปรมกุปิตมานโส ภควนฺตํ
อุโภหิ หตฺเถหิ ปาเทสุ คเหตฺวา อตฺตโน ภวนโต นีหริตุกาโม อุกฺขิปิตฺวา
มหาสมุทฺทํ อติกฺกมิตฺวา จกฺกวาฬปพฺพตํ คนฺตฺวา "กึ นุ โข สมโณ ชีวติ วา
มโต วา"ติ โอโลเกนฺโต ตสฺมึเยว อาสเน นิสินฺนํ ทิสฺวา "อโห มหานุภาโว
อยํ สมโณ, นาหํ อิมํ สมณํ อิโต นิกฺกฑฺฒิตุํ สกฺโกมิ. ยทิ หิ มํ โกจิ
ชานิสฺสติ, อนปฺปโก เม อยโส ภวิสฺสติ, ยาวิมํ โกจิ น ปสฺสติ, ตาว นํ
วิสฺสชฺเชตฺวา คมิสฺสามี"ติ จินฺเตสิ.
@เชิงอรรถ:  สี.,อิ.,ม. เอกชาลมาลมกาสิ
     อถ ทสพโล ตสฺส จิตฺตาจารํ ญตฺวา ตถา อธิฏฺฐาสิ, ยถา นํ สพฺเพ
เทวมนุสฺสา ปสฺสนฺติ. ตสฺมิญฺจ ทิวเส สกลชมฺพุทีเป เอกสตราชาโน ตสฺเสว
อุปหารทานตฺถาย สนฺนิปตึสุ. เต ภควโต ปาเท คเหตฺวา นิสินฺนํ สุทสฺสนํ
เทวราชานํ นรราชาโน ทิสฺวา "อมฺหากํ เทวราชา มุนิราชสฺส ปิยทสฺสิสฺส
สตฺถุโน ปาทปริจริยํ กโรติ, อโห พุทฺธา นาม อจฺฉริยา, อโห พุทฺธคุณา
วิสิฏฺฐา"ติ ภควติ ปสนฺนจิตฺตา สพฺเพ ภควนฺตํ นมสฺสมานา สิรสฺมึ อญฺชลึ
กตฺวา อฏฺฐํสุ. ตตฺถ ปิยทสฺสี ภควา ตํ สุทสฺสนํ เทวราชานํ ปมุขํ กตฺวา
ธมฺมํ เทเสสิ. ตทา เทวมนุสฺสานํ นวุติโกฏิสหสฺสานิ อรหตฺตํ ปาปุณึสุ. โส
ทุติโย อภิสมโย อโหสิ.
     ยทา ปน นวโยชนปฺปมาเณ กุมุทนคเร พุทฺธปจฺจตฺถิโก เทวทตฺโต วิย
โสณตฺเถโร นาม มหาปทุมกุมาเรน สทฺธึ มนฺเตตฺวา ตสฺส ปิตรํ ฆาเตตฺวา
ปุน ปิยทสฺสีพุทฺธสฺส วธาย นานปฺปการํ ปโยคํ กตฺวาปิ ฆาเตตุํ อสกฺโกนฺโต
โส โทณมุขนาคราชาโรหํ ปกฺโกสาเปตฺวา ตํ ปโลเภตฺวา ตมตฺถํ อาโรเจสิ
"ยทา ปนายํ สมโณ ปิยทสฺสี อิมํ นครํ ปิณฺฑาย ปวิสติ, ตทา โทณมุขํ
นาม คชวรํ วิสฺสชฺเชตฺวา ปิยทสฺสีสมณํ มาเรหี"ติ.
     อถ โส อาโรโห หิตาหิตวิจารณรหิโต ราชวลฺลโภ "อยํ สมโณ
ฐานนฺตราปิ มํ จาเวยฺยา"ติ มนฺตฺวา "สาธู"ติ สมฺปฏิจฺฉิตฺวา ทุติยทิวเส
ทสพลสฺส นครปฺปเวสนสมยํ สลฺลกฺเขตฺวา สุชาตมตฺถกปิณฺฑกุมฺภนลาฏํ ๑-
ธนุสทิสทีฆสุณฺฑตฏํ สุวิปุลมุทุกณฺณํ มธุปิงฺคลนยนํ สุนฺทรกฺขนฺธาสนํ
อนุวฏฺฏฆนชฆนํ นิจิตคูฬฺหชานุอนฺตรํ อีสาสทิสรุจิรทนฺตํ สุวาลธึ อปจิตเมจกํ
สพฺพลกฺขณสมฺปนฺนํ อสิตชลธรสทิสจารุทสฺสนํ สีหวิกฺกนฺตลลิตคามินํ ชงฺคมมิว
@เชิงอรรถ:  สี....ถลํ
ธราธรํ สตฺตปฺปติฏฺฐํ สตฺตธา ปภินฺนํ สพฺพโส วิสฺสวนฺตํ วิคฺคหวนฺตมิว ๑-
อนฺตกํ อุปสงฺกมิตฺวา ปิณฺฑกพฬญฺชนธูปเลปาทิวิเสเสติ ภิยฺโยปิ มตฺตปฺปมตฺตํ
กตฺวา อริวารณวารณํ เอราวณวารณมิว อริชนวารณํ มุนิวารณํ มารณตฺถาย
เปเสสิ. อถ โส ทฺวิรทวโร มุตฺตมตฺโตว คชมหึสตุรงฺคนรนาริโย หนฺตฺวา
หตรุธิรปริรญฺชิตสทนฺตกรสรีโร อนฺตชาลปริโยนทฺธนยโน สกฏกวาฏกูฏาคาร-
ทฺวารโตรณาทีนิ ภญฺชิตฺวา กากกุลลคิชฺฌาทีหิ ๒- อนุปริยายมาโน หตมหึสนรตุรงฺค-
ทิรทาทีนํ องฺคานิ อาลุมฺปิตฺวา มนุสฺสภกฺโข ยกฺโข วิย ภกฺขยนฺโต
ทูรโตว ทสพลํ สิสฺสคณปริวุตํ อาคจฺฉนฺตํ ทิสฺวา อนิลครุฬสทิสเวโค เวเคน
ภควนฺตมภิคญฺฉิ.
     อถ ปุรวาสิโน ปน ชนา ภยสนฺตาปปริปูริตมานสา ปาสาทปาการจยตรูปคตา
ตถาคตาภิมุขมภิธาวนฺตํ ทิสฺวา หาหาการสทฺทมกํสุ. เกจิ ปน
อุปาสกา ตํ นานปฺปกาเรหิ นเยหิ นิวารยิตุมารภึสุ. อถ โส พุทฺธนาโค
หตฺถินาคมายนฺตโมโลเกตฺวา กรุณาวิปฺผารสีตลหทโย เมตฺตาย ตํ ผริ. ตโต โส
หตฺถินาโค เมตฺตาผรเณน มุทุกตหทยสนฺตาโน อตฺตโน โทสาปราธํ ญตฺวา
ลชฺชาย ภควโต ปุรโต ฐาตุํ อสกฺโกนฺโต ปฐวิยํ ปริสนฺโต วิย สิรสา ภควโต
ปาเทสุ นิปติ. เอวํ นิปนฺโน ปน โส ติมิรนิกรสทิสสรีโร สญฺฌาปฺปภานุรญฺชิต-
วรกนกคิริขรสมีมุปคโต อสิตสลิลธรนิกโร วิย วิโรจิตฺถ.
     อเถวํ มุนิราชปาทมูเล กริราชานํ สิรสา นิปตนฺตํ ทิสฺวา นาครชนา
ปรมปีติปูริตหทยา สาธุการสีหนาทํ อุกฺกุฏฺฐิสทฺทํ ปวตฺตยึสุ. สุรภิกุสุมมาลา-
จนฺทนคนฺธจุณฺณาลงฺการาทีหิ ตํ อเนกปฺปการํ ปูเชสุํ. สมนฺตโต เจลุกฺเขปา
ปวตฺตึสุ. คคนตเล สุรทุนฺทุภิโย อภินทึสุ. อถ ภควา ตมสิตคิริสิขรมิว
@เชิงอรรถ:  สี.,อิ. วิพฺภมนฺตมิว     ม. กากวก...
ปาทมูเล นิปนฺนํ ทิรทวรํ โอโลเกตฺวา องฺกุสธชชาลสงฺขจกฺกาลงฺกเตน กรตเลน
คชวรมตฺถกํ ปรามสิตฺวา ตสฺส จิตฺตาจารานุกูลาย ธมฺมเทสนาย ตํ อนุสาสิ:-
                 "คชวร วทโต สุโณหิ วาจํ
                  มม หิตมตฺถยุตญฺจ ตํ ภชาหิ
                  ตว วธนิรตํ ปทุฏฺฐภาวํ
                  อปนย สนฺตมุเปหิ จารุทนฺติ.
                  โลเภน โทเสน จ โมหโต วา
                  โย ปาณิโน หึสติ วารณินฺท
                  โส ปาณฆาตี สุจิรมฺปิ กาลํ
                  ทุกฺขํ สุโฆรํ นรเกนุโภติ.
                  มากาสิ มาตงฺค ปุเนวรูปํ
                  กมฺมํ ปมาเทน มเทน วาปิ
                  อวีจิยํ ทุกฺขมสยฺห กปฺปํ
                  ปปฺโปติ ปาณํ อติปาตยนฺโต.
                  ทุกฺขํ สุโฆรํ นรเกนุโภตฺวา
                  มนุสฺสโลกํ ยทิ ยาติ ภิยฺโย
                  อปฺปายุโก โหติ วิรูปรูโป
                  วิหึสโก ทุกฺขวิเสสภาคี.
                  ยถา จ ปาณา ปรมํ ปิยา เต
                  มหาชเน กุญฺชร มนฺทนาค
                  ตถา ปรสฺสาปิ ปิยาติ ญตฺวา
                  ปาณาติปาโต ปริวชฺชนีโย.
                  โทเส จ หึสานิรเต วิทิตฺวา
                  ปาณาติปาตา วิรเต คุเณ จ
                  ปาณาติปาตํ ปริวชฺชย ตฺวํ ๑-
                  สคฺเค สุขํ อิจฺฉสิ เจ ปรตฺถ.
                  ปาณาติปาตา วิรโต สุทนฺโต
                  ปิโย มนาโป ภวตีธ โลเก
                  กายสฺส เภทา จ ปรํ ปนสฺส
                  สคฺคาธิวาสํ กถยนฺติ พุทฺธา.
                  ทุกฺขาคมํ นิจฺฉติ โกจิ โลเก
                  สพฺโพปิ ชาโต สุขเมสเตว
                  ตสฺมา มหานาค วิหาย หึสํ
                  ภาเวหิ เมตฺตํ กรุณญฺจ กาเล"ติ.
     อเถวํ ทสพเลนานุสาสิยมาโน ทนฺติวโร สญฺญํ ปฏิลภิตฺวา ปรมวินีโต
วินยาจารสมฺปนฺโน สิสฺโส วิย อโหสิ. เอวํ โส ปิยทสฺสี ภควา อมฺหากํ
สตฺถา วิย ธนปาลํ โทณมุขํ กริวรํ ทมิตฺวา ตตฺถ มหาชนสมาคเม ธมฺมํ
เทเสสิ. ตทา อสีติโกฏิสหสฺสานํ ธมฺมาภิสมโย อโหสิ. อยํ ตติโย อภิสมโย
อโหสิ. เตน วุตฺตํ:-
       [๑] "สุชาตสฺส อปเรน        สยมฺภู โลกนายโก
           ทุราสโท อสมสโม        ปิยทสฺสี มหายโส.
       [๒] โสปิ พุทฺโธ อมิตยโส      อาทิจฺโจว วิโรจติ
           นิหนฺตฺวาน ตมํ สพฺพํ ๒-    ธมฺมจกฺกํ ปวตฺตยิ.
@เชิงอรรถ:  สี.,อิ. ปริวชฺชยิตฺวา                ฉ.ม. สพฺพํ ตมํ นิหนฺตฺวาน
       [๓] ตสฺสาปิ อตุลเตชสฺส       อเหสุํ อภิสมยา ตโย
           โกฏิสตสหสฺสานํ          ปฐมาภิสมโย อหุ.
       [๔] สุทสฺสโน เทวราชา       มิจฺฉาทิฏฺฐิมโรจยิ
           ตสฺส ทิฏฺฐึ วิโนเทนฺโต     สตฺถา ธมฺมมเทสยิ.
       [๕] ชนสนฺนิปาโต อตุโล       มหาสนฺนิปตี ตทา
           นวุติโกฏิสหสฺสานํ ๑-      ทุติยาภิสมโย อหุ.
       [๖] ยทา โทณมุขํ หตฺถึ        วิเนสิ ๒- นรสารถิ
           อสีติโกฏิสหสฺสานํ         ตติยาภิสมโย อหู"ติ.
     สุมงฺคลนคเร ปาลิโต นาม ราชปุตฺโต จ ปุโรหิตปุตฺโต สพฺพทสฺสิกุมาโร
จาติ เทฺว สหายกา อเหสุํ. เต ปิยทสฺสิมฺหิ สมฺมาสมฺพุทฺเธ จาริกํ จรนฺเต
"อตฺตโน นครํ สมฺปตฺโต"ติ สุตฺวา โกฏิสตสหสฺสปริวารา ปจฺจุคฺคมนํ กตฺวา
ตสฺส ธมฺมํ สุตฺวา สตฺตาหํ มหาทานํ ทตฺวา สตฺตเม ทิวเส ภควโต
ภตฺตานุโมทนาวสาเน โกฏิสตสหสฺเสหิ สทฺธึ ปพฺพชิตฺวา อรหตฺตํ ปาปุณึสุ.
เตสํ ปน มชฺเฌ ภควา ปาติโมกฺขํ อุทฺทิสิ, โส ปฐโม สนฺนิปาโต อโหสิ.
อถาปเรน สมเย สุทสฺสนเทวราชสฺส สมาคเม นวุติโกฏิโย อรหตฺตํ ปาปุณึสุ.
เตหิ ปริวุโต สตฺถา ปาติโมกฺขํ อุทฺทิสิ, อยํ ทุติโย สนฺนิปาโต อโหสิ,
ปุน โทณมุขวินยเน อสีติโกฏิโย ปพฺพชิตฺวา อรหตฺตํ ปาปุณึสุ. เตสํ มชฺเฌ
ภควา ปาติโมกฺขํ อุทฺทิสิ, อยํ ตติโย สนฺนิปาโต อโหสิ. เตน วุตฺตํ:-
       [๗] "สนฺนิปาตา ตโย อาสุํ      ตสฺสาปิ ปิยทสฺสิโน
           โกฏิสตสหสฺสานํ           ปฐโม อาสิ สมาคโม.
@เชิงอรรถ:  ปาฬิ. นวโกฏิสหสฺสานํ       ปาฬิ. วิเนติ
       [๘] ตโต ปรํ นวุติโกฏี         สมึสุ เอกโต มุนี
           ตติเย สนฺนิปาตมฺหิ         อสีติโกฏิโย อหู"ติ.
     ตทา อมฺหากํ โพธิสตฺโต กสฺสโป นาม พฺราหฺมณมาณโว อิติหาสปญฺจมานํ
ติณฺณํ เวทานํ ปารคู หุตฺวา สตฺถุ ธมฺมเทสนํ สุตฺวา โกฏิสตสหสฺสปริจาเคน
ปรมารามํ สํฆารามํ กาเรตฺวา สรเณสุ จ ปญฺจสีเลสุ จ ปติฏฺฐาสิ. อถ นํ
สตฺถา "อิโต อฏฺฐารสกปฺปสตจฺจเยน โคตโม นาม พุทฺโธ โลเก ภวิสฺสตี"ติ
พฺยากาสิ. เตน วุตฺตํ:-
       [๙] "อหนฺเตน สมเยน         กสฺสโป นาม พฺราหฺมโณ ๑-
           อชฺฌายโก ๒- มนฺตธโร     ติณฺณํ เวทาน ปารคู.
      [๑๐] ตสฺส ธมฺมํ สุณิตฺวาน        ปสาทํ ชนยึ อหํ
           โกฏิสตสหสฺเสหิ           สํฆารามํ อมาปยึ.
      [๑๑] ตสฺส ทตฺวาน อารามํ       หฏฺโฐ สํวิคฺคมานโส
           สรเณ ปญฺจสีเล จ ๓-      ทฬฺหํ กตฺวา สมาทิยึ.
      [๑๒] โสปิ มํ พุทฺโธ พฺยากาสิ     สํฆมชฺเฌ นิสีทิย
           อฏฺฐารเส กปฺปสเต        อยํ พุทฺโธ ภวิสฺสติ
           ๔- อหุ กปิลวฺหยา รมฺมา    นิกฺขมิตฺวา ตถาคโต. ๔-
      [๑๓] ปธานํ ปทหิตฺวาน ฯเปฯ     เหสฺสาม สมฺมุขา อิมํ.
      [๑๔] ตสฺสาปิ วจนํ สุตฺวา        ภิยฺโย จิตฺตํ ปสาทยึ
           อุตฺตรึ วตมธิฏฺฐาสึ         ทสปารมิปูริยา"ติ.
     ตตฺถ สรเณ ปญฺจสีเล จาติ ตีณิ สรณานิ ปญฺจ สีลานิ จาติ อตฺโถ.
อฏฺฐารเส กปฺปสเตติ อิโต อฏฺฐสตาธิกสฺส กปฺปสหสฺสสฺส อจฺจเยนาติ อตฺโถ.
@เชิงอรรถ:  ปาฬิยํ มาณโวติ ทิสฺสติ       ปาฬิยํ อชฺฌายิโกติ ทิสฺสติ
@ อิ. สรณํ ปญฺจสีลญฺจ         ฉ.ม. อิเม ปาฐา น ทิสฺสนฺติ
     ตสฺส ปน ภควโต สุธญฺญํ นาม นครํ อโหสิ. ปิตา สุทตฺโต นาม
ราชา, มาตา สุจนฺทา นาม เทวี, ปาลิโต จ สพฺพทสฺสี จ เทฺว อคฺคสาวกา,
โสภิโต นามุปฏฺฐาโก, สุชาตา จ ธมฺมทินฺนา จ เทฺว อคฺคสาวิกา, กกุธรุกฺโข
โพธิ, สรีรํ อสีติหตฺถุพฺเพธํ อโหสิ, นวุติวสฺสสหสฺสานิ อายุ, วิมลา นามสฺส
อคฺคมเหสี อโหสิ, กญฺจนาเวโฬ นาม ปุตฺโต, โส ราชญฺญรเถน นิกฺขมีติ.
เตน วุตฺตํ:-
      [๑๕] "สุธญฺญํ นาม นครํ          สุทตฺโต นาม ขตฺติโย
           สุจนฺทา นาม ๑- ชนิกา      ปิยทสฺสิสฺส สตฺถุโน.
      [๒๐] ปาลิโต สพฺพทสฺสี จ         อเหสุํ อคฺคสาวกา
           โสภิโต นามุปฏฺฐาโก        ปิยทสฺสิสฺส สตฺถุโน.
      [๒๑] สุชาตา ธมฺมทินฺนา จ        อเหสุํ อคฺคสาวิกา
           โพธิ ตสฺส ภควโต          กกุโธติ ๒- ปวุจฺจติ.
      [๒๓] โสปิ พุทฺโธ อมิตยโส        ทฺวตฺตึสวรลกฺขโณ
           อสีติหตฺถมุพฺเพโธ           สาลราชาว ทิสฺสติ.
      [๒๔] อคฺคิจนฺทสูริยานํ ๓-         หตฺถิ ตาทิสิกา ปภา
           ยถา อหุ ปภา ตสฺส         อสมสฺส มเหสิโน.
      [๒๕] ตสฺสาปิ เทวเทวสฺส         อายุ ตาวตกํ ๔- อหุ
           นวุติวสฺสสหสฺสานิ           โลเก อฏฺฐาสิ จกฺขุมา.
      [๒๖] โสปิ พุทฺโธ อสมสโม        ยุคานิปิ ตานิ อตุลิยานิ
           สพฺพํ ตมนฺตรหิตํ            นนุ ริตฺตา สพฺพสงฺขารา"ติ.
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. จนฺทา นามาสิ          อิ. กกุทฺโธติ
@ อคฺคิยา จนฺทสุริยานํ (สฺยา)     ปาฬิ. ตาวตฺตกํ
     ตตฺถ สาลราชาวาติ สพฺพผาลิผุลฺโล ปรมรมณียทสฺสโน สมวฏฺฏกฺขนฺโธ
สาลราชา วิย ทิสฺสติ. ยุคานิปิ ตานีติ อคฺคสาวกยุคาทีนิ ยุคฬานิ. เสสคาถาสุ
สพฺพตฺถ อุตฺตานเมวาติ.
                     ปิยทสฺสีพุทฺธวํสวณฺณนา นิฏฺฐิตา.
                      นิฏฺฐิโต เตรสโม พุทฺธวํโส.
                         --------------


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๕๑ หน้า ๓๐๑-๓๑๑. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=51&A=6696&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=51&A=6696&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=33&i=194              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=33&A=7901              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=33&A=10100              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=33&A=10100              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๓๓ http://84000.org/tipitaka/read/?index_33

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]