อรรถกถาเล่มที่ ๕๑ ภาษาบาลีอักษรไทย
 พุทฺธ.อ. (มธุรตฺถ.)

                       ๑๔. สุชาตพุทฺธวํสวณฺณนา
     ตโต ตสฺสาปรภาเค ตสฺมึเยว มณฺฑกปฺเป อนุปุพฺเพน อปริมิตายุเกสุ สตฺเตสุ
อนุกฺกเมน ปริหายิตฺวา นวุติวสฺสสหสฺสายุเกสุ ชาเตสุ สุชาตรูปกาโย ปริสุทฺธชาโต
สุชาโต นาม สตฺถา โลเก อุทปาทิ. โสปิ ปารมิโย ปูเรตฺวา ตุสิตปุเร
นิพฺพตฺติตฺวา ตโต จวิตฺวา สุมงฺคลนคเร อุคฺคตสฺส นาม รญฺโญ กุเล
ปภาวติยา นาม อคฺคมเหสิยา กุจฺฉิสฺมึ ปฏิสนฺธึ คเหตฺวา ทสนฺนํ มาสานํ
อจฺจเยน มาตุกุจฺฉิโต นิกฺขมิ. นามคฺคหณทิวเส จสฺส ยามํ กโรนฺโต
สกลชมฺพุทีเป สพฺพสตฺตานํ สุขํ ชนยนฺโต ชาโตติ "สุชาโต "เตฺววสฺส นามมกํสุ.
โส นววสฺสสหสฺสานิ อคารํ อชฺฌาวสิ. สิรี อุปสิรี สิรินนฺโท จาติ ตสฺส ตโย
ปาสาทา อเหสุํ. สิรีนนฺทาเทวิปฺปมุขานิ เตวีสติ อิตฺถิสหสฺสานิ ปจฺจุปฏฺฐิตานิ
อเหสุํ.
     โส จตฺตาริ นิมิตฺตานิ ทิสฺวา สิรีนนฺทาเทวิยา อุปเสเน นาม ปุตฺเต
อุปฺปนฺเน หํสวหํ นาม วรตุรงฺคมารุยฺห มหาภินิกฺขมนํ นิกฺขมิตฺวา ปพฺพชิ.
ตํ ปน ปพฺพชนฺตํ มนุสฺสานํ โกฏิ อนุปพฺพชิ. อถ โส เตหิ ปริวุโต นว
มาเส ปธานจริยํ จริตฺวา วิสาขปุณฺณมาย สิรีนนฺทนนคเร สิรีนนฺทนเสฏฺฐิสฺส
ธีตาย ทินฺนํ ปรมมธุรํ มธุปายาสํ ปริภุญฺชิตฺวา สาลวเน ทิวาวิหารํ วีตินาเมตฺวา
สายนฺหสมเย สุนนฺทาชีวเกน ทินฺนา อฏฺฐ ติณมุฏฺฐิโย คเหตฺวา เวฬุโพธึ
อุปสงฺกมิตฺวา เตตฺตึสหตฺถวิตฺถตํ ติณสนฺถรํ สนฺถริตฺวา สูริเย ธรมาเนเยว
สมารํ มารพลํ วิธมิตฺวา สมฺมาสมฺโพธึ ปฏิวิชฺฌิตฺวา สพฺพพุทฺธานุจิณฺณํ อุทานํ
อุทาเนตฺวา สตฺตสตฺตาหํ โพธิสมีเปเยว วีตินาเมตฺวา พฺรหฺมุนา อายาจิโต
อตฺตโน กนิฏฺฐภาติกํ สุทสฺสนกุมารํ ปุโรหิตปุตฺตํ เทวกุมารญฺจ จตุสจฺจธมฺม-
ปฏิเวธสมตฺเถ ทิสฺวา อากาเสน คนฺตฺวา สุมงฺคลนครสมีเป สุมงฺคลุยฺยาเน
โอตริตฺวา อุยฺยานปาเลน อตฺตโน ภาติกํ สุทสฺสนกุมารํ ปุโรหิตปุตฺตํ
เทวกุมารญฺจ ปกฺโกสาเปตฺวา เตสํ สปริวารานํ มชฺเฌ นิสินฺโน ธมฺมจกฺกํ
ปวตฺเตสิ. ตตฺถ อสีติยา โกฏีนํ ธมฺมาภิสมโย อโหสิ. อยํ ปฐมาภิสมโย อโหสิ.
     ยทา ปน ภควา สุทสฺสนุยฺยานทฺวาเร มหาสาลมูเล ยมกปฏิหาริยํ
กตฺวา เทเวสุ ตาวตึเสสุ วสฺสาวาสํ อุปาคมิ, ตทา สตฺตตฺตึสสตสหสฺสานํ ๑-
ธมฺมาภิสมโย อโหสิ. อยํ ทุติโย อภิสมโย อโหสิ. ยทา ปน สุชาโต ทสพโล
ปิตุสนฺติกํ อคมาสิ, ตทา สฏฺฐิสตสหสฺสานํ ธมฺมาภิสมโย อโหสิ. อยํ ตติโย
อภิสมโย อโหสิ. เตน วุตฺตํ:-
       [๑] "ตตฺเถว มณฺฑกปฺปมฺหิ      สุชาโต นาม นายโก
           สีหหนุสภกฺขนฺโธ          อปฺปเมยฺโย ทุราสโท.
@เชิงอรรถ: ๑ สี.,อิ. สตฺตตฺตึสสหสฺสานํ, เอวมุปริปิ
       [๒] จนฺโทว วิมโล พุทฺโธ      สตรํสีว ปตาปวา
           เอวํ โสภติ สมฺพุทฺโธ      ชลนฺโต สิริยา สทา.
       [๓] ปาปุณิตฺวาน สมฺพุทฺโธ      เกวลํ โพธิมุตฺตมํ
           สุมงฺคลมฺหิ นคเร         ธมฺมจกฺกํ ปวตฺตยิ.
       [๔] เทเสนฺเต ๑- ปวรํ ธมฺมํ   สุชาเต โลกนายเก ๒-
           อสีติโกฏี อภิสมึสุ         ปฐเม ธมฺมเทสเน.
       [๕] ยทา สุชาโต อมิตยโส     เทเว วสฺสมุปาคมิ
           สตฺตตฺตึสสตสหสฺสานํ       ทุติยาภิสมโย อหุ.
       [๖] ยทา สุชาโต อสโม ๓-    อุปคญฺฉิ ปิตุสนฺติกํ
           สฏฺฐิสตสหสฺสานํ          ตติยาภิสมโย อหู"ติ.
     ตตฺถ ตตฺเถว มณฺฑกปฺปมฺหีติ ยสฺมึ มณฺฑกปฺเป สุเมโธ ภควา อุปฺปนฺโน
ตตฺเถว กปฺเป สุชาโตปิ ภควา อุปฺปนฺโนติ อตฺโถ. สีหหนูติ สีหสฺส วิย หนุ
อสฺสาติ สีหหนุ. สีหสฺส ปน เหฏฺฐิมหนุเมว ปุณฺณํ โหติ, น อุปริมํ.
อสฺส ปน มหาปุริสสฺส สีหสฺส เหฏฺฐิมหนุ วิย เทฺวปิ ปริปุณฺณานิ ทฺวาทสิยํ
ปกฺขสฺส จนฺทสทิสานิ โหนฺติ. ๔- เตน วุตฺตํ "สีหหนู"ติ. ๔- อุสภกฺขนฺโธติ
อุสภสฺเสว สมปฺปวฏฺฏกฺขนฺโธ, สุวฏฺฏิตสุวณฺณาลิงฺคสทิสกฺขนฺโธติ อตฺโถ.
สตรํสีวาติ ทิวสกโร วิย. สิริยาติ พุทฺธสิริยา. โพธิมุตฺตมนฺติ อุตฺตมํ สมฺโพธึ.
     สุธมฺมวตีนคเร สุธมฺมุยฺยาเน อาคตานํ มนุสฺสานํ ธมฺมํ เทเสตฺวา
สฏฺฐิสตสหสฺสานิ เอหิภิกฺขุภาเวน ปพฺพาเชตฺวา เตสํ มชฺเฌ ปาติโมกฺขํ อุทฺทิสิ,
โส ปฐโม สนฺนิปาโต อโหสิ. ตโต ปรํ ติทิโวโรหเณ ภควโต ปญฺญาสสตสหสฺสานํ
@เชิงอรรถ: ๑ ปาฬิยํ เทเสนฺโตติ ทิสฺสติ            ๒ ปาฬิยํ สุชาโต โลกนายโกติ ทิสฺสติ
@๓ ฉ.ม.,อิ. อสมสโม                ๔-๔ สี.,อิ. อิเม ปาฐา น ทิสฺสนฺติ
ทุติโย สนฺนิปาโต อโหสิ. ปุน "สุทสฺสนกุมาโร ภควโต สนฺติเก ปพฺพชิตฺวา
อรหตฺตํ ปตฺโต"ติ สุตฺวา "มยมฺปิ ปพฺพชิสฺสามา"ติ อาคตานิ จตฺตาริ
ปุริสสตสหสฺสานิ คเหตฺวา สุทสฺสนตฺเถโร สุชาตํ นราสภํ อุปสงฺกมิ. เตสํ
ภควา ธมฺมํ เทเสตฺวา เอหิภิกฺขุปพฺพชฺชาย ปพฺพาเชตฺวา จตุรงฺคสมนฺนาคเต
สนฺนิปาเต ปาติโมกฺขํ อุทฺทิสิ, โส ตติโย สนฺนิปาโต อโหสิ. เตน วุตฺตํ:-
       [๗] "สนฺนิปาตา ตโย อาสุํ       สุชาตสฺส มเหสิโน
           ขีณาสวานํ วิมลานํ          สนฺตจิตฺตาน ตาทินํ.
       [๘] อภิญฺญาพลปฺปตฺตานํ          อปฺปตฺตานํ ภวาภเว
           สฏฺฐิสตสหสฺสานิ            ปฐมํ สนฺนิปตึสุ เต.
       [๙] ปุนาปรํ สนฺนิปาเต          ติทิโวโรหเณ ชิเน
           ปญฺญาสสตสหสฺสานํ          ทุติโย อาสิ สมาคโม.
      [๑๐] อุปสงฺกมนฺโต นราสภํ        สุทสฺสโน ๑- อคฺคสาวโก ๒-
           จตูหิ สตสหสฺเสหิ           สมฺพุทฺธํ อุปสงฺกมี"ติ.
     ตตฺถ อปฺปตฺตานนฺติ ภวาภเว อสมฺปตฺตานนฺติ อตฺโถ. "อปฺปวตฺตา
ภวาภเวติปิ ปาโฐ, โสเยวตฺโถ, ติทิโวโรหเณติ สคฺคโลกโต โอตรนฺเต
กตฺตุการเก ทฏฺฐพฺโพ. การกวิปลฺลาเสน วุตฺตํ. อถ วา ติทิโวโรหเณติ
ติทิวโต โอตรเณ. ชิเนติ ชินสฺส, สามิอตฺเถ ภุมฺมํ ทฏฺฐพฺพํ.
     ตทา กิร อมฺหากํ โพธิสตฺโต จกฺกวตฺติราชา หุตฺวา "พุทฺโธ โลเก
อุปฺปนฺโน"ติ สุตฺวา ภควนฺตํ อุปสงฺกมิตฺวา ธมฺมกถํ สุตฺวา พุทฺธปฺปมุขสฺส
ภิกฺขุสํฆสฺส สตฺตหิ รตเนหิ สทฺธึ จตุมหาทีปรชฺชํ ๓- ทตฺวา สตฺถุ สนฺติเก
@เชิงอรรถ: ๑ สี.,อิ. ตสฺส โย     ๒ ปาฬิยํ อุปสงฺกมฺม นราสภํ ตสฺส โย อคฺคสาวโกติ ทิสฺสติ
@๓ สี.,อิ. จตุทีปิกมหารชฺชํ
ปพฺพชิ. สกลทีปวาสิโน ชนา รฏฺฐุปฺปาทํ คเหตฺวา อารามิกกิจฺจํ สาเธตฺวา
พุทฺธปฺปมุขสฺส สํฆสฺส นิจฺจํ มหาทานมทํสุ. โสปิ นํ สตฺถา "อนาคเต
โคตโม นาม พุทฺโธ ภวิสฺสตี"ติ พฺยากาสิ. เตน วุตฺตํ:-
       [๑๑] "อหนฺเตน สมเยน       จตุทีปมฺหิ อิสฺสโร
            อนฺตลิกฺขจโร อาสึ       จกฺกวตฺตี มหพฺพโล.
       [๑๓] จตุทีเป มหารชฺชํ        รตเน สตฺต อุตฺตเม
            พุทฺเธ นิยฺยาตยิตฺวาน     ปพฺพชึ ตสฺส สนฺติเก.
       [๑๔] อารามิกา ชนปเท       อุฏฺฐานํ ปฏิปิณฺฑิย
            อุปเนนฺติ ภิกฺขุสํฆสฺส      ปจฺจยํ สยนาสนํ.
       [๑๕] โสปิ มํ ตทา ๑- พฺยากาสิ ทสสหสฺสิมฺหิ อิสฺสโร
            ตึสกปฺปสหสฺสมฺหิ ๒-      อยํ พุทฺโธ ภวิสฺสติ
            อหุ กปิลวฺหยา รมฺมา     นิกฺขมิตฺวา ตถาคโต.
       [๑๖] ปธานํ ปทหิตฺวาน ฯเปฯ   เหสฺสาม สมฺมุขา อิมํ.
       [๑๗] ตสฺสาปิ วจนํ สุตฺวา      ภิยฺโย หาสํ ชเนสหํ ๓-
            อธิฏฺฐหึ วตํ อุคฺคํ        ทสปารมิปูริยา.
       [๑๘] สุตฺตนฺตํ วินยญฺจาปิ       นวงฺคํ สตฺถุสาสนํ
            สพฺพํ ปริยาปุณิตฺวาน      โสภยึ ชินสาสนํ.
       [๑๙] ตตฺถปฺปมตฺโต วิหรนฺโต    พฺรหฺมํ ภาเวตฺว ภาวนํ
            อภิญฺญาปารมึ คนฺตฺวา ๔-  พฺรหฺมโลกมคญฺฉหนฺ"ติ.
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม  พุทฺโธ               ๒ ปาฬิยํ. ตึสกปฺปสหสฺสานนฺติ ทิสฺสติ
@๓ ปาฬิยํ ชเน อหนฺติ ทิสฺสติ      ๔ ปาฬิ. ปตฺวา
     ตตฺถ จตุทีปมฺหีติ สปริวารทีปานํ จตุนฺนํ มหาทีปานนฺติ อตฺโถ. อนฺตลิกฺขจโรติ
จกฺกรตนํ ปุรกฺขตฺวา อากาสจโร. รตเน สตฺตาติ หตฺถิรตนาทีนิ สตฺต รตนานิ.
อุตฺตเมติ อุตฺตมานิ. อถ วา อุตฺตเม พุทฺเธติ อตฺโถ ทฏฺฐพฺโพ. นิยฺยาตยิตฺวานาติ
ทตฺวาน. อุฏฺฐานนฺติ รฏฺฐุปฺปาทํ, อายนฺติ อตฺโถ. ปฏิปิณฺฑิยาติ ราสึ
กตฺวา สงฺกฑฺฒิตฺวา. ปจฺจยนฺติ จีวราทิวิวิธํ ปจฺจยํ. ทสสหสฺสิมฺหิ อิสฺสโรติ
ทสสหสฺสิโลกธาตุยํ อิสฺสโร, ตเทตํ ชาติกฺเขตฺตํ สนฺธาย วุตฺตนฺติ เวทิตพฺพํ.
อนนฺตานํ โลกธาตูนํ อิสฺสโร ภควา. ตึสกปฺปสหสฺสมฺหีติ อิโต ปฏฺฐาย
ตึสกปฺปสหสฺสานํ มตฺถเกติ อตฺโถ.
     ตสฺส ปน สุชาตสฺส ภควโต สุมงฺคลํ นาม นครํ อโหสิ. อุคฺคโต
นาม ราชา ปิตา, ปภาวตี นาม มาตา, สุทสฺสโน จ สุเทโว ๑- จ เทฺว
อคฺคสาวกา, นารโท นามุปฏฺฐาโก, นาคา จ นาคสมาลา จ เทฺว อคฺคสาวิกา,
มหาเวฬุรุกฺโข โพธิ, โส กิร มนฺทจฺฉิทฺโท ฆนกฺขนฺโธ ปรมรมณีโย
เวฬุริยมณิวณฺเณหิ วิมเลหิ ปตฺเตหิ สญฺฉนฺนวิปุลสาโข มยูรปิญฺฉกลาโป วิย
วิโรจิตฺถ. ตสฺส ปน ภควโต สรีรํ ปณฺณาสหตฺถุพฺเพธํ อโหสิ. อายุ
นวุติวสฺสสหสฺสานิ, สิรีนนฺทา นามสฺส อคฺคมเหสี, อุปเสโน นาม ปุตฺโต,
ตุงฺควรยาเนน นิกฺขมิ. โส ปน จนฺทวตีนคเร สิลาราเม ปรินิพฺพายิ. เตน
วุตฺตํ:-
       [๒๐] "สุมงฺคลํ นาม นครํ       อุคฺคโต นาม ขตฺติโย
            มาตา ปภาวตี นาม       สุชาตสฺส มเหสิโน.
       [๒๑] ๒- นววสฺสสหสฺสานิ       อคารํ อชฺฌาวสิ โส
            สิริ อุปสิริ จนฺโท         ตโย ปาสาทมุตฺตมา. ๒-
@เชิงอรรถ: ๑ สี.,อิ. เทโว      ๒-๒ ฉ.ม. อิเม ปาฐา น ทิสฺสนฺติ
       [๒๒] ๑- เตวีสติสหสฺสานิ       นาริโย สมลงฺกตา
            สิรินนฺทา นาม นารี       อุปเสโน นาม อตฺรโช.
       [๒๓] นิมิตฺเต จตุโร ทิสฺวา      อสฺสยาเนน นิกฺขมิ
            อนูนนวมาสานิ           ปธานํ ปทหี ชิโน.
       [๒๔] พฺรหฺมุนา ยาจิโต สนฺโต    สุชาโต โลกนายโก
            วตฺตจกฺโก มหาวีโร       สุมงฺคลุยฺยานมุตฺตเม. ๑-
       [๒๕] สุทสฺสโน สุเทโว จ ๒-    อเหสุํ อคฺคสาวกา
            นารโท นามุปฏฺฐาโก      สุชาตสฺส มเหสิโน.
       [๒๖] นาคา นาคสมาลา ๓- จ   อเหสุํ อคฺคสาวิกา
            โพธิ ตสฺส ภควโต        มหาเวฬูติ วุจฺจติ.
       [๒๗] โส จ รุกฺโข ฆนกฺขนฺโธ ๔- อจฺฉิทฺโท โหติ ปตฺติโก
            อุชุ วํโส พฺรหา โหติ      ทสฺสนีโย มโนรโม.
       [๒๘] เอกกฺขนฺโธ ปวฑฺฒิตฺวา     ตโต สาขา ปภิชฺชติ
            ยถา สุพทฺโธ โมรหตฺโถ    เอวํ โสภติ โส ทุโม.
       [๒๙] น ตสฺส กณฺฏกา โหนฺติ     นาปิ ฉิทฺทํ มหา อหุ
            วิตฺถิณฺณสาโข อวิรโล      สนฺทจฺฉาโย มโนรโม.
       [๓๐] ๕- สุทตฺโต เจว จิตฺโต จ  อเหสุํ อคฺคุปฏฺฐกา
            สุภทฺทา เจว ปทุมา จ     อเหสุํ อคฺคุปฏฺฐิกา. ๕-
       [๓๑] ปญฺญาสรตโน อาสิ        อุจฺจตฺตเนน โส ชิโน
            สพฺพาการวรูเปโต        สพฺพคุณมุปาคโต.
@เชิงอรรถ: ๑-๑ ฉ.ม. อิเม ปาฐา น ทิสฺสนฺติ     ๒ สี.,อิ. สุทสฺสโน จ เทโว จ
@๓ ปาฬิยํ นาคสมานาติ ทิสฺสติ         ๔ สี.,อิ. ชาตรุจิโร, ม. ฆนรุจิโร
@๕-๕ ฉ.ม. อยํ คาถา น ทิสฺสนฺติ
       [๓๒] ตสฺส ปภา อสมสมา       นิทฺธาวติ สมนฺตโต
            อปฺปมาโณ อตุลิโย        โอปมฺเมหิ อนูปโม.
       [๓๓] นวุติวสฺสสหสฺสานิ         อายุ วิชฺชติ ตาวเท
            ตาวตา ติฏฺฐมาโน โส     ตาเรสิ ชนตํ พหุํ.
       [๓๔] ยถาปิ สาคเร อูมี        คคเน ตารกา ยถา
            เอวํ ตทา ปาวจนํ        อรหนฺเตหิ จิตฺติตํ. ๑-
       [๓๕] โส จ พุทฺโธ อสมสโม     คุณานิ จ ตานิ อตุลิยานิ
            สพฺพํ ตมนฺตรหิตํ          นนุ ริตฺตา สพฺพสงฺขารา"ติ.
     ตตฺถ อจฺฉิทฺโทติ อปฺปจฺฉิทฺโท. "อนุทรา กญฺญา"ติอาทีสุ วิย ทฏฺฐพฺพํ.
เกจิ "ฉิทฺทํ โหติ ปริตฺตกนฺ"ติ ปฐนฺติ. ปตฺติโกติ พหุปตฺโต, กาจมณิวณฺเณหิ ๒-
ปตฺเตหิ สญฺฉนฺโนติ อตฺโถ. อุชูติ อวงฺโก อกุฏิโล. วํโสติ เวฬุ. พฺรหาติ
สมนฺตโต มหา. เอกกฺขนฺโธติ อวนิรุโห เอโก อทุติโย จาติ อตฺโถ.
ปวฑฺฒิตฺวาติ วฑฺฒิตฺวา. ตโต สาขา ปภิชฺชตีติ ตโต วํสคฺคโต ปญฺจวิธา
สาขา นิกฺขมิตฺวา ปภิชฺชถ. "ตโต สาขา ปภิชฺชถา"ติปิ ปาโฐ. สุพทฺโธติ สุฏฺฐุ
ปญฺจพนฺธนากาเรน พทฺโธ. โมรหตฺโถติ อาตปสนฺนิวารณตฺถํ กโต พทฺโธ
โมรปิญฺฉกลาโป วุจฺจติ.
     น ตสฺส กณฺฏกา โหนฺตีติ ตสฺส วํสสฺส กณฺฏกิโนปิ รุกฺขสฺส กณฺฏกา
นาเหสุํ. อวิรโลติ อวิรลสาขาสญฺฉนฺโน. สนฺทจฺฉาโยติ ฆนจฺฉาโย อวิรลตฺตาว
สนฺทจฺฉาโยติ วุตฺโต. ปญฺญาสรตโน อาสีติ ปญฺญาสหตฺโถ อโหสิ. สพฺพาการ-
วรูเปโตติ สพฺเพน อากาเรน วเรหิเยว อุเปโต สพฺพาการวรูเปโต นาม.
สพฺพคุณมุปาคโตติ อนนฺตรปทสฺเสว เววจนมตฺตํ.
@เชิงอรรถ: ๑ ปาฬิยํ จิตฺตกนฺติ ทิสฺสติ      ๒ ม. มรกตมณิวณฺเณหิ
     อปฺปมาโณติ ปมาณรหิโต, ปมาณํ คเหตุํ อสกฺกุเณยฺยตฺตา วา อปฺปมาโณ.
อตุลิโยติ อตุโล, เกนจิ อสทิโสติ อตฺโถ. โอปมฺเมหีติ อุปมิตพฺเพหิ. อนูปโมติ
อุปมารหิโต, "อิมินา จ อิมินา จ สทิโส"ติ วตฺตุํ อสกฺกุเณยฺยภาวโต อนูปโมติ
อตฺโถ. คุณานิ จ ตานีติ คุณา เจ เต, สพฺพญฺญุตญฺญาณาทโย คุณาติ อตฺโถ.
ลิงฺควิปลฺลาเสน วุตฺตํ. เสสํ สพฺพตฺถ อุตฺตานตฺถเมวาติ.
                      สุชาตพุทฺธวํสวณฺณนา นิฏฺฐิตา.
                      นิฏฺฐิโต ทฺวาทสโม พุทฺธวํโส.
                         ---------------

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๕๑ หน้า ๒๙๓-๓๐๑.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=51&A=6523&modeTY=2
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=51&A=6523&modeTY=2
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=33&i=193
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=33&A=7835
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=33&A=9990
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=33&A=9990
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๓๓
http://84000.org/tipitaka/read/?index_33