ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๕๐ ภาษาบาลีอักษรไทย อป.อ.๒ (วิสุทฺธ.๒)

                            ๓. สุภูติวคฺค
                    ๒๓. ๑. สุภูติตฺเถราปทานวณฺณนา
     หิมวนฺตสฺสาวิทูเรติอาทิกํ อายสฺมโต สุภูติตฺเถรสฺส อปทานํ. อยมฺปิ
ปุริมพุทฺเธสุ กตาธิกาโร ตตฺถ ตตฺถ ภเว วิวฏฺฏูปนิสฺสยานิ ปุญฺญานิ อุปจินนฺโต
อิโต กปฺปสตสหสฺสมตฺถเก อนุปฺปนฺเนเยว ปทุมุตฺตเร ภควติ โลกนาเถ
หํสวตีนคเร อญฺญตรสฺส พฺราหฺมณมหาสาลสฺส เอกปุตฺตโก หุตฺวา นิพฺพตฺติ,
ตสฺส นนฺทมาณโวติ นามํ อกํสุ. โส วยปฺปตฺโต ตโย เวเท อุคฺคณฺหิตฺวา
ตตฺถ สารํ อปสฺสนฺโต อตฺตโน ปริวารภูเตหิ จตุจตฺตาฬีสาย มาณวสหสฺเสหิ
สทฺธึ ปพฺพตปาเท อิสิปพฺพชฺชํ ปพฺพชิตฺวา อฏฺฐ สมาปตฺติโย ปญฺจาภิญฺญาโย
จ นิพฺพตฺเตสิ. อนฺเตวาสิกานมฺปิ กมฺมฏฺฐานํ อาจิกฺขิ. เตปิ นจิรสฺเสว
ฌานลาภิโน อเหสุํ.
     เตน จ สมเยน ปทุมุตฺตโร ภควา โลเก อุปฺปชฺชิตฺวา หํสวตีนครํ
อุปนิสฺสาย วิหรนฺโต เอกทิวสํ ปจฺจูสสมเย โลกํ โวโลเกนฺโต นนฺทตาปสสฺส
อนฺเตวาสิกชฏิลานํ อรหตฺตูปนิสฺสยํ, นนฺทตาปสสฺส จ ทฺวีหงฺเคหิ สมนฺนาคตสฺส
สาวกฏฺฐานนฺตรสฺส ปตฺถนํ ทิสฺวา ปาโตว สรีรปฏิชคฺคนํ กตฺวา ปุพฺพณฺหสมเย
ปตฺตจีวรมาทาย อญฺญํ กญฺจิ อนามนฺเตตฺวา สีโห วิย เอกจโร นนฺทตาปสสฺส
อนฺเตวาสิเกสุ ผลาผลตฺถาย คเตสุ "พุทฺธภาวํ เม ชานาตู"ติ ปสฺสนฺตสฺเสว
นนฺทตาปสสฺส อากาสโต โอตริตฺวา ปฐวิยํ ปติฏฺฐาสิ. นนฺทตาปโส พุทฺธานุภาวญฺเจว
ลกฺขณปาริปูริญฺจ ทิสฺวา ลกฺขณมนฺเต สมฺมสิตฺวา "อิเมหิ ลกฺขเณหิ สมนฺนาคโต
นาม อคารํ อชฺฌาวสนฺโต ราชา โหติ จกฺกวตฺตี, ปพฺพชนฺโต โลเก วิวฏจฺเฉโท
สพฺพญฺญู พุทฺโธ โหติ, อยํ ปุริสาชานีโย นิสฺสํสยํ พุทฺโธ"ติ ญตฺวา ปจฺจุคฺคมนํ
กตฺวา ปญฺจปติฏฺฐิเตน วนฺทิตฺวา อาสนํ ปญฺญาเปตฺวา
อทาสิ. นิสีทิ ภควา ปญฺญตฺเต อาสเน. นนฺทตาปโสปิ อตฺตโน อนุจฺฉวิกํ
อาสนํ คเหตฺวา เอกมนฺตํ ๑- นิสีทิ. ตสฺมึ สมเย จตุจตฺตาฬีสสหสฺสชฏิลา
ปณีตปณีตานิ โอชวนฺตานิ ผลาผลานิ คเหตฺวา อาจริยสฺส สนฺติกํ สมฺปตฺตา
พุทฺธานญฺเจว อาจริยสฺส จ นิสินฺนาการํ โอโลเกตฺวา อาหํสุ "อาจริย มยํ
`อิมสฺมึ โลเก ตุเมฺหหิ มหนฺตตโร นตฺถี'ติ วิจราม, อยํ ปน ปุริโส ตุเมฺหหิ
มหนฺตตโร มญฺเญ"ติ. นนฺทตาปโส "ตาตา กึ วเทถ, ตุเมฺห สาสเปน สทฺธึ
อฏฺฐสฏฺฐิโยชนสตสหสฺสุพฺเพธํ สิเนรุํ อุปเมตุํ อิจฺฉถ, สพฺพญฺญุพุทฺเธน สทฺธึ
มา มํ อุปมิตฺถา"ติ อาห. อถ เต ตาปสา "สเจ อยํ โอรโก อภวิสฺส, น
อมฺหากํ อาจริโย เอวํ อุปมํ อาหเรยฺย, ยาว มหาวตายํ ปุริสาชานีโย"ติ
ปาเทสุ นิปติตฺวา สิรสา วนฺทึสุ. อถ เต อาจริโย อาห "ตาตา อมฺหากํ
พุทฺธานํ อนุจฺฉวิโก เทยฺยธมฺโม นตฺถิ, ภควา จ ภิกฺขาจารเวลายํ อิธาคโต,
ตสฺมา มยํ ยถาพลํ เทยฺยธมฺมํ ทสฺสาม, ตุเมฺหหิ ยํ ยํ ปณีตํ ผลาผลํ อาภตํ,
ตํ ตํ อาหรถา"ติ อาหราเปตฺวา สหตฺเถเนว โธวิตฺวา สยํ ตถาคตสฺส ปตฺเต
ปติฏฺฐาเปสิ. สตฺถารา ผลาผเล ปฏิคฺคหิตมตฺเต เทวตา ทิพฺโพชํ ปกฺขิปึสุ.
ตาปโส อุทกมฺปิ สยเมว ปริสฺสาเวตฺวา อทาสิ. ตโต โภชนกิจฺจํ นิฏฺฐาเปตฺวา
นิสินฺเน สตฺถริ สพฺเพ อนฺเตวาสิเก ปกฺโกสิตฺวา สตฺถุ สนฺติเก สารณียํ กถํ
กเถนฺโต นิสีทิ. สตฺถา "ภิกฺขุสํโฆ อาคจฺฉตู"ติ จินฺเตสิ. สตฺถุ จิตฺตํ ญตฺวา
สตสหสฺสมตฺตา ขีณาสวา อาคนฺตฺวา สตฺถารํ วนฺทิตฺวา อฏฺฐํสุ.
     อถ นนฺทตาปโส อนฺเตวาสิเก อามนฺเตสิ "ตาตา พุทฺธานํ นิสินฺนาสนมฺปิ
นีจํ, สมณสตสหสฺสสฺสปิ อาสนํ นตฺถิ, ตุเมฺหหิ อชฺช อุฬารํ ภควโต ภิกฺขุสํฆสฺส
จ สกฺการํ กาตุํ วฏฺฏติ, ปพฺพตปาทโต วณฺณคนฺธสมฺปนฺนานิ ปุปฺผานิ
อาหรถา"ติ อาห, อจินฺเตยฺยตฺตา อิทฺธิวิสยสฺส เต มุหุตฺเตเนว
@เชิงอรรถ:  สี. เอกมนฺเต.
วณฺณคนฺธรสสมฺปนฺนานิ ปุปฺผานิ อาหริตฺวา พุทฺธานํ โยชนปฺปมาณํ ปุปฺผาสนํ
ปญฺญาเปสุํ. อคฺคสาวกานํ ติคาวุตํ, เสสภิกฺขูนํ อฑฺฒโยชนาทิเภทํ, สํฆนวกสฺส
อุสภมตฺตํ ปญฺญาเปสุํ. เอวํ ปญฺญตฺเตสุ อาสเนสุ นนฺทตาปโส ตถาคตสฺส ปุรโต
อญฺชลึ ปคฺคยฺห ฐิโต "ภนฺเต อมฺหากํ ทีฆรตฺตํ หิตาย สุขาย อิมํ ปุปฺผาสนํ
อารุยฺห นิสีทถา"ติ อาห. นิสีทิ ภควา ปุปฺผาสเน. เอวํ นิสินฺเน สตฺถริ
สตฺถุ อาการํ ญตฺวา ภิกฺขู อตฺตโน อตฺตโน ปตฺตาสเน นิสีทึสุ. นนฺทตาปโส
มหนฺตํ ปุปฺผจฺฉตฺตํ คเหตฺวา ตถาคตสฺส มตฺถเก ธาเรนฺโต อฏฺฐาสิ. สตฺถา
"ตาปสานํ อยํ สกฺกาโร มหปฺผโล โหตู"ติ นิโรธสมาปตฺตึ สมาปชฺชิ.
สตฺถุ สมาปนฺนภาวํ ญตฺวา ภิกฺขูปิ สมาปตฺตึ สมาปชฺชึสุ. ตถาคเต สตฺตาหํ
นิโรธํ สมาปชฺชิตฺวา นิสินฺเน อนฺเตวาสิกา ภิกฺขาจารกาเล สมฺปตฺเต
วนมูลผลาผลํ ปริภุญฺชิตฺวา เสสกาเล พุทฺธานํ อญฺชลึ ปคฺคยฺห อฏฺฐํสุ.
นนฺทตาปโส ปน ภิกฺขาจารมฺปิ อคนฺตฺวา ปุปฺผจฺฉตฺตํ ธาเรนฺโตเยว สตฺตาหํ
ปีติสุเขเนว วีตินาเมสิ.
     สตฺถา นิโรธโต วุฏฺฐาย อรณวิหาริองฺเคน ทกฺขิเณยฺยงฺเคน จาติ ทฺวีหิ
องฺเคหิ สมนฺนาคตํ เอกํ สาวกํ "อิสิคณสฺส ปุปฺผาสนานุโมทนํ กโรหี"ติ
อาณาเปสิ. โส จกฺกวตฺติรญฺโญ สนฺติกา ปฏิลทฺธมหาลาโภ มหาโยโธ วิย
ตุฏฺฐมานโส อตฺตโน วิสเย ฐตฺวา เตปิฏกํ พุทฺธวจนํ สมฺมสิตฺวา อนุโมทนมกาสิ.
ตสฺส เทสนาวสาเน สตฺถา สยํ ธมฺมํ เทเสสิ, สตฺถุ เทสนาวสาเน สพฺเพปิ
จตุจตฺตาฬีสสหสฺสตาปสา อรหตฺตํ ปาปุณึสุ. สตฺถา "เอถ ภิกฺขโว"ติ หตฺถํ
ปสาเรสิ. เตสํ ตาวเทว เกสมสฺสู อนฺตรธายึสุ. อฏฺฐปริกฺขารา สรีเร
ปฏิมุกฺกาว อเหสุํ. เต สฏฺฐิวสฺสิกตฺเถรา วิย สตฺถารํ ปริวารยึสุ นนฺทตาปโส
ปน วิกฺขิตฺตจิตฺตตาย วิเสสํ นาธิคจฺฉิ. ๑- ตสฺส กิร อรณวิหาริตฺเถรสฺส ธมฺมํ
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. นาธิคญฺฉิ.
โสตุํ อารทฺธกาลโต ปฏฺฐาย "อโห วตาหมฺปิ อนาคเต เอกสฺส พุทฺธสฺส
สาสเน อิมินา สาวเกน ลทฺธคุณํ ลเภยฺยนฺ"ติ จิตฺตํ อุทปาทิ. โส เตน
วิตกฺเกน มคฺคผลปฏิเวธํ กาตุํ นาสกฺขิ. ตถาคตํ ปน วนฺทิตฺวา อญฺชลึ
ปคฺคยฺห สมฺมุเข ฐิโต เอวมาห "ภนฺเต เยน ภิกฺขุนา อิสิคณสฺส
ปุปฺผาสนานุโมทนา กตา, โก นามายํ ตุมฺหากํ สาสเน"ติ. อรณวิหาริองฺเคน
จ ทกฺขิเณยฺยงฺเคน จ เอตทคฺคฏฺฐานํ ปตฺโต เอโส ภิกฺขูติ. "ภนฺเต ยฺวายํ
มยา สตฺตาหํ ปุปฺผจฺฉตฺตํ ธาเรนฺเตน สกฺกาโร กโต, เตน อธิกาเรน อญฺญํ
สมฺปตฺตึ น ปตฺเถมิ, อนาคเต ปน เอกสฺส พุทฺธสฺส สาสเน อยํ เถโร วิย
ทฺวีหงฺเคหิ สมนฺนาคโต สาวโก ภเวยฺยนฺ"ติ ปตฺถนํ อกาสิ.
     สตฺถา "สมิชฺฌิสฺสติ นุ โข อิมสฺส ตาปสสฺส ปตฺถนา"ติ
อนาคตํสญาณํ เปเสตฺวา โอโลเกนฺโต กปฺปสตสหสฺสํ อติกฺกมิตฺวา สมิชฺฌนกภาวํ
ทิสฺวา "ตาปส น เต อยํ ปตฺถนา โมฆํ ภวิสฺสติ, อนาคเต กปฺปสตสหสฺสํ
อติกฺกมิตฺวา โคตโม นาม พุทฺโธ อุปฺปชฺชิสฺสติ, ตสฺส สนฺติเก สมิชฺฌิสฺสตี"ติ
ธมฺมกถํ กเถตฺวา ภิกฺขุสํฆปริวุโต อากาสํ ปกฺขนฺทิ. นนฺทตาปโส ยาว จกฺขุปถํ
น สมติกฺกมติ. ตาว สตฺถุ ภิกฺขุสํฆสฺส จ อญฺชลึ ปคฺคเหตฺวา อฏฺฐาสิ. โส
อปรภาเค กาเลน กาลํ สตฺถารํ อุปสงฺกมิตฺวา ธมฺมํ สุณิตฺวา อปริหีนชฺฌาโนว
กาลํ กตฺวา พฺรหฺมโลเก นิพฺพตฺโต. ตโต ปน จุโต อปรานิปิ ปญฺจ
ชาติสตานิ ปพฺพชิตฺวา อารญฺญโกว อโหสิ, กสฺสปสมฺมาสมฺพุทฺธกาเลปิ ปพฺพชิตฺวา
อารญฺญโก หุตฺวา คตปจฺจาคตวตฺตํ ปูเรสิ. เอตํ กิร วตฺตํ อปริปูเรตฺวา
มหาสาวกภาวํ ปาปุณนฺตา นาม นตฺถิ, คตปจฺจาคตวตฺตํ ปน อาคมฏฺฐกถาสุ ๑-
วุตฺตนเยเนว เวทิตพฺพํ. โส วีสติวสฺสสหสฺสานิ คตปจฺจาคตวตฺตํ ปูเรตฺวา กาลํ
กตฺวา ตาวตึสเทวโลเก นิพฺพตฺติ.
@เชิงอรรถ:  สุ.วิ. ๑/๑๖๘, ป.สู. ๑/๒๗๑.
     เอวํ โส ตาวตึสภวเน อปราปรํ อุปฺปชฺชนวเสน ทิพฺพสมฺปตฺตึ
อนุภวิตฺวา ตโต จุโต มนุสฺสโลเก อเนกสตกฺขตฺตุํ จกฺกวตฺติราชา ปเทสราชา
จ หุตฺวา อุฬารํ มนุสฺสสมฺปตฺตึ อนุภวิตฺวา อมฺหากํ ภควโต อุปฺปนฺนกาเล
สาวตฺถิยํ สุมนเสฏฺฐิสฺส เคเห อนาถปิณฺฑิกสฺส กนิฏฺโฐ หุตฺวา นิพฺพตฺติ,
สุภูตีติสฺส นามํ อโหสิ.
     เตน จ สมเยน อมฺหากํ ภควา โลเก อุปฺปชฺชิตฺวา ปวตฺติตวรธมฺมจกฺโก
อนุปุพฺเพน ราชคหํ คนฺตฺวา ตตฺถ เวฬุวนปฏิคฺคหณาทินา โลกานุคฺคหํ
กโรนฺโต ราชคหํ อุปนิสฺสาย สีตวเน วิหาสิ. ตทา อนาถปิณฺฑิโก เสฏฺฐิ
สาวตฺถิยํ อุฏฺฐานกํ ภณฺฑํ คเหตฺวา อตฺตโน สหายสฺส ราชคหเสฏฺฐิโน เคหํ
คนฺตฺวา พุทฺธุปฺปาทํ สุตฺวา สตฺถารํ สีตวเน วิหรนฺตํ อุปสงฺกมิตฺวา
ปฐมทสฺสเนเนว โสตาปตฺติผเล ปติฏฺฐาย สตฺถารํ สาวตฺถึ อาคมนตฺถาย
ยาจิตฺวา ตโต ปญฺจจตฺตาฬีสโยชเน มคฺเค โยชเน โยชเน สตสหสฺสปริจฺจาเคน
วิหาเร ปติฏฺฐาเปตฺวา สาวตฺถิยํ อฏฺฐกรีสปฺปมาณํ เชตสฺส กุมารสฺส อุยฺยานภูมึ
โกฏิสนฺถาเรน กิณิตฺวา ตตฺถ ภควโต วิหารํ กาเรตฺวา อทาสิ. วิหารมหทิวเส
อยํ สุภูติกุฏุมฺพิโก อนาถปิณฺฑิกเสฏฺฐินา สทฺธึ คนฺตฺวา ธมฺมํ สุณนฺโต สทฺธํ
ปฏิลภิตฺวา ปพฺพชิ. โส อุปสมฺปนฺโน เทฺว มาติกา ปคุณา กตฺวา กมฺมฏฺฐานํ
กถาเปตฺวา อรญฺเญ สมณธมฺมํ กโรนฺโต เมตฺตาฌานํ นิพฺพตฺเตตฺวา ตํ ปาทกํ
กตฺวา วิปสฺสนํ วฑฺเฒตฺวา อรหตฺตํ ปาปุณิ.
     โส ธมฺมํ เทเสนฺโต ยสฺมา สตฺถารา เทสิตนิยาเมน อโนทิสฺสกํ กตฺวา
เทเสติ. ตสฺมา อรณวิหารีนํ อคฺโค นาม ชาโต. ยสฺมา จ ปิณฺฑาย จรนฺโต
ฆเร ฆเร เมตฺตาฌานํ สมาปชฺชิตฺวา วุฏฺฐาย ภิกฺขํ ปฏิคฺคณฺหาติ "เอวํ
ทายกานํ มหปฺผลํ ภวิสฺสตี"ติ, ตสฺมา ทกฺขิเณยฺยานํ อคฺโค นาม ชาโต. เตน
นํ ภควา "เอตทคฺคํ ภิกฺขเว มม สาวกานํ ภิกฺขูนํ อรณวิหารีนํ ทกฺขิเณยฺยานญฺจ
ยทิทํ สุภูตี"ติ ๑- ทฺวยงฺคสมนฺนาคเต อคฺคฏฺฐาเน ฐเปสิ, เอวมยํ มหาเถโร
อตฺตนา ปูริตปารมีนํ ผลสฺส มตฺถกํ อรหตฺตํ ปตฺวา โลเก อภิญฺญาโต
อภิลกฺขิโต หุตฺวา พหุชนหิตาย ชนปทจาริกํ จรนฺโต อนุปุพฺเพน ราชคหํ อคมาสิ.
     ราชา พิมฺพิสาโร เถรสฺส อาคมนํ สุตฺวา อุปสงฺกมิตฺวา วนฺทิตฺวา
"อิเธว ภนฺเต วสถ, วสนฏฺฐานํ โว กริสฺสามี"ติ วตฺวา ๒- ปกฺกนฺโต วิสฺสริ.
เถโร เสนาสนํ อลภนฺโต อพฺโภกาเส วีตินาเมสิ. เถรสฺสานุภาเวน เทโว น
วสฺสติ. มนุสฺสา อวุฏฺฐิตาย อุปทฺทุโต รญฺโญ นิเวสนทฺวาเร อุกฺกุฏฺฐึ อกํสุ.
ราชา "เกน นุ โข การเณน เทโว น วสฺสตี"ติ วีมํสนฺโต "เถรสฺส
อพฺโภกาสวาเสน มญฺเญ น วสฺสตี"ติ จินฺเตตฺวา ตสฺส ปณฺณกุฏึ การาเปตฺวา
"อิมิสฺสํ ภนฺเต ปณฺณกุฏิยํ วสถา"ติ วตฺวา วนฺทิตฺวา ปกฺกามิ. เถโร กุฏึ
ปวิสิตฺวา ติณสนฺถารเก ปลฺลงฺเกน นิสีทิ. ตทา เทโว โถกํ โถกํ ผุสายติ, น
สมฺมาธารํ อนุปเวจฺฉติ. อถ เถโร โลกสฺส อวุฏฺฐิกภยํ วิธมิตุกาโม อตฺตโน
อชฺฌตฺติกพาหิรวตฺถุกสฺส ปริสฺสยสฺส อภาวํ ปเวเทนฺโต "ฉนฺนา เม กุฏิกา"ติ ๓-
คาถมาห. ตสฺสตฺโถ เถรคาถายํ วุตฺโตเยว.
     กสฺมา ปเนเต มหาเถรา อตฺตโน คุเณ ปกาเสนฺตีติ? อิมินา
ทีเฆน อทฺธุนา อนธิคตปุพฺพํ ปรมคมฺภีรํ อติวิย สนฺตํ ปณีตํ อตฺตนา
อธิคตโลกุตฺตรธมฺมํ ปจฺจเวกฺขิตฺวา ปีติเวคสมุสฺสาหิตอุทานทีปนตฺถํ สาสนสฺส
นิยฺยานิกภาววิภาวนตฺถญฺจ ปรมปฺปิจฺฉา อริยา อตฺตโน คุเณ ปกาเสนฺติ. ยถา
ตํ โลกนาโถ โพธเนยฺยานํ อชฺฌาสยวเสน "ทสพลสมนฺนาคโต ภิกฺขเว
@เชิงอรรถ:  องฺ.เอกก. ๒๐/๒๐๒/๒๔.
@ "อิเธว ภนฺเต วสถาติ วตฺวา "นิวาสฏฺฐานํ กริสฺสามี"ติ (เถร.อ.๑/๓๓).
@ ขุ.เถร. ๒๖/๑/๒๕๘.
ตถาคโต จตุเวสารชฺชวิสารโท"ติอาทินา ๑- อตฺตโน คุเณ ปกาเสติ. เอวมยํ
เถรสฺส อญฺญาพฺยากรณคาถาปิ อโหสีติ.
     [๑] เอวํ โส ปตฺตอรหตฺตผโล ปตฺตเอตทคฺคฏฺฐาโน จ อตฺตโน
ปุพฺพกมฺมํ สริตฺวา โสมนสฺสชาโต ปุพฺพจริตาปทานํ ปกาเสนฺโต หิมวนฺตสฺสาวิทูเรติ-
อาทิมาห. ตตฺถ หิมวนฺตสฺสาติ หิมาลยปพฺพตสฺส อวิทูเร อาสนฺเน สมีเป
ปพฺพตปาเท มนุสฺสานํ คมนาคมนสมฺปนฺเน สญฺจรณฏฺฐาเนติ อตฺโถ. นิสโภ
นาม ปพฺพโตติ ปพฺพตานํ เชฏฺฐตฺตา นาเมน นิสโภ นาม เสลมยปพฺพโต
อโหสีติ สมฺพนฺโธ. อสฺสโม สุกโต มยฺหนฺติ ตตฺถ ปพฺพเต มยฺหํ วสนตฺถาย
อสฺสโม อรญฺญาวาโส สุฏฺฐุ กโต. กุฏิรตฺติฏฺฐานทิวาฏฺฐานวติปริกฺเขปาทิวเสน
สุนฺทรากาเรน กโตติ อตฺโถ. ปณฺณสาลา สุมาปิตาติ ปณฺเณหิ ฉาทิตา สาลา
มยฺหํ นิวาสนตฺถาย สุฏฺฐุ มาปิตา นิฏฺฐาปิตาติ อตฺโถ.
     [๒] โกสิโย นาม นาเมนาติ มาตาปิตูหิ กตนามเธยฺเยน โกสิโย
นาม. อุคฺคตาปโน ปากฏตโป โฆรตโป. เอกากิโย อญฺเญสํ อภาวา อหํ เอว
เอโก. อทุติโย ทุติยตาปสรหิโต ชฏิโล ชฏาธารี ตาปโส ตทา ตสฺมึ กาเล
นิสเภ ปพฺพเต วสามิ วิหรามีติ สมฺพนฺโธ.
     [๓] ผลํ มูลญฺจ ปณฺณญฺจ, น ภุญฺชามิ อหํ ตทาติ ตทา ตสฺมึ
นิสภปพฺพเต วสนกาเล ติณฺฑุกาทิผลํ มุฬาลาทิมูลํ, การปณฺณาทิปณฺณญฺจ
รุกฺขโต โอจินิตฺวา น ภุญฺชามีติ อตฺโถ. เอวํ สติ กถํ ชีวตีติ ตํ ทสฺเสนฺโต
ปวตฺตํว สุปาตาหนฺติ อาห. ตตฺถ ปวตฺตํ สยเมว ชาตํ สุปาตํ อตฺตโน
ธมฺมตาย ปติตํ ปณฺณาทิกํ นิสฺสาย อาหารํ กตฺวา อหํ ตาวเท ตสฺมึ กาเล
ชีวามิ ๒- ชีวิกํ กปฺเปมีติ สมฺพนฺโธ. "ปวตฺตปณฺฑุปณฺณานี"ติ วา ปาโฐ, ตสฺส
สยเมว ปติตานิ ปณฺฑุปณฺณานิ รุกฺขปตฺตานิ อุปนิสฺสาย ชีวามีติ อตฺโถ.
@เชิงอรรถ:  ม.มู. ๑๒/๑๔๘/๑๐๗, องฺ.ทสก. ๒๔/๒๑/๒๗.   ปาฬิ. อุปชีวามิ.
     [๔] นาหํ โกเปมี อาชีวนฺติ อหํ ชีวิตํ จชมาโนปิ ปริจฺจาคํ
กุรุมาโนปิ ตณฺหาวเสน ผลมูลาทิอาหารปริเยสนาย สมฺมาอาชีวํ น โกเปมิ น
นาเสมีติ สมฺพนฺโธ. อาราเธมิ สกํ จิตฺตนฺติ สกํ จิตฺตํ อตฺตโน มนํ
อปฺปิจฺฉตาย สนฺตุฏฺฐิยา จ อาราเธมิ ปสาเทมิ. วิวชฺเชมิ อเนสนนฺติ
เวชฺชกมฺมทูตกมฺมาทิวเสน อเนสนํ อยุตฺตปริเยสนํ วิวชฺเชมิ ทูรํ กโรมิ.
     [๕] ราคูปสํหิตํ จิตฺตนฺติ ยทา ยสฺมึ กาเล มม ราเคน สมฺปยุตฺตํ
จิตฺตํ อุปฺปชฺชติ, ตทา สยเมว อตฺตนาเยว ปจฺจเวกฺขามิ ญาเณน ปฏิเวกฺขิตฺวา
วิโนเทมิ. เอกคฺโค ตํ ทเมมหนฺติ อหํ เอกสฺมึ กมฺมฏฺฐานารมฺมเณ อคฺโค
สมาหิโต ตํ ราคจิตฺตํ ทเมมิ ทมนํ กโรมิ.
     [๖] รชฺชเส ๑- รชฺชนีเย จาติ รชฺชนีเย อลฺลียิตพฺเพ รูปารมฺมณาทิ-
วตฺถุสฺมึ รชฺชเส อลฺลีโน อสิ ภวสิ. ทุสฺสนีเย จ ทุสฺสเสติ ทูสิตพฺเพ
โทสกรณวตฺถุสฺมึ ทูสโก อสิ. มุยฺหเส โมหนีเย จาติ โมหิตพฺเพ
โมหกรณวตฺถุสฺมึ โมยฺหสิ มูโฬฺห อสิ ภวสิ. ตสฺมา ตุวํ วนา วนโต
อรญฺญวาสโต นิกฺขมสฺสุ อปคจฺฉาหีติ เอวํ อตฺตานํ ทเมมีติ สมฺพนฺโธ.
     [๒๔] ติมฺพรูสกวณฺณาโภติ สุวณฺณติมฺพรูสกวณฺณาโภ, ชมฺโพนทสุวณฺณวณฺโณติ
อตฺโถ. เสสํ สุวิญฺเญยฺยเมวาติ.
                     สุภูติตฺเถราปทานวณฺณนา นิฏฺฐิตา
                           ----------


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๕๐ หน้า ๓๗-๔๔. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=50&A=799&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=50&A=799&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=32&i=23              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=32&A=1500              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=32&A=1959              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=32&A=1959              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๓๒ http://84000.org/tipitaka/read/?index_32

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]