อรรถกถาเล่มที่ ๕๐ ภาษาบาลีอักษรไทย
 อป.อ.๒ (วิสุทฺธ.๒)

               ๕๔๐/๑๒๘. ๘. อุรุเวลกสฺสปตฺเถราปทานวณฺณนา
     อฏฺมาปทาเน ปทุมุตฺตโร นาม ชิโนติอาทิกํ อายสฺมโต อุรุเวลกสฺสปตฺ-
เถรสฺส อปทานํ. อยมฺปิ ปุริมพุทฺเธสุ กตาธิกาโร ตตฺถ ตตฺถ ภเว
วิวฏฺฏูปนิสฺสยานิ ปุญฺานิ อุปจินนฺโต ปทุมุตฺตรสฺส ภควโต กาเล กุลเคเห
นิพฺพตฺโต วยปฺปตฺโต สตฺถุ สนฺติเก ธมฺมํ สุตฺวา สตฺถารํ เอกํ ภิกฺขุํ
มหาปริวารานํ อคฺคฏฺาเน เปนฺตํ ทิสฺวา สยมฺปิ ตํ านนฺตรํ ปตฺเถนฺโต
มหาทานํ ทตฺวา ปณิธานํ อกาสิ. ภควา จสฺส อนนฺตรายตํ ทิสฺวา "อนาคเต
โคตมพุทฺธสฺส สาสเน มหาปริวารานํ อคฺโค ภวิสฺสตี"ติ พฺยากาสิ. โส ตตฺถ
ยาวตายุกํ ปุญฺานิ กตฺวา ตโต จวิตฺวา เทวมนุสฺเสสุ สํสรนฺโต อิโต
เทฺวนวุติกปฺปมตฺถเก ผุสฺสสฺส ภควโต เวมาติกกนิฏฺภาตา หุตฺวา นิพฺพตฺโต,
อญฺเปิสฺส เทฺว กนิฏฺภาตโร อเหสุํ. เต ตโย พุทฺธปฺปมุขํ ภิกฺขุสํฆํ
นิมนฺเตตฺวา ปรมาย ปูชาย ปูเชตฺวา ยาวชีวํ กุสลํ กตฺวา เทวมนุสฺเสสุ
@เชิงอรรถ: ๑ องฺ.เอกก. ๒๐/๒๑๘/๒๕.
สํสรนฺโต อมฺหากํ ภควโต อุปฺปตฺติโต ปุเรตรเมว พาราณสิยํ พฺราหฺมณกุเล
ตโย ภาตโร หุตฺวา นิพฺพตฺตา โคตฺตวเสน ตโยปิ กสฺสปาติ เอวํนามกา อเหสุํ.
เต ตโย วยปฺปตฺตา เวเท อุคฺคณฺหึสุ. เตสํ เชฏฺภาติกสฺส ปญฺจมาณวกสตานิ
ปริวารา, มชฺฌิมสฺส ตีณิ, กนิฏฺสฺส เทฺว, เต อตฺตโน คนฺเถสุ สารํ
โอโลเกนฺตา ทิฏฺธมฺมิกเมว อตฺถํ ทิสฺวา ปพฺพชฺชํ โรเจสุํ. เตสุ เชฏฺภาตา
อตฺตโน ปริวาเรน สทฺธึ อุรุเวลํ คนฺตฺวา อิสิปพฺพชฺชํ ปพฺพชิตฺวา
อุรุเวลกสฺสโป นาม ชาโต, มชฺฌิโม คงฺคานทีวงฺเก ปพฺพชิโต นทีกสฺสโป
นาม ชาโต, กนิฏฺโ คยาสีเส ปพฺพชิโต คยากสฺสโป นาม ชาโต. เอวํ เตสุ
อิสิปพฺพชฺชํ ปพฺพชิตฺวา ตตฺถ ตตฺถ วสนฺเตสุ พหูนํ ทิวสานํ อจฺจเยน
อมฺหากํ โพธิสตฺโต มหาภินิกฺขมนํ นิกฺขมิตฺวา ปฏิวิทฺธสพฺพญฺุตญฺาโณ
อนุกฺกเมน ธมฺมจกฺกํ ปวตฺเตตฺวา ปญฺจวคฺคิยตฺเถเร อรหตฺเต ปติฏฺาเปตฺวา
ยสกุลปุตฺตปฺปมุเข ปญฺจปญฺาสชเน สหายเก วิเนตฺวา สฏฺิ อรหนฺเต "จรถ
ภิกฺขเว จาริกนฺ"ติ ๑- วิสฺสชฺเชตฺวา ตึสภทฺทวคฺคิเย วิเนตฺวา อุรุเวลกสฺสปสฺส
วสนฏฺานํ คนฺตฺวา วสนตฺถาย อคฺยาคารํ ปวิสิตฺวา ตตฺถ คตนาคทมนาทีหิ
อฑฺฒุฑฺฒสหสฺเสหิ ปาฏิหาริเยหิ อุรุเวลกสฺสปํ สปริวารํ วิเนตฺวา ปพฺพาเชสิ.
ตสฺส ปพฺพชฺชาวิธานญฺจ อิทฺธิปาฏิหาริยกรณญฺจ สพฺพํ นทีกสฺสปสฺส
อปทานฏฺกถายํ อาวิ ภวิสฺสติ. ตสฺส ปพฺพชิตภาวํ สุตฺวา อิตเรปิ เทฺว
ภาตโร สปริสา อาคนฺตฺวา สตฺถุ สนฺติเก ปพฺพชึสุ. สพฺเพว เต อิทฺธิมยปตฺต-
จีวรธรา เอหิภิกฺขุกา อเหสุํ. สตฺถา ตํ สมณสหสฺสํ อาทาย คยาสีสํ คนฺตฺวา
ปิฏฺิปาสาเณ นิสินฺโน อาทิตฺตปริยายเทสนาย ๒- เต สพฺเพ อรหตฺเต
ปติฏฺาเปสิ.
@เชิงอรรถ: ๑ วิ.มหา. ๔/๓๒/๒๗.          ๒ วิ.มหา. ๔/๕๔/๔๔-๕.
     [๒๕๑] โส เอวํ อรหตฺตํ ปตฺวา โสมนสฺสชาโต อตฺตโน ปุพฺพจริตาปทานํ
ปกาเสนฺโต ปทุมุตฺตโร นาม ชิโนติอาทิมาห. อนุตฺตานปทเมว วณฺณยิสฺสาม.
     [๒๖๘] โส จ สพฺพํ ตมํ หนฺตฺวาติ โส ผุสฺโส ภควา ราคโทส-
โมหาทิกิเลสนฺธการํ วิทฺธํเสตฺวา. วิชเฏตฺวา มหาชฏนฺติ ตณฺหามานาทีหิ
ทิยฑฺฒสหสฺเสหิ กิเลสคเณหิ มหาพฺยากุลํ ชฏํ วิชเฏตฺวา ปทาเลตฺวา
ผาเลตฺวาติ อตฺโถ. สเทวกํ เทวโลกสหิตํ สกลํ โลกสนฺนิวาสํ ตปฺปยนฺโต
สนฺตปฺปยนฺโต ปีเณนฺโต อมตํ วุฏฺึ มหานิพฺพานวุฏฺิธารํ วสฺสเต ปคฺฆราเปตีติ
โยชนา.
     [๒๖๙] ตทา หิ พาราณสิยนฺติ "พารส มนุสฺสา"ติอาทีสุ วิย พารส
ทฺวาทสราสี หุตฺวา ปุรา, หิมวนฺตโต อิสโย จ ปจฺเจกมุนิสงฺขาตา อิสโย จ
คนฺธมาทนโต อากาเสนาคนฺตฺวา เอตฺถ คจฺฉนฺติ โอตรนฺติ ปวิสนฺตีติ พาราณสี,
อถ วา สมฺมาสมฺพุทฺธสงฺขาตานํ อเนกสตสหสฺสานํ ธมฺมจกฺกปฺปวตฺตนตฺถาย
โอตรฏฺานํ นครํ ลิงฺควิปลฺลาสํ กตฺวา อิตฺถิลิงฺควเสน พาราณสีติ วุจฺจติ,
ติสฺสํ พาราณสิยํ.
     [๒๗๓] นิกฺขิตฺตสตฺถํ ปจฺจนฺตนฺติ ฉฑฺฑิตสตฺถํ ปาติตอาวุธํ ๑- ปจฺจนฺตชนปทํ
นิพฺพิเสวนํ กตฺวา ปุนรุปจฺจ ตนฺติ ปุน รปิ ตํ นครํ อุเปจฺจ อุปคมฺม
สมฺปตฺตาติ อตฺโถ. เสสํ สุวิญฺเยฺยเมวาติ.
                 อุรุเวลกสฺสปตฺเถราปทานวณฺณนา นิฏฺิตา.
                          -------------
@เชิงอรรถ: ๑ สี. พาหิต...

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๕๐ หน้า ๒๙๖-๒๙๘.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=50&A=6362&modeTY=1
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=50&A=6362&modeTY=1
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=33&i=128
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=33&A=3212
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=33&A=4105
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=33&A=4105
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๓๒
http://84000.org/tipitaka/read/?index_33