อรรถกถาเล่มที่ ๕๐ ภาษาบาลีอักษรไทย
 อป.อ.๒ (วิสุทฺธ.๒)

                          ๔. กุณฺฑธานวคฺค
                 ๓๓. ๑. กุณฺฑธานตฺเถราปทานวณฺณนา ๑-
     สตฺตาหํ ปฏิสลฺลีนนฺติอาทิกํ อายสฺมโต กุณฺฑธานตฺเถรสฺส อปทานํ.
อยมฺปิ ปุริมพุทฺเธสุ กตาธิกาโร ตตฺถ ตตฺถ ภเวสุ วิวฏฺฏูปนิสฺสยานิ ปุญฺานิ
อุปจินนฺโต ปทุมุตฺตรสฺส ภควโต กาเล หํสวตีนคเร กุลเคเห นิพฺพตฺโต
เหฏฺา ๒- วุตฺตนเยน ภควนฺตํ อุปสงฺกมิตฺวา ธมฺมํ สุณนฺโต สตฺถารา ๓- เอกํ
ภิกฺขุํ ปมสลากํ คณฺหนฺตานํ อคฺคฏฺาเน ปิยมานํ ๔- ทิสฺวา ตํ านนฺตรํ
ปตฺเถตฺวา ตทนุรูปํ ปุญฺ กโรนฺโต วิจริ. โส เอกทิวสํ ปทุมุตฺตรสฺส ภควโต
นิโรธสมาปตฺติโต วุฏฺาย นิสินฺนสฺส มโนสิลาจุณฺณปิญฺชรํ มหนฺตํ กทลิผลกณฺณิกํ
อุปนาเมสิ, ๕- ตํ ภควา ปฏิคฺคเหตฺวา ปริภุญฺชิ. โส เตน ปุญฺกมฺเมน
เอกาทสกฺขตฺตุํ เทเวสุ เทวรชฺชมกาเรสิ. จตุวีสติวาเร จ ราชา อโหสิ จกฺกวตฺตี.
     โส เอวํ ปุนปฺปุนํ ๖- ปุญฺานิ กตฺวา อปราปรํ ๗- เทวมนุสฺเสสุ สํสรนฺโต
กสฺสปพุทฺธกาเล ภุมฺมเทวตา หุตฺวา นิพฺพตฺติ. ทีฆายุกพุทฺธานญฺจ นาม น
อนฺวทฺธมาสิโก อุโปสโถ โหติ. ๘- ตถา หิ วิปสฺสิสฺส ภควโต ฉพฺพสฺสนฺตเร
ฉพฺพสฺสนฺตเร อุโปสโถ อโหสิ, กสฺสปทสพโล ปน ฉฏฺเ ฉฏฺเ มาเส
ปาติโมกฺขํ โอสาเรสิ, ตสฺส ปาติโมกฺขสฺส โอสารณกาเล ทิสาวาสิกา เทฺว
สหายกา ภิกฺขู "อุโปสถํ กริสฺสามา"ติ คจฺฉนฺติ. อยํ ภุมฺมเทวตา จินฺเตสิ
"อิเมสํ ทฺวินฺนํ ภิกฺขูนํ เมตฺติ อติวิย ทฬฺหา, กินฺนุ โข เภทเก สติ
ภิชฺเชยฺย, น ภิชฺเชยฺยา"ติ. เตสํ โอกาสํ โอโลกยมานา เตสํ อวิทูเร คจฺฉติ.
@เชิงอรรถ: ๑ ก. โกณฺฑธาน...  ๒ ฉ.ม. อยํ สทฺโท น ทิสฺสติ.
@๓ ฉ.ม. สตฺถารํ.  ๔ ฉ.ม. เปนฺตํ.  ๕ ฉ.ม. อุปเนสิ.
@๖ ฉ.ม. อปราปรํ.  ๗ ฉ.ม. อยํ สทฺโท น ทิสฺสติ.  ๘ ก. อโหสิ.
     อเถโก เถโร เอกสฺส หตฺเถ ปตฺตจีวรํ เปตฺวา ๑- สรีรวฬญฺชนตฺถํ
อุทกผาสุกฏฺานํ คนฺตฺวา โธตหตฺถปาโท หุตฺวา คุมฺพสมีปโต ๒- นิกฺขมติ.
ภุมฺมเทวตา ตสฺส เถรสฺส ปจฺฉโต ปจฺฉโต ๓- อุตฺตมรูปา อิตฺถี หุตฺวา เกเส
วิธุนิตฺวา สํวิธาย พนฺธนฺตี วิย ปิฏฺิยํ ปํสุํ ปุญฺฉมานา วิย สาฏกํ สํวิธาย
นิวาสยมานา วิย จ หุตฺวา เถรสฺส ปทานุปทิกา หุตฺวา คุมฺพโต นิกฺขนฺตา.
เอกมนฺเต ิโต สหายกตฺเถโร ตํ การณํ ทิสฺวาว โทมนสฺสชาโต "นฏฺโทานิ
เม อิมินา ภิกฺขุนา สทฺธึ ทีฆรตฺตานุคโต สิเนโห, สจาหํ เอวํ วินาสภาวํ ๔-
ชาเนยฺยํ, เอตฺตกํ อทฺธานํ ๕- อิมินา สทฺธึ วิสฺสาสํ น กเรยฺยนฺ"ติ จินฺเตตฺวา
อาคจฺฉนฺตํเยว นํ ๖- "คณฺหาหิ อาวุโส ตุยฺหํ ปตฺตจีวรํ, ตาทิเสน ปาเปน
สทฺธึ เอกมคฺเคน น คจฺฉามี"ติ อาห. ตํ กถํ สุตฺวา ตสฺส ลชฺชิภิกฺขุโน
หทยํ ติขิณสตฺตึ คเหตฺวา วิทฺธํ วิย อโหสิ. ตโต นํ อาห "อาวุโส กินฺนาเมตํ
วทสิ, อหํ เอตฺตกํ กาลํ ทุกฺกฏมตฺตมฺปิ อาปตฺตึ น ชานามิ, ตฺวํ ปน มํ
อชฺช `ปาโป'ติ วทสิ, กึ เต ทิฏฺนฺ"ติ. "กิมญฺเน ทิฏฺเน, กึ ตฺวํ
เอวํวิเธน อลงฺกตปฺปฏิยตฺเตน มาตุคาเมน สทฺธึ เอกฏฺาเน หุตฺวา นิกฺขนฺโต"ติ.
"นตฺเถตํ อาวุโส มยฺหํ, นาหํ เอวรูปํ มาตุคามํ ปสฺสามี"ติ ตสฺส ยาวตติยํ
กเถนฺตสฺสาปิ อิตโร เถโร กถํ อสทฺทหิตฺวา อตฺตนา ทิฏฺการณํเยว ภูตตฺตํ
กตฺวา คณฺหนฺโต เตน สทฺธึ เอกมคฺเคน อคนฺตฺวา อญฺเน มคฺเคน สตฺถุ
สนฺติกํ คโต. อิตโรปิ ภิกฺขุ อญฺเน มคฺเคน สตฺถุ สนฺติกํเยว คโต.
     ตโต ภิกฺขุสํฆสฺส อุโปสถาคารปฺปเวสนเวลาย โส ภิกฺขุ ตํ ภิกฺขุํ
อุโปสถคฺเค ทิสฺวา สญฺชานิตฺวา "อิมสฺมึ อุโปสถคฺเค เอวรูโป นาม ปาปภิกฺขุ
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. ทตฺวา.  ๒  ม. คุมฺพสฺส ภาคโต.
@๓ สี. ปจฺฉโต ปจฺฉโต คจฺฉนฺตี.  ๔ ม. เอวํ วิสภาคํ, เอวํ วิรทฺธภาวํ.
@๕ ฉ.ม. กาลํ.  ๖ อาคจฺฉนฺตสฺเสว (มโน.ปู. ๑/๒๓๔).
อตฺถิ, นาหํ เตน สทฺธึ อุโปสถํ กริสฺสามี"ติ นิกฺขมิตฺวา พหิ อฏฺาสิ. อถ
ภุมฺมเทวตา "ภาริยํ กมฺมํ มยา กตนฺ"ติ มหลฺลกอุปาสกวณฺเณน ตสฺส สนฺติกํ
คนฺตฺวา "กสฺมา ภนฺเต อยฺโย อิมสฺมึ าเน ิโต"ติ อาห. "อุปาสก อิมสฺมึ
อุโปสถคฺเค ๑- เอโก ปาปภิกฺขุ ปวิฏฺโ, อหนฺเตน สทฺธึ อุโปสถํ น กโรมีติ
พหิ ิโตมฺหี"ติ. "ภนฺเต มา ภณถ, ๒- ปริสุทธสีโล เอส ภิกฺขุ, ตุเมฺหหิ
ทิฏฺมาตุคาโม นาม อหํ. มยา ตุมฺหากํ วีมํสนตฺถาย "ทฬฺหา นุ โข อิเมสํ เถรานํ
เมตฺติ, โน ทฬฺหา"ติ ภิชฺชนาภิชฺชนภาวํ ๓- โอโลเกนฺเตน ตํ กมฺมํ กตนฺติ.
โก ปน ตฺวํ สปฺปุริสาติ. อหํ เอกา ภุมฺมเทวตา ภนฺเตติ. เทวปุตฺโต
กเถนฺโตเยว ทิพฺพานุภาเวน ตฺวา เถรสฺส ปาทมูเล ปติตฺวา "มยฺหํ ภนฺเต
ขมถ, เถรสฺส เอโส โทโส นตฺถิ, ๔- โส เถโร เอตํ โทสํ น ชานาติ, ๔-
อุโปสถํ กโรถา"ติ ๕- เถรํ ยาจิตฺวา อุโปสถคฺคํ ปเวเสสิ. โส เถโร อุโปสถํ
ตาว เอกฏฺาเน อกาสิ. มิตฺตสนฺถววเสน ปน ปุน เตน สทฺธึ น เอกฏฺาเน
วสิ. อิมสฺส เถรสฺส กมฺมํ ๖- น กเถสิ. ๗- อปรภาเค จุทิตกตฺเถโร ปน
วิปสฺสนาย กมฺมํ กโรนฺโต อรหตฺตํ ปาปุณิ.
     ภุมฺมเทวตา ตสฺส กมฺมสฺส นิสฺสนฺเทน เอกํ พุทฺธนฺตรํ อปายโต น
มุจฺจิตฺถ. สเจ ปน กิสฺมิญฺจิ กาเล ๘- มนุสฺสตฺตํ อาคจฺฉติ, อญฺเน เยน
เกนจิ กโต โทโส ตสฺเสว อุปริ ปตติ. โส อมฺหากํ ภควโต อุปฺปนฺนกาเล
สาวตฺถิยํ พฺราหฺมณกุเล นิพฺพตฺติ, ธานมาณโวติสฺส นามํ อกํสุ. โส วยปฺปตฺโต
ตโย เวเท อุคฺคณฺหิตฺวา มหลฺลกกาเล สตฺถุ ธมฺมเทสนํ สุตฺวา ปฏิลทฺธสทฺโธ
สาสเน ปพฺพชิ. ตสฺส อุปสมฺปนฺนทิวสโต ปฏฺาย เอกา อลงฺกตปฺปฏิยตฺตา
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. อุโปสถคคํ.  ๒ ฉ.ม. มา เอวํ คณฺหถ.
@๓ ลชฺชิอลชฺชิภาวํ (มโน.ปู. ๑/๒๓๕).  ๔-๔ ฉ.ม. อิเม ปาา น ทิสฺสนฺติ.
@๕ มโน.ปู. ๑/๒๓๕.  ๖ ฉ.ม. โทสํ.
@๗ ฉ.ม. กมฺมํ กถิยติ, (มโน.ปู. ๑/๒๓๕ กมฺมํ น กถิตํ).  ๘ ฉ.ม. กาเลน กาลํ.
อิตฺถี ตสฺมึ คามํ ปวิสนฺเต, สทฺธึเยว ปวิสติ, นิกฺขมนฺเต นิกฺขมติ, วิหารํ
ปวิสนฺเตปิ สทฺธึเยว ๑- ปวิสติ, ติฏฺนฺเตปิ ติฏฺตีติ เอวํ นิจฺจานุพนฺธา
ปญฺายติ. เถโร น ตํ ปสฺสติ. ตสฺส ปน ปุริมกมฺมนิสฺสนฺเทน สา อญฺเสํ
อุปฏฺาติ. ๒-
     คาเม ปายาสยาคุํ ภิกฺขํ ๓- ททมานา อิตฺถิโย "ภนฺเต อยํ เอโก
โกฏฺาโส ๔- ตุมฺหากํ, เอโก อิมิสฺสา อมฺหากํ สหายิกายา"ติ ปริหาสํ กโรนฺติ.
เถรสฺส มหตี วิเหสา โหติ. วิหารคตมฺปิ นํ สามเณรา เจว ทหรภิกฺขู จ
ปริวาเรตฺวา "ธาโน โกณฺโฑ ชาโต"ติ ปริหาสํ กโรนฺติ. อถสฺส เตเนว
การเณน กุณฺฑธานตฺเถโรติ นามํ ชาตํ. โส อุฏฺาย สมุฏฺาย เตหิ กยิรมานํ
เกฬึ สหิตุํ อสกฺโกนฺโต อุมฺมาทํ คเหตฺวา "ตุเมฺห โกณฺฑา, ตุมฺหากํ
อุปชฺฌาโย โกณฺโฑ, อาจริโย โกณฺโฑ"ติ วทติ. อถ นํ สตฺถุ อาโรเจสุํ
"กุณฺฑธาโน ภนฺเต ทหรสามเณเรหิ สทฺธึ เอวํ ผรุสวาจํ วทตี"ติ. สตฺถา ตํ
ปกฺโกสาเปตฺวา "สจฺจํ กิร ตฺวํ ธาน ทหรสามเณเรหิ สทฺธึ ผรุสวาจํ วทสี"ติ
ปุจฺฉิ. เตน "สจฺจํ ภควา"ติ วุตฺเต "กสฺมา เอวํ วทสี"ติ อาห. อหํ ภนฺเต
นิพทฺธํ วิเหสํ สหิตุํ อสกฺโกนฺโต เอวํ กเถมีติ. "ตฺวํ ปุพฺเพ กตกมฺมํ
ยาวชฺชตนา ๕- ชีราเปตุํ น สกฺโกสิ, ปุน เอวรูปํ ๖- ผรุสวาจํ มา วท ภิกฺขู"ติ
วตฺวา อาห:-
              "มาโวจ ผรุสํ กญฺจิ   วุตฺตา ปฏิวเทยฺยุ ตํ
              ทุกฺขา หิ สารมฺภกถา  ปฏิทณฺฑา ผุเสยฺยุ ตํ.
              สเจ เนเรสิ อตฺตานํ  กํโส อุปหโต ยถา
              เอส ปตฺโตสิ นิพฺพานํ  สารมฺโภ เต น วิชฺชตี"ติ. ๗-
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. สทฺธึ.  ๒ ฉ.ม. อุปฏฺาสิ.  ๓ ฉ.ม. ยาคุภิกฺขํ.
@๔ ฉ.ม. ยาคุกุฬุงฺโก.  ๕ ฉ.ม. ยาวชฺชทิวสา.
@๖ ฉ.ม. เอวํ.  ๗ ขุ.ธ. ๒๕/๑๓๓/๔๐.
อิมญฺจ ปน ตสฺส เถรสฺส มาตุคาเมน สทฺธึ วิจรณภาวํ โกสลรญฺโปิ
กถยึสุ. ราชา "คจฺฉถ ภเณ, นํ วีมํสถา"ติ เปเสตฺวา สยมฺปิ มนฺเทเนว
ปริวาเรน สทฺธึ เถรสฺส สนฺติกํ คนฺตฺวา เอกมนฺตํ ๑- โอโลเกนฺโต อฏฺาสิ.
ตสฺมึ ขเณ เถโร สูจิกมฺมํ กโรนฺโต นิสินฺโน โหติ. สาปิสฺส อิตฺถี
อวิทูรฏฺาเน ิตา วิย ปญฺายติ.
     ราชา ตํ ทิสฺวา "อตฺถิ ตํ การณนฺ"ติ ตสฺสา ิตฏฺานํ อคมาสิ. สา
ตสฺมึ อาคจฺฉนฺเต เถรสฺส วสนปณฺณสาลํ ปวิฏฺา วิย อโหสิ, ราชาปิ ตาย
สทฺธึ เอว ปณฺณสาลเมว ๒- ปวิสิตฺวา สพฺพตฺถ โอโลเกนฺโต อทิสฺวา "นายํ
มาตุคาโม, เถรสฺส เอโก กมฺมวิปาโก"ติ สญฺ กตฺวา ปมํ เถรสฺส สมีเปน
คจฺฉนฺโตปิ เถรํ อวนฺทิตฺวา ตสฺส การณสฺส อพฺภูตภาวํ ตฺวา ปณฺณสาลโต
นิกฺขมิตฺวา เถรํ วนฺทิตฺวา เอกมนฺตํ นิสินฺโน "กจฺจิ ภนฺเต ปิณฺฑปาเตน น
กิลมถา"ติ ปุจฺฉิ. เถโร "วฏฺฏติ มหาราชา"ติ อาห. "ชานามหํ ภนฺเต
อยฺยสฺส กถํ, เอวรูเปน อุปกิเลเสน สทฺธึ จรนฺตานํ ตุมฺหากํ เก นาม
ปสีทิสฺสนฺติ, อิโต ปฏฺาย เต ๓- กตฺถจิ คมนกิจฺจํ นตฺถิ. อหํ จตูหิ ปจฺจเยหิ
อุปฏฺหิสฺสามิ, ตุเมฺห โยนิโสมนสิกาเร มา ปมชฺชิตฺถา"ติ วตฺวา นิพทฺธภิกฺขํ
ปฏฺเปสิ. เถโร ราชานํ อุปตฺถมฺภกํ ลภิตฺวา โภชนสปฺปาเยน เอกคฺคจิตฺโต
หุตฺวา วิปสฺสนํ วฑฺเฒตฺวา อรหตฺตํ ปาปุณิ. ตโต ปฏฺาย สา อิตฺถี
อนฺตรธายิ.
     ตทา มหาสุภทฺทา อุคฺคนคเร มิจฺฉาทิฏฺิกกุเล วสมานา "สตฺถา มํ
อนุกมฺปตู"ติ อุโปสถํ ๔- อธิฏฺาย นิรามคนฺธา หุตฺวา อุปริปาสาทตเล ิตา
"อิมานิ ปุปฺผานิ อนฺตเร อฏฺตฺวา ทสพลสฺส มตฺถเก วิตานํ หุตฺวา ติฏฺนฺตุ,
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. เอกมนฺเต, เอวมุปริปิ.  ๒ ฉ.ม. ปณฺณสาลายํ.
@๓ ฉ.ม. โว.  ๔ ฉ.ม. อุโปสถงฺคํ.
ทสพโล อิมาย สญฺาย เสฺว ปญฺจหิ ภิกฺขุสเตหิ สทฺธึ มยฺหํ ภิกฺขํ คณฺหตู"ติ
สจฺจกิริยํ กตฺวา อฏฺ สุมนปุปฺผมุฏฺิโย วิสฺสชฺเชสิ. ปุปฺผานิ คนฺตฺวา
ธมฺมเทสนาเวลาย สตฺถุ มตฺถเก วิตานํ หุตฺวา อฏฺสุ. สตฺถา ตํ สุมนปุปฺผวิตานํ
ทิสฺวา จิตฺเตเนว สุภทฺทาย ภิกฺขํ อธิวาเสตฺวา ปุนทิวเส อรุเณ อุฏฺิเต
อานนฺทตฺเถรํ อาห "อานนฺท มยํ อชฺช ทูรํ ภิกฺขาจารํ คมิสฺสาม,
ปุถุชฺชนานํ อทตฺวา อริยานํเยว สลากํ เทหี"ติ. เถโร ภิกฺขูนํ อาโรเจสิ
"อาวุโส สตฺถา อชฺช ทูรํ ภิกฺขาจารํ คมิสฺสติ. ปุถุชฺชนา สลากํ ๑- มา
คณฺหนฺตุ, อริยาว สลากํ คณฺหนฺตู"ติ. กุณฺฑธานตฺเถโร "อาวุโส สลากํ เม
เทหี"ติ ๒- ปมํเยว หตฺถํ ปสาเรสิ. อานนฺทตฺเถโร "อาวุโส ๓- สตฺถา ตาทิสานํ
ภิกฺขูนํ สลากํ น ทาเปติ, อริยานํเยว ทาเปตี"ติ วิตกฺกํ อุปฺปาเทตฺวา คนฺตฺวา
สตฺถุ อาโรเจสิ. สตฺถา "อาหราเปนฺตสฺส สลากํ เทหี"ติ อาห. เถโร จินฺเตสิ
"สเจ กุณฺฑธานสฺส สลากํ ทาตุํ น ยุตฺตํ, ๔- อถ สตฺถา ปฏิพาเหยฺย, ภวิสฺสติ
เอตฺถ การณนฺ"ติ "กุณฺฑธานสฺส สลากํ ทสฺสามี"ติ คมนํ อภินีหริ.
กุณฺฑธาโน ตสฺส ปุเร อาคมเน ๕- เอว อภิญฺาปาทกํ จตุตฺถชฺฌานํ
สมาปชฺชิตฺวา อิทฺธิยา อากาเส ตฺวา "อาหราวุโส อานนฺท สตฺถา มํ ชานาติ,
มาทิสํ ภิกฺขุํ ปมํ สลากํ คณฺหนฺตํ น สตฺถา วาเรตี"ติ หตฺถํ ปสาเรตฺวา
สลากํ คณฺหิ. สตฺถา ตํ อฏฺุปฺปตฺตึ กตฺวา เถรํ อิมสฺมึ าเน ปมํ สลากํ
คณฺหนฺตานํ อคฺคฏฺาเน เปสิ. ยสฺมา อยํ เถโร ราชานํ อุปตฺถมฺภํ ลภิตฺวา
สปฺปายาหารปฏิลาเภน สมาหิตจิตฺโต วิปสฺสนาย กมฺมํ กโรนฺโต อุปนิสฺสย-
สมฺปนฺนตาย ฉฬาภิญฺโ อโหสิ. เอวมฺภูตสฺสปิ อิมสฺส เถรสฺส คุเณ อชานนฺตา
เย ปุถุชฺชนา ภิกฺขู "อยํ ปมํ สลากํ คณฺหติ กึ นุ โข เอตนฺ"ติ วิมตึ
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. อยํ ปาโ น ทิสฺสติ.  ๒ ฉ.ม. "อาหราวุโส สลากนฺ"ติ.
@๓ ฉ.ม. อยํ ปาโ น ทิสฺสติ.  ๔ ฉ.ม. สลากา ทาตุํ ยุตฺตา.  ๕ ฉ.ม. ปุราคมนา.
อุปฺปาเทนฺติ. เตสํ วิมติวิธมนตฺถํ เถโร อากาสํ อพฺภุคฺคนฺตฺวา อิทฺธิปาฏิหาริยํ
ทสฺเสตฺวา อญฺาปเทเสน อญฺ พฺยากโรนฺโต "ปญฺจ ฉินฺเท"ติ คาถํ อภาสิ.
     [๑] เอวํ โส ปูริตปุญฺสมฺภารานุรูเปน อรหตฺตํ ปตฺวา ๑- ปตฺตเอตทคฺคฏฺาโน
อตฺตโน ปุพฺพกมฺมํ สริตฺวา โสมนสฺสวเสน ปุพฺพจริตาปทานํ ปกาเสนฺโต สตฺตาหํ
ปฏิสลฺลีนนฺตฺยาทิมาห. ตตฺถ สตฺตาหํ สตฺตทิวสํ นิโรธสมาปตฺติวิหาเรน ปฏิสลฺลีนํ
วิเวกภูตนฺติ อตฺโถ. เสสํ อุตฺตานเมวาติ.
                   กุณฺฑธานตฺเถราปทานวณฺณนา นิฏฺิตา.
                           -----------

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๕๐ หน้า ๕๖-๖๒.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=50&A=1221&modeTY=1
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=50&A=1221&modeTY=1
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=32&i=33
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=32&A=1873
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=32&A=2417
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=32&A=2417
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๓๒
http://84000.org/tipitaka/read/?index_32