ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๕๐ ภาษาบาลีอักษรไทย อป.อ.๒ (วิสุทฺธ.๒)

                    ๑๕. ๓. นนฺทตฺเถราปทานวณฺณนา
     ปทุมุตฺตรสฺส ภควโตติอาทิกํ อายสฺมโต นนฺทตฺเถรสฺส อปทานํ. อยมฺปิ
ปุริมพุทฺเธสุ กตาธิกาโร ตตฺถ ตตฺถ ภเว วิวฏฺฏูปนิสฺสยานิ ปุญฺญานิ อุปจินนฺโต
ปทุมุตฺตรสฺส ภควโต กาเล หํสวตีนคเร เอกสฺมึ กุเล นิพฺพตฺติตฺวา วิญฺญุตํ
ปตฺโต ภควโต สนฺติเก ธมฺมํ สุณนฺโต สตฺถารํ เอกํ ภิกฺขุํ อินฺทฺริเยสุ
คุตฺตทฺวารานํ อคฺคฏฺฐาเน ฐเปนฺตํ ทิสฺวา สยํ ตํ ฐานนฺตรํ ปตฺเถนฺโต
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. อุตฺตานตฺถเมวาติ.
ภควโต ภิกฺขุสํฆสฺส จ ปูชาสกฺการพหุลํ มหาทานํ ปวตฺเตตฺวา "อหํ ภนฺเต
อนาคเต ตุมฺหาทิสสฺส พุทฺธสฺส เอวรูโป สาวโก ภเวยฺยนฺ"ติ ปณิธานํ
อกาสิ.
     โส ตโต ปฏฺฐาย เทวมนุสฺเสสุ สํสรนฺโต อตฺถทสฺสิสฺส ภควโต กาเล
ธมฺมตาย ๑- นาม นทิยา มหนฺโต กจฺฉโป หุตฺวา นิพฺพตฺโต เอกทิวสํ
สตฺถารํ นทึ ตริตุํ ตีเร ฐิตํ ทิสฺวา สยํ ภควนฺตํ ตาเรตุกาโม สตฺถุ ปาทมูเล
นิปชฺชิ. สตฺถา ตสฺส อชฺฌาสยํ ญตฺวา ปิฏฺฐึ อภิรุหิ. โส หฏฺฐตุฏฺโฐ เวเคน
โสตํ ฉินฺทนฺโต สีฆตรํ ปรตีรํ ปาเปสิ. ภควา ตสฺส อนุโมทนํ วทนฺโต
ภาวินึ สมฺปตฺตึ กเถตฺวา ปกฺกามิ.
     โส เตน ปุญฺญกมฺเมน สุคตีสุเยว สํสรนฺโต อิมสฺมึ พุทฺธุปฺปาเท
กปิลวตฺถุสฺมึ สุทฺโธทนมหาราชสฺส อคฺคมเหสิยา มหาปชาปติโคตมิยา กุจฺฉิมฺหิ
นิพฺพตฺโต, ตสฺส นามคฺคหณทิวเส ญาติสงฺฆํ นนฺทยนฺโต ชาโตติ "นนฺโท"เตฺวว
นามํ อกํสุ. ตสฺส วยปฺปตฺตกาเล ภควา ปวตฺติตวรธมฺมจกฺโก โลกานุคฺคหํ
กโรนฺโต อนุกฺกเมน กปิลวตฺถุํ คนฺตฺวา ญาติสมาคเม โปกฺขรวสฺสํ อฏฺฐุปฺปตฺตึ
กตฺวา เวสฺสนฺตรชาตกํ ๒- กเถตฺวา ทุติยทิวเส ปิณฺฑาย ปวิฏฺโฐ "อุตฺติฏฺเฐ
นปฺปมชฺเชยฺยา"ติ ๓- คาถาย ปิตรํ โสตาปตฺติผเล ปติฏฺฐาเปตฺวา นิเวสนํ คนฺตฺวา
"ธมฺมญฺจเร สุจริตนฺ"ติ ๔- คาถาย มหาปชาปตึ โสตาปตฺติผเล ราชานํ
สกทาคามิผเล ปติฏฺฐาเปตฺวา ตติยทิวเส นนฺทกุมารสฺส อภิเสกเคหปเวสนอาวาห-
มงฺคเลสุ วตฺตมาเนสุ ปิณฺฑาย ปาวิสิ. สตฺถา นนฺทกุมารสฺส หตฺเถ ปตฺตํ
ทตฺวา มงฺคลํ วตฺวา ตสฺส หตฺถโต ปตฺตํ อคฺคเหตฺวาว วิหารํ คโต, ตํ
ปตฺตหตฺถํ วิหารํ อาคตํ อนิจฺฉมานํเยว ปพฺพาเชตฺวา ตถาปพฺพาชิตตฺตาเยว
@เชิงอรรถ:  วินตาย, เถร.อ. ๑/๔๒๖        ขุ.ชา ๒๘/๑๖๕๕-๒๔๔๐/๓๐๘-๓๘๕.
@ ขุ.ธ. ๒๕/๑๖๘/๔๗.                  ขุ.ธ. ๒๕/๑๖๙/๔๗.
อนภิรติยา ปีฬิตํ ญตฺวา อุปาเยน ตสฺส ตํ อนภิรตึ วิโนเทสิ. โส โยนิโส
ปฏิสงฺขาย วิปสฺสนํ ปฏฺฐเปตฺวา นจิรสฺเสว อรหตฺตํ ปาปุณิ. เถโร ปุน
ทิวเส ภควนฺตํ อุปสงฺกมิตฺวา เอวมาห "ยํ เม ภนฺเต ภควา ปาฏิโภโค
ปญฺจนฺนํ อจฺฉราสตานํ ปฏิลาภาย กกุฏปาทานํ, มุญฺจามหํ ภนฺเต ภควนฺตํ
เอตสฺมา ปฏิสฺสวา"ติ. ภควาปิ "ยเทว เต นนฺท อนุปาทาย อาสเวหิ จิตฺตํ
วิมุตฺตํ, ตทาหํ มุตฺโต เอตสฺมา ปฏิสฺสวา"ติ อาห. อถสฺส ภควา สวิเสสํ
อินฺทฺริเยสุ คุตฺตทฺวารตํ ญตฺวา ตํ คุณํ วิภาเวนฺโต "เอตทคฺคํ ภิกฺขเว มม
สาวกานํ ภิกฺขูนํ อินฺทฺริเยสุ คุตฺตทฺวารานํ ยทิทํ นนฺโท"ติ ๑- อินฺทฺริเยสุ
คุตฺตทฺวารภาเวน นํ เอตทคฺเค ฐเปสิ. เถโร หิ "อินฺทฺริยาสํวรํ นิสฺสาย อิมํ
วิปฺปการํ ปตฺโต, ตมหํ สุฏฺฐุ นิคฺคณฺหิสฺสามี"ติ อุสฺสาหชาโต พลวหิโรตฺตปฺโป
ตตฺถ จ กตาธิการตฺตา อินฺทฺริยสํวเร อุกฺกํสปารมึ อคมาสิ.
     [๒๗] เอวํ โส เอตทคฺคฏฺฐานํ ปตฺวา อตฺตโน ปุพฺพกมฺมํ สริตฺวา
โสมนสฺสปฺปตฺโต ปุพฺพจริตาปทานํ ๒- ปกาเสนฺโต ปทุมุตฺตรสฺส ภควโตติอาทิมาห.
วตฺถํ โขมํ มยา ทินฺนนฺติ โขมรฏฺเฐ ชาตํ วตฺถํ ภควติ จิตฺตปฺปสาเทน
คารวพหุมาเนน มยา ปรมสุขุมํ โขมวตฺถํ ทินฺนนฺติ อตฺโถ. สยมฺภุสฺสาติ
สยเมว ภูตสฺส ชาตสฺส อริยาย ชาติยา นิพฺพตฺตสฺส. มเหสิโนติ มหนฺเต
สีลสมาธิปญฺญาวิมุตฺติวิมุตฺติญาณทสฺสนกฺขนฺเธ เอสิ คเวสีติ มเหสิ, ตสฺส
มเหสิโน สยมฺภุสฺส จีวรตฺถาย โขมวตฺถํ มยา ทินฺนนฺติ สมฺพนฺโธ.
     [๒๘] ตมฺเม พุทฺโธ วิยากาสีติ เอตฺถ ตนฺติ สามฺยตฺเถ อุปโยควจนํ,
ตสฺส วตฺถทายกสฺส เม ทานผลํ วิเสเสน อกาสิ กเถสิ พุทฺโธติ อตฺโถ.
ชลชุตฺตมนามโกติ ปทุมุตฺตรนามโก. "ชลรุตฺตมนายโก"ติปิ ปาโฐ. ตสฺส
@เชิงอรรถ:  องฺ. เอกก. ๒๐/๒๓๐/๒๕.       ก. พุทฺธจริตาปทานํ.
ชลมานานํ เทวพฺรหฺมานํ อุตฺตมนายโก ปธาโนติ อตฺโถ. อิมินา วตฺถทาเนนาติ
อิมินา วตฺถทานสฺส นิสฺสนฺเทน ตวํ อนาคเต เหมวณฺโณ สุวณฺณวณฺโณ
ภวิสฺสสิ.
     [๒๙] เทฺว สมฺปตฺตึ อนุโภตฺวาติ ทิพฺพมนุสฺสสงฺขาตา เทฺว สมฺปตฺติโย
อนุภวิตฺวา. กุสลมูเลหิ โจทิโตติ กุสลาวยเวหิ กุสลโกฏฺฐาเสหิ โจทิโต เปสิโต,
"ตฺวํ อิมินา ปุญฺเญน สตฺถุ กุลํ ปสวาหี"ติ ๑- เปสิโต วิยาติ อตฺโถ.
"โคตมสฺส ภควโต กนิฏฺโฐ  ตฺวํ ภวิสฺสสี"ติ พฺยากาสีติ สมฺพนฺโธ.
     [๓๐] ราครตฺโต สุขสีโลติ กิเลสกาเมหิ รตฺโต อลฺลีโน กายสุขจิตฺต-
สุขานุภวนสภาโว. กาเมสุ เคธมายุโตติ วตฺถุกาเมสุ เคธสงฺขาตาย ตณฺหาย
อายุโต โยชิโตติ อตฺโถ. พุทฺเธน โจทิโต สนฺโต, ตทา ๒- ตฺวนฺติ ยสฺมา
กาเมสุ เคธิโต, ตทา ๓- ตสฺมา ตฺวํ อตฺตโน ภาตุเกน โคตมพุทฺเธน โจทิโต
ปพฺพชฺชาย อุยฺโยชิโต ตสฺส สนฺติเก ปพฺพชิสฺสสีติ สมฺพนฺโธ.
     [๓๑] ปพฺพชิตฺวาน ตฺวํ ตตฺถาติ ตสฺมึ โคตมสฺส ภควโต สาสเน ตฺวํ
ปพฺพชิตฺวา กุสลมูเลน มูลภูเตน ปุญฺญสมฺภาเรน โจทิโต ภาวนายํ นิโยชิโต
สพฺพาสเว สกลาสเว ปริญฺญาย ชานิตฺวา ปชหิตฺวา อนามโย นิทฺทุกฺโข
นิพฺพายิสฺสสิ อทสฺสนํ ปาเปสฺสสิ, อปณฺณตฺติกภาวํ คมิสฺสสีติ อตฺโถ.
     [๓๒] สตกปฺปสหสฺสมฺหีติ อิโต กปฺปโต ปุพฺเพ สตกปฺปาธิเก สหสฺสเม
กปฺปมฺหิ เจฬนามกา จตฺตาโร จกฺกวตฺติราชาโน อเหสุนฺติ อตฺโถ. สฏฺฐิ
กปฺปสหสฺสานีติ กปฺปสหสฺสานิ สฏฺฐิ จ อติกฺกมิตฺวา เหฏฺฐา เอกสฺมึ กปฺเป
จตฺตาโร ชนา อุปเจฬา นาม จกฺกวตฺติราชาโน จตูสุ ชาตีสุ อเหสุนฺติ
อตฺโถ.
@เชิงอรรถ:  ม.,อิ. ปภวาหีติ.       ปาฬิ. ตโต.       สี.,อิ. ตโต.
     [๓๓] ปญฺจกปฺปสหสฺสมฺหีติ ปญฺจกปฺปาธิเก สหสฺสเม กปฺปมฺหิ เจฬา
นาม จตฺตาโร ชนา จกฺกวตฺติราชาโน สตฺตหิ รตเนหิ สมฺปนฺนา สมงฺคีภูตา
ชมฺพุทีปอมรโคยาน ๑- อุตฺตรกุรุปุพฺพวิเทหทีปสงฺขาเต จตุทีปมฺหิ อิสฺสรา ปธานา
วิสุํ อเหสุนฺติ อตฺโถ. เสสํ วุตฺตนยเมวาติ.
                    นนฺทตฺเถราปทานวณฺณนา นิฏฺฐิตา.
                          -------------


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๕๐ หน้า ๕-. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=50&A=102&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=50&A=102&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=32&i=15              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=32&A=1265              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=32&A=1677              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=32&A=1677              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๓๒ http://84000.org/tipitaka/read/?index_32

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]