ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๔๘ ภาษาบาลีอักษรไทย ปฏิสํ.อ.๒ (สทฺธมฺม.๒)

                         ๕. วิราคกถาวณฺณนา
     [๒๘] อิทานิ มคฺคปโยชนปริโยสานาย เมตฺตากถาย อนนฺตรํ กถิตาย
วิราคสงฺขาตมคฺคปุพฺพงฺคมาย วิราคกถาย อปุพฺพตฺถานุวณฺณนา. ตตฺถ ปฐมํ ตาว
"นิพฺพินฺทํ วิรชฺชติ วิราคา วิมุจฺจตี"ติ ๑- วุตฺตานํ ทฺวินฺนํ สุตฺตนฺตปทานํ
อตฺถํ นิทฺทิสิตุกาเมน วิราโค มคฺโค, วิมุตฺติ ผลนฺติ อุทฺเทโส ฐปิโต. ตตฺถ ปฐมํ
วจนตฺถํ ตาว นิทฺทิสิตุกาโม กถํ วิราโค มคฺโคติอาทิมาห. ตตฺถ วิรชฺชตีติ วิรตฺตา
โหติ. เสสานิ มคฺคญาณนิทฺเทเส วุตฺตตฺถานิ. วิราโคติ ยสฺมา สมฺมาทิฏฺฐิ
วิรชฺชติ, ตสฺมา วิราโค นามาติ อตฺโถ. โส จ วิราโค ยสฺมา วิราคารมฺมโณ
ฯเปฯ วิราเค ปติฏฺฐิโต, ตสฺมา จ วิราโคติ เอวํ "วิราคารมฺมโณ"ติอาทีนํ ปญฺจนฺนํ
วจนานํ สมฺพนฺโธ เวทิตพฺโพ. ตตฺถ วิราคารมฺมโณติ นิพฺพานารมฺมโณ
วิราคโคจโรติ นิพฺพานวิสโย. วิราเค สมุทาคโตติ นิพฺพาเน สมุปฺปนฺโน. วิราเค
ฐิโตติ ปวตฺติวเสน นิพฺพาเน ฐิโต. วิราเค ปติฏฺฐิโตติ อนิวตฺตนวเสน
นิพฺพาเน ปติฏฺฐิโต.
     นิพฺพานญฺจ วิราโคติ นิพฺพานํ วิราคเหตุตฺตา วิราโค. นิพฺพานารมฺมณตาชาตาติ
นิพฺพานารมฺมเณ ชาตา, นิพฺพานารมฺมณภาเวน วา ชาตา. เต มคฺคสมฺปยุตฺตา
สพฺเพว ผสฺสาทโย ธมฺมา วิรชฺชนฏฺเฐน วิราคา โหนฺตีติ วิราคา
นาม โหนฺติ. สหชาตานีติ สมฺมาทิฏฺฐิสหชาตานิ สมฺมาสงฺกปฺปาทีนิ สตฺต
มคฺคงฺคานิ. วิราคํ คจฺฉนฺตีติ วิราโค มคฺโคติ วิราคํ นิพฺพานํ อารมฺมณํ
กตฺวา คจฺฉนฺตีติ วิราคารมฺมณตฺตา วิราโค นาม, มคฺคนฏฺเฐน มคฺโค นาม
โหตีติ อตฺโถ. เอเกกมฺปิ มคฺคงฺคํ มคฺโคติ นามํ ลภติ. อิติ เอเกกสฺส องฺคสฺส
มคฺคตฺเต วุตฺเต สมฺมาทิฏฺฐิยาปิ มคฺคตฺตํ วุตฺตเมว โหติ. ตสฺมาเยว จ เอเตน
@เชิงอรรถ:  วิ.มหา. ๔/๒๓/๑๙, สํ.ข. ๑๗/๕๙/๕๖
มคฺเคนาติ อฏฺฐ มคฺคงฺคานิ คเหตฺวา วุตฺตํ. พุทฺธา จาติ ปจฺเจกพุทฺธาปิ
สงฺคหิตา. เตปิ หิ "เทฺวเม ภิกฺขเว พุทฺธา ตถาคโต จ อรหํ สมฺมาสมฺพุทฺโธ
ปจฺเจกพุทฺโธ จา"ติ ๑- วุตฺตตฺตา พุทฺธาเยว. อคตนฺติ อนมตคฺเค สํสาเร
อคตปุพฺพํ. ทิสนฺติ สกลาย ปฏิปตฺติยา ทิสฺสติ อปทิสฺสติ อภิสนฺทหียตีติ ทิสา,
สพฺพพุทฺเธหิ วา ปรมํ สุขนฺติ ทิสฺสติ อปทิสฺสติ กถียตีติ ทิสา, สพฺพทุกฺขํ วา
ทิสฺสนฺติ วิสฺสชฺเชนฺติ อุชฺฌนฺติ เอตายาติ ทิสา. ตํ ทิสํ. อฏฺฐงฺคิโก มคฺโคติ
กึ วุตฺตํ โหติ? โย โส อฏฺฐงฺคิโก ธมฺมสมูโห, โส เอเตน นิพฺพานํ คจฺฉตีติ
คมนฏฺเฐน มคฺโค นามาติ วุตฺตํ โหติ. ปุถุสมณาพฺราหฺมณานํ ปรปฺปวาทานนฺติ วิสุํ
วิสุํ สมณานํ พฺราหฺมณานญฺจ อิโต อญฺญลทฺธิกานํ. อคฺโคติ เตสํ เสสมคฺคานํ
วิสิฏฺโฐ. เสฏฺโฐติ เสสมคฺคโต อติวิย ปสํสนีโย. โมกฺโขติ มุเข สาธุ,
เสสมคฺคานํ อภิมุเข อยเมว สาธูติ อตฺโถ. อุตฺตโมติ เสสมคฺเค อติวิย
อุตฺติณฺโณ. ปวโรติ เสสมคฺคโต นานปฺปกาเรหิ สมฺภชนีโย. อิตีติ การณตฺเถ
นิปาโต. ตสฺมา ภควตา "มคฺคานํ อฏฺฐงฺคิโก เสฏฺโฐ"ติ วุตฺโตติ อธิปฺปาโย.
วุตฺตํ หิ ภควตา:-
            "มคฺคานฏฺฐงฺคิโก เสฏฺโฐ   สจฺจานํ จตุโร ปทา
            วิราโค เสฏฺโฐ ธมฺมานํ    ทฺวิปทานญฺจ จกฺขุมา"ติ. ๒-
ตํ อิธ วิจฺฉินฺทิตฺวา "มคฺคานํ อฏฺฐงฺคิโก เสฏฺโฐ"ติ วุตฺตํ. เสสวาเรสุปิ อิมินา
นเยน เหฏฺฐา วุตฺตนเยน จ อตฺโถ เวทิตพฺโพ.
     ทสฺสนวิราโคติอาทีสุ ทสฺสนสงฺขาโต วิราโค ทสฺสนวิราโค. อินฺทฺริยฏฺฐโต พลสฺส
วิสิฏฺฐตฺตา อิธ อินฺทฺริยโต พลํ ปฐมํ วุตฺตนฺติ เวทิตพฺพํ. อาธิปเตยฺยฏฺเฐน
อินฺทฺริยานีติอาทิ อินฺทฺริยาทีนํ อตฺถวิภาวนา, น วิราคสฺส. ตถฏฺเฐน สจฺจาติ
@เชิงอรรถ:  องฺ.ทุก. ๒๐/๕๗/๗๔   ขุ.ธ. ๒๕/๒๗๓/๖๔
สจฺจญาณํ เวทิตพฺพํ. สีลวิสุทฺธีติ สมฺมาวาจากมฺมนฺตาชีวา. จิตฺตวิสุทฺธีติ
สมฺมาสมาธิ. ทิฏฺฐิวิสุทฺธีติ สมฺมาทิฏฺฐิสงฺกปฺปา. วิมุตฺตฏฺเฐนาติ
ตํตํมคฺควชฺฌกิเลเสหิ มุตฺตฏฺเฐน. วิชฺชาติ สมฺมาทิฏฺฐิ. วิมุตฺตีติ
สมุจฺเฉทวิมุตฺติ. อมโตคธํ นิพฺพานํ ปริโยสานฏฺเฐน มคฺโคติ มคฺคผลปจฺจเวกฺขณาหิ
มคฺคียตีติ มคฺโค.
     อิมสฺมึ วิราคนิทฺเทเส วุตฺตา ธมฺมา สพฺเพปิ มคฺคกฺขเณเยว. วิมุตฺตินิทฺเทเส
ผลกฺขเณ. ตสฺมา ฉนฺทมนสิการาปิ มคฺคผลสมฺปยุตฺตา.
     [๒๙] วิราคนิทฺเทเส วุตฺตนเยเนว วิมุตฺตินิทฺเทเสปิ อตฺโถ เวทิตพฺโพ.
ผลํ ปเนตฺถ ปฏิปฺปสฺสทฺธิวิมุตฺตตฺตา วิมุตฺติ, นิพฺพานํ นิสฺสรณวิมุตฺตตฺตา
วิมุตฺติ. "สหชาตานิ สตฺตงฺคานี"ติอาทีนิ วจนานิ อิธ น ลพฺภนฺตีติ น วุตฺตานิ.
สยํ ผลวิมุตฺตตฺตา ปริจฺจาคฏฺเฐน วิมุตฺตีติ เอตฺตกเมว วุตฺตํ. เสสํ
วุตฺตนเยเมวาติ.
                       วิราคกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตา.
                        ----------------


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๔๘ หน้า ๒๔๗-๒๔๙. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=48&A=5568&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=48&A=5568&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=31&i=588              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=31&A=8692              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=31&A=10016              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=31&A=10016              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๓๑ http://84000.org/tipitaka/read/?index_31

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]