ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๔๒ ภาษาบาลีอักษรไทย ชา.อ.๘ ปญฺญาส-อสีตินิปาต

หน้าที่ ๕๓.

มหาโพธิชาตกํ กินฺนุ ทณฺฑํ กิมาชินนฺติ อิทํ สตฺถา เชตวเน วิหรนฺโต ปญฺญาปารมึ อารพฺภ กเถสิ ฯ วตฺถุ มหาอุมฺมงฺคชาตเก อาวิภวิสฺสติ ฯ ตทา ปน สตฺถา น ภิกฺขเว อิทาเนว ปุพฺเพปิ ตถาคโต ปญฺญวา ปรสฺส วาทมทฺทโนเยวาติ วตฺวา อตีตํ อาหริ ฯ อตีเต พาราณสิยํ พฺรหฺมทตฺเต รชฺชํ กาเรนฺเต โพธิสตฺโต กาสิกรฏฺเฐ อสีติโกฏิวิภวสฺส อุทิจฺจพฺราหฺมณมหาสาลสฺส กุเล นิพฺพตฺติ ฯ โพธิกุมาโรติสฺส นามํ กรึสุ ฯ โส วยปฺปตฺโต ตกฺกสิลายํ อุคฺคหิตสิปฺโป ปจฺจาคนฺตฺวา อคารมชฺเฌ วสนฺโต อปรภาเค กาเม ปหาย หิมวนฺตปฺปเทสํ ปวิสิตฺวา ปริพฺพาชกปพฺพชฺชํ ปพฺพชิตฺวา ตตฺเถว วนมูลผลาหาโร จิรํ วสิตฺวา วสฺสารตฺตสมเย หิมวนฺตา โอรุยฺห จาริกํ จรมาโน อนุปุพฺเพน พาราณสึ ปตฺวา ราชุยฺยาเน วสิตฺวา ปุนทิวเส ปริพฺพาชกสารุปฺเปน นคเร ภิกฺขาย จรนฺโต ราชทฺวารํ ปาปุณิ ฯ ตเมนํ สีหปญฺชเร ฐิโต ราชา ทิสฺวา ตสฺส อุปสเม ปสีทิตฺวา ตํ อตฺตโน ภวนํ ปเวเสตฺวา กตปฏิสนฺถาโร โถกํ ธมฺมกถํ สุตฺวา นานคฺครสโภชนํ ทาเปสิ ฯ มหาสตฺโต ภตฺตํ คเหตฺวา จินฺเตสิ อิทํ ราชกุลํ นาม พหุโทสํ พหู ปจฺจามิตฺตา โหนฺติ โก นุโข มม อุปฺปนฺนํ ภยํ นิตฺถริสฺสตีติ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๕๔.

โส อวิทูเร ฐิตํ ราชวลฺลภํ เอกํ ปิงฺคลสุนขํ ทิสฺวา มหนฺตํ ภตฺตปิณฺฑํ คเหตฺวา ตสฺส ทาตุกามตาการํ ทสฺเสสิ ฯ ราชา ญตฺวา สุนขสฺส ภาชนํ อาหราเปตฺวา ภตฺตํ คาหาเปตฺวา ทาเปสิ ฯ มหาสตฺโตปิ ตสฺส ภตฺตกิจฺจํ นิฏฺฐเปสิ ฯ ราชาปิ ตสฺส ปฏิญฺญํ คเหตฺวา อนฺโตนคเร ราชุยฺยาเน ปณฺณสาลํ กาเรตฺวา ปพฺพชิตปริกฺขาเร ทตฺวา ตํ ตตฺถ วสาเปสิ ฯ เทวสิกํ จสฺส เทฺว ตโย วาเร อุปฏฺฐานํ อคมาสิ ฯ โภชนกาเล ปน มหาสตฺโต นิจฺจํ ราชปลฺลงฺเกเยว นิสีทิตฺวา ราชโภชนเมว ภุญฺชติ ฯ เอวํ ทฺวาทส สํวจฺฉรานิ อตีตานิ ฯ ตสฺส ปน รญฺโญ ปญฺจ อมจฺจา อตฺถญฺจ ธมฺมญฺจ อนุสาสนฺติ ฯ เตสุ เอโก อเหตุกวาที เอโก อิสฺสรกรณวาที เอโก ปุพฺเพกตวาที เอโก อุจฺเฉทวาที เอโก ขตฺตวิชฺชวาที ฯ เตสุ อเหตุกวาที อิเม สตฺตา สํสารสุทฺธิกาติ มหาชนํ อุคฺคณฺหาเปสิ ฯ อิสฺสรกรณวาที อยํ โลโก อิสฺสรนิมฺมิโตติ มหาชนํ อุคฺคณฺหาเปสิ ฯ ปุพฺเพกตวาที อิเมสํ สตฺตานํ สุขํ วา ทุกฺขํ วา อุปฺปชฺชมานํ ปุพฺเพ กเตเนว อุปฺปชฺชตีติ มหาชนํ อุคฺคณฺหาเปสิ ฯ อุจฺเฉทวาที อิโต ปรโลกํ คโต นาม นตฺถิ อยํ โลโก อุจฺฉิชฺชตีติ มหาชนํ อุคฺคณฺหาเปสิ ฯ ขตฺตวิชฺชวาที มาตาปิตโรปิ มาเรตฺวา อตฺตโนว อตฺโถ กาตพฺโพติ มหาชนํ อุคฺคณฺหาเปสิ ฯ เต รญฺโญ วินิจฺฉเย นิยุตฺตา ลญฺจขาทกา หุตฺวา อสฺสามิกํ สามิกํ สามิกํ อสฺสามิกํ กโรนฺติ ฯ อเถกทิวสํ เอโก ปุริโส กูฏฏฺฏปราชิโต มหาสตฺตํ ภิกฺขาย

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๕๕.

จรนฺตํ ราชเคหํ ปวิสนฺตํ ทิสฺวา วนฺทิตฺวา ภนฺเต ตุมฺเห ราชเคเห ภุญฺชมานา วินิจฺฉยามจฺเจ ลญฺจํ คเหตฺวา โลกํ วินาเสนฺเต กสฺมา อชฺฌุเปกฺขถ อิทานิมฺหิ ปญฺจหิ อมจฺเจหิ กูฏฏฺฏการกสฺส หตฺถโต ลญฺจํ คเหตฺวา สามิโกว สมาโน อสฺสามิโก กโตติ ปริเทวิ ฯ โส ตสฺมึ การุญฺญวเสน วินิจฺฉยํ คนฺตฺวา ธมฺเมน วินิจฺฉินิตฺวา สามิกํเยว สามิกํ อกาสิ ฯ มหาชโน เอกปฺปหาเรเนว มหาสทฺเทน สาธุการํ อทาสิ ฯ ราชา ตํ สทฺทํ สุตฺวา กึสทฺโท นามายนฺติ ปุจฺฉิตฺวา ตมตฺถํ สุตฺวา กตภตฺตกิจฺจํ มหาสตฺตํ อุปนิสีทิตฺวา ปุจฺฉิ ภนฺเต อชฺช กิร โว อฏฺโฏ วินิจฺฉิโตติ ฯ อาม มหาราชาติ ฯ ภนฺเต ตุมฺเหสุ วินิจฺฉินนฺเตสุ มหาชนสฺส วุฑฺฒิ ภวิสฺสติ อิโต ปฏฺฐาย ตุมฺเห วินิจฺฉินถาติ ฯ มหาราช มยํ ปพฺพชิตา นาม เนตํ อมฺหากํ กมฺมนฺติ ฯ ภนฺเต มหาชเน การุญฺเญน กาตุํ วฏฺฏติ ตุมฺเห สกลทิวสํ มา วินิจฺฉินถ อุยฺยานโต ปน อิธาคจฺฉนฺตา วินิจฺฉยฏฺฐานํ คนฺตฺวา ปาโตว จตฺตาโร อฏฺเฏ วินิจฺฉินถ ภุตฺวา อุยฺยานํ คจฺฉนฺตา จตฺตาโร เอวํ มหาชนสฺส วุฑฺฒิ ภวิสฺสตีติ ฯ โส เตน ปุนปฺปุนํ ยาจิยมาโน สาธูติ สมฺปฏิจฺฉิ ฯ ตโต ปฏฺฐาย ตถา อกาสิ ฯ กูฏฏฺฏการกา โอกาสํ น ลภึสุ ฯ เตปิ อมจฺจา ลญฺจํ อลภนฺตา ทุคฺคตา หุตฺวา จินฺตยึสุ โพธิปริพฺพาชกสฺส วินิจฺฉยกาลโต ปฏฺฐาย มยํ กิญฺจิ น ลภาม หนฺท นํ ราชเวริโกติ รญฺโญ อนฺตเร ปริภินฺทิตฺวา มาราเปสฺสามาติ ฯ เต ราชานํ อุปสงฺกมิตฺวา มหาราช โพธิปริพฺพาชโก ตุมฺหากํ อนตฺถกาโมติ วตฺวา

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๕๖.

อสทฺทหนฺเตน รญฺญา สีลวา เอโส ญาณสมฺปนฺโน น เอวรูปํ กริสฺสตีติ วุตฺเต มหาราช เตน สกลนครวาสิโน อตฺตโน หตฺเถ กตา เกวลํ อมฺเหเยว ปญฺจ ชเน กาตุํ น สกฺโกติ สเจ อมฺหากํ วจนํ น สทฺทหถ ตสฺส อิธาคมนกาเล ปริสํ โอโลเกยฺยาถาติ อาหํสุ ฯ ราชา สาธูติ สีหปญฺชเร ฐิโต ตํ อาคจฺฉนฺตํ โอโลเกนฺโต ปริวารํ ปสฺสิตฺวา อตฺตโน อญาเณน อฏฺฏการกมนุสฺเส ตสฺส ปริวาราติ มญฺญมาโน ภิชฺชิตฺวา เต อมจฺเจ ปกฺโกสาเปตฺวา กินฺติ กโรมาติ ปุจฺฉิ ฯ คณฺหาเปถ นํ เทวาติ ฯ โอฬาริกํ อปราธํ อปสฺสนฺตา กถํ คณฺหาเปสฺสามาติ ฯ เตนหิ มหาราช ปกติปริหารมสฺส หาเปถ ตํ ปริหายนฺตํ ทิสฺวา ปณฺฑิโต ปริพฺพาชโก กสฺสจิ อนาโรเจตฺวา สยเมว ปลายิสฺสตีติ ฯ ราชา สาธูติ วตฺวา อนุปุพฺเพน ตสฺส ปริหารํ ปริหาเปสิ ฯ ปฐมทิวสํ ตาว นํ ตุจฺฉปลฺลงฺเกเยว นิสีทาเปสุํ ฯ โส ตุจฺฉปลฺลงฺกํ ทสฺวาว รญฺโญ ปริภินฺนภาวํ ญตฺวา สยเมว อุยฺยานํ คนฺตฺวา ตํ ทิวสเมว ปกฺกมิตุกาโม หุตฺวาปิ เอกนฺเตน ญตฺวา ปกฺกมิสฺสามีติ น ปกฺกามิ ฯ อถสฺส ปุนทิวเส ตุจฺฉปลฺลงฺเก นิสินฺนสฺส รญฺโญ ปกติภตฺตญฺจ อญฺญญฺจ คเหตฺวา มิสฺสกภตฺตํ อทํสุ ฯ ตติยทิวเส มหาตลํ ปวิสิตุํ อทตฺวา โสปานสีเสเยว ฐเปตฺวา มิสฺสกภตฺตํ อทํสุ ฯ โส ตํปิ คเหตฺวา อุยฺยานํ คนฺตฺวา ภตฺตกิจฺจํ อกาสิ ฯ จตุตฺถทิวเส เหฏฺฐา ปาสาเทว ฐเปตฺวา กาณาชกภตฺตํ อทํสุ ฯ โส ตํปิ คเหตฺวา อุยฺยานํ คนฺตฺวา ภตฺตกิจฺจํ อกาสิ ฯ ราชา

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๕๗.

อมจฺเจ ปุจฺฉิ มหาโพธิปริพฺพาชโก สกฺกาเร ปริหาปิเตปิ น ปกฺกมติ กินฺติ กโรมาติ ฯ เทว น โส ภตฺตตฺถาย จรติ ฉตฺตตฺถาย ปน จรติ สเจ ภตฺตตฺถาย จเรยฺย ปฐมทิวเสเยว ปลาเยยฺยาติ ฯ อิทานิ กึ กโรมาติ ฯ เสฺว ฆาฏาเปถ นํ มหาราชาติ ฯ โส สาธูติ เตสญฺเญว หตฺเถ ขคฺเค ฐเปตฺวา เสฺว อนฺตรทฺวาเร ฐตฺวา ปวิสนฺตสฺเสวสฺส สีสํ ฉินฺทิตฺวา ขณฺฑาขณฺฑิกํ กตฺวา กิญฺจิ อชานาเปตฺวา วจฺจกุฏิยํ ปกฺขิปิตฺวา นหาตฺวา อาคจฺเฉยฺยาถาติ อาห ฯ เต สาธูติ สมฺปฏิจฺฉิตฺวา เสฺว อาคนฺตฺวา เอวํ กริสฺสามาติ อญฺญมญฺญํ วิจาเรตฺวา อตฺตโน นิเวสนานิ อคมํสุ ฯ ราชาปิ สายํ ภุตฺตโภชโน สิริสยเน นิปชฺชิตฺวา มหาสตฺตสฺส คุเณ อนุสฺสริ ฯ อถสฺส ตาวเทว โสโก อุปฺปชฺชิ ฯ สรีรโต เสทา มุญฺจนฺติ สยเน อสฺสาทํ อลภนฺโต อปราปรํ ปริวตฺติ ฯ อถสฺส อคฺคมเหสี อุปนิปชฺชิ ฯ โส ตาย สทฺธึ สลฺลาปมตฺตํปิ น กริ ฯ อถ นํ สา กึ นุโข มหาราช สลฺลาปมตฺตํปิ น กโรถ อปิ นุโข เม โกจิ อปราโธ อตฺถีติ ปุจฺฉิ ฯ นตฺถิ เทวิ อปิ จ โข โพธิปริพฺพาชโก กิร อมฺหากํ ปจฺจตฺถิโก ชาโตติ ตสฺส เสฺว ฆาฏนตฺถาย ปญฺจ อมจฺเจ อาณาเปสึ เต นํ หนิตฺวา ขณฺฑาขณฺฑิกํ กตฺวา วจฺจกูเป ขิปิสฺสนฺติ โส ปน อมฺหากํ ทฺวาทส สํวจฺฉรานิ พหุธมฺมํ เทเสสิ เอกาปราโธปิสฺส มยา ปจฺจกฺขโต น ทิฏฺฐปุพฺโพ ปรปตฺติเยน ปน หุตฺวา ตสฺส มยา วโธ อาณตฺโต เตน การเณน โสจามีติ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๕๘.

อถ นํ สา สเจ เทว โส ปจฺจตฺถิโก ชาโต ตํ ฆาเฏนฺโต กึ โสจสิ ปจฺจตฺถิกํ นาม ปุตฺตํปิ ฆาเฏตฺวา อตฺตโน โสตฺถิภาโว กาตพฺโพว มา โสจิตฺถาติ อสฺสาเสสิ ฯ โส ตสฺสา วจเนน ปฏิลทฺธสฺสาโส นิทฺทํ โอกฺกมิ ฯ ตสฺมึ ขเณ โกเลยฺยโก ปิงฺคลสุนโข ตํ กถํ สุตฺวา เสฺว มยา อตฺตโน พเลน ตสฺส ชีวิตํ ทาตุํ วฏฺฏตีติ จินฺเตตฺวา ปุนทิวเส ปาโตว ปาสาทา โอรุยฺห มหาทฺวารํ อาคนฺตฺวา อุมฺมาเร สีสํ กตฺวา มหาสตฺตสฺส อาคมนมคฺคํ โอโลเกนฺโต นิปชฺชิ ฯ เตปิ โข อมจฺจา ปาโตว ขคฺคหตฺถา อาคนฺตฺวา ทฺวารนฺตเร อฏฺฐํสุ ฯ โพธิสตฺโตปิ เวลํ สลฺลกฺเขตฺวา อุยฺยานา นิกฺขมฺม ราชทฺวารํ อาคญฺฉิ ฯ อถ นํ สุนโข ทิสฺวา มุขํ วิวริตฺวา จตสฺโส ทาฐา ทสฺเสตฺวา กึ ตฺวํ ภนฺเต ชมฺพูทีปตเล อญฺญตฺถ ภิกฺขํ น ลภสิ อมฺหากํ ราชา ตํ มารณตฺถาย ปญฺจ อมจฺเจ ขคฺคหตฺเถ ทฺวารนฺตเร ฐเปสิ มา ตฺวํ นลาเฏ มจฺจุํ คเหตฺวา อาคมิสฺสสิ สีฆํ ปกฺกมาติ มหาสทฺเทน วิรวิ ฯ โส สพฺพรุทญฺญุตาย ตมตฺถํ ญตฺวา ตโตว นิวตฺติตฺวา อุยฺยานํ คนฺตฺวา ปกฺกมนตฺถาย ปริกฺขาเร อาทิยิ ฯ ราชาปิ สีหปญฺชเร ฐิโต ตํ อาคจฺฉนฺตญฺจ คจฺฉนฺตญฺจ ทิสฺวา สเจ อยํ มม ปจฺจตฺถิโก ภเวยฺย อุยฺยานํ คนฺตฺวา พลํ สนฺนิปาตาเปตฺวา กมฺมสชฺโช ภวิสฺสติ โน เจ อตฺตโน ปริกฺขาเร คเหตฺวา คมนสชฺโช ภวิสฺสติ ชานิสฺสามิ ตาวสฺส กิริยนฺติ อุยฺยานํ คนฺตฺวา มหาสตฺตํ อตฺตโน ปริกฺขาเร อาทาย

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๕๙.

คมิสฺสามีติ ปณฺณสาลโต นิกฺขนฺตํ จงฺกมโกฏิยํ ทิสฺวา วนฺทิตฺวา เอกมนฺตํ ฐิโต คาถมาห กินฺนุ ทณฺฑํ กิมาชินํ กึ ฉตฺตํ กึ อุปาหนํ กึ องฺกุสญฺจ ปตฺตญฺจ สงฺฆาฏิญฺจาปิ พฺราหฺมณ ตรมานรูโป คณฺหาสิ กินฺนุ ปตฺถยเส ทิสนฺติ ฯ ตสฺสตฺโถ ภนฺเต ปุพฺเพ ตฺวํ อมฺหากํ ฆรํ อาคจฺฉนฺโต ทณฺฑาทีนิ น คณฺหสิ อชฺช ปน เกน การเณน ทณฺฑญฺจ อชินญฺจ ฉตฺตญฺจ อุปาหนญฺจ มตฺติกปสิพฺพโกลมฺพนองฺกุสญฺจ มตฺติกปตฺตญฺจ สงฺฆาฏิญฺจาติ สพฺเพปิเม ปริกฺขาเร ตรมาโน คณฺหาสิ กตรํ นุ ทิสํ ปตฺเถสิ กตฺถ คนฺตุกาโมสีติ ปุจฺฉิ ฯ ตํ สุตฺวา มหาสตฺโต อยํ อตฺตนา กตกมฺมํ น ชานาตีติ มญฺญติ ชานาเปสฺสามิ นนฺติ จินฺเตตฺวา เทฺว คาถา อภาสิ ทฺวาทเสตานิ วสฺสานิ วสิตานิ ตฺวนฺติเก นาภิชานามิ โสเตน ปิงฺคเลนาภิกุชฺชิตํ ฯ สฺวายํ ทตฺโตว นทติ สุกฺกทาฐํ วิทํสยิ ตว สุตฺวา สภริยสฺส วีตสทฺธสฺส มํ ปตีติ ฯ ตตฺถ อภิกุชฺชิตนฺติ เอเตน ตว สุนเขน เอวํ มหาวิรเวน วิรวิตํ น ชานามิ ฯ ทตฺโตวาติ ทปฺปิโต วิย ฯ สภริยสฺสาติ ตว สภริยสฺส มม มารณตฺถาย ปญฺจนฺนํ อมจฺจานํ อาณตฺตภาวํ กเถนฺตสฺส สุตฺวา กึ ตฺวํ อญฺญตฺถ ภิกฺขํ น ลภสิ รญฺญา เต วโธ อาณตฺโต อิธ มา คจฺฉาติ ทตฺโตว นทติ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๖๐.

วีตสทฺธสฺส มํ ปตีติ มมนฺตเร วีตสทฺธสฺส ตว วจนํ สุตฺวา เอวํ วทตีติ อาห ฯ ตโต ราชา อตฺตโน โทสํ สมฺปฏิจฺฉิตฺวา ตํ ขมาเปนฺโต จตุตฺถํ คาถมาห อหุ เอส กโต โทโส ยถา ภาสสิ พฺราหฺมณ เอส ภิยฺโย ปสีทามิ วส พฺราหฺมณ มา คมาติ ฯ ตตฺถ ภิยฺโยติ สจฺจํ มยา เอวํ อาณตฺตํ อยํ เม โทโส เอส ปนาหํ อิทานิ อธิกตรํ ตว ปสีทามิ อิเธว วส มา พฺราหฺมณ อญฺญตฺถ คมาติ ฯ ตํ สุตฺวา มหาสตฺโต มหาราช ปณฺฑิตา นาม ตาทิเสน ปรปตฺติเยน อปจฺจกฺขการินา สทฺธึ น สํวสนฺตีติ วตฺวา ตสฺส อนาจารํ ปกาเสนฺโต อาห สพฺพเสโต ปุเร อาสิ ตโตปิ สพโล อหุ สพฺพโลหิตโก ทานิ กาโล ปกฺกมิตุํ มม ฯ อพฺภนฺตรํ ปุเร อาสิ ตโต มชฺเฌ ตโต พหิ ปุรา นิทฺธมนา โหติ สยเมว วชามิหํ ฯ วีตสทฺธํ น เสเวยฺย อุทปานํวโนทกํ สเจปิ นํ อนุขเน วาริกทฺทมคนฺธิกํ ฯ ปสนฺนเมว เสเวยฺย อปฺปสนฺนํ วิวชฺชเย ปสนฺนํ ปยิรุปาเสยฺย รหทํโวทกตฺถิโก ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๖๑.

ภเช ภชนฺตํ ปุริสํ อภชนฺตํ น ภชฺชเย อสปฺปุริสธมฺโม โส โย ภชนฺตํ น ภชฺชติ ฯ โย ภชนฺตํ น ภชติ เสวมานํ น เสวติ สเว มนุสฺสปาปิฏฺโฐ มิโค สาขสฺสิโต ยถา ฯ อจฺจาภิกฺขณสํสคฺคา อสโม สรเณน จ เอเตน มิตฺตา ชีรนฺติ อกาเล ยาจนาย จ ฯ ตสฺมา นาภิกฺขณํ คจฺเฉ น จ คจฺเฉ จิราจิรํ กาเลน ยาจํ ยาเจยฺย เอวํ มิตฺตา น ชีรเร ฯ อติจิรํ นิวาเสน ปิโย ภวติ อปฺปิโย อามนฺต โข ตํ คจฺฉาม ปุรา เต โหม อปฺปิยาติ ฯ ตตฺถ สพฺพเสโตติ มหาราช ปฐมเมว ตาว ตว นิเวสเน มม โอทโน สพฺพเสโต อโหสิ ยํ ตฺวํ ภุญฺชสิ ตเมว ทาเปสีติ อตฺโถ ฯ ตโตติ ตโต ปจฺฉา ปริเภทกานํ วจนํ คเหตฺวา ตว มยิ วิรตฺตกาเลปิ สพโล มิสฺสโกทโน ชาโต ฯ อิทานีติ อิทานิ สพฺพโลหิตโก ชาโต ฯ กาโลติ อญฺญาณสฺส ตว สนฺติกา อิทานิ มม ปกฺกมิตุํ กาโล ฯ อพฺภนฺตรนฺติ ปฐมํ มม อพฺภนฺตรํ อาสนํ อลงฺกตมหาตลมฺหิ อสฺสิตเสตจฺฉตฺเต ราชปลฺลงฺเกเยว มํ นิสีทาเปสุํ ฯ มชฺเฌติ โสปานมตฺถเก ฯ ปุรา นิทฺธมนา โหตีติ ยาว คีวายํ คเหตฺวา นิกฺกฑฺฒนา โหติ ฯ อนุขเนติ สเจ อนุทกํ อุทปานํ ปตฺโต ปุริโส อุทกํ อปฺปสฺสนฺโต กลลํ วิยูหิตฺวา อนุขเนยฺย ตถาปิ ตํ วาริกทฺทมคนฺธิกํ ภเวยฺย อมนุญฺญตาย น ปิเวยฺย

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๖๒.

ตเถว วีตสทฺธํ ปยิรุปาสนฺเตน ลทฺธปจฺจยาปิ ปริตฺตา เจว ลูขา จ อมนุญฺญา อปริโภคารหาติ อตฺโถ ฯ ปสนฺนนฺติ ปติฏฺฐิตสทฺธํ ฯ รหทนฺติ คมฺภีรํ มหารหทํ ฯ ภชนฺตนฺติ อตฺตานํ ภชนฺตเมว ภเชยฺย ฯ อภชนฺตนฺติ ปจฺจตฺถิกํ ฯ น ภชฺชเยติ น ภเชยฺย ฯ น ภชฺชตีติ โย ปุริโส อตฺตานํ ภชนฺตํ หิตจิตฺตํ ปุคฺคลํ น ภชติ โส อสปฺปุริสธมฺโม นามาติ ฯ มนุสฺสปาปิฏฺโฐติ มนุสฺสลามโก ปฏิกุฏฺโฐ ปจฺฉิมโก ฯ สาขสฺสิโตติ มกฺกโฏ ฯ อจฺจาภิกฺขณสํสคฺคาติ อติวิย อภิณฺหสํสคฺเคน ฯ อกาเลติ อยุตฺตปฺปตฺตกาเล ปรสฺส ปิยภณฺฑํ ยาจนาย มิตฺตา ชีรนฺติ นาม ตฺวํปิ อติจิรํ นิวาเสน มยิ เมตฺตํ ภินฺทิ ฯ ตสฺมาติ ยสฺมา อจฺจาภิกฺขณสํสคฺเคน อสโมสรเณน จ มิตฺตา ชีรนฺติ ตสฺมา ฯ จิราจิรนฺติ จิรกาลํ วีตินาเมตฺวา จิรํ น คจฺเฉ น อุปสงฺกเม ฯ ยาจนฺติ ยาจิตพฺพํ ภณฺฑกํ ยุตฺตกาเล น ยาเจยฺย ฯ น ชีรเรติ เอวํ มิตฺตา น ชีรนฺติ ฯ ปุรา เต โหมาติ ยาว ตว อปฺปิยา น โหม ตาว อามนฺเตตฺวาว เอวํ คจฺฉามาติ ฯ ราชา อาห เอวํ เจ ยาจมานานํ อญฺชลึ นาวพุชฺฌสิ ปริวารกานํ สตฺตานํ วจนํ น กโรสิ โน เอวนฺตํ อภิยาจาม ปุน กยิราสิ ปริยายนฺติ ฯ ตตฺถ นาวพุชฺฌสีติ สเจ ภนฺเต เอวํ ยาจนฺเตน มยา กตํ อญฺชลึ น ชานาสิ น ปฏิคณฺหสีติ อตฺโถ ฯ ปริยายนฺติ ปุน

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๖๓.

อิธาคมนาย เอกวารํ กเรยฺยาสีติ ยาจติ ฯ โพธิสตฺโต อาห เอวญฺเจ โน วิหรตํ อนฺตราโย น เหสฺสติ ตุมฺหญฺจาปิ มหาราช อมฺหํ วา รฏฺฐวฑฺฒน อปฺเปว นาม ปสฺเสม อโหรตฺตานมจฺจเยติ ฯ ตตฺถ เอวญฺเจ โนติ สเจ มหาราช เอวํ นานา หุตฺวา วิหรนฺตานํ อมฺหากํ อนฺตราโย น เหสฺสติ ตุยฺหํ วา มยฺหํ วา ชีวิตํ ปวตฺติสฺสตีติ ทีเปติ ฯ ปสฺเสมาติ อปิ นาม ปสฺเสยฺยาม ฯ เอวํ วตฺวา มหาสตฺโต รญฺโญ ธมฺมํ เทเสตฺวา อปฺปมตฺโต โหหิ มหาราชาติ วตฺวา อุยฺยานา นิกฺขมิตฺวา เอกสฺมึ สภาคฏฺฐาเน ภิกฺขาย จริตฺวา พาราณสิโต นิกฺขมฺม อนุปุพฺเพน หิมวนฺโตกาสเมว คนฺตฺวา กิญฺจิ กาลํ วสิตฺวา ปุน โอตริตฺวา เอกํ ปจฺจนฺตคามํ นิสฺสาย อรญฺเญ วิหาสิ ฯ ตสฺส ปน คตกาลโต ปฏฺฐาย เต อมจฺจา ปุน วินิจฺฉเย นิสีทิตฺวา วิโลปํ กโรนฺตา จินฺตยึสุ สเจ มหาโพธิปริพฺพาชโก ปุน อาคมิสฺสติ ชีวิตํ โน นตฺถิ กึ นุ ขฺวสฺส อนาคมนการณํ กเรยฺยามาติ ฯ อถ เนสํ เอตทโหสิ อิเม สตฺตา ปฏิพทฺธฏฺฐานํ นาม ปชหิตุํ น สกฺโกนฺติ กึ นุ ขฺวสฺส อิธ ปฏิพทฺธฏฺฐานนฺติ ฯ ตโต รญฺโญ อคฺคมเหสีติ ญตฺวา ฐานํ โข ปเนตํ วิชฺชติ ยํ โส อิมํ นิสฺสาย อาคจฺเฉยฺย ปฏิกจฺเจว นํ มาราเปสฺสามาติ ฯ เต ราชานํ เอตทโวจุํ อิเม ทิวเส เอกา กถา สุยฺยตีติ ฯ กึกถา นามาติ ฯ มหาโพธิปริพฺพาชโก

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๖๔.

จ กิร เทวี จ อญฺญมญฺญํ สาสนปฏิสาสนํ เปเสนฺตีติ ฯ กินฺติ กตฺวาติ ฯ เตน กิร เทวิยา เปสิตํ สกฺกา นุ โข อตฺตโน พเลน ราชานํ มาราเปตฺวา มม เสตจฺฉตฺตํ ทาตุนฺติ ตายปิสฺส เปสิตํ รญฺโญ มรณนฺนาม มม ภาโร มหาโพธิปริพฺพาชโก ขิปฺปํ อาคจฺฉตูติ ฯ ราชา เตสํ ปุนปฺปุนํ กเถนฺตานํ สทฺทหิตฺวา อิทานิ กึ กาตพฺพนฺติ ปุจฺฉิตฺวา เทวึ มาเรตุํ วฏฺฏตีติ วุตฺเต อนุปปริกฺขิตฺวาว เตนหิ นํ ตุมฺเหว มาเรตฺวา ขณฺฑาขณฺฑิกํ ฉินฺทิตฺวา วจฺจกูเป ขิปถาติ อาห ฯ เต ตถา กรึสุ ฯ ตสฺสา มาริตภาโว สกลนคเร ปากโฏ อโหสิ ฯ อถสฺสา จตฺตาโร ปุตฺตา อิมินา โน นิรปราธา มาตา มาริตาติ รญฺโญ ปจฺจตฺถิกา อเหสุํ ฯ ราชา มหาภยปฺปตฺโต อโหสิ ฯ มหาสตฺโต ปรมฺปราย ตํ ปวุตฺตึ สุตฺวา จินฺเตสิ ฐเปตฺวา มํ อญฺโญ เต กุมาเร สญฺญาเปตฺวา ปิตรํ ขมาเปตุํ สมตฺโถ นาม นตฺถิ รญฺโญ จ ชีวิตํ ทสฺสามิ กุมาเร ปาปโต โมเจสฺสามีติ ฯ โส ปุนทิวเส ปจฺจนฺตคามํ ปวิสิตฺวา มนุสฺเสหิ ทินฺนํ มกฺกฏมํสํ ขาทิตฺวา ตสฺส จมฺมํ ยาจิตฺวา อสฺสมปเท สุกฺขาเปตฺวา นิคฺคนฺธํ กตฺวา นิวาเสสิปิ ปารุเปสิปิ อํเสปิ ฐเปสิ ฯ กึการณา ฯ พหูปกาโร เมติ วจนตฺถาย ฯ โส ตํ จมฺมํ อาทาย อนุปุพฺเพน พาราณสึ คนฺตฺวา กุมาเร อุปสงฺกมิตฺวา ปิตุฆาฏกมฺมํ นาม ทารุณํ ตํ โว น กาตพฺพํ อชรามโร สตฺโต นาม นตฺถิ อหํ ตุมฺเห อญฺญมญฺญํ สมคฺเค กริสฺสามีติ อาคโต

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๖๕.

ตุมฺเห มยา ปหิเต สาสเน อาคจฺเฉยฺยาถาติ กุมาเร โอวทิตฺวา อนฺโตนคเร อุยฺยานํ ปวิสิตฺวา มกฺกฏจมฺมํ อตฺถริตฺวา สิลาปฏฺเฏ นิสีทิ ฯ อถ นํ อุยฺยานปาโล ทิสฺวา เวเคน คนฺตฺวา รญฺโญ อาโรเจสิ ฯ ราชา สุตฺวาว สญฺชาตโสมนสฺโส เต อมจฺเจ อาทาย ตตฺถ คนฺตฺวา มหาสตฺตํ วนฺทิตฺวา นิสีทิตฺวา ปฏิสนฺถารํ กาตุํ อารภิ ฯ มหาสตฺโต เตน สทฺธึ อสมฺโมทิตฺวา มกฺกฏจมฺมํเยว ปริมชฺชิ ฯ อถ นํ เอวมาห ภนฺเต ตุมฺเห มํ อกเถตฺวา มกฺกฏจมฺมเมว ปริมชฺชถ กึ โว อิทํ มยา พหูปการตรนฺติ ฯ อาม มหาราช พหูปกาโร เม เอส พานโร อหมสฺส ปิฏฺเฐ นิสีทิตฺวา วิจริ อยํ เม ปานียฆฏํ อาหริ วสนฏฺฐานํ สมฺมชฺชิ อภิสมาจาริกวตฺตปฏิวตฺตํ เม อกาสิ อหํ ปน อตฺตโน ทุพฺพลจิตฺตตายสฺส มํสํ ขาทิตฺวา จมฺมํ สุกฺขาเปตฺวา อตฺถริตฺวา นิสีทามิ เจว นิปชฺชามิ จ เอวํ พหูปกาโร เอส มยฺหนฺติ ฯ อิติ โส เตสํ วาเท ภินฺทนตฺถาย วานรจมฺเม จ วานเร จ วานรโวหารํ อาโรเปตฺวา ตํ ตํ ปริยายํ สนฺธาย อิมํ กถํ กเถสิ ฯ โส หิ ตสฺส นิวตฺถปุพฺพตฺตา ปิฏฺเฐ นิสีทิตฺวา วิจรินฺติ อาห ฯ ตํ อํเส กตฺวา ปานียฆฏสฺส อาหฏตฺตา ปานียฆฏํ อาหรตีติ อาห ฯ เตน จมฺเมน ภูมิยํ สมฺมชฺชปุพฺพตฺตา วสนฏฺฐานํ สมฺมชฺชีติ อาห ฯ นิปนฺนกาเล เตน จมฺเมน ปิฏฺฐิยา อกฺกนฺตกาเล ปาทานํ ผุฏฺฐปุพฺพตฺตา วตฺตปฏิวตฺตํ เม อกาสีติ อาห ฯ ฉาตกาเล ปน ตสฺส มํสํ ลภิตฺวา ขาทิตตฺตา อหํ ปน อตฺตโน ทุพฺพลจิตฺตตายสฺส มํสํ ขาทินฺติ อาห ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๖๖.

ตํ สุตฺวา เต อมจฺจา ปาณาติปาโต เตน กโตติ สญฺญาย ปสฺสถ โภ ปพฺพชิตสฺส กมฺมํ มกฺกฏํ กิร มาเรตฺวา มํสํ ขาทิตฺวา จมฺมํ คเหตฺวา วิจรตีติ ปาณึ ปหริตฺวา ปริหาสมกํสุ ฯ มหาสตฺโต เต ตถา กโรนฺเต ทิสฺวา อิเม อตฺตโน วาทเภทนตฺถาย มม จมฺมํ อาทาย อาคตภาวํ น ชานนฺติ ชานาเปสฺสามิ เนติ อเหตุกวาทึ ตาว อามนฺเตตฺวา ปุจฺฉิ อาวุโส ตฺวํ กสฺมา มํ ปริภาสสีติ ฯ มิตฺตทุพฺภิกมฺมสฺส เจว ปาณาติปาตสฺส จ กตตฺตาติ ฯ ตโต มหาสตฺโต โย ปน คติยา เจว ทิฏฺฐิยา จ เต สทฺทหิตฺวา เอวํ กเรยฺย เตน กึ ทุกฺกฏนฺติ ตสฺส วาทํ ภินฺทนฺโต อาห อุทีรณา เจ สงฺคหตฺยา ภาวายมนุวตฺตติ อกามา อกรณียํ วา กรณียํ วาปิ กุพฺพติ อกามกรณียสฺมึ กฺวิธ ปาเปน ลิมฺปติ ฯ โส เจ อตฺโถ จ ธมฺโม จ กลฺยาโณ น จ ปาปโก โภโต เจ วจนํ สจฺจํ สุหโย พานโร มยา ฯ อตฺตโน เจ หิ วาทสฺส อปราธํ วิชานิย น มํ ตฺวํ ครเหยฺยาสิ โภโต วาโท หิ ตาทิโสติ ฯ ตตฺถ อุทีรณาติ กถา ฯ สงฺคตฺยาติ สํคติยา ฉนฺนํ อภิชาตีนํ ตํ ตํ อภิชาตึ อุปคมเนน ฯ ภาวายมนุวตฺตตีติ ภาเวน อนุวตฺตติ ฯ กรณตฺเถ สมฺปทานํ ฯ อกามาติ อกาเมน อนิจฺฉาย ฯ อกรณียํ วาติ อกตฺตพฺพํ ปาปกํ วา ฯ กรณียํ วาติ กตฺตพฺพกุสลํ วา ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๖๗.

กุพฺพตีติ กโรติ ฯ กฺวิธาติ โก อิธ ฯ อิทํ วุตฺตํ โหติ ตฺวํ อเหตุวาที นตฺถิ เหตุ นตฺถิ ปจฺจโย สตฺตานํ สํกิเลสายาติ อาทิทิฏฺฐิโก อยํ โลโก สํคติยา เจว สภาเวน จ อนุวตฺตติ ปริณมติ ตตฺถ ตตฺถ สุขทุกฺขํ ปฏิสํเวเทติ อกามโก จ ปาปํ วา ปุญฺญํ วา กโรตีติ วทสิ อยํ ตว อุทีรณา สเจ ตถา เอวํ สนฺเต อกามกรณียสฺมึ อตฺตโน ธมฺมตาย ปวตฺตมาเน ปาเป โก อิธ สตฺโต ปาเปน ลิมฺปติ ฯ สเจ หิ อตฺตนา อกเตน ปาเปน ลิมฺปติ น โกจิ น ลิมฺเปยฺยาติ ฯ โส เจติ โส อเหตุกวาทสงฺขาโต ตว ภาสิตตฺโถ อตฺถตฺโถ จ อตฺถโชตโก จ ธมฺโม กลฺยาโณ เจ น ปาปโก อเหตู อปจฺจยา สตฺตา สํกิลิสฺสนฺติ สุขทุกฺขํ ปฏิสํเวทิยนฺตีติ อิทํ โภโต วจนํ สจฺจํ เจ สุหโต วานโร มยา โก เอตฺถ มม โทโสติ อตฺโถ ฯ วิชานิยาติ สมฺม สเจ หิ ตฺวํ อตฺตโน วาทสฺส อปราธํ ชาเนยฺยาสิ น มํ ครเหยฺยาสิ ฯ กึการณา ฯ โภโต วาโท หิ ตาทิโส ตสฺมา อยํ มม วาทํ กโรตีติ มํ ปสํเสยฺยาสิ อตฺตโน ปน วาทํ อชานนฺโต มํ ครหสีติ ฯ เอวํ มหาสตฺโต ตํ นิคฺคณฺหิตฺวา อปฺปฏิภาณํ อกาสิ ฯ โสปิ ราชา ปริสติ มงฺกุภูโต ปตฺตกฺขนฺโธ นิสีทิ ฯ มหาสตฺโตปิ ตสฺส วาทํ ภินฺทิตฺวา อิสฺสรกรณวาทึ อามนฺเตตฺวา ตฺวํ อาวุโส มํ กสฺมา ปริหาสสิ ยทิ อิสฺสรนิมฺมิตวาทํ สารโต ปจฺเจสีติ วตฺวา อาห

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๖๘.

อิสฺสโร สพฺพโลกสฺส สเจ กปฺเปติ ชีวิตํ สเจ อิทฺธึ พฺยสนภาวญฺจ กมฺมํ กลฺยาณปาปกํ นิทฺเทสการี ปุริโส อิสฺสโร เตน ลิมฺปติ ฯ โส เจ อตฺโถ จ ธมฺโม จ กลฺยาโณ น จ ปาปโก โภโต เจ วจนํ สจฺจํ สุหโต วานโร มยา ฯ อตฺตโน เจ หิ วาทสฺส อปราธํ วิชานิย น มํ ตฺวํ ครเหยฺยาสิ โภโต วาโท หิ ตาทิโสติ ฯ ตตฺถ กปฺเปติ ชีวิตนฺติ สเจ พฺรหฺมา วา อญฺโญ วา โกจิ อิสฺสโร ตฺวํ กสิยา ชีว ตฺวํ โครกฺเขนาติ เอวํ สพฺพโลกสฺส ชีวิตํ สํวิทหติ วิจาเรติ ฯ อิทฺธึ พฺยสนภาวญฺจาติ อิติ อิสฺสริยาทิเภทา อิทฺธิโย จ ญาติวินาสาทิกํ พฺยสนภาวญฺจ เสสญฺจ กลฺยาณปาปกํ กมฺมํ สพฺพํ ยทิ อิสฺสโรว กปฺเปติ กโรติ ฯ นิทฺเทสการีติ ยทิ ตสฺส นิทฺเทสํ อาณตฺติเมว เสโส โย โกจิ ปุริโส กโรติ เอวํ สนฺเต โย โกจิ ปาปํ กโรติ ตสฺส อิสฺสเรน กตตฺตา อิสฺสโรว เตน ปาเปน ลิมฺปติ ฯ เสสํ ปุริมนเยน เวทิตพฺพํ ฯ ยถา จ อิธ เอวํ สพฺพตฺถ ฯ อิติ อมฺพโตว มุคฺครํ คเหตฺวา อมฺพํ ปาเตนฺโต วิย อิสฺสรกรเณเนว อิสฺสรกรณวาทํ ภินฺทิตฺวา ปุพฺเพกตวาทึ อามนฺเตตฺวา ตฺวํ อาวุโส มํ กึ ปริหาสสิ ยทิ ปุพฺเพกตวาทํ สจฺจํ มญฺญสีติ วตฺวา อาห

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๖๙.

สเจ ปุพฺเพกตเหตุ สุขทุกฺขํ นิคจฺฉติ โปราณกํ กตํ ปาปํ ตเมโส มุญฺจเต อิณํ โปราณกอิณโมกฺโข กฺวิธ ปาเปน ลิมฺปติ ฯ โส เจ อตฺโถ จ ธมฺโม จ กลฺยาโณ น จ ปาปโก โภโต เจ วจนํ สจฺจํ สุหโต วานโร มยา ฯ อตฺตโน เจ หิ วาทสฺส อปราธํ วิชานิย น มํ ตฺวํ ครเหยฺยาสิ โภโต วาโท หิ ตาทิโสติ ฯ ตตฺถ ปุพฺเพกตเหตูติ ปุพฺเพกตเหตุ ปุริมภเว กตกมฺมกรเณเนว ฯ ตเมโส มุญฺจเต อิณนฺติ โย วธพนฺธาทีหิ ทุกฺขํ ปาปุณาติ ยทิ โส ยํ เตน โปราณกํ กตํ ปาปํ ตํ อิทานิ อิณํ มุญฺจติ เอวํ สนฺเต มมาปิ เอส โปราณกอิณโต โมกฺโข อเนน หิ มกฺกเฏน ปุพฺเพ ปริพฺพาชเกน หุตฺวา อหํ มกฺกโฏ สมาโน มาเรตฺวา ขาทิโต ภวิสฺสามิ สฺวายํ อิธ มกฺกฏตฺตํ ปตฺโต มยา ปริพฺพาชกตฺตมฺปตฺเตน มาเรตฺวา ขาทิโต ภวิสฺสติ โก อิธ ปาเปน ลิมฺปตีติ ฯ อิติ โส ตสฺสาปิ วาทํ ภินฺทิตฺวา อุจฺเฉทวาทึ อภิมุขํ กตฺวา ตฺวํ อาวุโส นตฺถิ ทินฺนนฺติ อาทีนิ วตฺวา อิเธว สตฺตา อุจฺฉิชฺชนฺติ ปรโลกคตา นาม นตฺถีติ มญฺญมาโน กสฺมา มํ ปริหาสสีติ สนฺตชฺเชตฺวา อาห จตุนฺนํเยวุปาทาย รูปํ สมฺโภติ ปาณินํ ยโต จ รูปํ สมฺโภติ ตตฺเถว อนุปคจฺฉติ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๗๐.

อิเธว ชีวติ ชีโว เปจฺจ เปจฺจ วินสฺสติ อุจฺฉิชฺชติ อยํ โลโก เย พาลา เย จ ปณฺฑิตา อุจฺฉิชฺชมาเน โลกสฺมึ กฺวิธ ปาเปน ลิมฺปติ ฯ โส เจ อตฺโถ จ ธมฺโม จ กลฺยาโณ น จ ปาปโก โภโต เจ วจนํ สจฺจํ สุหโต พานโร มยา ฯ อตฺตโน เจ หิ วาทสฺส อปราธํ วิชานิย น มํ ตฺวํ ครเหยฺยาสิ โภโต วาโท หิ ตาทิโสติ ฯ ตตฺถ จตุนฺนนฺติ ปฐวีอาทีนํ ภูตานํ ฯ รูปนฺติ รูปกฺขนฺโธ ฯ ตตฺเถวาติ ยโต ตํ รูปํ สมฺโภติ นิรุชฺฌนกาเลปิ ตตฺเถว นิคจฺฉติ ฯ อิมินา ตสฺส จตุมหาภูติโก อยํ ปุริโส ยทา กาลํ กโรติ ปฐวี ปฐวีกายํ อนุเปติ อนุปคจฺฉติ อาโป เตโช วาโย วาโยกายํ อนุเปติ อนุปคจฺฉติ อากาสํ อินฺทฺริยานิ สงฺกมนฺตึ อาสนฺทิปญฺจมา ปุริสา มตํ อาทาย คจฺฉนฺติ ยาว อาหฬนปทานิ ปญฺญายนฺติ กาโปตกานิ อฏฺฐีนิ ภวนฺติ ภสฺมนฺตาหุติโย ทตฺตุปญฺญตฺตํ ยทิทํ ทานํ เตสํ ตุจฺฉา มุสาภิลาปา เย เกจิ อตฺถิกวาทํ วทนฺติ พาลา จ ปณฺฑิตา จ กายสฺส เภทา อุจฺฉิชฺชนฺติ วินสฺสนฺติ น โหนฺติ ปรมฺมรณาติ อิมํ ทิฏฺฐึ ปติฏฺฐาเปสิ ฯ อิเธวาติ อิมสฺมึเยว โลเก ชีโว ชีวติ ฯ เปจฺจ เปจฺจ วินสฺสตีติ ปรโลเก นิพฺพตฺตสตฺโต คติวเสน อิธ อนาคนฺตฺวา ตตฺเถว ปรโลเก วินสฺสติ อุจฺฉิชฺชติ เอวํ อุจฺฉิชฺชมาเน โลกสฺมึ โก อิธ ปาเปน ลิมฺปติ ฯ อิติ โส ตสฺสาปิ วาทํ ภินฺทิตฺวา ขตฺตวิชฺชวาทึ อามนฺเตตฺวา

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๗๑.

ตฺวํ อาวุโส มาตาปิตโรปิ มาเรตฺวา อตฺตโน อตฺโถ กาตพฺโพติ อิมํ ลทฺธึ อุกฺขิปิตฺวา วิจรนฺโต กสฺมา มํ ปริหาสสีติ วตฺวา อาห อาหุ กตฺตวิธา โลเก พาลา ปณฺฑิตมานิโน มาตรํ ปิตรํ หญฺเญ อโถ เชฏฺฐํปิ ภาตรํ หเนยฺย ปุตฺตทาเร จ อตฺโถ เจ ตาทิโส สิยาติ ฯ ตตฺถ กตฺตวิธาติ ขตฺตวิชฺชา ฯ อยเมว วา ปาโฐ ฯ ขตฺตวิชฺชาจริยานํ เอตํ นามํ ฯ พาลา ปณฺฑิตมานิโนติ พาลา สมานาปิ ปณฺฑิตา มยํ อตฺตโน ปณฺฑิตภาวํ ปกาเสสฺสามาติ มญฺญมานา ปณฺฑิตมานิโน หุตฺวา เอวมาหุ ฯ อตฺโถ เจติ สเจ อตฺตโน ตถารูโป โกจิ อตฺโถ สิยา น กิญฺจิ ปริวชฺเชยฺย สพฺพํ หเนยฺย วาติ วทนฺติ ตฺวํปิ เนสํ อญฺญตโรติ ฯ เอวํ ตสฺส ลทฺธึ ปติฏฺฐเปตฺวา อตฺตโน ลทฺธึ ปกาเสนฺโต อาห ยสฺส รุกฺขสฺส ฉายาย นิสีเทยฺย สเยยฺย วา น ตสฺส สาขํ ภญฺเชยฺย มิตฺตทุพฺโภ หิ ปาปโก ฯ อถ อตฺเถ สมุปฺปนฺเน สมูลมปิ อพฺพเห อตฺโถ เม สมฺพเลนาปิ สุหโต วานโร มยา ฯ สเจ อตฺโถ จ ธมฺโม จ กลฺยาโณ น จ ปาปโก โภโต เจ วจนํ สจฺจํ สุหโต วานโร มยา ฯ อตฺตโน เจ หิ วาทสฺส อปราธํ วิชานิย น มํ ตฺวํ ครเหยฺยาสิ โภโต วาโท หิ ตาทิโสติ ฯ ตตฺถ อมฺโภ ขตฺตวิชฺช อมฺหากํ ปน อาจริยา เอวํ วณฺณยนฺติ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๗๒.

อตฺตนา ปริภุตฺตจฺฉายสฺส รุกฺขสฺสาปิ สาขํ วา ปณฺณํ วา น ภญฺเชยฺย ฯ กึการณา ฯ มิตฺตทุพฺโภ หิ ปาปโก ตฺวํ ปน เอวํ วเทสิ อถ อตฺเถ สมุปฺปนฺเน สมูลมปิ อพฺพเหติ ฯ มมญฺจ ปาเถยฺเยน อตฺโถ อโหสิ ตสฺมา สเจเปส มยา หโต ตถาปิ อตฺโถ เม สมฺพเลนาปิ สุหโต วานโร มยาติ ฯ เอวํ โส ตสฺสาปิ วาทํ ภินฺทิตฺวา ปญฺจสุปิ เตสุ อปฺปฏิภาเณสุ นิสินฺเนสุ ราชานํ อามนฺเตตฺวา มหาราช ตฺวํ อิเม ปญฺจรฏฺฐวิโลปเก มหาโจเร คเหตฺวา วิจรสิ อโห พาโล เอวรูปานํ หิ สํสคฺเคน ปุริโส ทิฏฺฐธมฺมิกมฺปิ สมฺปรายิกมฺปิ มหาทุกฺขํ ปาปุเณยฺยาติ วตฺวา รญฺโญ ธมฺมํ เทเสนฺโต อาห อเหตุวาโท ปุริโส โย จ อิสฺสรกุตฺติโก ปุพฺเพกตี จ อุจฺเฉที โย จ กตฺตวิโธ นโร ฯ เอเต อสปฺปุริสา โลเก พาลา ปณฺฑิตมานิโน กเรยฺย ตาทิโส ปาปํ อโถ อญฺญมฺปิ การเย อสปฺปุริสสํสคฺโค ทุกฺกโฏ กฏุกุทฺรโยติ ฯ ตตฺถ ตาทิโสติ มหาราช ยาทิสา เอเต ปญฺจ ทิฏฺฐิคติกา ตาทิโส ปุริโส สยํปิ ปาปํ กเรยฺย ยฺวาสฺส วจนํ สุณาติ ตํ อญฺญํปิ การเย ฯ ทุกฺกโฏติ เอวรูเปหิ อสปฺปุริเสหิ สทฺธึ สํสคฺโค ปรโลเกปิ อิธโลเกปิ ทุกฺกโฏ กฏุกุทฺรโย จ โหติ ฯ อิมสฺส ปนตฺถสฺส ปกาสนตฺถํ ยานิ กานิจิ ภิกฺขเว ภยานิ อุปฺปชฺชนฺติ สพฺพานิ ตานิ พาลโตติ สุตฺตํ อาหริตพฺพํ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๗๓.

โคธชาตกสญฺชีวชาตกอกิตฺติชาตกาทีนิ วายมตฺโถ ทีเปตพฺโพ ฯ อิทานิ โอปมฺมทสฺสนวเสน ธมฺมเทสนํ วฑฺเฒนฺโต อาห อุรพฺภรูเปน พกาสุ ปุพฺเพ อสํกิโต อชยูถํ อุเปติ หนฺตฺวา อุรณึ อชิยํ อชญฺจ หนฺตฺวา สยิตฺวา เยน กามํ ปเลติ ฯ ตถาวิเธเก สมณพฺราหฺมณาเส ฉทนํ กตฺวา วญฺจยนฺติ มนุสฺเส อนาสกา ถณฺฑิลเสยฺยกา จ รโชชลฺลํ อุกฺกุฏิกปฺปธานํ ปริยายภตฺตญฺจ อปานกตฺตา ปาปาจารา อรหนฺโต วทานา ฯ เอเต อสปฺปุริสา โลเก พาลา ปณฺฑิตมานิโน กเรยฺย ตาทิโส ปาปํ อโถ อญฺญํปิ การเย อสปฺปุริสสํสคฺโค ทุกฺกโฏ กฏุกุทฺรโย ฯ ยมาหุ นตฺถิ วิริยนฺติ เหตุญฺจ อปวทนฺติ เย ปรการํ อตฺตการญฺจ เย ตุจฺฉํ สมวณฺณยุํ ฯ เอเต อสปฺปุริสา โลเก พาลา ปณฺฑิตมานิโน กเรยฺย ตาทิโส ปาปํ อโถ อญฺญํปิ การเย อสปฺปุริสสํสคฺโค ทุกฺกโฏ กฏุกุทฺรโย ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๗๔.

สเจ หิ วิริยํ นาสฺส กมฺมํ กลฺยาณปาปกํ น ภเร วฑฺฒกึ ราชา นปิ ยนฺตานิ การเย ฯ ยสฺมา จ วิริยํ อตฺถิ กมฺมํ กลฺยาณปาปกํ ตสฺมา ยนฺตานิ กาเรติ ราชา ภรติ วฑฺฒกึ ฯ ยทิ วสฺสสตํ เทโว น วสฺเส น หิมํ ปเต อุจฺฉิชฺเชยฺย อยํ โลโก วินสฺเสยฺย อยํ ปชา ฯ ยสฺมา จ วสฺสตี เทโว หิมญฺจาปิ ผุสียติ ตสฺมา สสฺสานิ ปจฺจนฺติ รฏฺฐญฺจ ปาลยเต จิรํ ฯ ควญฺเจ ตรมานานํ ชิมฺหํ คจฺฉติ ปุงฺคโว สพฺพา ตา ชิมฺหํ คจฺฉนฺติ เนตฺเต ชิมฺหํ คเต สติ ฯ เอวเมว มนุสฺเสสุ โย โหติ เสฏฺฐสมฺมโต โส เจ อธมฺมํ จรติ ปเคว อิตรา ปชา สพฺพํ รฏฺฐํ ทุกฺขํ เสติ ราชา เจ โหติ อธมฺมิโก ฯ ควญฺเจ ตรมานานํ อุชุํ คจฺฉติ ปุงฺคโว สพฺพา ตา อุชุํ คจฺฉนฺติ เนตฺเต อุชุํ คเต สติ ฯ เอวเมว มนุสฺเสสุ โย โหติ เสฏฺฐสมฺมโต โส เจว ธมฺมํ จรติ ปเคว อิตรา ปชา สพฺพํ รฏฺฐํ สุขํ เสติ ราชา เจ โหติ ธมฺมิโก ฯ มหารุกฺขสฺส ผลิโน อามํ ฉินฺทติ โย ผลํ รสญฺจสฺส น ชานาติ พีชญฺจสฺส วินสฺสติ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๗๕.

มหารุกฺขูปมํ รฏฺฐํ อธมฺเมน โย ปสาสติ รสญฺจสฺส น ชานาติ รฏฺฐญฺจสฺส วินสฺสติ ฯ มหารุกฺขสฺส ผลิโน ปกฺกํ ฉินฺทติ โย ผลํ รสญฺจสฺส วิชานาติ พีชญฺจสฺส น นสฺสติ ฯ มหารุกฺขูปมํ รฏฺฐํ ธมฺเมน โย ปสาสติ รสญฺจสฺส วิชานาติ รฏฺฐญฺจสฺส น นสฺสติ ฯ โย จ ราชา ชนปทํ อธมฺเมน ปสาสติ สพฺโพสธีภิ โส ราชา วิรุทฺโธ โหติ ขตฺติโย ฯ ตเถว เนคเม หึสํ เย ยุตฺตา กยวิกฺกเย โอชทานพลีกาเร ส โกเสน วิรุชฺฌติ ฯ ปหารวรเขตฺตญฺญู สงฺคาเม กตนิสฺสเม อุสฺสิเต หึสยํ ราชา ส พเลน วิรุชฺฌติ ฯ ตเถว อิสโย หึสํ สํยเม พฺรหฺมจาริโน อธมฺมจารี ขตฺติโย โส สคฺเคน วิรุชฺฌติ ฯ โย จ ราชา อธมฺมฏฺโฐ ภริยํ หนฺติ อทูสกํ ลุทฺทํ ปสวเต ปาปํ ปุตฺเตหิ จ วิรุชฺฌติ ฯ ธมฺมํ จเร ชานปเท นิคเมสุ พเลสุ จ อิสโย จ น หึเสยฺย ปุตฺตทาเร สมญฺจเร ฯ ส ตาทิโส ภูมิปติ รฏฺฐปาโล อโกธโน สามนฺเต สํปกมฺเปติ อินฺโทว อสุราธิโปติ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๗๖.

ตตฺถ พกาสุ ปุพฺเพติ พโก ปุพฺเพ ฯ อสูติ นิปาตมตฺตํ ฯ อิทํ วุตฺตํ โหติ มหาราช ปุพฺเพ เอโก อุรพฺภรูโป พโก อโหสิ ตสฺส นงฺคุฏฺฐํ มหาทีฆํ ตํ ปน โส อนฺตรสตฺถิมฺหิ ปกฺขิปิตฺวา อุรพฺภรูเปน อสํกิโต อชยูถํ อุเปติ ตตฺถ อุรณิกญฺจ อชิกญฺจ อชญฺจ หนฺตฺวา เยน กามํ ปเลติ ฯ ตถาวิเธเกติ ตถาวิธา เอเก สมณพฺราหฺมณา ปพฺพชฺชาลิงฺเคน ฉทนํ กตฺวา อตฺตานํ ฉาเทตฺวา มธุรวจนาทีหิ หิตกามา วิย หุตฺวา โลกํ วญฺเจนฺติ ฯ อนาสกาติ อาทิ เตสํ ฉทนสฺส ทสฺสนตฺถํ วุตฺตํ ฯ เอกจฺเจ หิ มยํ อนาสกา น กิญฺจิ อาหาเรมาติ มนุสฺเส วญฺเจนฺติ ฯ อปเร มยํ ถณฺฑิลเสยฺยกาติ ฯ อญฺเญสํ ปน รโชชลฺลํ ฉทนํ ฯ อญฺเญสํ อุกฺกุฏิกปฺปธานํ ฯ เต คจฺฉนฺตาปิ อุปฺปติตฺวา อุกฺกุฏิกาว คจฺฉนฺติ ฯ อญฺเญสํ สตฺตาหทสาหาทิวาร- โภชนสงฺขาตํ ปริยายภตฺตฉทนํ ฯ อปเร อปานกตฺตา โหนฺติ มยํ ปานียํ น ปิวามาติ วทนฺติ ฯ อรหนฺโต วทานาติ ปาปาจารา หุตฺวา มยํ อรหนฺโตติ วทนฺตา วิจรนฺติ ฯ เอเตติ มหาราช อิเม วา ปญฺจ ชนา โหนฺติ อญฺเญ วา ยาวนฺโต ทิฏฺฐิคติกา นาม สพฺเพปิ เอเต อสปฺปุริสา ฯ ยมาหูติ เย อาหุ เย วทนฺติ ฯ สเจ หิ วิริยํ นาสฺสาติ มหาราช สเจ ญาณสมฺปยุตฺตกํ กายิกเจตสิกวิริยํ น ภเวยฺย ฯ กมฺมนฺติ กลฺยาณปาปกํ กมฺมํปิ ยทิ น ภเวยฺย ฯ น กเรติ เอวํ สนฺเต วฑฺฒกึ วา อญฺเญ วา การเก ราชา น โปเสยฺย ฯ นปิ ยนฺตานีติ นปิ สตฺตภูมิปาสาทาทีนิ ยนฺตานิ กเรยฺย ฯ กึการณา ฯ วิริยสฺส เจว กมฺมสฺส จ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๗๗.

อภาวา ฯ อุจฺฉิชฺเชยฺยาติ มหาราช ยทิ เอตฺตกํ กาลํ เนว เทโว วสฺเสยฺย น หิมํ ปเตยฺย อถ กปฺปุฏฺฐานกาโล วิย อยํ โลโก อุจฺฉิชฺเชยฺย อุจฺเฉทวาทินา กถิตนิยาเมน ปน อุจฺเฉโท นาม นตฺถิ ฯ ปาลยเตติ ปาลยติ ฯ ควญฺเจ ตรมานานนฺติ จตสฺโส คาถา รญฺญา ธมฺมเทสนตฺถเมว วุตฺตา ฯ ตถา มหารุกฺขสฺสาติ อาทิกา ฯ ตตฺถ มหารุกฺขสฺสาติ มธุรอมฺพรุกฺขสฺส ฯ อธมฺเมนาติ อคติคมเนน ฯ รสญฺจสฺส น ชานาตีติ อธมฺมิโก ราชา รฏฺฐสฺส รสํ โอชํ น ชานาติ อายสมฺปตฺตึ น ลภติ ฯ วินสฺสตีติ สุญฺญํ โหติ ฯ มนุสฺสา คามนิคเม ฉฑฺเฑตฺวา ปจฺจนฺตํ ปพฺพตวิสมํ ภชนฺติ ฯ สพฺพานิ อายมุขานิ ปจฺฉิชฺชนฺติ ฯ สพฺโพสธีภีติ สพฺเพหิ มูลตจปณฺณปุปฺผผลาทีหิ เจว สปฺปินวนีตาทีหิ จ โอสเธหิ วิรุชฺฌติ น ตานิ สมฺปชฺชนฺติ ฯ อธมฺมิกรญฺโญ หิ ปฐวี นิโรชา โหติ ฯ ตสฺสา นิโรชตาย โอสธานํ โอชํ น โหติ ตานิ โรคํ วูปสเมตุํ น สกฺโกนฺติ ฯ อิติ โส เตหิ วิรุทฺโธ นาม โหติ ฯ เนคเมติ นิคมวาสี กุฏุมฺพิเก หึสนฺโต ปีเฬนฺโต ฯ เย ยุตฺตาติ เย กยวิกฺกเย ยุตฺตา อายานํ มุขา ถลชลปถวาณิชา เต จ หึสนฺโต ฯ โอชทานพลีกาเรติ ตโต ตโต ชนปทโต ภณฺฑหารณสุงฺกทานวเสน โอชทานญฺเจว ฉภาคทสภาคาทิเภทํ พลิญฺจ กโรนฺเต ฯ ส โกเสนาติ โส เอเต หึสนฺโต อธมฺมิกราชา ธนธญฺเญ ปริหายนฺโต โกเสน วิรุชฺฌติ นาม ฯ ปหารวรเขตฺตญฺญูติ อิมสฺมึ ฐาเน วิชฺฌิตุํ วฏฺฏตีติ เอวํ ปหารวรานํ เขตฺตํ ชานเน ธนุคฺคเห ฯ สงฺคาเม กตนิสฺสเมติ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๗๘.

ยุทฺเธสุ กตกมฺเม มหาโยเธ ฯ อุสฺสิเตติ อุคฺคเต ปญฺญาเต มหามตฺเต ฯ หึสยนฺติ เอวรูเป สยํ วา หึสนฺโต ปเรหิ วา หึสาเปนฺโต ฯ พเลนาติ พลกาเยน ฯ ตถาวิธํ หิ ราชานํ อยํ พหูปกาเร อตฺตโน รชฺชทายเกปิ หึสติ กิมงฺคํ ปน อมฺเหติ อวเสสาปิสฺส โยธา วิชหนฺติเยว ฯ อิติ โส พเลน วิรุทฺโธ นาม โหติ ฯ ตเถว อิสโย หึสนฺติ ยถา จ เนคมาทโย ตเถว เอสิตคุเณ ปพฺพชิเต อกฺโกสนปหรณาทีหิ หึสนฺโต อธมฺมจารี ราชา กายสฺส เภทา อปายเมว อุเปติ สคฺเค นิพฺพตฺติตุํ น สกฺโกตีติ สคฺเคน วิรุทฺโธ นาม โหติ ฯ ภริยํ หนฺติ อทูสกนฺติ อตฺตโน พาหุจฺฉายาย วฑฺฒิตํ ปุตฺตธีตาหิ สํวฑฺฒํ สีลวตึ ภริยํ มิตฺตปฏิรูปกานํ โจรานํ วจนํ คเหตฺวา มาเรติ ฯ ลุทฺทํ ปสวเต ปาปนฺติ โส อตฺตโน นิรยูปปตฺตึ ปสวติ นิปฺผาเทติ ฯ ปุตฺเตหิ จาติ อิมสฺมึเยว อตฺตภาเว อตฺตโน ปุตฺเตหิ สทฺธึ วิรุชฺฌตีติ ฯ เอวมสฺส โส เตสํ ปญฺจนฺนํ ชนานํ กถํ คเหตฺวา เทวิยา มาริตภาวญฺจ ปุตฺตานํ วิรุทฺธภาวญฺจ สนฺธิมุเข โจรํ จูฬาย คณฺหนฺโต วิย กเถสิ ฯ มหาสตฺตสฺส หิ เตสํ อมจฺจานํ นิคฺคณฺหนญฺจ ธมฺมเทสนญฺจ เทวิยา เตหิ มาริตภาวสฺส อาวิกรณตฺถญฺจ ตตฺถ อนุปุพฺเพน กถํ อาหริตฺวา โอกาสํ กตฺวา เอตมตฺถํ กเถสิ ฯ ราชา ตสฺส วจนํ สุตฺวา อตฺตโน อปราธํ ชานิ ฯ อถ นํ มหาสตฺโต อิโต ปฏฺฐาย มหาราช เอวรูปานํ ปาปานํ กถํ คเหตฺวา มา ปุน เอวมกาสีติ วตฺวา โอวทนฺโต ธมฺมญฺจเรติ อาทิมาห ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๗๙.

ตตฺถ ธมฺมญฺจเรติ มหาราช ราชา นาม ชนปทํ อธมฺมิเกน พลินา อปีเฬนฺโต ชนปเท ธมฺมํ จเรยฺย สามิเก อสฺสามิเก อกโรนฺโต เนคเมสุ ธมฺมํ จเรยฺย อฏฺฐาเน อกิลมนฺโต พเลสุ ธมฺมํ จเรยฺย วธพนฺธอกฺโกสปริภาเส ปริหรนฺโต ปจฺจเย จ เนสํ เทนฺโต อิสโย น วิหึเสยฺย ธีตโร ยุตฺตฏฺฐาเน ปติฏฺฐเปนฺโต ปุตฺเต สิปฺปานิ สิกฺขาเปตฺวา สมฺมาปริหรนฺโต ภริยํ อิสฺสริยโวสฺสคฺค- อลงฺการสมฺมานนาทีหิ อนุคฺคณฺหนฺโต ปุตฺตทาเร สมญฺจเรยฺยาติ ฯ ส ตาทิโสติ โส ตาทิโส ราชา ปเวณึ อภินฺทิตฺวา ธมฺเมน รชฺชํ กาเรนฺโต ราชาณาย ราชเตเชน สามนฺเต สํปกมฺเปติ ตาเปติ จาเลติ ฯ อินฺโทวาติ อิทํ อุปมตฺถํ วุตฺตํ ฯ ยถา อสุเร เชตฺวา อภิภวิตฺวา ฐิตกาลโต ปฏฺฐาย อสุราธิโปติ สงฺขํ คโต อินฺโท วา อตฺตโน สปตฺตภูเต อสุเร กมฺเปสิ ตถา กมฺเปตีติ ฯ เอวํ มหาสตฺโต รญฺโญ ธมฺมํ เทเสตฺวา จตฺตาโรปิ กุมาเร ปกฺโกสาเปตฺวา โอวทิตฺวา รญฺโญ กตกมฺมํ ปกาเสตฺวา ราชานํ ขมาเปตฺวา มหาราช อิโต ปฏฺฐาย อตุเลตฺวา ปริเภทกานํ กถํ คเหตฺวา มา เอวรูปํ สาหสิกกมฺมํ อกาสิ ตุมฺเหปิ กุมารา รญฺโญ มา ทุพฺภิตฺถาติ สพฺเพสํ โอวาทํ อทาสิ ฯ อถ นํ ราชา อาห อหํ ภนฺเต ปุตฺเตสุ จ เทวิยา จ อปรชฺฌนฺโต อิเม นิสฺสาย เอเตสํ กถํ คเหตฺวา เอตํ ปาปกมฺมํ อกาสึ อิเม ปญฺจปิ มาเรมีติ ฯ น ลพฺภา มหาราช เอวํ กาตุนฺติ ฯ เตนหิ เตสํ หตฺถปาเท ฉินฺทาเปมีติ ฯ อิทํปิ น สกฺกา กาตุนฺติ ฯ ราชา

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๘๐.

สาธุ ภนฺเตติ สมฺปฏิจฺฉิตฺวา เต สพฺพสํหรเณ กตฺวา ปญฺจจูฬา- กรณคทฺทูลพนฺธนโคมยสิญฺจเนหิ อวมาเนตฺวา รฏฺฐา ปพฺพาเชสิ ฯ โพธิสตฺโตปิ ตตฺถ กติปาหํ วสิตฺวา อปฺปมตฺโต โหหีติ ราชานํ โอวทิตฺวา หิมวนฺตเมว คนฺตฺวา ฌานาภิญฺญา นิพฺพตฺเตตฺวา ยาวชีวํ พฺรหฺมวิหาเร ภาเวตฺวา พฺรหฺมโลกูปโค อโหสิ ฯ สตฺถา อิมํ ธมฺมเทสนํ อาหริตฺวา น ภิกฺขเว อิทาเนว ปุพฺเพปิ ตถาคโต ปญฺญวาเยว ปรปฺปวาทมทฺทโนเยวาติ วตฺวา ชาตกํ สโมธาเนสิ ตทา ปญฺจ ทิฏฺฐิคติกา ปูรณกสฺสป มกฺขลิโคสาลปกุธกจฺจานอชิตเกสกมฺพลนิคนฺถนาฏปุตฺตา อเหสุํ ปิงฺคลสุนโข อานนฺโท มหาโพธิปริพฺพาชโก ปน อหเมวาติ ฯ มหาโพธิชาตกํ นิฏฺฐิตํ ฯ ตติยํ ฯ อิติ ปญฺญาสนิปาตวณฺณนา นิฏฺฐิตา ฯ --------------

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๔๒ หน้า ๕๓-๘๐. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=42&A=1064&modeTY=2&pagebreak=1              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=42&A=1064&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=28&i=52              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=28&A=321              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=28&A=453              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=28&A=453              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๘ http://84000.org/tipitaka/read/?index_28

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]