ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๔๑ ภาษาบาลีอักษรไทย ชา.อ.๗ วีสติ-จตฺตาฬีส

                     ตึสตินิปาตวณฺณนา
                       --------
                       กึฉนฺทชาตกํ
      กึฉนฺโท กิมธิปฺปาโยติ อิทํ สตฺถา เชตวเน วิหรนฺโต
อุโปสถกมฺมํ อารพฺภ กเถสิ ฯ
      เอกทิวสํ หิ สตฺถา พหู อุปาสเก จ อุปาสิกาโย จ อุโปสถิเก
ธมฺมสฺสวนตฺถาย อาคนฺตฺวา ธมฺมสภายํ นิสินฺเน อุโปสถิกตฺถ
อุปาสกาติ ปุจฺฉิตฺวา อาม ภนฺเตติ วุตฺเต สาธุ โว กตํ
อุโปสถํ กโรนฺเตหิ โปราณกา อุปฑฺฒุโปสถกมฺมสฺส นิสฺสนฺเทน
มหนฺตํ ยสํ ปฏิลภึสูติ วตฺวา เตหิ ยาจิโต อตีตํ อาหริ ฯ
      อตีเต พาราณสิยํ พฺรหฺมทตฺโต ธมฺเมน รชฺชํ กาเรนฺโต
สทฺโธ ปสนฺโน อโหสิ ทานสีลอุโปสถกมฺเมสุ อปฺปมตฺโต ฯ โส
เสเสปิ อมจฺจาทโย ทานาทีสุ สมาทเปสิ ฯ ปุโรหิโต ปนสฺส
ปรปิฏฺฐิมํสิโก ลญฺจขาทโก กูฏวินิจฺฉยิโก อโหสิ ฯ ราชา
อุโปสถทิวเส อมจฺจาทโย ปกฺโกสาเปตฺวา อุโปสถิกา โหถาติ อาห ฯ
ปุโรหิโต อุโปสถํ น สมาทยิ ฯ อถ นํ ทิวา ลญฺจํ คเหตฺวา
กูฏฏฺฏํ กตฺวา อุปฏฺฐานํ อาคตํ ราชา ตุมฺเห อุโปสถิกาติ
อมจฺเจ ปุจฺฉนฺโต ตฺวํ อาจริย อุโปสถิโกติ ปุจฺฉิ ฯ โส อามาติ
มุสาวาทํ กตฺวา ปาสาทา โอตริ ฯ อถ นํ เอโก อมจฺโจ นนุ
ตุมฺเห น อุโปสถิกาติ โจเทสิ ฯ โส อาห อหํ เวลายเมว
ภุญฺชึ เคหํ ปน คนฺตฺวา มุขํ วิกฺขาเลตฺวา อุโปสถํ อธิฏฺฐาย
สายํ น ภุญฺชิสฺสามิ รตฺตึ สีลํ รกฺขิสฺสามิ เอวํ เม
อุปฑฺฒุโปสถกมฺมํ ภวิสฺสตีติ ฯ สาธุ อาจริยาติ ฯ โส เคหํ คนฺตฺวา
ตถา อกาสิ ฯ ปุเนกทิวสํ ตสฺมึ วินิจฺฉเย นิสินฺเน อญฺญตรา
สีลวตี อิตฺถี อฏฺฏํ กโรนฺตี ฆรํ คนฺตุํ อลภมานา อุโปสถกมฺมํ
นาติกฺกมิสฺสามีติ อุปกฏฺเฐ กาเล มุขํ วิกฺขาเลตุํ อารภิ ฯ ตสฺมึ
ขเณ พฺราหฺมณสฺส สุปกฺกานํ อมฺพผลานํ อมฺพปิณฺฑี อาหริยิตฺถ ฯ
โส ตสฺสา อุโปสถิกภาวํ ญตฺวา อิมานิ ขาทิตฺวา อุโปสถิกา
โหหีติ อทาสิ ฯ สา ตถา อกาสิ ฯ เอตฺตกํ พฺราหฺมณสฺส กมฺมํ ฯ
      โส อปรภาเค กาลํ กตฺวา หิมวนฺตปฺปเทเส โกสิกิคงฺคาตีเร
ติโยชนิเก อมฺพวเน รมณีเย ภูมิภาเค โสภคฺคปฺปตฺเต กนกวิมาเน
อลงฺกตสิริสยเน สุตฺตปฺปพุทฺโธ วิย นิพฺพตฺติ อลงฺกตปฏิยตฺโต
อุตฺตมรูปธโร โสฬสสหสฺสเทวกญฺญาปริวาโร ฯ โส รตฺติญฺเญว
ตํ สิริสมฺปตฺตึ อนุโภติ ฯ วิมานกเปตภาเวน หิสฺส กมฺมสริกฺขโก
วิปาโก อโหสิ ฯ ตสฺมา อรุเณ อุคฺคจฺฉนฺเต อมฺพวนํ ปวิสติ ฯ
ปวิฏฺฐกฺขเณเยวสฺส ทิพฺพตฺตภาโว อนฺตรธายิ อสีติหตฺถตาลกฺขนฺธปฺปมาโณ
อตฺตภาโว นิพฺพตฺติ สกลสรีรํ ฌายติ สุปุปฺผิตกึสุโก
วิย อโหสิ ฯ ทฺวีสุ หตฺเถสุ เอเกกาว องฺคุลี ตตฺถ
มหากุทฺทาลปฺปมาณา นขา โหนฺติ ฯ เตหิ นเขหิ อตฺตโนว ปิฏฺฐิมํสํ
ผาเลตฺวา อุทฺธริตฺวา อุทฺธริตฺวา ขาทนฺโต เวทนาปฺปตฺโต มหาวิรวํ
วิรวนฺโต ทุกฺขํ อนุโภติ ฯ สุริเย อตฺถงฺคเต ตํ สรีรํ อนฺตรธายิ
ทิพฺพสรีรํ นิพฺพตฺติ ฯ อลงฺกตปฏิยตฺตา ทิพฺพนาฏกิตฺถิโย
นานาตุริยานิ คเหตฺวา ปริวาเรนฺติ ฯ โส มหาสมฺปตฺตึ อนุภวนฺโต
รมณีเย อมฺพวเน ทิพฺพปาสาทํ อภิรุหติ ฯ อิติ โส อุโปสถิกาย
อิตฺถิยา อมฺพผลทานสฺส นิสฺสนฺเทน ติโยชนิกํ อมฺพวนํ ปฏิลภติ
ลญฺจํ คเหตฺวา กูฏฏฺฏกรณสฺส นิสฺสนฺเทน ปน ปิฏฺฐิมํสํ
อุปฺปาเฏตฺวา ขาทิ อุปฑฺฒุโปสถสฺส นิสฺสนเทน ยสํ อนุโภติ
โสฬสสหสฺสนาฏกิตฺถีหิ ปริวุโต ปริจาเรสิ ฯ ตสฺมึ กาเล พาราณสิราชา
กาเมสุ อาทีนวํ ทิสฺวา อิสิปพฺพชฺชํ ปพฺพชิตฺวา อโธคงฺคาย รมณีเย
ภูมิปฺปเทเส ปณฺณสาลํ กาเรตฺวา อุญฺฉาจริยาย ยาเปนฺโต วิหาสิ ฯ
อเถกทิวสํ ตมฺหา อมฺพวนา มหาฆฏปฺปมาณํ อมฺพปกฺกํ คงฺคาย
ปติตฺวา โสเตน วุยฺหมานํ ตสฺส ตาปสสฺส ปริโภคติตฺถาภิมุขํ
อาคมิ ฯ โส มุขํ โธวนฺโต ตํ มชฺเฌ นทิยา อาคจฺฉนฺตํ ทิสฺวา
อุทกํ ตรนฺโต คนฺตฺวา อาทาย อสฺสมปทํ อาหริตฺวา อคฺยาคาเร
ฐเปตฺวา สตฺถเกน ผาเลตฺวา ยาปนมตฺตํ ขาทิตฺวา เสสํ กทลิปณฺเณหิ
ปฏิจฺฉาเทตฺวา ปุนปฺปุนํ ทิวเส ทิวเส ยาว ปริกฺขยา ขาทิ ฯ
ตสฺมึ ปน ขีเณ อญฺญํ ผลาผลํ ขาทิตุํ นาสกฺขิ ฯ รสตณฺหาย
พชฺฌิตฺวา ตเมว อมฺพปกฺกํ ขาทิสฺสามีติ นทีตีรํ คนฺตฺวา นทึ
โอโลเกนฺโต อมฺพํ อลภิตฺวา น อุฏฺฐหิสฺสามีติ สนฺนิฏฺฐานํ กตฺวา
นิสีทิ ฯ โส ตตฺถ นิราหาโร เอกทิวสํ เทฺว ตีณิ จตุปญฺจฉทิวสานิ
วาตาตเปน ปริสุสฺสนฺโต อมฺพํ โอโลเกนฺโต นิสีทิ ฯ
      อถ สตฺตเม ทิวเส นทีเทวตา อาวชฺชมานา ตํ การณํ ญตฺวา
อยํ ตาปโส ตณฺหาวสิโก หุตฺวา สตฺตาหํ นิราหาโร คงฺคํ
โอโลเกนฺโต นิสีทิ อิมสฺส อมฺพปกฺกํ อทาตุํ น ยุตฺตํ อลภนฺโต
มริสฺสติ ทสฺสามิสฺสาติ อาคนฺตฺวา คงฺคาย อุปริ อากาเส ฐตฺวา
เตน สทฺธึ สลฺลปนฺตี ปฐมํ คาถมาห
        กึฉนฺโท กิมธิปฺปาโย     เอโก สมฺมสิ ฆมฺมนิ
        กึ ปตฺถยาโน กึ เอสํ    เกน อตฺเถน พฺราหฺมณาติ ฯ
      ตตฺถ ฉนฺโทติ อชฺฌาสโย ฯ อธิปฺปาโยติ จิตฺตํ ฯ สมฺมสีติ
อจฺฉสิ ฯ ฆมฺมนีติ คิมฺเห ฯ เอสนฺติ เอสนฺโต ฯ พฺราหฺมณาติ
ปพฺพชิตตฺตา ตาปสํ อาลปติ ฯ อิทํ วุตฺตํ โหติ พฺราหฺมณ ตฺวํ
กิมธิปฺปาโย กึ จินฺเตนฺโต กึ ปตฺเถนฺโต กึ คเวสนฺโต เกนตฺเถน
อิมสฺมึ คงฺคาตีเร คงฺคํ โอโลเกนฺโต นิสินฺโนติ ฯ
       ตํ สุตฺวา ตาปโส ทส คาถา อภาสิ
        ยถา มหา วาริธโร     กุมฺโภ สุปรินาหวา
        ตถูปมํ อมฺพปกฺกํ        วณฺณคนฺธรสุตฺตมํ ฯ
        ตํ วุยฺหมานํ โสเตน     ทิสฺวานามลมชฺฌิเม
        ปาณีภิ นํ คเหตฺวาน     อคฺยายตนมาหรึ ฯ
        ตโต กทลิปตฺเตสุ       นิกฺขิปิตฺวา สยํ อหํ
        สตฺเถน ตํ วิกปฺเปตฺวา   ขุปฺปิปาสํ อหาสิ เม ฯ
        โสหํ อเปตทรโถ        พฺยนฺภูตีโต ทุกฺขกฺขโม
        อสฺสาทํ นาธิคจฺฉามิ      ผเลสฺวญฺเญสุ เกสุจิ ฯ
        โสสิตฺวา นูน มรณํ       ตํ มมํ อาวหิสฺสติ
        อมฺพํ ยสฺส ผลํ สาธุ      มธุรคฺคํ มโนรมํ ฯ
        ยมุทฺธรึ วุยฺหมานํ        อุทธิสฺมา มหณฺณเว
        อกฺขาตํ เต มยา สพฺพํ    ยสฺมา อุปวสามหํ ฯ
        รมฺมํ ปฏินิสินฺโนสฺมิ       ปุถุโลมายุตา ปุถู
        ตญฺจ โข เมว อกฺขาหิ    อตฺตานมปลายินี ฯ
        กา วา ตฺวมสิ กลฺยาณี    กิสฺส วา ตฺวํ สุมชฺฌิเม
        รูปปฏฺฏปฺลมตฺถีว         พฺยคฺฆีว คิริสานุคา ฯ
        ยา สนฺติ นาริโย เทเวสุ  เทวานํ ปริจาริกา
        ยา วา มนุสฺสโลกสฺมึ     รูเปนนฺวาคติตฺถิโย ฯ
        รูเปน เต สทิสี นตฺถิ     เทวคนฺธพฺพมานุเส
        ปุฏฺฐาสิ เม จารุปุพฺพงฺคี   พฺรูหิ นามญฺจ พนฺธเวติ ฯ
      ตตฺถ วาริธโร กุมฺโภติ อุทกฆโฏ ฯ สุปรินาหวาติ สุสณฺฐาโน ฯ
วณฺณคนฺธรสุตฺตมนฺติ วณฺณคนฺธรเสหิ อุตฺตมํ ฯ ทิสฺวานาติ ทิสฺวา ฯ
อมลมชฺฌิเมติ นิมฺมลมชฺเฌ ฯ เทวตํ อาลปนฺโต เอวมาห ฯ
ปาณีภีติ หตฺเถหิ ฯ อคฺยายตนมาหรินฺติ อตฺตโน อคฺคิหุตฺตสาลํ
อาหรึ ฯ วิกปฺเปตฺวาติ วิจฺฉินฺทิตฺวา ฯ วิกนฺเตตฺวาติปิ ปาโฐ ฯ
ขาทินฺติ ปาฐเสโส ฯ อหาสิ เมติ ตํ ชิวฺหคฺเค ฐปิตมตฺตเมว
สตฺตรสหรณิสหสฺสานิ ผริตฺวา มม ขุทฺทญฺจ ปิปาสญฺจ หริ ฯ
อเปตทรโถติ วิคตกายจิตฺตทรโถ ฯ สุรสโภชนํ ภุญฺชนฺตสฺส วิย
หิ ตสฺส ตํ สพฺพทรถํ อปาหริ ฯ พฺยนฺตีภูโตติ ตสฺส
อมฺพปกฺกสฺส วิคตนฺโต ชาโต ปริกฺขีณอมฺพปกฺโก หุตฺวาติ อตฺโถ ฯ
ทุกฺขกฺขโมติ ทุกฺเขน อสาเตน กายกฺขเมน เจว จิตฺตกฺขเมน จ
สมนฺนาคโต ฯ อญฺเญสุ ปน กทลิปนสาทีสุ ผเลสุ ปริตฺตกํปิ
อสฺสาทํ นาธิคจฺฉามิ สพฺพานิ เม ชิวฺหาย ฐปิตมตฺตานิ ติตฺตกาเนว
สมฺปชฺชนฺตีติ ทีเปติ ฯ โสสิตฺวาติ นิราหารตาย โสสิตฺวา
สุกฺขาเปตฺวา ฯ ตํ มมนฺติ ตํ มม ฯ ยสฺสาติ ยํ อสฺส ยํ โหตีติ
อตฺโถ ฯ อิทํ วุตฺตํ โหติ ยํ ผลาผลํ มม สาธุ อโหสิ ฯ
วุยฺหมานนฺติ นทีคมฺภีรปุถุลอุทกกฺขนฺธสงฺขาเต มหณฺณเว วุยฺหมานํ ฯ
ตโต อุทธิสฺมา อุทฺธรึ ตํ อมฺพํ มม มรณํ อาวหิสฺสตีติ
มญฺญามิ ฯ มยฺหํ หิ ตํ อลภนฺตสฺส ชีวิตํ อปฺปวตฺติสฺสตีติ ฯ
อุปวสามีติ ขุปฺปิปาสาหิ อุปหโต วสามิ ฯ รมฺมํ ปฏินิสินฺโนสฺมีติ
รมณียํ นทึ ปฏิ อหํ นิสินฺโน ฯ ปุถุโลมายุตา ปุถูติ อยํ นที
ปุถุโลเมหิ มจฺเฉหิ อายุตา ปุถู วิปุลา อปิ นาม เม อิโต
โสตฺถิ ภเวยฺยาติ อธิปฺปาโย ฯ อปลายินีติ อปลายิตฺวา ฯ มม
สมฺมุขา ฐิเตติ ตํ เทวตํ อาลปติ ฯ อปลามินีติปิ ปาโฐ ฯ
มลาปรหิเต อนวชฺชสรีเรติ อตฺโถ ฯ กิสฺส วาติ กิสฺส วา การเณน
อิธาคมาสีติ ปุจฺฉติ ฯ รูปปฏฺฏปฺลมตฺถีวาติ ปุถุปาลิมตฺถกาญฺจนปตฺตสทิสี ฯ
พฺยคฺฆีวาติ ลีลาวิลาเสน ตรุณพฺยคฺฆราชโปติกา วิย ฯ
เทวานนฺติ ฉนฺนํ กามาวจรเทวานํ ฯ ยา วา มนุสฺสโลกสฺมินฺติ
ยา วา มนุสฺสโลเก ฯ รูเปนนฺวาคติตฺถิโยติ รูเปน อนฺวาคตา
อิตฺถิโย ฯ นตฺถีติ อตฺตโน สมฺภาวนาย เอวมาห ฯ ตว
รูปสทิสาย นาม น ภวิตพฺพนฺติ หิสฺส อธิปฺปาโย ฯ คนฺธพฺพมานุเสติ
มูลคนฺธาทินิสฺสิเตสุ คนฺธพฺเพสุ จ มนุสฺสโลเก จ ฯ จารุปุพฺพงฺคีติ
จารุนา ปุพฺพงฺเคน อูรุลกฺขเณน สมนฺนาคเต ฯ นามญฺจ พนฺธเวติ
อตฺตโน นามโคตฺตญฺจ พนฺธเว จ มยฺหํ อกฺขาหีติ วทติ ฯ
      ตโต เทวตา อฏฺฐ คาถา อภาสิ
        ยํ ตฺวํ ปฏินิสินฺโนสิ      รมฺมํ พฺราหฺมณ โกสิกึ
        สาหํ ภูสาลยา วุตฺถา    วรวาริวโหฆวา ฯ
        นานาทุมคณากิณฺณา      พหุกา คิริกนฺทรา
        มเมว สมฺมุขา โหนฺติ    อภิสนฺทนฺติ ปาวุเส ฯ
        อโถ พหู วนโตทา      นีลวาริวหินฺธรา
        พหุกา นาคจิตฺโตทา     อภิสนฺทนฺติ วารินา ฯ
        ตา อมฺพชมฺพูลพุชา      นิปาตาลมุทุมฺพรา
        พหูนิ ผลชาตานิ        อาวหนฺติ อภิณฺหโส ฯ
        ยํ กิญฺจิ อุภโต ตีเร     ผลํ ปตติ อมฺพุนิ
        อสํสยนฺตํ โสตสฺส       ผลํ โหติ วสานุคํ ฯ
        เอตทญฺญาย เมธาวี     ปุถุปญฺญา สุโณหิ เม
        มา โรจย อภิสงฺคํ      ปฏิเสธ ชนาธิป ฯ
        น วาหํ วุทฺธวํ มญฺเญ    ยํ ตฺวํ รฏฺฐาภิวฑฺฒน
        อาจยมาโน ราชิสิ      มรณํ อภิกงฺขสิ ฯ
        ตสฺส ชานนฺติ ปิตโร     คนฺธพฺพาว สเทวกา
        เย วาปิ อิสโย โลเก   สญฺญตตฺตา ตปสฺสิโน
        อสํสยนฺเต ชานนฺติ      ปฏฺฐภูตา ยสสฺสิโนติ ฯ
      ตตฺถ โกสิกินฺติ ยํ ตฺวํ พฺราหฺมณ รมฺมํ โกสิกิคงฺคํ
ปฏินิสินฺโนสิ ฯ ภูสาลยา วุตฺถาติ ภูเส จณฺฑโสเต อาลโย ยสฺส วิมานสฺส
ตสฺมึ อธิวตฺถา ฯ คงฺคฏฺฐกวิมานวาสินีติ อตฺโถ ฯ วรวาริวโหฆวาติ
วรวาริวเหน โอเฆน สมนฺนาคตา ฯ สมฺมุขาติ วุตฺตปฺปการา
คิริกนฺทรา มํ สมฺมุขํ กโรนฺติ อหํ ตาสํ ปาโมกฺขา โหมีติ ทสฺเสติ ฯ
อภิสนฺทนฺตีติ ปวตฺตนฺติ ฯ ตโต ตโต อาคนฺตฺวา มํ โกสิกิคงฺคํ
ปวิสนฺตีติ อตฺโถ ฯ วนโตทาติ น เกวลํ กนฺทราว อถโข พหู
วนโตทา ตมฺหา วนมฺหา อุทกานิปิ พหูนิ ปวิสนฺติ ฯ นีลวาริวหินฺธราติ
มณิวณฺเณน นีเลน วารินา ยุตฺเต อุทกกฺขนฺธสงฺขาเต
วเห ธาเรนฺติโย ฯ นาคจิตฺโตทาติ นาคานํ จิตฺตกาเรน วณฺณสงฺขาเตน
อุทเกน สมนฺนาคตา ฯ วารินาติ เอวรูปา หิ พหู นทิโย
มํ วารินาว อภิสนฺทนฺติ ปริปูเรนฺตีติ ทสฺเสติ ฯ ตาติ ตา นทิโย ฯ
อาวหนฺตีติ เอตานิ อมฺพาทีนิ อากฑฺฒนฺติ ฯ สพฺพานิ หิ เอตานิ
อุปโยคตฺเถ ปจฺจตฺตวจนานิ ฯ อถวา ตาติ อุปโยคพหุวจนํ ฯ
อาวหนฺตีติ อิมานิ อมฺพาทีนิ ตา นทิโย อากฑฺฒนฺติ อุปคจฺฉนฺตีติ
อตฺโถ ฯ เอวํ อุปคตานิ ปน มม โสตํ ปวิสนฺตีติ อธิปฺปาโย ฯ
โสตสฺสาติ ยํ อุภโต ตีเร ชาตรุกฺเขหิ ผลํ อมฺพุนิ ปตติ สพฺพํ ตํ
มม โสตสฺเสว วสานุคตํ โหติ นตฺเถตฺถ สํสโยติ ฯ เอวํ
อมฺพปกฺกสฺส นทีโสเตน อาคมนการณํ กเถสิ ฯ เมธาวี ปุถุปญฺญาติ
อุภยํ อาลปนเมว ฯ มา โรจยาติ เอวํ ตณฺหาภิสงฺคํ มา โรจย ฯ
ปฏิเสธาติ ปฏิเสเธหิ ฯ ตนฺติ ราชานํ โอวทติ ฯ วุทฺธวนฺติ
ปญฺญาวุทฺธภาวํ ปณฺฑิตภาวํ ฯ รฏฺฐาภิวฑฺฒนาติ รฏฺฐสฺส อภิวฑฺฒน ฯ
อาจยมาโนติ มํสโลหิเตน อาจิยนฺโต วุทฺธนฺโต ตรุโณว หุตฺวาติ
อตฺโถ ฯ ราชิสีติ ตํ อาลปติ ฯ อิทํ วุตฺตํ โหติ ยํ ตฺวํ นิราหารตาย
สุสฺสมาโน ตรุโณว สมาโน อมฺพโลเภน มรณํ อภิกงฺขสิ
น เว อหํ ตว อิทํ ปณฺฑิตภาวํ มญฺญามีติ ฯ ตสฺสาติ โย ปุคฺคโล
ตณฺหาวสิโก โหติ ตสฺส ตณฺหาวสิกภาวํ ฯ ปิตโรติ สงฺขํ คตา
พฺรหฺมาโน จ สทฺธึ กามาวจรเทเวหิ คนฺธพฺพา จ วุตฺตปฺปการา
ทิพฺพจกฺขุกา อิสโย จ อสํสยํ ชานนฺติ ฯ อนจฺฉริยญฺเจตํ ยนฺเต
อิทฺธิมนฺโต ชาเนยฺยุํ อสุโก นาม ตณฺหาวสิโก โหตีติ ปุน
เตสํ ภาสมานานํ วจนํ สุตฺวา เยปิ เตสํ ปฏฺฐภูตา ยสสฺสิโน
ปริจารกา เตปิ ชานนฺติ ปาปกมฺมํ กโรนฺตสฺส หิ รโห นาม
นตฺถีติ ตาปสสฺส สํเวคํ อุปฺปาเทนฺตี เอวมาห ฯ
      ตโต ตาปโส จตสฺโส คาถา อภาสิ
                เอวํ วิทิตฺวา วิทู สพฺพธมฺมํ
                วิทฺธํสนํ จวนํ ชีวิตสฺส
                น วียตี ตสฺส นรสฺส ปาปํ
                สเจ น เจเตติ วธาย ตสฺส ฯ
        อิสิปูคสมญฺญาเต          เอวํ โลกฺยา วิทิตา สติ
        อนริยํ ปริสํภาเส         ปาปกมฺมํ ชิคึสสิ ฯ
        สเจ อหํ มริสฺสามิ        ตีเร เต ปุถุสุสฺโสณิ
        อสํสยนฺเต อสิ โลโก      มยิ เปเต อาคมิสฺสติ ฯ
        ตสฺมาหิ ปาปกํ กมฺมํ       รกฺขสฺสุ จ สุมชฺฌิเม
        มา ตฺวํ สพฺโพ ชโน ปจฺฉา  ปกฺวกฺขาสิ มยี มเตติ ฯ
      ตตฺถ เอวํ วิทิตฺวาติ ยถา อหํ สีลญฺจ อนิจฺจตญฺจ ชานามิ
เอวํ ชานิตฺวา ฐิตสฺส ฯ วิทูติ วิญฺญุโน ฯ สพฺพธมฺมนฺติ สพฺพํ
สุจริตธมฺมํ ฯ ติวิธสุจริตญฺหิ อิธ สพฺพธมฺโมติ อธิปฺเปตํ ฯ
วิทฺธํสนนฺติ ภงฺคํ ฯ จวนนฺติ จุตึ ฯ ชีวิตสฺสาติ อายุโน ฯ อิทํ วุตฺตํ
โหติ เอวํ วิทิตฺวา ฐิตสฺส หิ ปณฺฑิตสฺส สพฺพํ สุจริตธมฺมํ
ชีวิตสฺส จ อนิจฺจตํ ชานนฺตสฺส เอวรูปสฺส นรสฺส ปาปํ น วิยติ
น วฑฺฒติ ฯ สเจ น เจเตติ วธาย ตสฺสาติ สุขํ คตสฺส ปรปุคฺคลสฺส
วธาย น เจเตติ น จ วิกปฺเปติ เนว ปรปุคฺคลํ นาปิสฺส สนฺตกํ
วินาเสติ อหญฺจ กสฺสจิ วธาย อจินฺเตตฺวา เกวลํ อมฺพปกฺเก
อาลยํ กตฺวา คงฺคํ โอโลเกนฺโต นิสินฺโนสฺมิ ตฺวํ โอโลเกนฺตี มยฺหํ
กินฺนาม อกุสลํ ปสฺสสีติ ฯ อิสิปูคสมญฺญาเตติ อิสิคเณน สุฏฺฐุ
อญฺญาเต อิสีนํ สมฺมเต ฯ เอวํ โลกฺยาติ ตฺวํ นาม ปาปวาหเนน
โลกสฺส หิตาติ เอวํ วิทิตฺวา ฯ สตีติ สติ โสภเณ อุตฺตเมติ
อาลปนเมตํ ฯ อนริยํ ปริสํภาเสติ ตสฺส ชานนฺติ ปิตโรติ อาทิกาย
อสุนฺทราย ปริภาสาย สมนฺนาคเต ฯ ชิคึสสีติ มยิ ปาเป อสํวิชฺชนฺเตปิ
มํ เอวํ ปริภาสนฺตี จ มรณํ อชฺฌุเปกฺขนฺตี จ อตฺตโน ปาปกมฺมํ
คเวสสิ อุปฺปาเทสิ ฯ ตีเร เตติ ตว ตีเร ฯ ปุถุสุสฺโสณีติ ปุถุลาย
สุนฺทราย โสณิยา สมนฺนาคเต ฯ เปเตติ อมฺพปกฺกํ อลภิตฺวา
ปรโลกคเต มเตติ อตฺโถ ฯ ปกฺวกฺขาสีติ อกฺโกสิ ครหิ นนฺทิ ฯ
ปกฺขตฺถาสีติปิ ปาโฐ ฯ
      ตํ สุตฺวา เทวธีตา ปญฺจ คาถา อภาสิ
                อญฺญาตเมตํ อวิสยฺหสาหิ
                อตฺตานํ อมฺพญฺจ ททามิ เต ตํ
                โย ทุจฺจเช กามคุเณ ปหาย
                สนฺติญฺจ ธมฺมญฺจ อธิฏฺฐิโตสิ ฯ
        โย หิตฺวา ปุพฺพสํโยคํ      ปจฺฉาสํโยชเนฏฺฐิโก
        อธมฺมญฺเจว จรติ         ปาปญฺจสฺส ปวฑฺฒติ ฯ
        เอหิ ตํ ปาปยิสฺสามิ       กามํ อปฺโปสฺสุโก ภว
        อุปานยิสฺสามิ ตีรํ ตสฺมึ     วิหราหิ อนุสฺสุโก ฯ
        ตํ ปุปฺผรสมตฺเตหิ         วงฺกงฺเคภิ อรินฺทม
        โกญฺจา มยูรา ทิวิยา      โกยฏฺฐิมธุสาลิยา
        กุชฺชิตา หํสปูเคภิ         โกกิเลตฺถ ปโพธเร ฯ
        อมฺเพตฺถ วิปฺปสูนคฺคา      ปลาลขลสนฺนิภา
        โกสุมฺภสลฬานีปา         ปกฺกตาลวิลมฺพิโนติ ฯ
      ตตฺถ อญฺญาตเมตนฺติ ครหา เต ภวิสฺสตีติ วทนฺโต
อมฺพปกฺกตฺถาย วทสีติ เอตํ การณํ มยา อญฺญาตํ ฯ อวิสยฺหสาหีติ
ราชาโน นาม ทุสฺสาหํ สหนฺติ เตน ตํ อาลปนฺตี เอวมาห ฯ
อตฺตานนฺติ ตํ อาลิงฺคิตฺวา อมฺพวนํ นยนฺตี อตฺตานญฺจ เต ททามิ
ตญฺจ อมฺพํ ฯ กามคุเณติ กาญฺจนมาลเสตจฺฉตฺตปฏิมณฺฑิเต
วตฺถุกาเม ฯ สนฺติญฺจ ธมฺมญฺจาติ ทุสฺสีลวูปสมสนฺติสงฺขาตํ สีลญฺเจว
สุจริตธมฺมญฺจ ฯ อธิฏฺฐิโตสีติ โย ตฺวํ อิเม คุเณ อุปคโตสิ
เอเตสุ จ ปติฏฺฐิโตสีติ อตฺโถ ฯ ปุพฺพสํโยคนฺติ ปุริมพนฺธนํ ฯ
ปจฺฉาสํโยชเนติ ปจฺฉิมพนฺธเน ฯ อิทํ วุตฺตํ โหติ อมฺโภ ตาปส
โย มหนฺตํ รชฺชสิริวิภวํ ปหาย อมฺพปกฺกมตฺเต รสตณฺหาย พชฺฌิตฺวา
วาตาตปํ อคเณตฺวา นทีตีเร สุสฺสมาโนปิ นิสีทิ โส มหาสมุทฺทํ
ตริตฺวา เวลนฺเต สํสีทนปุคฺคลสทิโส โย ปุคฺคโล รสตณฺหาวสิโก
หุตฺวา อธมฺมญฺเจว จรติ รสตณฺหาวเสน กยิรมานํ ปาปญฺจสฺส
ปวฑฺฒตีติ ฯ อิติ สา ตาปสํ ครหนฺตี เอวมาห ฯ กามํ อปฺโปสฺสุโก
ภวาติ เอกํเสเนว อมฺพปกฺเก นิราลโย อโหสิ ฯ ตสฺมินฺติ สีตเล
อมฺพวเน ฯ ตนฺติ เอวํ วทมานาว เทวตา ตาปสํ อาลิงฺคิตฺวา
อุเร นิปชฺชาเปตฺวา อากาเส ปกฺขนฺตา ติโยชนิกํ ทิพฺพอมฺพวนํ
ทิสฺวา สกุณสทฺทญฺจ สุตฺวา ตาปสสฺส อาจิกฺขนฺตี ตนฺติ เอวมาห ฯ
ปุปฺผรสมตฺเตหีติ ปุปฺผรเสน มตฺเตหิ ฯ วงฺกงฺเคภีติ วงฺกคีเวหิ
สกุเณหิ อภินาทิตนฺติ อตฺโถ ฯ อิทานิ เต สกุเณ อาจิกฺขนฺตี
โกญฺจาติ อาทิมาห ฯ ตตฺถ ทิวิยาติ ทิพฺยา ฯ โกยฏฺฐิมธุสาลิยาติ
โกยฏฺฐิสกุณา นาม สุวณฺณสาลิยา สกุณา จ เอเต ทิพฺพสกุณา
เอตฺถ วสนฺตีติ ทสฺเสติ ฯ กุชฺชิตา หํสปูเคภีติ หํสคเณหิ อุปกุชฺชิตา
วิรวสงฺฆฏฺฏิตา ฯ โกกิเลตฺถ ปโพธเรติ เอตฺถ อมฺพวเน โกกิลา
วสนฺติ สตฺตานํ ปโพเธนฺติ ญาเปนฺติ ฯ อมฺเพตฺถาติ อมฺพา เอตฺถ ฯ
วิปฺปสูนคฺคาติ ผลภาเรน โอนมิตสาขคฺคา ฯ ปลาลขลสนฺนิภาติ
ปุปฺผสนฺนิจเยน สาลิปลาลขลสทิสา ฯ ปกฺกตาลวิลมฺพิโนติ
ปกฺกตาลผลวิลมฺพิโน เอวรูปา จ รุกฺขา เอตฺถ อตฺถีติ อมฺพวนํ วณฺเณติ ฯ
      วณฺณยิตฺวา จ ปน ตาปสํ ตตฺถ โอตาเรตฺวา อิมสฺมึ
อมฺพวเน อมฺพานิ ขาทนฺโต อตฺตโน ตณฺหํ ปูเรหีติ วตฺวา
ปกฺกามิ ฯ ตาปโส อมฺพานิ ขาทิตฺวา ตณฺหํ ปูเรตฺวา วิสมิตฺวา
อมฺพวเน วิจรนฺโต ตํ เปตํ ทุกฺขํ อนุภวนฺตํ ทิสฺวา กิญฺจิ วตฺตุํ
นาสกฺขิ ฯ สุริเย ปน อตฺถงฺคเต ตํ นาฏกิตฺถีปริวาริตํ ทิพฺพสมฺปตฺตึ
อนุภวมานํ ทิสฺวา ติสฺโส คาถา อภาสิ
        มาลี ติรีฏิ กายุรี      องฺคที จนฺทนุสฺสโท
        รตฺตึ ตฺวํ ปริจาเรสิ    ทิวา เวเทสิ เวทนํ ฯ
        โสฬสิตฺถีสหสฺสานิ      ยา เตมา ปริจาริกา
        เอวํ มหานุภาโวสิ     อพฺภูโต โลมหํสโน ฯ
        กึ กมฺมมกริ ปุพฺเพ     ปาปํ อตฺตทุกฺขาวหํ
        ยํ กริตฺวา มนุสฺเสสุ    ปิฏฺฐิมํสานิ ขาทสีติ ฯ
     ตตฺถ มาลีติ ทิพฺพมาลธโร ฯ ติรีฏีติ ทิพฺพเวฏฺฐนธโร ฯ
กายุรีติ ทิพฺพาภรณปฏิมณฺฑิโต ฯ องฺคทีติ ทิพฺพองฺคเทน สมนฺนาคโต ฯ
จนฺทนุสฺสโทติ ทิพฺพจนฺทเนน วิลิตฺโต ฯ ปริจาเรสีติ อินฺทฺริยานิ
ทิพฺพวิสเยสุ จาเรสิ ฯ ทิวาติ ทิวา ปน มหาทุกฺขํ อนุโภสิ ฯ
ยา เตมาติ ยา เต อิมา ฯ อพฺภูโตติ มนุสฺสโลเก อพฺภูตปุพฺโพ ฯ
โลมหํสโนติ เย ตํ ปสฺสนฺติ เตสํ โลมานิ หํสนฺติ ฯ ปุพฺเพติ
ปุริมภเว ฯ อตฺตทุกฺขาวหนฺติ อตฺตโน ทุกฺขาวหํ ฯ มนุสฺเสสูติ ยํ
มนุสฺสโลเก กตฺวา อิทานิ อตฺตโน ปิฏฺฐิมํสานิ ขาทสีติ ปุจฺฉติ ฯ
      เปโต ตํ สญฺชานิตฺวา ตุมฺเห มํ น ชานาถ ตุมฺหากํ
ปุโรหิโต อโหสึ อิทํ เม รตฺตึ สุขานุภวนํ ตุมฺเห นิสฺสาย กตสฺส
อุปฑฺฒุโปสถสฺส นิสฺสนฺเทน ลทฺธํ ทิวา ทุกฺขานุภวนํ ปน มยา
กตปาปสฺเสว นิสฺสนฺเทน อหํ หิ ตุมฺเหหิ วินิจฺฉเย ฐปิโต
กูฏฏฺฏํ กตฺวา ลญฺจํ คเหตฺวา ปรปิฏฺฐิมํสิโก หุตฺวา ตสฺส ทิวา
กตสฺส กมฺมสฺส นิสฺสนฺเทน อิทํ ทุกฺขํ อนุภวามีติ วตฺวา คาถาทฺวยมาห
        อชฺเฌนานิ ปฏิคฺคยฺห     กาเมสุ คิทฺธิโต อหํ
        อจรึ ทีฆมทฺธานํ        ปเรสํ อหิตายหํ ฯ
        โย ปิฏฺฐิมํสิโก โหติ     เอวํ อุกฺกจฺจ ขาทติ
        ยถาหมชฺช ขาทามิ      ปิฏฺฐิมํสานิ อตฺตโนติ ฯ
      ตตฺถ อชฺเฌนานีติ เวเท ฯ ปฏิคฺคยฺหาติ ปฏิคฺคเหตฺวา
อธิสยิตฺวา ฯ อจรินฺติ ปฏิปชฺชึ ฯ อหิตายหนฺติ อตฺถนาสนาย อหํ ฯ
โย ปิฏฺฐิมํสิโกติ โย ปุคฺคโล ปเรสํ ปิฏฺฐิมํสขาทโก ปิสุโณ
โหติ ฯ อุกฺกจฺจาติ อุกฺกนฺเตตฺวา ฯ
      อิทญฺจ ปน วตฺวา ตาปสํ ปุจฺฉิ ตุมฺเห กถํ อิธาคตาติ ฯ
ตาปโส สพฺพํ วิตฺถาเรตฺวา กเถสิ ฯ อิทานิ จ ภนฺเต อิเธว
วสิสฺสถ คมิสฺสถาติ ฯ น วสิสฺสามิ อสฺสมปทญฺเจว
คมิสฺสามีติ ฯ เปโต สาธุ ภนฺเต อหํ โว นิวทฺธํ อมฺพปกฺเกน
อุปฏฺฐหิสฺสามีติ วตฺวา อตฺตโน อานุภาเวน อสฺสมปเทเยว โอตาเรตฺวา
อนุกฺกณฺฐนฺตา อิเธว วสถาติ ปฏิญฺญํ คเหตฺวา คโต ฯ ตโต
ปฏฺฐาย นิวทฺธํ อมฺพปกฺเกน อุปฏฺฐหิ ฯ ตาปโส ตํ ปริภุญฺชนฺโต
กสิณปริกมฺมํ กตฺวา ฌานาภิญฺญา นิพฺพตฺเตตฺวา พฺรหฺมโลกปรายโน
อโหสิ ฯ
      สตฺถา อุปาสกานํ อิทํ ธมฺมเทสนํ อาหริตฺวา สจฺจานิ
ปกาเสตฺวา ชาตกํ สโมธาเนสิ ฯ สจฺจปริโยสาเน เกจิ โสตาปนฺนา
อเหสุํ เกจิ สกทาคามิโน อเหสุํ เกจิ อนาคามิโน อเหสุํ ฯ
ตทา เทวธีตา อุปฺปลวณฺณา อโหสิ ฯ ตาปโส ปน อหเมวาติ ฯ
                    กึฉนฺทชาตกํ นิฏฺฐิตํ ฯ
                         ปฐมํ ฯ
                    --------------


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๔๑ หน้า ๑๗๗-๑๙๑. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=41&A=3628&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=41&A=3628&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=2285              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=9163              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=9756              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=9756              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๗ http://84000.org/tipitaka/read/?index_27

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]