บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ |
อโยฆรชาตกํ ยเมกรตฺตึ ปฐมนฺติ อิทํ สตฺถา เชตวเน วิหรนฺโต มหาภินิกฺขมนญฺเญว อารพฺภ กเถสิ ฯ ตทาปิ หิ โส น ภิกฺขเว อิทาเนว ปุพฺเพปิ ตถาคโต มหาภิเนกฺขมฺมํ นิกฺขนฺโตเยวาติ วตฺวา อตีตํ อาหริ ฯ อตีเต พาราณสิยํ พฺรหฺมทตฺเต รชฺชํ กาเรนฺเต พฺรหฺมทตฺตสฺส--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๖๔.
รญฺโญ อคฺคมเหสี คพฺภํ ปฏิลภิตฺวา ลทฺธคพฺภปริหารา ปริณตคพฺภา ปจฺจูสสมนนฺตเร ปุตฺตํ วิชายิ ฯ ตสฺสา ปุริมภเว เอกา สปติกา ตว ชาตํ ชาตํ ปชํ ขาทิตุํ ลภิสฺสามีติ ปตฺถนํ ฐเปสิ ฯ สา กิร สยํ วญฺฌา หุตฺวา ปุตฺตมาตุโกเธน ตํ ปตฺถนํ กตฺวา ยกฺขินิโยนิยํ นิพฺพตฺติ ฯ อิตรา รญฺโญ อคฺคมเหสี หุตฺวา อิมํ ปุตฺตํ วิชายิ ฯ สา ยกฺขินี ตทา โอกาสํ ลภิตฺวา เทวิยา ปสฺสนฺติยาว ตุจฺฉรูปา วิย อาคนฺตฺวา ตํ ทารกํ คเหตฺวา ปลายิ ฯ เทวี ยกฺขินี เม ปุตฺตํ คเหตฺวา ปลายีติ มหาสทฺเทน วิรวิ ฯ อิตราปิ ทารกํ มูลกนฺทํ วิย มุรุมุรายนฺตี ขาทิตฺวา เทวิยา หตฺถวิการาทีนิ ทสฺเสตฺวา ตชฺเชนฺตี ปกฺกามิ ฯ ราชา ตํ วจนํ สุตฺวา ยกฺขินิยา กึ สกฺกา กาตุนฺติ ตุณฺหี อโหสิ ฯ ปุน เทวิยา วิชายนกาเล ทฬฺหํ อารกฺขมกาสิ ฯ เทวี ปุน ปุตฺตํ วิชายิ ฯ ยกฺขินี อาคนฺตวา ตํปิ ขาทิตฺวา คตา ฯ ตติยวาเร ตสฺสา กุจฺฉิยํ มหาสตฺโต ปฏิสนฺธึ คณฺหิ ฯ ราชา มหาชนํ สนฺนิปาเตตฺวา เทวิยา ชาตํ ชาตํ ปชํ เอกา ยกฺขินี ขาทติ กึ นุโข กาตพฺพนฺติ ปุจฺฉิ ฯ อเถโก ยกฺขินี นาม ตาลปณฺณสฺส ภายนฺติ เทวิยา หตฺถปาเทสุ ตาลปณฺณํ พนฺธิตุํ วฏฺฏตีติ อาห ฯ อปโร ยกฺขินี นาม อโยฆรสฺส ภายนฺติ อโยฆรํ กาตุํ วฏฺฏตีติ อาห ฯ ราชา สาธูติ อตฺตโน วิชิเต กมฺมาเร สนฺนิปาเตตฺวา อโยฆรํ กาเรถาติ อาณาเปตฺวา อายุตฺตเก อทาสิ ฯ อนฺโตนคเรเยว รมณีเย ภูมิภาเค เคหํ ปติฏฺฐาเปสุํ ฯ ถมฺเภ อาทึ กตฺวา สพฺเพ เคหสมฺภารา อโยมยาว อเหสุํ ฯ--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๖๕.
นวหิ มาเสหิ อโยมยํ มหนฺตํ จตุสาลํ นิฏฺฐานํ อคมาสิ ฯ ตํ นิจฺจํ ปชฺชลิตปทีปสทิสเมว โหติ ฯ ราชา เทวิยา คพฺภปริปากํ ญตฺวา อโยฆรํ อลงฺการาเปตฺวา ตํ อาทาย อโยฆรํ ปาวิสิ ฯ สา ตตฺถ ธญฺญปุญฺญลกฺขณสมฺปนฺนํ ปุตฺตํ วิชายิ ฯ อโยฆรกุมาโรเตฺววสฺส นามํ กรึสุ ฯ ตํ ธาตีนํ ทตฺวา มหนฺตํ อารกฺขํ สํวิทหิตฺวา ราชา เทวึ อาทาย นครํ ปทกฺขิณํ กตฺวา อลงฺกตปาสาทตลเมว อภิรุหิ ฯ ยกฺขินีปิ อุทกวารํ คนฺตฺวา เวสฺสวณสฺส อุทกํ วหนฺตี ชีวิตกฺขยํ ปตฺตา ฯ มหาสตฺโต อโยฆเรเยว วฑฺฒิตฺวา วิญฺญุตํ ปตฺโต ตตฺเถว สพฺพสิปฺปานิ อุคฺคณฺหิ ฯ ราชา โก เม ปุตฺตสฺส วยปฺปเทโสติ อมจฺเจ ปุจฺฉิตฺวา โสฬสวสฺโส เทว สูโร ถามสมฺปนฺโน ยกฺขสหสฺสํปิ ปฏิพาหิตุํ สมตฺโถติ สุตฺวา รชฺชมสฺส ทสฺสามิ สกลนครํ อลงฺการาเปตฺวา อโยฆรโต ตํ นีหริตฺวา อาเนถาติ อาห ฯ อมจฺจา สาธุ เทวาติ ทฺวาทสโยชนิกํ พาราณสึ อลงฺการาเปตฺวา สพฺพาลงฺการภูสิตํ มงฺคลวารณํ อาทาย ตตฺถ คนฺตฺวา กุมารํ อลงฺกริตฺวา หตฺถิกฺขนฺเธ นิสีทาเปตฺวา เทว กุลสนฺตกํ อลงฺกตนครํ ปทกฺขิณํ กตฺวา ปิตรํ กาสิกราชานํ วนฺทถ อชฺเชว เสตจฺฉตฺตํ ลภิสฺสถาติ อาหํสุ ฯ มหาสตฺโต นครํ ปทกฺขิณํ กโรนฺโต อารามรามเณยฺยกํ วนโปกฺขรณิภูมิภาครามเณยฺยกปาสาท- รามเณยฺยกาทีนิ ทิสฺวา จินฺเตสิ มม ปิตา มํ เอตฺตกํ กาลํ พนฺธนาคาเร วสาเปสิ เอวรูปํ อลงฺกตนครํ ทฏฺฐุํ นาทาสิ โก นุโข มยฺหํ โทโสติ อมจฺเจ ปุจฺฉิ ฯ เทว นตฺถิ ตุมฺหากํ โทโส--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๖๖.
ตุมฺหากํ ปน เทฺว ภาติเก เอกา ยกฺขินี ขาทิ เตน โว ปิตา อโยฆเร วสาเปสิ อโยฆเรน ตุมฺหากํ ชีวิตํ ลทฺธนฺติ ฯ โส เตสํ วจนํ สุตฺวา จินฺเตสิ อหํ ทส มาเส โลหกุมฺภินิรเย วิย คูถนิรเย วิย จ มาตุกุจฺฉิมฺหิ วสิตฺวา มาตุกุจฺฉิโต นิกฺขนฺตกาลโต ปฏฺฐาย โสฬสวสฺสานิ เอตสฺมึ พนฺธนาคาเร วสึ พหิ โอโลเกตุํปิ น ลภึ อุสฺสุทนิรเย ขิตฺโต วิย อโหสึ ยกฺขินิยา หตฺถโต มุตฺโตปิ ปนาหํ เนว อชโร น อมโร กึ เม รชฺเชน รชฺเช ฐิตกาลโต ปฏฺฐาย ทุนฺนิกฺขมนํ โหติ อชฺเชว มม ปิตรํ ปพฺพชฺชํ อนุชานาเปตฺวา หิมวนฺตํ ปวิสิตฺวา ปพฺพชิสฺสามีติ ฯ โส นครํ ปทกฺขิณํ กตฺวา ราชกุลํ ปวิสิตฺวา ราชานํ วนฺทิตฺวา อฏฺฐาสิ ฯ ราชา ตสฺส สรีรโสภํ โอโลเกตฺวา พลวสิเนเหน อมจฺเจ โอโลเกสิ ฯ เต กึ กโรม เทวาติ วทึสุ ฯ ปุตฺตํ เม รตนราสิมฺหิ ฐเปตฺวา ตีหิ สงฺเขหิ อภิสิญฺจิตฺวา กาญฺจนมาลํ เสตจฺฉตฺตญฺจ อุสฺสาเปถาติ ฯ มหาสตฺโต ปิตรํ วนฺทิตฺวา น มยฺหํ รชฺเชนตฺโถ อหํ ปพฺพชิสฺสามิ ปพฺพชฺชํ เม อนุชานาถาติ ปิตรํ ปฏิกฺขิปิ ฯ ตาต รชฺชํ ปฏิกฺขิปิตฺวา กึการณา ปพฺพชิสฺสสีติ ฯ เทว อหํ มาตุกุจฺฉิมฺหิ ทส มาเส คูถนิรเย วิย วสิตฺวา กุจฺฉิโต นิกฺขนฺโต ยกฺขินิภเยน โสฬส วสฺสานิ พนฺธนาคาเร วสนฺโต พหิ โอโลเกตุํปิ น ลภึ อุสฺสุทนิรเย ขิตฺโต วิย อโหสึ ยกฺขินิยา หตฺถโต มุตฺโตมฺหิ น อชโร อมโร โหมิ มจฺจุ นาเมส สกฺกา เกนจิ ชินิตุํ วญฺเจตุํ ภเว อุกฺกณฺฐิโตสฺมิ ยาว เม พฺยาธิชรามรณานิ--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๖๗.
นาคจฺฉนฺติ ตาวเทว ปพฺพชิตฺวา ธมฺมํ จริสฺสามิ อลํ เม รชฺเชน อนุชานาถ มํ เทวาติ วตฺวา ปิตุ ธมฺมํ เทเสนฺโต อาห ยเมกรตฺตึ ปฐมํ คพฺเภ วสติ มาณโว อพฺภุฏฺฐิโตว โส ยาติ ส คจฺฉํ น นิวตฺตติ ฯ น ยุชฺฌมานา น พเลน วสฺสิตา นรา น ชีรนฺติ น จาปิ มิยฺยเร สพฺพํ หิ ตํ ชาติชรายุปทฺทุตํ ตมฺเม มตี โหติ จรามิ ธมฺมํ ฯ จตุรงฺคินึ เสน สุภึสรูปํ ชยนฺติ รฏฺฐาธิปตี ปสยฺห น มจฺจุโน ชินิตุมุสฺสหนฺติ ตมฺเม มตี โหติ จรามิ ธมฺมํ ฯ หตฺถีหิ อสฺเสหิ รเถหิ ปตฺตีหิ ปริวาริตา มุจฺจเร เอกจฺจยา น มจฺจุโน ภญฺชิตุมุสฺสหนฺติ ตมฺเม มตี โหติ จรามิ ธมฺมํ ฯ หตฺถีหิ อสฺเสหิ รเถหิ ปตฺตีหิ สูรา ปภิญฺชนฺติ ปธํสยนฺติ น มจฺจุโน มทฺทิตุมุสฺสหนฺติ ตมฺเม มตี โหติ จรามิ ธมฺมํ ฯ--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๖๘.
มตฺตา คชา ภินฺนคฬา ปภินฺนา นครานิ มทฺทนฺติ ชนํ หนนฺติ น มจฺจุโน มทฺทิตุมุสฺสหนฺติ ตมฺเม มตี โหติ จรามิ ธมฺมํ ฯ อิสฺสาสิโน กตหตฺถาปิ ธีรา ทูเรปาตี อกฺขณเวธิโนปิ น มจฺจุโน วิชฺฌิตุมุสฺสหนฺติ ตมฺเม มตี โหติ จรามิ ธมฺมํ ฯ สรานิ ขิยฺยนฺติ สเสลกานนา สพฺพํปิ ตํ ขิยฺยติ ทีฆมนฺตรํ สพฺพํ หิ ตํ ภญฺชเร กาลปริยายํ ตมฺเม มตี โหติ จรามิ ธมฺมํ ฯ สพฺเพสํ เอวํ หิ นารีนรานํ จลาจลํ ปาณภุโนธ ชีวิตํ ปโฏว ธุตฺตสฺส ทุโมว กูลโช ตมฺเม มตี โหติ จรามิ ธมฺมํ ฯ ทุมปฺผลาเนว ปตนฺติ มาณวา ทหรา จ วุฑฺฒา จ สรีรเภทา นาริโย นรา มชฺฌิมโปริสา จ ตมฺเม มตี โหติ จรามิ ธมฺมํ ฯ--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๖๙.
นายํ วโย ตารกราชสนฺนิโภ ยทพฺภตีตํ คตเมวทานิ ตํ ชิณฺณสฺส หี นตฺถิ รตี กุโต สุขํ ตมฺเม มตี โหติ จรามิ ธมฺมํ ฯ ยกฺขา ปิสาจา อถวาปิ เปตา กุปฺปิตา เต อสฺสสนฺติ มนุสฺเส น มจฺจุโน อสฺสสิตุสฺสหนฺติ ตมฺเม มตี โหติ จรามิ ธมฺมํ ฯ ยกฺเข ปิสาเจ อถวาปิ เปเต กุปฺปิเตปิ เต นิชฺฌปนํ กโรนฺติ น มจฺจุโน นิชฺฌปนํ กโรนฺติ ตมฺเม มตี โหติ จรามิ ธมฺมํ ฯ อปราธเก ทูสเก เหฐเก จ ราชาโน ทณฺเฑนฺติ วิทิตฺวาน โทสํ น มจฺจุโน ทณฺฑยิตุสฺสหนฺติ ตมฺเม มตี โหติ จรามิ ธมฺมํ ฯ อปราธกา ทูสกา เหฐกา จ ลภนฺติ เต ราชิโน นิชฺฌเปตุํ น มจฺจุโน นิชฺฌปนํ กโรนฺติ ตมฺเม มตี โหติ จรามิ ธมฺมํ ฯ--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๗๐.
น ขตฺติโยปิ น จ พฺราหฺมโณปิ น อฑฺฒกา พลวา เตชวาปิ น มจฺจุราชสฺส อเปกฺขมตฺถิ ตมฺเม มตี โหติ จรามิ ธมฺมํ ฯ สีโห จ พฺยคฺโฆ จ อโถ ทีปิโย จ ปสยฺห ขาทนฺติ วิผนฺทมานํ น มจฺจุโน ขาทิตุมุสฺสหนฺติ ตมฺเม มตี โหติ จรามิ ธมฺมํ ฯ มายาการา รงฺคมชฺเฌ กโรนฺตา โมเหนฺติ จกฺขูนิ ชนสฺส ตาวเท น มจฺจุโน โมหยิตุสฺสหนฺติ ตมฺเม มตี โหติ จรามิ ธมฺมํ ฯ อาสีวิสา กุปฺปิตา อุคฺคเตชา ฑํสนฺติ มาเรนฺติปิ เต มนุสฺเส น มจฺจุโน ฑํสิตุมุสฺสหนฺติ ตมฺเม มตี โหติ จรามิ ธมฺมํ ฯ อาสีวิสา กุปฺปิตา ยํ ฑํสนฺติ ติกิจฺฉกา เตส วิสํ หรนฺติ น มจฺจุโน ทุฏฺฐ วิสํ หรนฺติ ตมฺเม มตี โหติ จรามิ ธมฺมํ ฯ--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๗๑.
ธมฺมนฺตรี เวตฺตรุโณ จ โภโช วิสานิ หนฺตฺวาน ภุชงฺคมานํ สุยฺยนฺติ เต กาลกตา ตเถว ตมฺเม มตี โหติ จรามิ ธมฺมํ ฯ วิชฺชาธรา โฆรมธียมานา อทสฺสนํ โอสเธภิ วชนฺติ น มจฺจุราชสฺส วชนฺตทสฺสนํ ตมฺเม มตี โหติ จรามิ ธมฺมํ ฯ ธมฺโม หเว รกฺขติ ธมฺมจารึ ธมฺโม สุจิณฺโณ สุขมาวหาติ เอสานิสํโส ธมฺเม สุจิณฺเณ น ทุคฺคตึ คจฺฉติ ธมฺมจารี ฯ นหิ ธมฺโม อธมฺโม จ อุโภ สมวิปากิโน อธมฺโม นิรยํ เนติ ธมฺโม ปาเปติ สุคฺคตินฺติ ฯ ตตฺถ ยเมกรตฺตินฺติ เยภุยฺเยน สตฺตา มาตุกุจฺฉิมฺหิ ปฏิสนฺธึ คณฺหนฺตา รตฺตึ คณฺหนฺติ ตสฺมา เอวมาห ฯ อยํ ปเนตฺถ อตฺโถ ยํ เอกรตฺตึ วา ทิวํ วา ปฐมเมว ปฏิสนฺธึ คเหตฺวา มาตุกุจฺฉิสงฺขาเต คพฺเภ วสติ ฯ มาณโวติ สตฺโต กลลภาเวน ปติฏฺฐาสิ ฯ อพฺภุฏฺฐิโตว โส ยาตีติ โส มาณโว ยถา นาม วลาหกสงฺขาโต อพฺโภ อุฏฺฐิโต นิพฺพตฺติโต วายุเวเคน หโต ปฏิคจฺฉติ ตเถว ฯ--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๗๒.
ปฐมํ กลลํ โหติ กลลา โหติ อพฺภุทํ อพฺภุทา ชายเต เปสิ เปสิยา ชายเต ฆโน ฆนา จ สาขา ชายนฺติ เกสา โลมา นขาปิ จ ยญฺจสฺส ภุญฺชติ มาตา อนฺนํ ปานญฺจ โภชนํ เตน โส ตตฺถ ยาเปติ มาตุกุจฺฉิคโต นโรติ ฯ ตตฺถ อิมํ มาตุกุจฺฉิยํ กลลาทิภาวํ มาตุกุจฺฉิโต จ นิกฺขนฺโต มนฺททสกาทิภาวํ อาปชฺชมาโน สสตํ สมิตํ คจฺฉติ ฯ ส คจฺฉํ น นิวตฺตตีติ สจายํ เอวํ คจฺฉนฺโต ปุน อพฺภุทโต กลลภาวํ เปสิอาทิโต วา อพฺภุทาทิภาวํ วา ขิฑฺฑาทสกโต มนฺททสกภาวํ วณฺณทสกาทิโต วา ขิฑฺฑาทสกาทิภาวํ ปาปุณิตุํ น นิวตฺตติ ฯ ยถา ปน โส วลาหโก วาตเวเคน สญฺจุณฺณิยมาโน อหํ อสุกฏฺฐาเน นาม อุฏฺฐิโต ปุน นิวตฺเตตฺวา ตตฺเถว คนฺตฺวา ปกติภาเวน ฐสฺสามีติ น ลภติ ยทสฺส คตํ ตํ คตเมว ยํ อนฺตรหิตํ ตํ อนฺตรหิตเมว โหติ ฯ ตถา โสปิ กลลาทิภาเวน คจฺฉมาโน คจฺฉเตว ตสฺมึ ตสฺมึ โกฏฺฐาเส สงฺขารา ปุริมานํ ปจฺจยา หุตฺวา ปจฺฉโต อนิวตฺเตตฺวา ตตฺถ ตตฺเถว ภิชฺชนฺติ ชรากาเล สงฺขารา อมฺเหหิ เอส ปุพฺเพ ยุวา ถามสมฺปนฺโน กโต ปุน นํ นิวตฺเตตฺวา ตตฺเถว กริสฺสามาติ น ลภนฺติ ตตฺถ ตตฺเถว อนฺตรธายนฺตีติ ทสฺเสติ ฯ น ยุชฺฌมานาติ อุภโต พฺยุเฬฺห สงฺคาเม ยุชฺฌนฺตา ฯ น พเลน วสฺสิตาติ น กายพเลน โยธพเลน วา อุปคตา สมนฺนาคตา ฯ น ชีรนฺตีติ ปุริมํ นการํ อาหริตฺวา เอวรูปาปิ นรา น ชีรนฺติ น--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๗๓.
จาปิ มิยฺยเรติ อตฺโถ เวทิตพฺโพ ฯ สพฺพมฺหิ ตนฺติ มหาราช สพฺพเมว หิ อิทํ ปาณมณฺฑลํ มหายนฺเตน ปีฬิยมานา อุจฺฉุฆฏิกา วิย ชาติยา จ ชราย จ อุปทฺทุตํ นิจฺจปีฬิตํ ฯ ตํ เม มตี โหตีติ เตน การเณนปิ มม ปพฺพชิตฺวา ธมฺมํ จรามีติ มติ โหติ จิตฺตํ อุปฺปชฺชติ ฯ จตุรงฺคินินฺติ หตฺถิอาทีหิ จตุรงฺเคหิ สมนฺนาคตํ ฯ เสนํ สุภึสรูปนฺติ สุฏฺฐุ ภึสนกชาติกํ เสนํ ฯ ชยนฺตีติ กทาจิ เอกจฺเจ ราชาโน อตฺตโน เสนาย ชยนฺติ ฯ น มจฺจุโนติ เตปิ ราชาโน มหาเสนสฺส มจฺจุโน เสนํ ชยิตุํ น อุสฺสหนฺติ น พฺยาธิชรามรณานิ มทฺทิตุํ สกฺโกนฺติ ฯ มุจฺจเร เอกจฺจยาติ เอเตหิ หตฺถิอาทีหิ ปริวาริตา เอกจฺเจ ปจฺจามิตฺตานํ หตฺถโต มุจฺจนฺติ มจฺจุโน ปน สนฺติกา มุจฺจิตุํ น สกฺโกนฺติ ฯ ปภิญฺชนฺตีติ เอเตหิ หตฺถิอาทีหิ ปจฺจตฺถิกราชูนํ นครานิ ปภิญฺชนฺติ ฯ ปธํสยนฺตีติ มหาชนํ ธํเสนฺตา วิธํเสนฺตา ชีวิตกฺขยํ ปาเปนฺติ ฯ น มจฺจุโนติ เตปิ มรณกาเล สมฺปตฺเต มจฺจุโน ภญฺชิตุํ น สกฺโกนฺติ ฯ ภินฺนคฬา ปภินฺนาติ ตีสุ ฐาเนสุ ปภินฺนา หุตฺวา มทํ คฬนฺตา ปคฺฆริตมทาติ อตฺโถ ฯ น มจฺจุโนติ เตปิ มหามจฺจุํ มทฺทิตุํ น สกฺโกนฺติ ฯ อิสฺสาสิโนติ อิสฺสาสา ธนุคฺคหา ฯ กตหตฺถาติ สุสิกฺขิตา ฯ ทูเรปาตีติ ทูเร ปาเตตุํ สมตฺถา ฯ อกฺขณเวธิโนติ อวิรุทฺธเวธิโน วิชฺชุอาโลเกน วิชฺฌนสมตฺถา วา ฯ สรานีติ อโนตตฺตาทีนิ มหาสรานิปิ ขียนฺติเยว ฯ สเสลกานนาติ สปพฺพตวนสณฺฑา มหาปฐวีปิ ขียติ ฯ สพฺพํ หิ ตนฺติ สพฺพมิทํ สงฺขารคตํ ทีฆมนฺตรํ ฐตฺวา ขียเตว--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๗๔.
กปฺปุฏฺฐานคฺคึ ปตฺวา มหาเมรูปิ อคฺคิมุเข มธุสิฏฺฐกํ วิย วิลียเตว ฯ อณุมตฺโตปิ สงฺขาโร ฐาตุํ น สกฺโกติ ฯ กาลปริยายนฺติ กาลปริยายํ นสฺสนกาลวารํ ปตฺวา สพฺพํ ภญฺชเร สพฺพํ สงฺขารคตํ ภิชฺชเตว ฯ ตสฺส ปกาสนตฺถํ สตฺตสุริยสุตฺตํ อาหริตพฺพํ ฯ จลาจลนฺติ จญฺจลํ สกภาเวน ฐาตุํ อสมตฺโถ นานาภาววินาภาโว ฯ ปาณภุโนธ ชีวิตนฺติ อิธ โลเก อิเมสํ ปาณภูตานํ ชีวิตํ ฯ ปโฏว ธุตฺตสฺส ทุโมว กูลโชติ สุราธุตฺโต หิ สุรํ ทิสฺวาว อุทเร พนฺธสาฏกํ ทตฺวา ปิวเตว นทีกูเล ชาตทุโมว กูเล ลุชฺชมาเน ลุชฺชติ ยถา เอส ปโฏ จ ทุโม จ จญฺจโล เอวํ สตฺตานํ ชีวิตํ เทวาติ ฯ ทุมปฺผลาเนวาติ ยถา ปกฺกานิ ผลานิ วาตหตานิ ทุมคฺคโต ภูมิยํ ปตนฺติ ตเถว อิเม มาณวา ชราวาเตน หตา ชีวิตา คฬิตฺวา มรณปฐวิยํ ปตนฺติ ฯ ทหราติ อนฺตมโส กลลภาเว ฐิตาปิ ฯ มชฺฌิมโปริสาติ นารีนรานํ มชฺเฌ ฐิตา อุภโตพฺยญฺชนกนปุํสกา ฯ ตารกราชสนฺนิโภติ ยถา ตารกราชา กาฬปกฺเข ขีโณ ปน ชุณฺหปกฺเข ปูรติ น เอวํ สตฺตานํ วโย ฯ สตฺตานํ วโย หิ ยทพฺภตีตํ คตเมวทานิ ตํ น ตสฺส ปุนาคมนํ อตฺถิ ฯ กุโต รตีติ ชราชิณฺณสฺส กามคุเณสุ รติปิ นตฺถิ เต ปฏิจฺจ อุปฺปชฺชนกสุขํ กุโตเยว ฯ ยกฺขาติ มหิทฺธิกา ยกฺขา ฯ ปิสาจาติ ปํสุปิสาจกา ฯ เปตาติ ปิตฺติวิสยิกา ฯ อสฺสสนฺตีติ อสฺสาสวาเตน อุปหนนฺติ อาวิสนฺตีติ วา อตฺโถ ฯ น มจฺจุโนติ มจฺจุํ ปน เตปิ อสฺสาเสน วา อุปหนิตุํ อาวิสิตุํ วา น สกฺโกนฺติ ฯ นิชฺฌาปนํ กโรนฺตีติ พลิกมฺมวเสน ขมาเปนฺติ--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๗๕.
ปสาเทนฺติ ฯ อปราธเกติ ราชาปราธการเก ฯ ทูสเกติ รชฺชทูสเก ฯ เหฐเกติ สนฺธิจฺเฉทาทีหิ โลกวิเหฐเก ฯ ราชาโนติ ราชาโน ฯ วิทิตฺวาน โทสนฺติ โทสํ ชานิตฺวา ยถานุรูเปน ทณฺเฑนฺติ ฯ น มจฺจุโนติ เตปิ มจฺจุํ ตณฺฑยิตุํ น สกฺโกนฺติ ฯ นิชฺฌาเปตุนฺติ สกฺขีหิ อตฺตโน นิรปราธภาวํ ปกาเสตฺวา ปสาเทตุํ ฯ น อฑฺฒกา พลวา เตชวาปีติ อิเม อฑฺฒา อยํ กายพลญาณพเลหิ พลวา อยํ เตชวาติ เอวํปิ น มจฺจุราชสฺส อเปกฺขมตฺถิ เอกสฺมึปิ สตฺเต อเปกฺขา เปมํ สิเนโห นตฺถิ สพฺพเมวาภิมทฺทตีติ ทสฺเสติ ฯ ปสยฺหาติ พลกฺกาเรหิ อภิภวิตฺวา ฯ น มจฺจุโนติ เตปิ มจฺจุํ ขาทิตุํ น สกฺโกนฺติ ฯ กโรนฺตาติ มายํ กโรนฺตา ฯ โมเหนฺตีติ อภูตํ ภูตํ กตฺวา ทสฺเสนฺตา โมเหนฺติ ฯ อุคฺคเตชาติ อุคฺคเตน วิสเตเชน สมนฺนาคตา ฯ ติกิจฺฉกาติ วิสเวชฺชา ฯ ธมฺมนฺตรี เวตฺตรุโณ จ โภโชติ เอเต เอวํนามกา เวชฺชา ฯ โฆรมธียมานาติ โฆรํ นาม วิชฺชํ อธิยนฺตา ฯ โอสเธภีติ โฆรํ วา คนฺธาทึ วา วิชฺชํ สาเวตฺวา โอสธานิ อาทาย เตหิ โอสเธหิ ปจฺจตฺถิกานํ อทสฺสนํ วชนฺติ ฯ ธมฺโมติ สุจริตธมฺโม ฯ รกฺขตีติ เยน รกฺขิโต ตํ ปฏิรกฺขติ ฯ สุขนฺติ ฉสุ กามสคฺเคสุ สุขํ อาวหติ ปาเปติ ปฏิสนฺธิวเสน อุปเนติ ฯ เอวํ มหาสตฺโต จตุวีสติยา คาถาหิ ปิตุ ธมฺมํ เทเสตฺวา มหาราช ตุมฺหากํ รชฺชํ ตุมฺหากเมว โหตุ มยฺหํ อิมินา อตฺโถ นตฺถิ ตุมฺเหหิ สทฺธึ กเถนฺตเมว มํ พฺยาธิชรามรณานิ อุปคจฺฉนฺติ--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๗๖.
ติฏฺฐถ ตุมฺเหติ วตฺวา อยทามํ ฉินฺทิตฺวา มตฺตหตฺถี วิย กาญฺจนปญฺชรํ ฉินฺทิตฺวา สีหโปตโก วิย กาเม ปหาย มาตาปิตโร วนฺทิตฺวา นิกฺขมิ ฯ อถสฺส ปิตา มมปิ รชฺเชน โก อตฺโถติ รชฺชํ ปหาย เตน สทฺธิญฺเญว นิกฺขมิ ฯ ตสฺมึ นิกฺขมนฺเต เทวีปิ อมจฺจาปิ พฺราหฺมณคหปติกาทโยปีติ สกลนครวาสิโน เคหานิ ฉฑฺเฑตฺวา นิกฺขมึสุ ฯ สมาคโม มหา อโหสิ ฯ ปริสา ทฺวาทสโยชนิกา ชาตา ฯ ตํ อาทาย มหาสตฺโต หิมวนฺตํ ปาวิสิ ฯ สกฺโก ตสฺส นิกฺขนฺตภาวํ ญตฺวา วิสฺสกมฺมํ เปเสตฺวา ทฺวาทสโยชนายามํ สตฺตโยชนวิตฺถารํ อสฺสมปทํ กาเรสิ ฯ สพฺเพ ปพฺพชิตปริกฺขาเร ปฏิทายาเปสิ ฯ อิโต ปรํ มหาสตฺตสฺส ปพฺพชฺชา จ โอวาททานญฺจ พฺรหฺมโลกปรายนตา จ ปริสาย อนปายคมนตา จ สพฺพา เหฏฺฐา วุตฺตนเยเนว เวทิตพฺพา ฯ สตฺถา อิมํ ธมฺมเทสนํ อาหริตฺวา เอวํ ภิกฺขเว ปุพฺเพปิ ตถาคโต มหาภิเนกฺขมฺมํ นิกฺขนฺโตเยวาติ วตฺวา ชาตกํ สโมธาเนสิ ตทา มาตาปิตโร มหาราชกุลานิ อเหสุํ ปริสา พุทฺธปริสา อโยฆรปณฺฑิโต ปน อหเมว สมฺมาสมฺพุทฺโธติ ฯ อโยฆรชาตกํ นิฏฺฐิตํ ฯ จุทฺทสมํ ฯ อิติ วีสตินิปาตวณฺณนา นิฏฺฐิตา ฯ -------------อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๔๑ หน้า ๑๖๓-๑๗๖. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=41&A=3355&modeTY=2&pagebreak=1 The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=41&A=3355&modeTY=2&pagebreak=1 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=2261 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=9067 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=9651 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=9651 สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๗ http://84000.org/tipitaka/read/?index_27
|
บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑.
การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย.
หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]