ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๔๐ ภาษาบาลีอักษรไทย ชา.อ.๖ เอกาทสก-ปกิณฺณก

                     ๖ ยุธญฺชยชาตกํ ฯ
     มิตฺตามจฺจปริพฺยุฬฺหนฺติ อิทํ สตฺถา เชตวเน วิหรนฺโต
มหาภินิกฺขมนํ อารพฺภ กเถสิ ฯ
     เอกทิวสมฺหิ ภิกฺขู ธมฺมสภายํ สนฺนิปติตฺวา อาวุโส สเจ
ทสพโล อคารํ อชฺฌาวสิสฺสติ สกลจกฺกวาฬคพฺเภ จกฺกวตฺติราชา
อภวิสฺส สตฺตรตนสมนฺนาคโต จตุริทฺธิสมิทฺโธ ปโรสหสฺสปุตฺตปริวาโร
โส เอวรูปํ สิริวิภวํ ปหาย กาเมสุ โทสํ ทิสฺวา อฑฺฒรตฺติกสมเย
ฉนฺนสหาเยน กณฺฐกมารุยฺห นครา นิกฺขมิตฺวา อโนมานทีตีเร
ปพฺพชิตฺวา ฉ วสฺสานิ ทุกฺกรการิกํ กตฺวา สมฺมาสมฺโพธึ ปตฺโตติ
สตฺถุ คุณกถํ กถยึสุ ฯ สตฺถา อาคนฺตฺวา กายนุตฺถ ภิกฺขเว
เอตรหิ กถาย สนฺนิสินฺนาติ ปุจฺฉิตฺวา อิมายนามาติ วุตฺเต
น ภิกฺขเว อิทาเนว ตถาคโต มหาภินิกฺขมนํ นิกฺขนฺโต ปุพฺเพปิ
ทฺวาทสโยชนิเก พาราณสินคเร รชฺชํ ปหาย นิกฺขนฺโตเยวาติ วตฺวา
อตีตํ อาหริ
     อตีเต รมฺมนคเร สพฺพทตฺโตนาม ราชา อโหสิ ฯ อยมฺหิ
พาราณสิ อุทยชาตเก สุรุนฺธนนครํนาม ชาตํ จุลฺลสุตฺตโสมชาตเก
สุทสฺสนํนาม โสณนนฺทชาตเก พฺรหฺมวฑฺฒนํนาม กณฺฐหาลชาตเก
ปุปฺผวตีนาม อิมสฺมึ ปน ยุธญฺชยชาตเก รมฺมนครํนาม อโหสิ
เอวมสฺสา กทาจิ นามํ ปริวตฺเตติ ฯ ตตฺถ สพฺพทตฺตรญฺโญ
ปุตฺตา สหสฺสา อเหสุํ ยุธญฺชยสฺสนาม เชฏฺฐปุตฺตสฺส อุปรชฺชํ
อทาสิ ฯ โส ทิวเส ทิวเส มหาทานํ ปวตฺเตสิ ฯ เอวํ
คจฺฉนฺเต กาเล โพธิสตฺโต เอกทิวสํ ปาโตว รถวรมารุยฺห มหนฺเตน
สิริวิภเวน อุยฺยานกีฬํ คจฺฉนฺโต รุกฺขคฺคติณคฺคสาขคฺคมกฏสุตฺตชาลาทีสุ
สุตฺตชาลากาเรน ลคฺเค อุสฺสาววินฺทู ทิสฺวา สมฺม สารถิ กินฺนาเมตนฺติ
ปุจฺฉิตฺวา เอเต เทว หิมสมเย ปตนกอุสฺสาววินฺทูนามาติ สุตฺวา
ทิวสภาคํ อุยฺยาเน กีฬิตฺวา สายณฺหสมเย ปจฺจาคจฺฉนฺโต เต
อทิสฺวา สมฺม สารถิ กหํ เอเต อุสฺสาววินฺทู น เตทานิ ปสฺสามีติ
ปุจฺฉิตฺวา เทว เต สุริเย อุคฺคจฺฉนฺเต สพฺเพว ภิชฺชิตฺวา ปฐวิยํ
ปตนฺตีติ สุตฺวา สํเวคปฺปตฺโต หุตฺวา อิเมสํ สตฺตานํ ชีวิตสงฺขาราปิ
ติณคฺเค อุสฺสาววินฺทุสทิสา มยา พฺยาธิชรามรเณหิ อปีฬิเตเนว
มาตาปิตโร อาปุจฺฉิตฺวา ปพฺพชิตุํ วฏฺฏตีติ อุสฺสาววินฺทุเมว
อารมฺมณํ กตฺวา อาทิตฺเต วิย ตโย ภเว ปสฺสนฺโต อตฺตโน
เคหํ อาคนฺตฺวา อลงฺกตปฏิยตฺตาย วินิจฺฉยสาลาย นิสินฺนสฺส ปิตุ
สนฺติกํเยว คนฺตฺวา ปิตรํ วนฺทิตฺวา เอกมนฺเต ฐิโต ปพฺพชฺชํ
ยาจนฺโต ปฐมํ คาถมาห
        มิตฺตามจฺจปริพฺยุฬฺหํ        อหํ วนฺเท รเถสภํ
        ปพฺพชิสฺสามหํ ราช        ตํ เทโว อนุมญฺญตูติ ฯ
     ตตฺถ ปริพฺยุฬฺหนฺติ ปริวาริตํ ฯ ตํ เทโวติ ตํ มม ปพฺพชฺชํ
เทโว อนุชานาตูติ อตฺโถ ฯ
     อถ นํ ราชา นิวเรนฺโต       ทุติยํ คาถมาห
        สเจ เต อูนํ กาเมหิ      อหํ ปริปูรยามิ เต
        โย ตํ หึสติ วาเรมิ       มา ปพฺพช ยุธญฺชยาติ ฯ
    ตํ สุตฺวา กุมาโร ตติยํ คาถมาห
        น มตฺถิ อูนํ กาเมหิ       หึสนฺโต เม น วิชฺชติ
        ทีปญฺจ กตฺตุมิจฺฉามิ        ยํ ชรา นาภิกีรตีติ ฯ
     ตตฺถ ทีปญฺจาติ ตาต เนว มยฺหํ กาเมหิ โอนํ อตฺถิ น
มํ หึสนฺโต โกจิ อตฺถิ อหํ ปน ปรโลกคมนาย อตฺตโน ปติฏฺฐํ
กตฺตุํ อิจฺฉามิ ฯ ยํ ชรา นาภิกีรตีติ ยํ ทีปํ ชรา นาภิกีรติ น
วิทฺธํเสติ ตมหํ กตฺตุมิจฺฉามิ อมตมหานิพฺพานํ คเวสิสฺสามิ น
เม กาเมหิ อตฺโถ อนุชานาถ มํ มหาราชาติ วทติ ฯ
     อิติ ปุนปฺปุนํ กุมาโร ปพฺพชฺชํ ยาจิ ฯ ราชา มา ปพฺพชาติ
นิวาเรติ ฯ ตมตฺถํ ปกาเสนฺโต สตฺถา อุปฑฺฒคาถมาห
        ปุตฺโต วา ปิตรํ ยาเจ     ปิตา วา ปุตฺตโมรสนฺติ ฯ
     ตตฺถ วากาโร สมฺปิณฺฑนตฺโถ ฯ อิทํ วุตฺตํ โหติ เอวํ
ภิกฺขเว ปุตฺโต จ ปิตรํ ยาจติ ปิตา จ โอรสํ ปุตฺตํ ยาจตีติ ฯ
     เสสํ อุปฑฺฒคาถํ ราชา อาห
        เนคโม ยาจเต ตาต      มา ปพฺพช ยุธญฺชยาติ ฯ
     ตสฺสตฺโถ อยํ เต ตาต นิคมวาสี มหาชโน ยาจติ นาครชโนปิ
มา ตฺวํ ปพฺพชาติ ฯ
     กุมาโร ปญฺจมํ คาถมาห
        มา มํ ตาต นิวาเรสิ      ปพฺพชนฺตํ รเถสภ
        มาหํ กาเมหิ สมฺมตฺโต     ชราย วสมนฺวคูติ ฯ
     ตตฺถ วสมนฺวคูติ มา อหํ กาเมหิ สมฺมตฺโต ชราย
วสงฺคามีนาม โหมิ วฏฺฏทุกฺขํ ปน เขเปตฺวา ยถา จ สพฺพญฺญุตญาณํ
ปฏิวิชฺฌนโก โหมิ ตถา มํ โอโลเกหีติ อธิปฺปาโย ฯ
     เอวํ วุตฺเต ราชา อปฺปฏิภาโณ อโหสิ ฯ มาตา ปนสฺส
ปุตฺโต เต เทวิ ปิตรํ ปพฺพชฺชํ อนุชานาเปตีติ สุตฺวา กึ ตุมฺเห
กเถถาติ นิรุสฺสาเสน มุเขน สุวณฺณสีวิกายํ นิสีทิตฺวา สิงฺฆํ
วินิจฺฉยฏฺฐานํ คนฺตฺวา ยาจมานา ฉฏฺฐํ คาถมาห
        อหํ ตํ ตาต ยาจามิ       อหํ ปุตฺต นิวารเย
        จิรํ ตํ ทฏฺฐุมิจฺฉามิ        มา ปพฺพช ยุธญฺชยาติ ฯ
     ตํ สุตฺวา กุมาโร สตฺตมํ คาถมาห
        อุสฺสาโวว ติณคฺคมฺหิ       สุริยสฺสุคฺคมนํ ปติ
        เอวมายุมนุสฺสานํ         มา มํ อมฺม นิวารเยติ ฯ
     ตสฺสตฺโถ อมฺม ยถา ติณคฺเค อุสฺสาววินฺทุ สุริยสฺส
อุคฺคมนํ ปติ ฐาตุํ น สกฺโกติ ปฐวิยํ ปตติ เอวํ อิเมสํ สตฺตานํ
ชีวิตํ ปริตฺตํ ตาวกาลิกํ อจิรฏฺฐิติกํ เอวรูเป โลกสนฺนิวาเส กถํ
ตฺวํ มํ จิรํ ปสฺสสิ มา มํ นิวาเรหีติ ฯ
     เอวํ วุตฺเตปิ สา ปุนปฺปุนํ ยาจิเยว ฯ ตโต มหาสตฺโต
ปิตรํ อามนฺเตนฺโต อฏฺฐมํ คาถมาห
        ตรมาโน อิมํ ยานํ        อาโรเปตุ รเถสภ
        มา เม มาตา ตรนฺตสฺส    อนฺตรายกรา อหูติ ฯ
     ตสฺสตฺโถ ตาต รเถสภ อิมํ มม มาตรํ ตรมาโน ปุริโส
สุวณฺณสีวิกายานํ อาโรเปตุ มา เม ชาติชราพฺยาธิมรณกนฺตารํ
ตรนฺตสฺส อติกฺกมนฺตสฺส มาตา อนฺตรายกรา อหูติ ฯ
     ราชา ปุตฺตสฺส วจนํ สุตฺวา คจฺฉ ภทฺเท ตว สีวิกายํ
นิสีทิตฺวา รติวฑฺฒนปาสาทํเยว อภิรุยฺหาติ อาห ฯ สา ตสฺส วจนํ
สุตฺวา ฐาตุํ อสกฺโกนฺตี นารีคณปริวุตา คนฺตฺวา ปาสาทํ อภิรุยฺห
กินฺนุโข ปุตฺตสฺส ปวุตฺตีติ วินิจฺฉยฏฺฐานํ โอโลเกนฺตี อฏฺฐาสิ ฯ
โพธิสตฺโตปิ มาตุ คตกาเล ปุน ปิตรํ ยาจิ ฯ ราชา ปฏิพาหิตุํ
อสกฺโกนฺโต เตนหิ ตาต ตว มนํ มตฺถกํ ปาเปตุ ปพฺพชาหีติ
อนุชานาติ ฯ รญฺโญ อนุญฺญาตกาเล โพธิสตฺตสฺส กนิฏฺโฐ
ยุธิฏฺฐิลกุมาโรนาม ปิตรํ วนฺทิตฺวา ตาต มยฺหํ ปพฺพชฺชํ
อนุชานาถาติ อนุชานาเปสิ ฯ อุโภปิ ภาตโร ปิตรํ วนฺทิตฺวา
กาเม ปหาย มหาชนปริวุตา วินิจฺฉยฏฺฐานา นิกฺขมึสุ ฯ เทวีปิ
มหาสตฺตํ โอโลเกตฺวา มม ปุตฺเต ปพฺพชิเต รมฺมนครํ ตุจฺฉํ
ภวิสฺสตีติ ปริเทวมานา คาถาทฺวยมาห
        อภิธาวถ ภทฺทนฺเต        สุญฺญํ เหสฺสติ รมฺมกํ
        ยุธญฺชโย อนุญฺญาโต       สพฺพทตฺเตน ราชินา ฯ
        โยหุ เสฏฺโฐ สหสฺสานํ     ยุวา กาญฺจนสนฺนิโภ
        โสยํ ปุตฺโต ปพฺพชิโต      กาสายวสโน พลีติ ฯ
     ตตฺถ อภิธาวถาติ ปริวาเรตฺวา ฐิตา นาริโย สพฺพาว โภ
ธาวถาติ อาณาเปติ ฯ ภทฺทนฺเตติ เอวํ คนฺตฺวา ภทฺทํ ตว โหตูติ
วทติ ฯ รมฺมกนฺติ รมฺมนครํ สนฺธายาห ฯ โยหุ เสฏฺโฐติ โย
รญฺโญ ปุตฺโต สหสฺสสฺส เสฏฺโฐ อโหสิ โส ปพฺพชิโตติ
ปพฺพชฺชาย คจฺฉนฺตํ สนฺธาเยวมาห ฯ
     โพธิสตฺโต ปน น ตาว ปพฺพชติ ฯ โส หิ มาตาปิตโร
วนฺทิตฺวา กนิฏฺฐํ ยุธิฏฺฐิลกุมารํ คเหตฺวา นครา นิกฺขมิตฺวา มหาชนํ
นิวตฺเตตฺวา อุโภปิ ภาตโร หิมวนฺตํ ปวิสิตฺวา มโนรมฺเม ฐาเน
อสฺสมปทํ กตฺวา อิสิปพฺพชฺชํ ปพฺพชิตฺวา ฌานาภิญฺญา นิพฺพตฺเตตฺวา
วนมูลผลาทีหิ ยาวชีวํ ยาเปตฺวา พฺรหฺมโลกปรายนา อเหสุํ ฯ
ตมตฺถํ ปกาเสนฺโต โอสานคาถมาห
        อุโภ กุมารา ปพฺพชิตา     ยุธญฺชโย ยุธิฏฺฐิโล
        ปหาย มาตาปิตโร        สงฺคํ เฉตฺวาน มจฺจุโนติ ฯ
     ตตฺถ มจฺจุโนติ มารสฺส อิทํ วุตฺตํ โหติ ภิกฺขเว ยุธญฺชโย
ยุธิฏฺฐิโล จ เต อุโภปิ กุมารา มาตาปิตโร ปหาย มารสฺส
สงฺคํ ราคโทสโมหสงฺคํ ฉินฺทิตฺวา ปพฺพชึสูติ ฯ
     สตฺถา อิมํ ธมฺมเทสนํ อาหริตฺวา สจฺจานิ ปกาเสตฺวา น ภิกฺขเว
อิทาเนว ปุพฺเพปิ ตถาคโต รชฺชํ ฉฑฺเฑตฺวา ปพฺพชิโตเยวาติ
วตฺวา ชาตกํ สโมธาเนสิ ตทา มาตาปิตโร มหาราชกุลานิ อเหสุํ
ยุธิฏฺฐิลกุมาโร อานนฺโท อโหสิ ยุธญฺชโย ปน อหเมวาติ ฯ
                   ยุธญฺชยชาตกํ ฉฏฺฐมํ ฯ
                   ----------------


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๔๐ หน้า ๔๓-๔๘. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=40&A=858&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=40&A=858&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=1553              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=6247              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=6443              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=6443              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๗ http://84000.org/tipitaka/read/?index_27

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]