ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๔๐ ภาษาบาลีอักษรไทย ชา.อ.๖ เอกาทสก-ปกิณฺณก

                    ปกิณฺณกนิปาตวณฺณนา
                      ----------
                   ๑. สาลิเกทารชาตกํ ฯ
     สมฺปนฺนํ สาลิเกทารนฺติ อิทํ สตฺถา เชตวเน วิหรนฺโต
มาตุโปสกภิกฺขุํ อารพฺภ กเถสิ ฯ วตฺถุ ปน สามชาตเก อาวีภวิสฺสติ ฯ
     สตฺถา ปน ตํ ภิกฺขุํ ปกฺโกสาเปตฺวา สจฺจํ กิร ตฺวํ ภิกฺขุ คีหี
โปเสสีติ ปุจฺฉิตฺวา สจฺจํ ภนฺเตติ กินฺเต โหนฺตีติ มาตาปิตโร
เม ภนฺเตติ วุตฺเต สาธุ ภิกฺขุ โปราณกปณฺฑิตาปิ ติรจฺฉานา
หุตฺวา สกุณโยนิยํ นิพฺพตฺติตฺวา ชิณฺเณ มาตาปิตโร กุลาวเก
นิปชฺชาเปตฺวา มุขตุณฺเฑน โคจรํ อาหริตฺวา โปเสสุนฺติ วตฺวา
อตีตํ อาหริ
     อตีเต ราชคเห มคธราชานาม รชฺชํ กาเรสิ ฯ ตทา นครโต
ปุพฺพุตฺตราย ทิสาย สาลินฺทิโยนาม พฺราหฺมณคาโม อโหสิ ฯ
ตสฺส ปุพฺพุตฺตรทิสาย มคธเขตฺตํ ฯ ตตฺถ โกสิยโคตฺโตนาม
สาลินฺทิยวาสี พฺราหฺมโณ สหสฺสกรีสมตฺตํ เขตฺตํ คเหตฺวา สาลึ
วปาเปสิ ฯ อุฏฺฐิเต จ ปน สสฺเส วตึ ถิรํ กาเรตฺวา กสฺสจิ
ปณฺณาสกรีสมตฺตํ กสฺสจิ สฏฺฐีกรีสมตฺตนฺติ เอวํ ปญฺจสตกรีสมตฺตํ เขตฺตํ
อตฺตโน ปริสานญฺเญว อารกฺขณตฺถาย ทตฺวา เสสํ ปญฺจสตกรีสมตฺตํ วตึ
กตฺวา เอกสฺส ภติกสฺส อทาสิ ฯ โส ตตฺถ กุฏึ กตฺวา ตตฺถ รตฺตินฺทิวํ
วสติ ฯ เขตฺตสฺส ปน ปุพฺพุตฺตรทิสายํ เอกสฺมึ สานุปพฺพเต
มหนฺตํ สิมฺพลีวนํ อตฺถิ ฯ ตตฺถ อเนกานิ สุวสตานิ วสนฺติ ฯ
ตทา โพธิสตฺโต ตสฺมึ สุวสํเฆ สุวรญฺโญ ปุตฺโต หุตฺวา นิพฺพตฺติ ฯ
โส วยปฺปตฺโต อภิรูโป ถามสมฺปนฺโน สกฏนาภิปฺปมาณสรีโร
อโหสิ ฯ อถสฺส ปิตา มหลฺลกกาเล อหํ อิทานิ ทูรํ คนฺตุํ น
สกฺโกมิ ตฺวํ อิมํ คณํ ปริหราติ ปุตฺตสฺส รชฺชํ นิยฺยาเทติ ฯ
โส ปุนทิวสโต ปฏฺฐาย มาตาปิตูนํ โคจรตฺถาย คนฺตุํ
นาทาสิ ฯ สุวคณํ ปริหรนฺโต หิมวนฺตํ คนฺตฺวา สยํชาตสาลิวเนสุ
ยาวทตฺถํ สาลึ ขาทิตฺวา อาคมนกาเล มาตาปิตูนํ ปโหนกํ โคจรํ
อาทาย อาคนฺตฺวา มาตาปิตโร โปเสสิ ฯ อถสฺส เอกทิวสํ สุวา
อาโรเจสุํ ปุพฺเพ อิมสฺมึ กาเล มคธเขตฺเต สาลึ วปติ อิทานิ
กินฺนุ โข กตนฺติ ฯ เตนหิ ชานาถาติ เทฺว สุเว ปหิณิ ฯ สุวา
คนฺตฺวา มคธเขตฺเต โอตรนฺตา ตสฺส ภติยา รกฺขณปุริสสฺส เขตฺเต
โอตริตฺวา สาลึ ขาทิตฺวา เอกํ สาลิสีสํ อาทาย สิมฺพลีวนํ อาคนฺตฺวา
สาลิสีสํ มหาสตฺตสฺส ปาทมูเล ฐเปตฺวา ตตฺถ เอวรูโป สาลีติ
วทึสุ ฯ โส ปุนทิวเส สุวคณปริวุโต ตตฺถ คนฺตฺวา ตสฺมึ ภติกสฺส
เขตฺเต โอตริ ฯ โส ปน ปุริโส สุเว สาลึ ขาทนฺเต ทิสฺวา อิโตจิโต
จ ธาวิตฺวา วาเรนฺโตปิ วาเรตุํ น สกฺโกติ ฯ เสสา สุวา
ยาวทตฺถํ สาลึ ขาทิตฺวา ตุจฺฉมุขาว คจฺฉนฺติ ฯ สุวราชา ปน พหูนิ
สาลิสีสานิ เอกโต กตฺวา ตุณฺเฑนาทาย ปุรโต คนฺตฺวา อาหริตฺวา
มาตาปิตูนํ เทติ ฯ สุวา ปน ปุนทิวสโต ปฏฺฐาย ตตฺเถว สาลึ
ขาทึสุ ฯ อถ โส ปุริโส สุเว สาลึ ขาทนฺเต ทิสฺวา อิโตจิโต
จ ธาวิตฺวา วาเรนฺโตปิ วาเรตุํ นาสกฺขิ สเจ อิเม อญฺญํ กติปาหํ
เอวํ ขาทิสฺสนฺติ กิญฺจิ น ภวิสฺสติ พฺราหฺมโณ สาลึ อคฺฆาเปตฺวา
มยฺหํ อิณํ กริสฺสติ คนฺตฺวา ตสฺส อาโรเจสฺสามีติ ฯ โส
สาลิมุฏฺฐินา สทฺธึ ตถารูปํ ปณฺณาการํ คเหตฺวา สาลินฺทิยคามํ
คนฺตฺวา พฺราหฺมณํ ปสฺสิตฺวา วนฺทิตฺวา ปณฺณาการํ ทตฺวา เอกมนฺตํ
ฐิโต กึ โภ ปุริส สมฺปนฺนํ สาลิเขตฺตนฺติ ปุฏฺโฐ อาม
พฺราหฺมณ สมฺปนฺนนฺติ วตฺวา เทฺว คาถา อภาสิ
        สมฺปนฺนํ สาลิเกทารํ       สุวา ภุญฺชนฺติ โกสิย
        ปฏิเวเทมิ เต พฺราหฺเม    น ตํ วาเรตุมุสฺสเห
        เอโกว ตตฺถ สกุโณ       โส เนสํ สพฺพสุนฺทโร
        ภุตฺวา สาลึ ยถากามํ      ตุณฺเฑนาทาย คจฺฉตีติ ฯ
     ตตฺถ สมฺปนฺนนฺติ ปริปุณฺณํ อเวกลฺลํ ฯ สาลิเกทารนฺติ
สาลิเขตฺตํ ฯ สพฺพสุนฺทโรติ สพฺเพหิ โกฏฺฐาเสหิ สุนฺทโร
รตฺตตุณฺโฑ ชิญฺชุกสนฺนิภกฺขิ รตฺตปาโท ตีหิ รตฺตราชีหิ ปริกฺขิตฺตคีโว
มหามยุรปฺปมาโณ โส ยาวทตฺถํ สาลึ ขาทิตฺวา อญฺญํ ตุณฺเฑน
คเหตฺวา คจฺฉตีติ ฯ
     พฺราหฺมโณ ตสฺส กถํ สุตฺวา สุวราเช สิเนหํ อุปฺปาเทตฺวา
เขตฺตปาลํ ปุจฺฉิ อมฺโภ ปุริส ปาสํ โอเฑตุํ ชานาสีติ ฯ อาม
ชานามีติ ฯ อถ นํ คาถาย อชฺฌภาสิ
        อุชฺฌนฺตุ พาลปาสานิ       ยถา พชฺเฌถ โส ทิโช
        ชีวญฺจ นํ คเหตฺวาน       อานเยหิ มมนฺติเกติ ฯ
     ตตฺถ อุชฺฌนฺตูติ โอฑยนฺตุ ฯ พาลปาสานีติ อสฺสวาลาทิรชฺชุ-
มยปาสานิ ฯ ชีวญฺจ นนฺติ ชีวิตํเยว นนฺติ ฯ
     ตํ สุตฺวา เขตฺตปาโล สาลึ อคฺฆาเปตฺวา อิณสฺส อกตภาเวน
ตุฏฺโฐ คนฺตฺวา อสฺสปาเส วตฺเตตฺวา อชฺช อิมสฺมึ ฐาเน โอตริสฺสตีติ
สุวรญฺโญ โอตรณฏฺฐานํ สลฺลกฺเขตฺวา ปุนทิวเส ปาโตว วาตปฺปหาเรน
จรณกํ อกตฺวา ปาสํ โอเฑตฺวา สุวานํ อาคมนํ โอโลเกนฺโต กุฏิยํ
นิสีทิ ฯ สุวราชาปิ สุวคณปริวุโต อาคนฺตฺวา อโลลุปฺปจารตาย
หีโย ขาทิตฏฺฐาเน โอฑิตปาเส ปาทํ ปเวเสนฺโตว โอตริ ฯ
โส อตฺตโน พทฺธภาวํ ญตฺวา จินฺเตสิ สจาหํ อิทานิ พทฺธรวํ
รวิสฺสามิ ญาตกา เม มรณภยตชฺชิตา โคจรํ อคเหตฺวา ปลายิสฺสนฺติ
ยาว เอเตสํ โคจรคหณํ ตาว อธิวาเสสฺสามีติ ฯ โส เตสํ
สุหิตภาวํ ญตฺวา มรณภยตชฺชิโต หุตฺวา ติกฺขตฺตุํ พทฺธรวํ รวิ ฯ อถ
สพฺเพ สุตฺวา ปลายึสุ ฯ สุวราชา เอโก เม ญาตีสุ นิวตฺติตฺวา
โอโลเกนฺโตปิ นตฺถิ กึ นุโข มยา ปาปํ กตนฺติ วิลปนฺโต
คาถมาห
        เอเต ภุตฺวา ปิวิตฺวา จ    ปกฺกมนฺติ วิหงฺคมา
        เอโก พทฺโธสฺมิ ปาเสน    กึ ปาปํ ปกตํ มยาติ ฯ
     เขตฺตปาโล สุวราชสฺส พทฺธรวํ สุวานํ จ อากาเส ปกฺขนฺทนสทฺทํ
สุตฺวา กึ นุโขติ กุฏิยา โอรุยฺห ปาสฏฺฐานํ คนฺตฺวา สุวราชํ
ทิสฺวา ยสฺเสว เม ปาโส โอฑิโต เสฺวว พทฺโธติ ตุฏฺฐมานโส
สุวราชํ ปาสโต โมเจตฺวา เทฺว ปาเท เอกโต กตฺวา พนฺธิตฺวา
ทฬฺหํ อาทาย สาลินฺทิยคามํ คนฺตฺวา สุวราชํ พฺราหฺมณสฺส อทาสิ ฯ
พฺราหฺมโณ พลวสิเนเหน มหาสตฺตํ อุโภหิ หตฺเถหิ ทฬฺหํ คเหตฺวา
องฺเก นิสีทาเปตฺวา เตน สทฺธึ สลฺลปนฺโต เทฺว คาถา อภาสิ
        อุทรํ นูน อญฺเญสํ         สุว อจฺโจทรํ ตว
        ภุตฺวา สาลึ ยถากามํ      ตุณฺเฑนาทาย คจฺฉสิ ฯ
        โกฏฺฐนฺนุ ตตฺถ ปูเรสิ      สุว เวรนฺนุ เต มยา
        ปุฏฺโฐ เม สมฺม อกฺขาหิ    กุหึ สาลี นิธียสีติ ฯ
     ตตฺถ อุทรํ นูนาติ อญฺเญสํ อุทรเมว มญฺเญ ตว อุทรํ
ปน อติอุทรํ ฯ ตตฺถาติ ตสฺมึ สิมฺพลีวเน ฯ ปูเรสีติ วสฺสารตฺตตฺถาย
ปูเรสิ ฯ นิธียสีติ นิเธสิ นิธานํ กตฺวา ฐเปสีติ ฯ
     ตํ สุตฺวา สุวราชา มธุราย มนุสฺสวาจาย สตฺตมํ คาถมาห
        น เม เวรํ ตยา สทฺธึ     โกฏฺโฐ มยฺหํ น วิชฺชติ
        อิณํ มุญฺจามิณํ ทมฺมิ        สมฺปตฺโต โกฏิสิมฺพลึ
        นิธึปิ ตตฺถ นิทหามิ        เอวํ ชานาหิ โกสิยาติ ฯ
     ตตฺถ อิณํ มุญฺจามิณํ ทมฺมีติ ตว สาลึ หริตฺวา อิณํ
มุญฺจามิเจว อิณํ ททามิ จาติ ฯ นิธึปีติ เอกํ ตตฺถ สิมฺพลีวเน
อนุคามิกํ นิธึปิ นิทหามิ ฯ
     อถ นํ พฺราหฺมโณ ปุจฺฉิ
        กีทิสํ เต อิณทานํ         อิณโมกฺโขว กีทิโส
        นิธินิธานํ อกฺขาหิ         อถ ปาสา ปโมกฺขสีติ ฯ
     ตตฺถ อิณทานนฺติ อิณสฺส ทานํ ฯ นิธินิธานนฺติ นิธิโน
นิธานนฺติ ฯ
     เอวํ พฺราหฺมเณน ปุฏฺโฐ สุวราชา ตสฺส พฺยากโรนฺโต
จตสฺโส คาถา อภาสิ
        อชาตปกฺขา ตรุณา        ปุตฺตกา มยฺห โกสิย
        เต มํ ภตฺตา ภริสฺสนฺติ     ตสฺมา เตสํ อิณํ ทเท ฯ
        มาตา ปิตา จ เม วุฑฺฒา   ชิณฺณกา คตโยพฺพนา
        เตสํ ตุณฺเฑน หาตูน       มุญฺเจ ปุพฺเพ กตํ อิณํ ฯ
        อญฺเญ จ ตตฺถ สกุณา      ขีณปกฺขา สุทุพฺพลา
        เตสํ ปุญฺญตฺถิโก ทมฺมิ      ตํ นิธํ อาหุ ปณฺฑิตา ฯ
        อีทิสํ เม อิณทานํ         อิณโมกฺโข จ อีทิโส
        นิธินิธานํ อกฺขามิ         เอวํ ชานาหิ โกสิยาติ ฯ
     ตตฺถ หาตูนาติ หริตฺวา ฯ ตํ นิธินฺติ ตํ ปุญฺญกมฺมํ
ปณฺฑิตา อนุคามิกํ นิธึ นาม กเถนฺติ ฯ นิธินิธานนฺติ นิธิโน นิธานํ
นิทหนฺติปิ ปาโฐ อยเมว วา ปาโฐ ฯ
     พฺราหฺมโณ มหาสตฺตสฺส ธมฺมกถํ สุตฺวา ปสนฺนจิตฺโต เทฺว
คาถา อภาสิ
        ภทฺทโก วตายํ ปกฺขี       ทิโช ปรมธมฺมิโก
        เอกจฺเจสุ มนุสฺเสสุ       อยํ ธมฺโม น วิชฺชติ ฯ
        ภุญฺช สาลึ ยถากามํ       สห สพฺเพหิ ญาติภิ
        ปุนปิ สุว ปสฺเสมุ         ปิยํ เม ตว ทสฺสนนฺติ ฯ
     ตตฺถ ภุญฺช สาลินฺติ อิโต ปฏฺฐาย นิพฺภโย หุตฺวา ภุญฺชาติ
กรีสสหสฺสมฺปิ ตสฺเสว นิยฺยาเทนฺโต เอวมาห ฯ ปสฺเสมูติ อตฺตโน
รุจิยา อาคตํ อญฺเญสุปิ ทิวเสสุ ตํ ปสฺเสยฺยามาติ ฯ
     เอวํ พฺราหฺมโณ มหาสตฺตํ ยาจิตฺวา ปิยปุตฺตํวิย มุทุจิตฺเตน
โอโลเกนฺโต ปาทโต พนฺธนํ โมเจตฺวา สตปากเตเลน ปาเท
มกฺเขตฺวา ภทฺทปีเฐ นิสีทาเปตฺวา กาญฺจนตฏเกน มธุลาเช
ขาทาเปตฺวา สกฺขโรทกํ ปาเยสิ ฯ อถสฺส สุวราชา อปฺปมตฺโต
โหหิ มหาพฺราหฺมณาติ วตฺวา โอวาทํ เทนฺโต อาห
                ภุตฺตญฺจ ปีตญฺจ ตวสฺสมมฺหิ
                รตฺติญฺจ โน โกสิย เตสกาสํ
                นิกฺขิตฺตทณฺเฑสุ ททาหิ ทานํ
                ชิณฺเณ จ มาตาปิตโร ภรสฺสูติ ฯ
     ตตฺถ ตวสฺสมมฺหีติ ตว นิเวสเน ฯ
     ตํ สุตฺวา พฺราหฺมโณ ตุฏฺฐหทโย อุทานํ อุทาเนนฺโต
คาถมาห
                ลกฺขี วต เม อุทปาทิ อชฺช
                โย ตํ อทฺทสํ ปวรํ ทิชานํ
                สุวสฺส สุตฺวาน สุภาสิตานิ
                กาหามิ ปุญฺญานิ อนปฺปกานีติ ฯ
     ตตฺถ ลกฺขีติ สิริปิ ปุญฺญํปิ ปญฺญาปิ ฯ
     มหาสตฺโต พฺราหฺมเณน อตฺตโน ทินฺนํ กรีสสหสฺสมตฺตํ เขตฺตํ
ปฏิกฺขิปิตฺวา อฏฺฐกรีสมตฺตเมว คณฺหิ ฯ พฺราหฺมโณ ถมฺภานิ ขณิตฺวา
ตสฺส เขตฺตํ นิยฺยาเทตฺวา คนฺธมาลาทีหิ ปูเชตฺวา ขมาเปตฺวา
คจฺฉ สามิ อสฺสุมุเข โรทมาเน มาตาปิตโร อสฺสาเสหีติ
อุยฺโยเชสิ ฯ โส ตุฏฺฐมานโส สาลิสีสํ อาทาย คนฺตฺวา
มาตาปิตูนํ ปุรโต นิกฺขิปิตฺวา อมฺมตาตา อุฏฺเฐถาติ อาห ฯ
เต ตสฺส อสฺสุมุขา หสมานา อุฏฺฐหึสุ ฯ ตาวเทว สุวคณา
สนฺนิปติตฺวา กถํ มุตฺโตสิ เทวาติ ปุจฺฉึสุ ฯ โส เตสํ สพฺพํ
วิตฺถารโต กเถสิ ฯ โกสิโยปิ สุวรญฺโญ โอวาทํ สุตฺวา ตโต
ปฏฺฐาย ธมฺมิกสมณพฺราหฺมณานํ มหาทานํ ปฏฺฐเปสิ ฯ
     ตมตฺถํ ปกาเสนฺโต สตฺถา โอสานคาถมาห
                โส โกสิโย อตฺตมโน อุทคฺโค
                อนฺนญฺจ ปานญฺจภิสํหริตฺวา
                อนฺเนน ปาเนน ปสนฺนจิตฺโต
                สนฺตปฺปยิ สมเณ พฺราหฺมเณ จาติ ฯ
     ตตฺถ สนฺตปฺปยีติ คหิตคหิตภาชนานิ ปูเรนฺโต ตปฺเปสิ ฯ
     สตฺถา อิมํ ธมฺมเทสนํ อาหริตฺวา เอวํ ภิกฺขเว มาตุโปสนนฺนาม
ปณฺฑิตานํ วํโสติ วตฺวา สจฺจานิ ปกาเสตฺวา ชาตกํ สโมธาเนสิ
(สจฺจปริโยสาเน โส ภิกฺขุ โสตาปตฺติผเล ปติฏฺฐหิ) ตทา
สุวคณา พุทฺธปริสา อเหสุํ มาตาปิตโร มหาราชกุลานิ อเหสุํ
เขตฺตปาโล ฉนฺโน พฺราหฺมโณ อานนฺโท สุวราชา ปน อหเมวาติ ฯ
                  สาลิเกทารชาตกํ ปฐมํ ฯ
                     ------------


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๔๐ หน้า ๒๔๙-๒๕๗. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=40&A=5063&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=40&A=5063&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=1872              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=7222              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=7492              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=7492              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๗ http://84000.org/tipitaka/read/?index_27

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]