ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๔๐ ภาษาบาลีอักษรไทย ชา.อ.๖ เอกาทสก-ปกิณฺณก

                     ๖ กาลิงฺคชาตกํ ฯ
     ราชา กาลิงฺโค จกฺกวตฺตีติ อิทํ สตฺถา เชตวเน วิหรนฺโต
อานนฺทตฺเถเรน กตํ มหาโพธิปูชํ อารพฺภ กเถสิ ฯ
     เวเนยฺยสงฺคหตฺถาย หิ ตถาคเต ชนปทจาริกํ ปกฺกนฺเต
สาวตฺถิวาสิโน คนฺธมาลาทิหตฺถา เชตวนํ คนฺตฺวา อญฺญํ ปูชนียฏฺฐานํ
อลภิตฺวา คนฺธกุฏิทฺวาเร ปาเตตฺวา คจฺฉนฺติ เตน อุฬารปาโมชฺชา
โหนฺติ ฯ ตํ การณํ ญตฺวา อนาถปิณฺฑิโก ตถาคตสฺส เชตวนํ
อาคตกาเล อานนฺทตฺเถรสฺส สนฺติกํ คนฺตฺวา ภนฺเต อยํ วิหาโร
ตถาคเต จาริกํ ปกฺกนฺเต นิปฺปจฺจโย โหติ มนุสฺสานํ คนฺธมาลาทีหิ
ปูชนียฏฺฐานํ น โหติ สาธุ ภนฺเต ตถาคตสฺส อิมมตฺถํ อาโรเจตฺวา
เอกสฺส ปูชนียฏฺฐานสฺส สกฺกุเณยฺยภาวํ ชานาถาติ ฯ โส สาธูติ
สมฺปฏิจฺฉิตฺวา ตถาคตํ ปุจฺฉิ กติ นุโข ภนฺเต เจติยานีติ ฯ ตีณิ
อานนฺทาติ ฯ กตมานิ ตีณีติ ฯ สารีริกํ ปาริโภคิกํ อุทฺทิสิกนฺติ ฯ
สกฺกา ปน ภนฺเต ตุมฺเหสุ จรนฺเตสุเยว เจติยํ กาตุนฺติ ฯ อานนฺท
สารีริกํ น สกฺกา กาตุํ ตมฺหิ พุทฺธานํ ปรินิพฺพุตกาเล โหติ
อุทฺทิสิกมวตฺถุกํ มมายนมตฺตเมว โหติ พุทฺเธหิ ปริภุตฺโต มหาโพธิ
พุทฺเธสุ ธรนฺเตสุปิ ปรินิพฺพุเตสุปิ เจติยเมวาติ ฯ ภนฺเต ตุมฺเหสุ
ปกฺกนฺเตสุ เชตวนมหาวิหาโร อปฺปฏิสรโณ โหติ มนุสฺสา ปูชนียฏฺฐานํ
น ลภนฺติ มหาโพธิโต พีชํ อาหริตฺวา เชตวนทฺวาเร โรเปสฺสามิ
ภนฺเตติ อาห ฯ สาธุ อานนฺท โรเปหิ เอวํ สนฺเต เชตวเน มม
นิพทฺธวาโส วิย ภวิสฺสตีติ ฯ เถโร โกสลนรินฺทสฺส อนาถปิณฺฑิกสฺส
วิสาขาทีนญฺจ อาโรเจตฺวา เชตวนทฺวาเร โพธิโรปนฏฺฐาเน อาวาฏํ
ขณาเปตฺวา มหาโมคฺคลฺลานตฺเถรํ อาห ภนฺเต อหํ เชตวนทฺวาเร
โพธึ โรเปสฺสามิ มหาโพธิโต เม โพธิปกฺกํ อาหรถาติ ฯ เถโร
สาธูติ สมฺปฏิจฺฉิตฺวา อากาเสน โพธิมณฺฑํ คนฺตฺวา วณฺฑา
ปริคลนฺตํ ปกฺกํ ภูมึ อปฺปตฺตเมว จีวเรน สมฺปฏิจฺฉิตฺวา อาทาย
อาหริตฺวา อานนฺทตฺเถรสฺส อทาสิ ฯ อานนฺทตฺเถโร อชฺช กิร
โพธึ โรเปสฺสามาติ โกสลราชาทีนํ อาโรเจสิ ฯ ราชา
สายณฺหสมเย มหนฺเตน ปริวาเรน สพฺพูปกรณานิ คาหาเปตฺวา
อาคมิ ฯ ตถา อนาถปิณฺฑิโก จ วิสาขา จ อญฺโญ จ สทฺโธ
ชโน ฯ เถโร มหาโพธิโรปนฏฺฐาเน มหนฺตํ สุวณฺณกฏาหํ ฐเปตฺวา
เหฏฺฐา ฉิทฺทํ กาเรตฺวา อิทํ โพธิปกฺกํ โรเปหิ มหาราชาติ รญฺโญว
อทาสิ ฯ โส จินฺเตสิ รชฺชํ นาม น สพฺพกาลํ อมฺหากํ
ติฏฺฐติ อิทํ มยา อนาถปิณฺฑิเกน โรปาเปตุํ วฏฺฏตีติ ฯ โส ตํ
โพธิปกฺกํ มหาเสฏฺฐิสฺส หตฺเถ ฐเปสิ ฯ อนาถปิณฺฑิโก คนฺธกลลํ
วิยูหิตฺวา ตตฺถ ปาเตสิ ฯ ตสฺมึ ตสฺส หตฺถโต มุตฺตมตฺเตเยว
สพฺเพสํ ปสฺสนฺตานญฺจ นงฺคลสีสปฺปมาโณ โพธิขนฺโธ ปญฺญาสหตฺถุพฺเพโธ
อุฏฺฐหิ ฯ จตูสุ ทิสาสุ อุทฺธญฺจาติ ปญฺจ มหาสาขา ปณฺณาสหตฺถาว
นิกฺขมึสุ ฯ อิติ โส ตํขณญฺเญว วนปฺปติเชฏฺฐโก หุตฺวา อฏฺฐาสิ ฯ
ราชา อฏฺฐสตมตฺเต สุวณฺณรชฏฆเฏ คนฺโธทเกน ปูเรตฺวา
นีลุปฺปลหตฺถกาทิปฏิมณฺฑิเต มหาโพธึ ปริกฺขิปิตฺวา ปุณฺณฆฏปนฺติโย
นาม ฐปาเปสิ สตฺตรตนมยํ เวทิกํ กาเรสิ สุวณฺณมิสฺสกํ วาลุกํ
โอกิริ ปาการปริกฺเขปํ กาเรสิ สตฺตรตนมยทฺวารโกฏฺฐกํ กาเรสิ ฯ
สกฺกาโร มหา อโหสิ ฯ เถโร ตถาคตํ อุปสงฺกมิตฺวา ภนฺเต ตุมฺเหหิ
มหาโพธิมูเล สมาปนฺนสมาปตฺตึ มยา โรปิตโพธิมูเล นิสีทิตฺวา
มหาชนสฺส หิตตฺถาย สมาปชฺชถาติ อาห ฯ อานนฺท กึ กเถสิ มยิ
มหาโพธิมณฺเฑ สมาปนฺนสมาปตฺตึ สมาปชฺชิตฺวา นิสินฺเน อญฺโญ
ปเทโส ธาเรตุํ น สกฺโกตีติ ฯ ภนฺเต มหาชนสฺส หิตตฺถาย
อิมสฺส ภูมิปฺปเทสสฺส ธูรนิยาเมน สมาปตฺติสุเขน ตํ โพธิมูลํ
ปริภุญฺชถาติ ฯ สตฺถา เอกรตฺตึ สมาปตฺติสุเขน ตํ ปริภุญฺชิ ฯ เถโร
โกสลราชาทีนํ กเถตฺวา โพธิมหํ นาม กาเรสิ ฯ โสปิ โข โพธิ
อานนฺทตฺเถเรน โรปิตตฺตา อานนฺทโพธิเยวาติ ปญฺญายิตฺถ ฯ ตทา
ธมฺมสภายํ กถํ สมุฏฺฐาเปสุํ อายสฺมา อานนฺโท ธรนฺเตเยว
ตถาคเต โพธึ โรปาเปตฺวา มหาปูชํ กโรติ อโห มหาคุโณ
เถโรติ ฯ สตฺถา อาคนฺตฺวา กาย นุตฺถ ภิกฺขเว เอตรหิ กถาย
สนฺนิสินฺนาติ ปุจฺฉิตฺวา อิมาย นามาติ วุตฺเต น ภิกฺขเว อิทาเนว
ปุพฺเพปิ อานนฺโท สปริวาเรสุ จตูสุ มหาทีเปสุ มนุสฺเส คเหตฺวา
พหุคนฺธมาเล อาหราเปตฺวา มหาโพธิมณฺเฑ โพธิมหํ กาเรสิเยวาติ
วตฺวา อตีตํ อาหริ
     อตีเต กาลิงฺครฏฺเฐ ทนฺตปุรนคเร กาลิงฺโค นาม ราชา รชฺชํ
กาเรสิ ฯ ตสฺส มหากาลิงฺโค จุลฺลกาลิงฺโคติ เทฺว ปุตฺตา อเหสุํ ฯ
เตสุ เนมิตฺตกา เชฏฺฐปุตฺตํ ปิตุ อจฺจเยน รชฺชํ กาเรสฺสตีติ พฺยากรึสุ ฯ
กนิฏฺฐํ ปน อยํ อิสิปพฺพชฺชํ ปพฺพชิตฺวา ภิกฺขาย จริสฺสติ ปุตฺโต
ปนสฺส จกฺกวตฺติ ภวิสฺสตีติ พฺยากรึสุ ฯ อปรภาเค เชฏฺฐปุตฺโต ปิตุ
อจฺจเยน ราชา อโหสิ ฯ กนิฏฺโฐ ปน อุปราชา ฯ โส ปุตฺโต กิร
เม จกฺกวตฺติ ภวิสฺสตีติ ปุตฺตํ นิสฺสาย มานมกาสิ ฯ ราชา อสหนฺโต
จุลฺลกาลิงฺคํ คณฺหาติ เอกํ อตฺถจรกํ อาณาเปสิ ฯ โส คนฺตฺวา
กุมาร ราชา ตํ คณฺหาเปตุกาโม ตว ชีวิตํ รกฺขาติ อาห ฯ โส
อตฺตโน ลญฺจมุทฺทิกญฺจ สุขุมกมฺพลญฺจ ขคฺคญฺจาติ อิมานิ ตีณิ
อตฺถจรกสฺส อมจฺจสฺส ทสฺเสตฺวา อิมาย สญฺญาย มม ปุตฺตสฺส
รชฺชํ ทเทยฺยาถาติ วตฺวา อรญฺญํ ปวิสิตฺวา รมณีเย ภูมิภาเค
อสฺสมํ กตฺวา อิสิปพฺพชฺชํ ปพฺพชิตฺวา นทีตีเร วาสํ กปฺเปสิ ฯ
มทฺทรฏฺเฐปิ สาคลนคเร มทฺทรญฺโญ อคฺคมเหสี ธีตรํ วิชายิ ฯ
ตํ เนมิตฺตกา อยํ ภิกฺขํ จริตฺวา ชีวิสฺสติ ปุตฺโต ปนสฺสา จกฺกวตฺติ
ภวิสฺสตีติ พฺยากรึสุ ฯ ชมฺพูทีปราชาโน ตํ ปวุตฺตึ สุตฺวา
เอกปฺปหาเรเนว อาคนฺตฺวา นครํ รุนฺธึสุ ฯ มทฺทราชา จินฺเตสิ
สจาหํ อิมํ เอกสฺส ทสฺสามิ เสสราชาโน กุชฺฌิสฺสนฺติ มม ธีตรํ
รกฺขิสฺสามีติ ธีตรญฺจ ภริยญฺจ คเหตฺวา อญฺญาตกเวเสน ปลายิตฺวา
อรญฺญํ ปวิสิตฺวา กาลิงฺคกุมารสฺส อสฺสมปทโต อุปริภาเค อสฺสมํ
กตฺวา ปพฺพชิตฺวา อุญฺฉาจริยาย ชีวิตํ กปฺเปนฺโต ตตฺถ ปฏิวสติ ฯ
มาตาปิตโร ธีตรํ รกฺขิสฺสามาติ ตํ อสฺสมปเท กตฺวา ผลาผลตฺถาย
คจฺฉนฺติ ฯ สา เตสํ คตกาเล นานาปุปฺผานิ คเหตฺวา ปุปฺผจุมฺพิตกํ
กตฺวา คงฺคาตีเร ฐเปสิ ฯ โสปาณปนฺตี วิย ชาโต ฯ เอโก
สุปุปฺผิโต อมฺพรุกฺโข อตฺถิ ฯ ตํ อภิรุยฺหิตฺวา กีฬิตฺวา ปุปฺผจุมฺพิตกํ
ขิปติ ฯ ตํ เอกทิวสํ คงฺคายํ นฺหายนฺตสฺส กาลิงฺคกุมารสฺส สีเส
ลคฺคิ ฯ โส โอโลเกตฺวา อิทํ เอกาย อิตฺถิยา กตํ โน จ
โข มหลฺลิกาย กตํ ตรุณกุมาริกาย กตํ วิมํสิสฺสามิ ตาว
นนฺติ กิเลสวเสน อุปริคงฺคํ คนฺตฺวา ตสฺสา อมฺพรุกฺเข
นิสีทิตฺวา มธุเรน สเรน คายนฺติยา สทฺทํ สุตฺวา รุกฺขมูลํ คนฺตฺวา
ตํ ทิสฺวา ภทฺเท กานาม ตฺวนฺติ อาห ฯ มานุสีหมสฺมิ สามีติ ฯ
เตนหิ โอตราหีติ ฯ น สกฺกา สามิ อหํ ขตฺติยาติ ฯ ภทฺเท
อหํ ขตฺติโยว โอตราหีติ ฯ สามิ น วจนมตฺเตเนว ขตฺติโย โหติ
ยทิ ขตฺติโย ขตฺติยมายํ กเถถาติ ฯ เต อุโภปิ อญฺญมญฺญํ
ขตฺติยมายํ กถยึสุ ฯ เตสํ ปิยสํวาสวเสน วสนฺตานํ ราชธีตา คพฺภํ
ลภิตฺวา ทสมาสจฺจเยน ธญฺญปุญฺญลกฺขณสมฺปนฺนํ ปุตฺตํ วิชายิ ฯ
กาลิงฺโคติสฺส นามํ อกํสุ ฯ โส วยปฺปตฺโต ปิตุ เจว อยฺยกสฺส
จ สนฺติเก สพฺพสิปฺปานํ นิปฺผตฺตึ ปาปุณิ ฯ อถสฺส ปิตา
นกฺขตฺตโยควเสน ภาตุ มตภาวํ ญตฺวา ตาต มา ตฺวํ อรญฺเญ
วส เปเตยฺโย มหากาลิงฺโค กาลกโต ตฺวํ ทนฺตปุรํ คนฺตฺวา
กุลสนฺตกํ รชฺชํ คณฺหาหีติ วตฺวา อตฺตนา อานีตํ มุทฺทิกญฺจ
กมฺพลญฺจ ขคฺคญฺจ ทตฺวา ตาต ทนฺตปุรนคเร อสุกวีถิยํ อมฺหากํ
อตฺถจรโก อมจฺโจ อตฺถิ ตสฺส เคเห สยนมชฺเฌ โอตริตฺวา
อิมานิ ตีณิ รตนานิ ตสฺส ทสฺเสตฺวา มม ปุตฺตภาวํ อาจิกฺข โส
ตํ รชฺเช ปติฏฺฐเปสฺสตีติ อุยฺโยเชสิ ฯ โส มาตาปิตโร จ อยฺยเก
จ วนฺทิตฺวา ปุญฺญมหิทฺธิยา อากาเสน อาคนฺตฺวา อมจฺจสฺส
สยนปิฏฺเฐเยว โอตริตฺวา โกสิ ตฺวนฺติ ปุฏฺโฐ จุลฺลกาลิงฺคสฺส
ปุตฺโตมฺหีติ อาจิกฺขิตฺวา ตานิ รตนานิ ทสฺเสสิ ฯ อมจฺโจ
ราชปริสาย อาโรเจสิ ฯ อมจฺจา นครํ อลงฺการาเปตฺวา ตสฺส
ฉตฺตํ อุสฺสาปยึสุ ฯ อถสฺส กาลิงฺคสฺส ภารทฺวาโชนาม ปุโรหิโต
ตสฺส จกฺกวตฺติวตฺตานิ อาจิกฺขิ ฯ โส ตํ วตฺตํ ปูเรสิ ฯ
อถสฺส ปณฺณรสุโปสถทิวเส จกฺกทหโต จกฺกรตนํ อุโปสถกุลโต
หตฺถิรตนํ วลาหกอสฺสราชกุลโต อสฺสรตนํ เวปุลฺลปพฺพตโต มณิรตนํ
อาคมิ อิตฺถีคหปติปรินายกรตนานิ ปาตุภวึสุ ฯ โส จกฺกวาฬคพฺเภ
รชฺชํ คณฺหิตฺวา เอกทิวสํ ฉตฺตึสโยชนาย เสนาย ปริวุโต
สพฺพเสตํ เกลาสกูฏปฏิภาคํ หตฺถึ อภิรุยฺห มหนฺเตน สิริวิลาเสน
มาตาปิตูนํ สนฺติกํ ปายาสิ ฯ อถสฺส สพฺพพุทฺธานํ ชยมณฺฑลสฺส
ปฐวินาภิภูตสฺส มหาโพธิมณฺฑลสฺส อุปริภาเคน นาโค คนฺตุํ
นาสกฺขิ ฯ ราชา ปุนปฺปุนํ โจเทสิ ฯ โส นาสกฺขิเยว ฯ
     ตมตฺถํ ปกาเสนฺโต สตฺถา ปฐมํ คาถมาห
        ราชา กาลิงฺโค จกฺกวตฺติ   ธมฺเมน ปฐวิมนุสาสิ
        อคมาสิ โพธิสมีปํ         นาเคน มหานุภาเวนาติ ฯ
     อถสฺส รญฺโญ ปุโรหิโต รญฺญา สทฺธึ คจฺฉนฺโต อากาเสน
อาวรณํ นาม นตฺถิ กึ นุโข ราชา หตฺถึ เปเสตุํ น สกฺโกติ
วิมํสิสฺสามีติ อากาสโต โอรุยฺห สพฺพพุทฺธานํ ชยปลฺลงฺกํ
ปฐวินาภิมณฺฑลภูตํ ภูมิภาคํ ปสฺสิ ฯ ตทา กิร ตตฺถ อฏฺฐกรีสมตฺเต
ฐาเน สสกมสฺสุมตฺตํปิ ติณํ นาม นตฺถิ รชฏปฏวณฺณา วาลุกา
วิปฺปกิณฺณา โหติ ฯ สมนฺตา ติณลตาวนปฺปตโย โพธิมณฺฑํ
ปทกฺขิณํ กตฺวา อาวตฺติตฺวา โพธิมณฺฑาภิมุขาว อฏฺฐํสุ ฯ พฺราหฺมโณ
ภูมิภาคํ โอโลเกตฺวา อิทํ หิ สพฺพพุทฺธานํ สพฺพกิเลสวิธํสนฏฺฐานํ
อิมสฺส อุปริภาเคน สกฺกาทีหิปิ น สกฺกา คนฺตุนฺติ จินฺเตตฺวา
กาลิงฺครญฺโญ สนฺติกํ คนฺตฺวา โพธิมณฺฑสฺส วณฺณํ กเถตฺวา ราชานํ
โอตราติ อาห ฯ
     ตมตฺถํ ปกาเสนฺโต สตฺถา อิมา คาถา อาห
       กาลิงฺโค ภารทฺวาโช ราชานํ  กาลิงฺคสมณโกลญฺญํ
       จกฺกวตฺตยโต ปริคฺคเหตฺวา    ปญฺชลี อิทมโวจ
       ปจฺโจโรห มหาราช         ภูมิภาโคยํ สมณุคีโต
       อิธ อนธิวรา พุทฺธา         อภิสมฺพุทฺธา วิโรจนฺติ ฯ
       ปทกฺขิณโต อาวฏฺฏา         ติณลตา อสฺมึ ภูมิภาคสฺมึ
       ปฐวิยา อยํ มณฺโฑ          อิติ โน สุตํ มหาราช ฯ
       สาครปริยนฺตาย            สพฺพภูตธรณิยา
       ปฐวิยา อยํ มณฺโฑ          โอโรหิตฺวา นโม กโรหิ ฯ
       เย เต ภวนฺติ นาคา        อภิชาตาว กุญฺชรา
       เอตฺตาวตา ปเทสํ ตํ        เต นาคา เนวมุปยนฺติ ฯ
       อภิชาโต นาโค กามํ        เปเสหิ กุญฺชรํ ทนฺตึ
       เอตฺตาวตา ปเทสา จ       น สกฺกา นาเคน อุปคนฺตุํ ฯ
       ตํ สุตฺวา กาลิงฺโค ราชา     เวยฺยญฺชนิกวโจ นิสาเมตฺวา
       สมฺเปเสสิ นาคํ อุยฺยาม      มยํ ยถา อิทํ วจนํ ฯ
       สมฺเปสิโต จ รญฺญา นาโค    โกญฺโจว อภินทิตฺวาน
       ปฏิสกฺกิตฺวา นิสีทิ           ครุภารํ อสหมาโนติ ฯ
     ตตฺถ สมณโกลญฺญนฺติ ตาปสานํ ปุตฺตํ ฯ จกฺกวตฺตยโตติ
จกฺกวตฺตยมานํ จกฺกวตฺตินฺติ อตฺโถ ฯ ปริคฺคเหตฺวาติ ภูมิภาคํ
วิมํสิตฺวา ฯ สมณุคีโตติ สพฺพพุทฺเธหิ วณฺณิโต ฯ อนธิวราติ
อตุลฺยา อปฺปเมยฺยา ฯ วิโรจนฺตีติ วิหตสพฺพกิเลสนฺธการา
ตรุณสุริโย วิย อิธ นิสินฺนา วิโรจนฺติ ฯ ติณลตาติ ติณานิ จ
ลตานิ จ ฯ มณฺโฑติ จตุนหุตาธิกทฺวิโยชนสตสหสฺสพหลาย ปฐวิยา
มณฺโฑ สาโร นาภิภูโต อจลฏฺฐานํ กปฺเป สณฺฐหนฺเต ปฐมํ สณฺฐหติ
วินสฺสนฺเต ปจฺฉา วินสฺสติ ฯ อิติ โน สุตนฺติ เอวํ อมฺเหหิ
ลกฺขณมนฺตวเสน สุตํ ฯ โอโรหิตฺวาติ อากาสา โอตริตฺวา อิมสฺส
สพฺพพุทฺธานํ กิเลสวิธํสนฏฺฐานสฺส นมการํ กโรหิ ปูชาสกฺการมนุวเธหิ ฯ
เย เตติ เย เต จกฺกวตฺติรญฺโญ หตฺถิรตนสงฺขาตา อุโปสถกุเล
นิพฺพตฺตนาคา ฯ เอตฺตาวตาติ สพฺเพปิ เต เอตฺตกํ ปเทสํ เนวมุปยนฺติ
โจทิยมานาปิ น อุปคจฺฉนฺติเยว ฯ อภิชาโตติ โคจริยาทีนิ อฏฺฐ
หตฺถิกุลานิ อภิภวิตฺวา อติกฺกมิตฺวา อุโปสถกุเล ชาโต ฯ กุญฺชรนฺติ
อุตฺตมํ ฯ เอตฺตาวตาติ เอตฺตโก ปเทโส สกฺกา เอเตน นาเคน
อุปคนฺตุํ อิโต อุตฺตรึ น สกฺกา อภิกงฺขนฺโต วชิรงฺกุเสน สญฺญํ
ทตฺวา เปเสหีติ ฯ เวยฺยญฺชนิกวโจ นิสาเมตฺวาติ ภิกฺขเว โส ราชา
ตสฺส ลกฺขณปาฐกสฺส เวยฺยญฺชนิกสฺส กาลิงฺคภารทฺวาชสฺส วโจ
นิสาเมตฺวา อุปธาเรตฺวา ชานิสฺสาม มยํ ยถา อิมสฺส วจนํ ยทิ วา
สจฺจํ ยทิ วา อลิกนฺติ วิมํสนฺโต นาคํ เปเสตีติ อตฺโถ ฯ โกญฺโจว
อภินทิตฺวานาติ ภิกฺขเว โส นาโค เตน รญฺญา วชิรงฺกุเสน โจเทตฺวา
เปสิโต โกญฺจสกุโณ วิย นทิตฺวา ปฏิสกฺกิตฺวา โสณฺฑํ อุกฺขิปิตฺวา
คีวํ อุนฺนาเมตฺวา ครุภารํ วหิตุํ อสกฺโกนฺโต วิย อากาเสเยว
นิสีทิ ฯ
     โส เตน ปุนปฺปุนํ วิชฺฌิยมาโน เวทนํ สหิตุํ อสกฺโกนฺโต
กาลมกาสิ ฯ ราชา ปนสฺส มตภาวํ อชานนฺโต ตถา นิสินฺโนว
อโหสิ ฯ กาลิงฺคภารทฺวาโช มหาราช ตว นาโค นิรุทฺโธ อญฺญํ
หตฺถึ สงฺกมาติ อโวจ ฯ
     ตมตฺถํ ปกาเสนฺโต สตฺถา ทสมํ คาถมาห
              กาลิงฺโค ภารทฺวาโช นาคํ ขีณายุกํ วิทิตฺวาน
              ราชานํ กาลิงฺคํ ตรมาโน อชฺฌภาสิตฺถ
              อญฺญํ สงฺกม นาคํ นาโค ขีณายุโก มหาราชาติ ฯ
     ตตฺถ นาโค ขีณายุโกติ นาโค เต ชีวิตกฺขยํ ปตฺโต ยํกิญฺจิ
กโรนฺเตน น หิ สกฺกา ปิฏฺเฐ นิสินฺเนน โพธิมณฺฑมตฺถเกน คนฺตุํ
อญฺญํ นาคํ สงฺกมาติ ฯ
     รญฺโญ ปุญฺญิทฺธิพเลน อญฺโญ นาโค อุโปสถกุลโต อาคนฺตฺวา
ปิฏฺฐึ อุปนาเมสิ ฯ ราชา ตสฺส ปิฏฺฐิยํ โอปนิสีทิ ฯ ตสฺมึ ขเณ
มตหตฺถี ภูมิยํ ปติ ฯ
     ตมตฺถํ ปกาเสนฺโต สตฺถา อิตรคาถมาห
              ตํ สุตฺวา กาลิงฺโค ตรมาโน
              สงฺกมิ นาคํ สงฺกนฺเตว รญฺเญ
              นาโค ตตฺเถว ปติ ภูมฺยา
              เวยฺยญฺชนิกวโจ ยถา ตถา อหุ นาโคติ ฯ
     อถ ราชา อากาสา โอรุยฺห โพธิมณฺฑํ โอโลเกตฺวา ปาฏิหาริยํ
ทิสฺวา ภารทฺวาชสฺส ถุตึ กโรนฺโต อาห
              กาลิงฺคภารทฺวาชํ กาลิงฺโค พฺราหฺมณํ อิทมโวจ
              ตวเมวาสิ สมฺพุทฺโธ สพฺพญฺญู สพฺพทสฺสาวีติ ฯ
     พฺราหฺมโณ ตํ อนธิวาเสนฺโต อตฺตานํ นีเจ ฐาเน ฐเปตฺวา
พุทฺเธเยว อุปสงฺกมิตฺวา วณฺเณสิ ฯ
ตมตฺถํ ปกาเสนฺโต สตฺถา อิมา คาถา อภาสิ
       ตํ อนธิวาเสนฺโต กาลิงฺโค    พฺราหฺมโณ อิทมโวจ
       เวยฺยญฺชนิกา หิ มยํ         พุทฺธา สพฺพญฺญุโน มหาราช ฯ
       สพฺพญฺญู สพฺพวิทู จ          พุทฺธา ลกฺขเณน ชานนฺติ
       อาคมพลสา หิ มยํ          พุทฺธา สพฺพํ ปชานนฺตีติ ฯ
     ตตฺถ เวยฺยญฺชนิกาติ มหาราช มยํ พฺยญฺชนํ ทิสฺวา พฺยากรณสมตฺถา
สุคตพุทฺธานาม มหาราช พุทฺธา ปน สพฺพญฺญู สพฺพวิทู พุทฺธา หิ
อตีตาทิเภทํ สพฺพํ ชานนฺติเจว วิทิยนฺติ จ สพฺพญฺญุตญาเณน เต สพฺพํ
ชานนฺติ ลกฺขเณน มยํ ปน อาคมพลสา อตฺตโน สิปฺปพเลเนว
ชานาม ตญฺจ เอกเทสเมว พุทฺธา ปน สพฺพํ ปชานนฺตีติ ฯ
     ราชา พุทฺธคุเณ สุตฺวา โสมนสฺสปฺปตฺโต หุตฺวา สกลจกฺกวาฬ-
วาสิเกหิ พหุํ คนฺธมาลํ อาหราเปตฺวา มหาโพธิมณฺเฑ สตฺตาหํ
โพธิปูชํ กาเรสิ ฯ
     ตมตฺถํ ปกาเสนฺโต อิมํ คาถาทฺวยมาห
       มหายิตฺวาน สมฺโพธึ         นานาตุริเยหิ วิชฺชมาเนหิ
       มาลาวิเลปนํ อภิหริตฺวา      ปาการปริกฺเขปํ กาเรสิ
       อถ ราชา ปายาสิ ฯ
       สฏฺฐิวาหสหสฺสานิ           ปุปฺผานิ สนฺนิปาตยิ
       ปูเชสิ ราชา กาลิงฺโค       โพธิมณฺฑมนุตฺตรนฺติ ฯ
     ตตฺถ ปายาสีติ มาตาปิตูนํ สนฺติกํ อคมาสิ โส
มหาโพธิมณฺเฑ อฏฺฐารสหตฺถํ สุวณฺณถมฺภํ อุสฺสาเปสิ ตสฺส สตฺตรตนมยํ
เวทิกํ การาเปสิ รตนมิสฺสกวาลิกํ โอกิริตฺวา ปาการปริกฺเขปํ
กาเรสิ สตฺตรตนมยํ ทฺวารโกฏฺฐกํ กาเรสิ เทวสิกํ ปุปฺผานิ
สฏฺฐิวาหสหสฺสานิ ปาตยิ เอวํ โพธิมณฺฑํ ปูเชสิ ฯ ปาลิยํ ปน
สฏฺฐิวาหสหสฺสานํ ปุปฺผานนฺติ เอตฺตกเมวาคตํ ฯ
     เอวํ มหาโพธิปูชํ กตฺวา คนฺตฺวา มาตาปิตโร อาทาย ทนฺตปูรเมว
อาคนฺตฺวา ทานาทีนิ ปุญฺญานิ กตฺวา ตาวตึสภวเน นิพฺพตฺติ ฯ
     สตฺถา อิมํ ธมฺมเทสนํ อาหริตฺวา น ภิกฺขเว อิทาเนว
ปุพฺเพปิ อานนฺโท โพธิปูชํ อกาสิเยวาติ วตฺวา ชาตกํ สโมธาเนสิ
ตทา กาลิงฺโค อานนฺโท อโหสิ กาลิงฺคภารทฺวาโช ปน อหเมวาติ ฯ
                    กาลิงฺคชาตกํ ฉฏฺฐํ ฯ
                      -----------


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๔๐ หน้า ๑๘๔-๑๙๕. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=40&A=3754&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=40&A=3754&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=1790              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=6956              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=7206              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=7206              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๗ http://84000.org/tipitaka/read/?index_27

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]