ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๔๐ ภาษาบาลีอักษรไทย ชา.อ.๖ เอกาทสก-ปกิณฺณก

                     ๒ ผนฺทนชาตกํ ฯ
     กุฐาริหตฺโถ ปุริโสติ อิทํ สตฺถา โรหิณีนทีตีเร วิหรนฺโต ญาตกานํ
กลหํ อารพฺภ กเถสิ ฯ วตฺถุ ปน กุณาลชาตเก อาวีภวิสฺสติ ฯ ตทา
ปน สตฺถา ญาตเก อามนฺเตตฺวา มหาราชา
     อตีเต พาราณสิยํ พฺรหฺมทตฺเต รชฺชํ กาเรนฺเต พหินคเร
วฑฺฒกีคาโม อโหสิ ฯ ตตฺร เอโก พฺราหฺมณวฑฺฒกี อรญฺญา ทารูนิ
อาหริตฺวา รถํ กตฺวา ชีวิตํ กปฺเปสิ ฯ ตทา หิมวนฺตปฺปเทเส
มหาผนฺทนรุกฺโข อโหสิ ฯ เอโก กาฬสีโห โคจรํ ปริเยสิตฺวา
อาคนฺตฺวา ตสฺส มูเล นิปชฺชิ ฯ อถสฺส เอกทิวสํ วาเต ปหรนฺเต
เอโก สุกฺขทณฺฑโก ปติตฺวา ขนฺเธ อวตฺถาสิ ฯ โส โถกํ ขนฺเธน
รุชฺชนฺเตน ภีตตสิโต อุฏฺฐาย ปกฺขนฺทิตฺวา ปุน นิวตฺโต อาคตมคฺคํ
โอโลเกนฺโต กิญฺจิ อทิสฺวา อญฺโญ มํ สีโห วา พฺยคฺโฆ วา
อนุพนฺโธ นตฺถิ อิมสฺมึ ปน รุกฺเข นิพฺพตฺตเทวตา มํ เอตฺถ นิปชฺชนฺตํ
น สหติ มญฺเญ โหตุ ชานิสฺสามีติ อฏฺฐาเน โกปํ พนฺธิตฺวา
รุกฺขํ ปหริตฺวา เนว ตว รุกฺขปตฺตํ ขาทามิ น สาขํ ภุญฺชามิ
อญฺเญ มิเค อิธ สยนฺเต สหสิ มญฺเจว น สหสิ โก มยฺหํ
โทโส อญฺญํ กติปาหํ อาคเมหิ สมูลกํ เต รุกฺขํ อุปฺปาตาเปตฺวา
ขณฺฑาขณฺฑํ เฉทาเปสฺสามีติ รุกฺขเทวตํ ตชฺชิตฺวา เอกํ ปุริสํ
อุปธาเรนฺโต วิจริ ฯ ตทา โส พฺราหฺมณวฑฺฒกี เทฺว ตโย
มนุสฺเส อาทาย รถทารูนํ อตฺถาย ยานเกน ตํ ปเทสํ คนฺตฺวา เอกสฺมึ
ฐาเน ยานกํ ฐเปตฺวา วาสิผรสุหตฺโถ รุกฺเข อุปธาเรนฺโต ผนฺทนสมีปํ
อคมาสิ ฯ กาฬสีโห ตํ ทิสฺวา อชฺช มยา ปจฺจามิตฺตสฺส ปิฏฺฐึ
ทฏฺฐุํ วฏฺฏตีติ อาคนฺตฺวา รุกฺขมูเล อฏฺฐาสิ ฯ วฑฺฒกีปิ อิโตจิโต
จ โอโลเกนฺโต ผนฺทนสมีเปน ปายาสิ ฯ โส ยาว เอโส นาติกฺกมติ
ตาวเทวสฺส กเถสฺสามีติ จินฺเตตฺวา ปฐมํ คาถมาห
        กุฐาริหตฺโถ ปุริโส        วนโมคฺคยฺห ติฏฺฐสิ
        ปุฏฺโฐ เม สมฺม อกฺขาหิ    กึ ทารุํ เฉตุมิจฺฉสีติ ฯ
     ตตฺถ ปุริโสติ ตฺวํ กุฐาริหตฺโถ เอโก ปุริโส อิมํ วนํ โอคฺคยฺห
ติฏฺฐสีติ ฯ
     โส ตสฺส วจนํ สุตฺวา อจฺฉริยํ วต โภ น วต เม
อิโต ปุพฺเพ มิโค มานุสฺสวาจํ ภาสนฺโต ทิฏฺฐปุพฺโพ เอส รถา-
นุจฺฉวิกํ ทารุํ ชานิสฺสติ ปุจฺฉามิ ตาว นนฺติ จินฺเตตฺวา ทุติยํ
คาถมาห
        อีโส วนานิ จรสิ         สมานิ วิสมานิ จ
        ปุฏฺโฐ เม สมฺม อกฺขาหิ    กึ ทารุํ เนมิยา ทฬฺหนฺติ ฯ
     ตตฺถ อีโสติ ตฺวํปิ เอโก กาฬสีโห วนานิ จรสิ ตฺวํ รถานุจฺฉวิกํ
ทารุํ ชานิสฺสสีติ ฯ
     ตํ สุตฺวา กาฬสีโห อิทานิ เม มโนรโถ มตฺถกํ ปาปุณิสฺสตีติ
จินฺเตตฺวา ตติยํ คาถมาห
        เนว สาโล น ขทิโร      นาสฺสกณฺโณ กุโต ธโว
        รุกฺโข จ ผนฺทโนนาม      ตํ ทารุํ เนมิยา ทฬฺหนฺติ ฯ
     โส ตํ สุตฺวา โสมนสฺสชาโต สุทิวโส วต อชฺช อรญฺญํ
ปวิฏฺโฐมฺหิ ติรจฺฉานคโต เม รถานุจฺฉวิกํ ทารุํ อาจิกฺขติ อโห
สาธูติ ปุจฺฉนฺโต จตุตฺถํ คาถมาห
        กีทีสานิสฺส ปณฺณานิ        ขนฺโธ วา ปน กีทิโส
        ปุฏฺโฐ เม สมฺม อกฺขาหิ    ยถา ชาเนมุ ผนฺทนนฺติ ฯ
     อถสฺส โส อาจิกฺขนฺโต เทฺว คาถา อภาสิ
        ยสฺส สาขา ปลมฺพนฺติ      นมนฺติ น จ ภญฺชเร
        โส รุกฺโข ผนฺทโนนาม     ยสฺส มูเล อหํ ฐิโต ฯ
        อารานํ จกฺกนาภีนํ        อีสาเนมิรถสฺส จ
        สพฺพสฺส เต กมฺมนิโย      อยํ เหสฺสติ ผนฺทโนติ ฯ
     ตตฺถ อารานนฺติ อิทํ โส กทาเจส อิมํ รุกฺขํ น คณฺเหยฺย คุณมฺปิสฺส
กเถสฺสามีติ จินฺเตตฺวา เอวมาห ฯ ตตฺถ อีสาเนมิรถสฺส จาติ
รถอีสาย จ เนมิยา จ เสสสฺส จ สพฺพสฺส เต เอส กมฺมนิโย
กมฺมกฺขโม ภวิสฺสตีติ ฯ
     โส เอวํ อาจิกฺขิตฺวา ตุฏฺฐมานโส เอกมนฺเต จริ ฯ วฑฺฒกีปิ
รุกฺขํ ฉินฺทิตุํ อารภิ ฯ รุกฺขเทวตา จินฺเตสิ มยา เอตสฺส อุปริ น
กิญฺจิ ปาติตํ อยํ อฏฺฐาเน อาฆาตํ พนฺธิตฺวา มม วิมานํ นาเสติ
อหญฺจ วินสฺสิสฺสามิ เอเกนุปาเยน จ อิมํเยว อีสํ นาเสสฺสามีติ
วนกมฺมิกปุริโส วิย หุตฺวา ตสฺส สนฺติกํ อาคนฺตฺวา ปุจฺฉิ โภ
ปุริส มนาโป เต รุกฺโข ลทฺโธ อิมํ ฉินฺทิตฺวา กึ กริสฺสสีติ ฯ
รถเนมึ กริสฺสามิ อิมินา รุกฺเขน รโถ ภวิสฺสตีติ ฯ เกน เต
อกฺขาตนฺติ ฯ เอเกน กาฬสีเหนาติ ฯ สาธุ สุฏฺฐุ เตน อกฺขาตํ
อิมินา รุกฺเขน รโถ สุนฺทโร ภวิสฺสติ กาฬสีหสฺส ปน คลจมฺมํ
อุปฺปาเตตฺวา จตุรงฺคุลิมตฺเต ฐาเน อยปเฏน วิย เนมิมณฺฑเล
ปริกฺขิตฺเต เนมิ จ ถิรา ภวิสฺสติ พหุญฺจ ธนํ ลภิสฺสสีติ ฯ
กาฬสีหจมฺมํ กุโต ลจฺฉามีติ ฯ ตฺวํ พาลโกสิ อยนฺตาว รุกฺโข วเน
ฐิโต น ปลายติ ตฺวํ เยน โส รุกฺโข อกฺขาโต ตสฺส สนฺติกํ คนฺตฺวา
สามิ ตยา ทสฺสิตํ รุกฺขํ กตรฏฺฐาเน ฉินฺทามีติ วญฺเจตฺวา อาเนหิ
อถ นํ นิราสํกํ อิธ จ เอตฺถ จ ฉินฺทาติ มุขตุณฺฑํ ปสาเรตฺวา
อาจิกฺขนฺตํ ติขิเณน มหาผรสุนา โกฏฺเฏตฺวา ชีวิตกฺขยํ ปาเปตฺวา
จมฺมํ อาทาย วรมํสํ ขาทิตฺวา รุกฺขํ ฉินฺทาติ เวรํ กปฺเปติ ฯ
     ตมตฺถํ ปกาเสนฺโต สตฺถา อิมา คาถา อาห
        อิติ ผนฺทนรุกฺโขปิ         เทวตา อชฺฌภาสถ
        มยฺหํปิ วจนํ อตฺถิ         ภารทฺวาช สุณาหิ เม ฯ
        อิมสฺส อุปกฺขนฺธมฺหา       อุกฺกจฺจ จตุรงฺคุลึ
        เตน เนมึ ปริหเรสิ       เอวํ ทฬฺหตรํ สิยา ฯ
        อิติ ผนฺทนรุกฺโขปิ         เวรํ กปฺเปสิ เทวตา
        ชาตานญฺจ อชาตานํ       อีสานํ ทุกฺขมาวหีติ ฯ
     ตตฺถ ภารทฺวาชาติ ตํ โคตฺเตนาลปติ ฯ อุปกฺขนฺธมฺหาติ
ขนฺธโต ฯ อุกฺกจฺจาติ อุกฺกนฺติตฺวา ฯ
     วฑฺฒกี รุกฺขเทวตาย วจนํ สุตฺวา อโห อชฺช มยฺหํ
มงฺคลทิวโสติ กาฬสีหํ ฆาเตตฺวา รุกฺขํ ฉินฺทิตฺวา ปกฺกามิ ฯ
     ตมตฺถํ ปกาเสนฺโต สตฺถา อาห
        อิจฺเจว ผนฺทโน อีสํ       อีโส จ ปน ผนฺทนํ
        อญฺญมญฺญํ วิวาเทน        อญฺญมญฺญมฆาตยุํ ฯ
        เอวเมว มนุสฺเสสุ        วิวาโท ยตฺถ ชายติ
        มยุรนจฺจํ นจฺจนฺติ         ยถา เต อีสผนฺทนา ฯ
        ตํ โว วทามิ ภทฺทํ โว     ยาวนฺเตตฺถ สมาคตา
        สมฺโมทถ มา วิวทิตฺถ      มา โหถ อีสผนฺทนา ฯ
        สามคฺยเมว สิกฺเขถ       พุทฺเธเหตํ ปสํสิตํ
        สามคฺคิรโต ธมฺมฏฺโฐ      โยคกฺเขมา น ธํสตีติ ฯ
     ตตฺถ อฆาตยุนฺติ ฆาตาเปสุํ ฯ มยุรนจฺจํ นจฺจนฺตีติ มหาราช
ยตฺถ หิ มนุสฺสานํ วิวาโท โหติ ตตฺถ ยถา นาม มยุรา นจฺจนฺตา
ปฏิจฺฉาเทตพฺพํ รหสฺสนฺตํ ปากฏํ กโรนฺติ เอวํ เต มนุสฺสา
อญฺญมญฺญสฺส รนฺธํ ปกาเสนฺตา มยุรนจฺจํ นจฺจนฺติ นาม ฯ ยถา
เต อีสผนฺทนาติ อญฺญมญฺญสฺส รนฺธํ ปกาเสนฺตา นจฺจึสุ นาม ฯ
ตํ โวติ เตน การเณน ตุมฺเห วทามิ ภทฺทํ ตุมฺหากํ โหตุ ฯ
ยาวนฺเตตฺถาติ ยาวนฺโต เอตฺถ ฯ อีสผนฺทนสทิสา มา อหุตฺถ ฯ
สามคฺยเมวาติ สมคฺคภาวเมว ตุมฺเห สิกฺขถ อิทํ ปญฺญาพุทฺเธหิ
ปณฺฑิเตหิ ปสํสิตํ ฯ ธมฺมฏฺโฐติ สุจริตธมฺเม ฐิโต ฯ โยคกฺเขมาติ
โยเคหิ เขมา นิพฺพานา ฯ น ธํสตีติ น ปริหายติ ฯ อิติ
นิพฺพาเนน เทสนาย กูฏํ คณฺหิ ฯ
     ราชาโน ตสฺส ธมฺมกถํ สุตฺวา สมคฺคา ชาตา ฯ
     สตฺถา อิมํ ธมฺมเทสนํ อาหริตฺวา ชาตกํ สโมธาเนสิ ตทา
ตํ การณํ สุตฺวา ตสฺมึ วนสณฺเฑ วุฏฺฐา เทวตา ปน อหเมวาติ ฯ
                    ผนฺทนชาตกํ ทุติยํ ฯ
                    ---------------


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๔๐ หน้า ๑๕๗-๑๖๒. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=40&A=3188&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=40&A=3188&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=1738              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=6809              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=7055              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=7055              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๗ http://84000.org/tipitaka/read/?index_27

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]