อรรถกถาเล่มที่ ๔๐ ภาษาบาลีอักษรไทย
 ชา.อ.๖ เอกาทสก-ปกิณฺณก

                     เตรสนิปาตวณฺณนา
                     ------------
                      ๑ อมฺพชาตกํ ฯ
     อาหาสิ เม อมฺพผลานิ ปุพฺเพติ อิทํ สตฺถา เชตวเน วิหรนฺโต
เทวทตฺตํ อารพฺภ กเถสิ ฯ
     เทวทตฺโต หิ อหํ พุทฺโธ ภวิสฺสามิ มยฺหํ สมโณ โคตโม เนว
อาจริโย น อุปชฺฌาโยติ อาจริยํ ปจฺจกฺขาย ฌานา ปริหีโน สงฺฆํ
ภินฺทิตฺวา อนุปุพฺเพน สาวตฺถึ อาคจฺฉนฺโต พหิเชตวเน ปวิยา วิวเร
ทินฺเน อวีจึ ปาวิสิ ฯ ตทา ธมฺมสภายํ ภิกฺขู กถํ สมุฏฺาเปสุํ อาวุโส
เทวทตฺโต อาจริยํ ปจฺจกฺขาย มหาวินาสํ ปตฺโต อวีจิมหานิรเย
นิพฺพตฺโตติ ฯ สตฺถา อาคนฺตฺวา กาย นุตฺถ ภิกฺขเว เอตรหิ กถาย
สนฺนิสินฺนาติ ปุจฺฉิตฺวา อิมาย นามาติ วุตฺเต น ภิกฺขเว อิทาเนว
ปุพฺเพปิ เทวทตฺโต อาจริยํ ปจฺจกฺขาย มหาวินาสํ ปตฺโต เยวาติ
วตฺวา อตีตํ อาหริ
     อตีเต พาราณสิยํ พฺรหฺมทตฺเต รชฺชํ กาเรนฺเต ตสฺส ปุโรหิตกุลํ
อหิวาตกโรเคน วินสฺสิ ฯ เอโก ปุตฺโต ภิตฺตึ ภินฺทิตฺวา ปลายิโต ฯ
โส ตกฺกสิลํ คนฺตฺวา ทิสาปาโมกฺขสฺส อาจริยสฺส สนฺติเก ตโย
เวเท จ อวเสสสิปฺปานิ จ อุคฺคณฺหิตฺวา อาจริยํ วนฺทิตฺวา นิกฺขมนฺโต
เทสจาริตฺตํ ชานิสฺสามีติ จรนฺโต เอกํ ปจฺจนฺตนครํ ปาปุณิ ฯ
ตํ นิสฺสาย มหาจณฺฑาลคามโก อโหสิ ฯ ตทา โพธิสตฺโต ตสฺมึ
คาเม ปฏิวสติ ปณฺฑิโต พฺยตฺโต อกาเล ผลํ คณฺหาปนมนฺตํ
ชานาติ ฯ โส ปาโต วุฏฺาย กาชํ อาทาย ตโต คามา
นิกฺขมิตฺวา อรญฺเ เอกํ อมฺพรุกฺขํ อุปคนฺตฺวา สตฺตปทมตฺถเก
ิโต ตํ มนฺตํ ปริวตฺเตตฺวา อมฺพรุกฺขํ เอเกน อุทกปสเตน ปหริ ฯ
รุกฺขโต ตํ ขณญฺเว ปุราณปณฺณานิ ปตนฺติ นวานิ อุฏฺหนฺติ
ปุปฺผานิ ปุปฺผิตฺวา ปตนฺติ อมฺพผลานิ อุฏฺาย มุหุตฺเตเนว ปจิตฺวา
มธุรานิ โอชวนฺตานิ ทิพฺพมฺพสทิสานิ หุตฺวา รุกฺขโต ปตนฺติ ฯ
มหาสตฺโต ตานิ อุจฺจินิตฺวา ยาวทตฺถํ ขาทิตฺวา กาชํ ปูเรตฺวา
เคหํ คนฺตฺวา ตานิ วิกีณิตฺวา ปุตฺตทารํ โปเสสิ ฯ โส พฺราหฺมณกุมาโร
มหาสตฺตํ อกาเล อมฺพปกฺกานิ อาหริตฺวา วิกีณนฺตํ ทิสฺวา นิสฺสํสเยน
เตหิ มนฺตพเลน อุปฺปนฺเนหิ ภวิตพฺพํ อิมํ ปุริสํ นิสฺสาย อิมํ
อนคฺฆมนฺตํ ลภิสฺสามีติ จินฺเตตฺวา มหาสตฺตสฺส อมฺพานิ
อาหรณนิยามํ ปริคฺคณฺหนฺโต ตถโต ตฺวา ตสฺมึ อรญฺโต
อนาคเตเยว ตสฺส เคหํ คนฺตฺวา อชานนฺโต วิย หุตฺวา ตสฺส ภริยํ
กุหึ อาจริโยติ ปุจฺฉิตฺวา อรญฺ คโตติ วุตฺเต ตํ อาคมยมาโน
ตฺวา อาคจฺฉนฺตํ ทิสฺวา ปจฺจุคฺคนฺตฺวา หตฺถโต กาชํ คเหตฺวา
อาหริตฺวา  เคเห เปสิ ฯ มหาสตฺโต ตํ โอโลเกนฺโต ภริยํ
อาห ภทฺเท อยํ มาณโว มนฺตตฺถาย อาคโต น ปนสฺส หตฺเถ
มนฺโต สฺสติ อสปฺปุริโส เอโสติ ฯ มาณโวปิ อหํ อิมํ มนฺตํ
อาจริยสฺส อุปการโก หุตฺวา ลภิสฺสามีติ จินฺเตตฺวา ตโต ปฏฺาย
ตสฺส เคเห สพฺพกิจฺจานิ กโรติ ทารูนิ อาหรติ วิหึ โกเฏติ
ภตฺตํ ปจติ มุขโธวนาทีนิ เทติ ปาเท โธวติ ฯ เอกทิวสํ
มหาสตฺเตน ตาต มาณว มญฺจปาทานํ อุปธานํ เทหีติ วุตฺเต
อญฺ อปสฺสิตฺวา สพฺพรตฺตึ อูรุมฺหิ เปตฺวา นิสีทิ ฯ อปรภาเค
มหาสตฺตสฺส ภริยา ปุตฺตํ วิชายิ ฯ ตสฺสา ปสูติกาเล ปริกมฺมํ
สพฺพมกาสิ ฯ สา เอกทิวสํ มหาสตฺตํ อาห สามิ อยํ มาณโว
ชาติสมฺปนฺโน หุตฺวาปิ มนฺตตฺถาย อมฺหากํ เวยฺยาวจฺจํ กโรติ
เอตสฺส หตฺเถ มนฺโต ติฏฺตุ วา มา วา เทถสฺส มนฺตนฺติ ฯ
โส สาธูติ สมฺปฏิจฺฉิตฺวา ตสฺส มนฺตํ ทตฺวา เอวมาห ตาต
อนคฺโฆ มนฺโต ตว อิมํ นิสฺสาย มหาลาภสกฺกาโร ภวิสฺสติ
รญฺา วา ราชมหามตฺเตน วา โก เต อาจริโยติ ปุฏฺกาเล
มา มํ นิคฺคหิ สเจ หิ มยฺหํ อาจริโย จณฺฑาโล ตสฺส
เม สนฺติกา มนฺโต คหิโตติ ลชฺชนฺโต พฺราหฺมณมหาสาโล เม
อาจริโยติ กเถสฺสสิ อิมสฺส มนฺตสฺส ผลํ น ภวิสฺสตีติ ฯ โส
กึการณา นิคฺคหิสฺสามิ เกนจิ ปุฏฺกาเล ตุมฺเหเยว กเถสฺสามีติ
วตฺวา ตํ วนฺทิตฺวา จณฺฑาลคามโต นิกฺขมิตฺวา มนฺตํ วิมํสิตฺวา
อนุปุพฺเพน พาราณสึ ปตฺวา อมฺพานิ วิกีณิตฺวา พหุธนํ ลภิ ฯ
อเถกทิวสํ อุยฺยานปาโล ตสฺส หตฺถโต อมฺพํ กีณิตฺวา รญฺโ
อทาสิ ฯ ราชา ตํ ปริภุญฺชิตฺวา อโห อติมธุโร กุโต ตยา
เอวรูปํ อมฺพํ ลทฺธนฺติ ปุจฺฉิ ฯ เทว เอโก มาณโว อกาลอมฺพผลานิ
อาเนตฺวา วิกีณติ ตโต เม คหิตนฺติ ฯ อิโต ปฏฺาย อิธ
อมฺพานิ อาหรตูติ นํ วเทหีติ ฯ โสปิ ตถา อกาสิ ฯ มาณโวปิ
ตโต ปฏฺาย อมฺพานิ ราชกุลํ หรติ ฯ รญฺา มํ อุปฏฺหาติ
วุตฺเต ราชานํ อุปฏฺหนฺโต พหุธนํ ลภิตฺวา อนุกฺกเมน วิสฺสาสิโก
ชาโต ฯ อถ นํ เอกทิวสํ ราชา ปุจฺฉิ มาณว กุโต อกาเล
เอวรูปานิ วณฺณคนฺธรสสมฺปนฺนานิ อมฺพานิ อาหรสิ กินฺเต นาโค
วา สุปณฺโณ วา เทโว วา โกจิ เทติ อุทาหุ มนฺตพลํ เอตนฺติ ฯ
น เม มหาราช โกจิ เทติ อนคฺโฆ ปน เม มนฺโต อตฺถิ
ตสฺเสตํ พลนฺติ ฯ เตนหิ มยมฺปิ เต เอกทิวสํ มนฺตพลํ ทฏฺุกามาติ ฯ
สาธุ เทว ทสฺเสสฺสามีติ ฯ ราชา ปุนทิวเส เตน สทฺธึ อุยฺยานํ
คนฺตฺวา ทสฺเสหีติ  อาห ฯ โส สาธูติ อมฺพรุกฺขํ อุปคนฺตฺวา
สตฺตปทมตฺถเก ิโต มนฺตํ ปริวตฺเตตฺวา รุกฺขํ อุทเกน ปหริ ฯ
ตํ ขณญฺเว อมฺพรุกฺโข เหฏฺาวุตฺตนิยาเมเนว ผลํ คเหตฺวา
มหาเมโฆ วิย อมฺพผลวสฺสํ วสฺสิ ฯ มหาชโน สาธุการํ อทาสิ ฯ
เจลุกฺเขปา ปวตฺตึสุ ฯ ราชา อมฺพผลานิ ขาทิตฺวา ตสฺส พหุธนํ
ทตฺวา มาณว เอวรูโป เต อจฺฉริยมนฺโต กสฺส สนฺติเก คหิโตติ
ปุจฺฉิ ฯ มาณโว สจาหํ จณฺฑาลสฺส สนฺติเกติ วกฺขามิ ลชฺชิตพฺพตฺตํ
ภวิสฺสติ มญฺจ ครหิสฺสนฺติ มนฺโต โข ปน เม ปคุโณ อิทานิ
น นสฺสิสฺสติ ทิสาปาโมกฺขํ อาจริยํ อปทิสฺสามีติ จินฺเตตฺวา
มุสาวาทํ กตฺวา ตกฺกสิลายํ ทิสาปาโมกฺขาจริยสฺส สนฺติเก คหิโต
เมติ วทนฺโต อาจริยํ ปจฺจกฺขาสิ ฯ ตํ ขณญฺเว มนฺโต อนฺตรธายิ ฯ
ราชา โสมนสฺสชาโต ตํ อาทาย นครํ ปวิสิตฺวา ปุเนกทิวสํ
อมฺพานิ ขาทิสฺสามีติ อุยฺยานํ คนฺตฺวา มงฺคลสิลาปเฏ นิสินฺโน
มาณว อมฺพานิ อาหราติ ฯ โส สาธูติ อมฺพํ อุปคนฺตฺวา
สตฺตปทมตฺถเก ิโต มนฺตํ ปริวตฺเตสฺสามีติ มนฺเต อนุปฏฺหนฺเต
อนฺตรหิตภาวํ ตฺวา ลชฺชิโต อฏฺาสิ ฯ ราชา อยํ ปุพฺเพ
ปริสมชฺเฌเยว  อมฺพานิ  อาหริตฺวา อมฺหากํ เทติ ฆนเมฆวสฺสํ วิย
อมฺพวสฺสํ วสฺสาเปติ อิทานิ ถทฺโธ วิย ิโต กินฺนุโข การณนฺติ
จินฺเตตฺวา ตํ ปุจฺฉนฺโต ปมํ คาถมาห
                อาหาสิ เม อมฺพผลานิ ปุพฺเพ
                อณูนิ ถูลานิ จ พฺรหฺมจาริ
                เตเหว มนฺเตหิ นทานิ ตุยฺหํ
                ทุมปฺผลานิ ปาตุภวนฺติ พฺรหฺเมติ ฯ
     ตตฺถ อาหาสีติ อาหริ ฯ ทุมปฺผลานีติ รุกฺขผลานิ ฯ
     ตํ สุตฺวา มาณโว สเจ อชฺช ผลํ น คณฺหามีติ วกฺขามิ
ราชา เม กุชฺฌิสฺสติ มุสาวาเทน นํ วญฺเจสฺสามีติ ทุติยํ คาถมาห
                นกฺขตฺตโยคํ ปฏิมานยามิ
                ขณํ มุหุตฺตญฺจ มนฺเตน ปสฺสํ
                นกฺขตฺตโยคญฺจ ขณญฺจ ลทฺธา
                อทฺธา หริสฺสํ อมฺพผลํ พหุนฺติ
     ตตฺถ อทฺธา หริสฺสํ อมฺพผลนฺติ อทฺธา อมฺพผลํ อาหริสฺสามิ ฯ
     ราชา อยํ อญฺทา นกฺขตฺตโยคํ น วทติ กินฺนุโข
เอตนฺติ ปุจฺฉนฺโต เทฺว คาถา อภาสิ
                นกฺขตฺตโยคํ น ปุเร อภาณิ
                ขณํ มุหุตฺตํ น ปุเร อสํสิ
                อถาหริ อมฺพผลํ มุหุตฺตํ
                วณฺเณน คนฺเธน รเสนุเปตํ ฯ
                มนฺตาภิชปฺเปน ปุเรปิ ตุยฺหํ
                ทุมปฺผลานิ ปาตุภวนฺติ พฺรหฺเม
                สวาชฺช น วาเทสิ ชปฺปมฺปิ มนฺตํ
                อยํ โส โก นาม ตวชฺชธมฺโมติ ฯ
     ตตฺถ น วาเทสีติ น สกฺโกสิ ฯ ชปฺปมฺปีติ ชปฺปนฺโตปิ
ปริวตฺเตนฺโตปิ ฯ อยํ โสติ อยเมว โส ตว สภาโว อชฺช โก นาม
ชาโตติ ฯ
     ตํ สุตฺวา มาณโว น สกฺกา ราชานํ มุสาวาเทน วญฺเจตุํ
สเจปิ เม สภาเว กถิเต น อาณํ กเรยฺย สภาวเมว กเถสฺสามีติ
จินฺเตตฺวา เทฺว คาถา อภาสิ
                จณฺฑาลปุตฺโต มม สมฺปทาสิ
                ธมฺเมน มนฺเต ปกติญฺจ สํสิ
                มาจสฺสุ เม ปุจฺฉิโต นามโคตฺตํ
                คุยฺหิตฺโถ มา ตํ วิชเหยฺยุ มนฺตา ฯ
                โสหํ ชนินฺเทน ชนมฺปิ ปุฏฺโ
                มกฺขาภิภูโต อลิกํ อภาณึ
                มนฺตา อิเม พฺราหฺมณสฺสาติ มิจฺฉา
                ปหีนมนฺโต กปโณ รุทามีติ ฯ
     ตตฺถ ธมฺเมนาติ สเมน การเณน อปฺปฏิจฺฉาเทตฺวาว อทาสิ ฯ
ปกติญฺจ สํสีติ มา เม ปุจฺฉิโต นามโคตฺตํ คุยฺหิตฺโถ สเจ คุยฺหิสิ
มนฺโต เต นสฺสิสฺสตีติ เตสํ นสฺสนปกติญฺจ มยฺหํ สํสิ ฯ พฺราหฺมณสฺสาติ
มิจฺฉาติ พฺราหฺมณสฺส สนฺติเก มยา อิเม มนฺตา คหิตาติ มิจฺฉา
อภาณึ เตน เม มนฺตา นฏฺา สฺวาหํ ปหีนมนฺโต อิทานิ กปโณ
โรทามีติ ฯ
     ตํ สุตฺวา ราชา อยํ ปาปธมฺโม เอวรูปํ รตนํ น โอโลเกสิ
เอวรูปสฺมึ อุตฺตมรตเน ลทฺเธ ชาติ กึ กริสฺสตีติ กุชฺฌิตฺวา ตสฺส
ครหนฺโต
        เอรณฺฑา ปุจิมนฺทา วา     อถ วา ปาลิภทฺทกา
        มธุํ มธุตฺถิโก วินฺเท       โส หิ ตสฺส ทุมุตฺตโม ฯ
        ขตฺติยา พฺราหฺมณา เวสฺสา  สุทฺทา จณฺฑาลปุกฺกุสา
        ยมฺหา ธมฺมํ วิชาเนยฺย     โส หิ ตสฺส นรุตฺตโม ฯ
                อิมสฺส ทณฺฑญฺจ วธญฺจ ทตฺวา
                คเล คเหตฺวา พลยาถ ชมฺมํ
                โย อุตฺตมตฺถํ กสิเรน ลทฺธํ
                มานาติมาเนน วินาสยิตฺถาติ
     อิมา คาถา อาห ฯ
     ตตฺถ มธุตฺถิโกติ มธุอตฺถิโก ปุริโส อรญฺเ มธุํ โอโลเกนฺโต
เอเตสํ รุกฺขานํ ยโต มธุํ ลภติ โสว ทุโม ตสฺส ทุมุตฺตโม นาม
ตเถว ขตฺติยาทีสุ ยมฺหา ปุริสา ธมฺมํ การณํ ยุตฺตมตฺถํ วิชาเนยฺย
โส ตสฺส อุตฺตโม นโร ฯ อิมสฺส ทณฺฑญฺจาติ อิมสฺส ปาปธมฺมสฺส
สพฺพหรณทณฺฑกเวฬุ เปสีกาทีหิ ปิฏฺิจมฺมํ อุปฺปาตาเปตฺวา อิมํ
ชมฺมํ คเล คเหตฺวาว พลยาถ พลการตฺตํ ปาเปตฺวา นิทฺธมถ
กึ อิมินา อิธ วสนฺเตนาติ ฯ
     ราชปุริสา ตถา กตฺวา ตฺวํ คจฺฉ อุปเนตฺวา ตวาจริยสฺส
สนฺติกํ คนฺตฺวา ตํ อาราเธตฺวาว สเจ ปุน มนฺเต ลภิสฺสสิ
อิธาคจฺเฉยฺยาสิ โน เจ อิมํ ทิสํ มา โอโลเกยฺยาสีติ ตํ
นิพฺพิสยมกํสุ ฯ โส อนาโถ หุตฺวา เปตฺวา อาจริยํ น เม
อญฺ ปฏิสรณํ อตฺถิ ตสฺเสว สนฺติกํ คนฺตฺวา อาราเธตฺวา ปุน ตํ
มนฺตํ ยาจิสฺสามีติ โรทนฺโต ตํ คามํ อคมาสิ ฯ อถ นํ อาคจฺฉนฺตํ
ทิสฺวา มหาสตฺโต ภริยํ อามนฺเตตฺวา ภทฺเท ปสฺสิมํ ปาปกมฺมํ
ปริหีนมนฺตํ ปุน อาคจฺฉนฺตนฺติ อาห ฯ โส มหาสตฺตํ อุปสงฺกมิตฺวา
วนฺทิตฺวา เอกมนฺตํ นิสินฺโน กึการณา อาคโตสีติ ปุฏฺโ อาจริย
มุสาวาทํ กตฺวา อาจริยํ ปจฺจกฺขิตฺวา มหาวินาสํ ปตฺโตมฺหีติ
วตฺวา อจฺจยํ เทเสตฺวา ปุน มนฺเต ยาจนฺโต คาถมาห
                ยถา สมํ มญฺมาโน ปเตยฺย
                โสพฺภํ คุหํ นรกํ ปูติปาทํ
                รชฺชูติ วา อกฺกเม กณฺหสปฺปํ
                อนฺโธ ยถา โชติมธิฏฺเหยฺย
                เอวํปิ ตฺวํ มํ ขลิตํ สปญฺ
                ปหีนมนฺตสฺส ปุน สมฺปทาหีติ ฯ
     ตตฺถ ยถา สมนฺติ ยถา ปุริโส อิทํ สมํ านนฺติ มญฺมาโน
โสพฺภํ คุหํ วา ภูมิผลิตสงฺขาตํ นรกํ วา ปูติปาทํ วา ปเตยฺย ฯ
ปูติปาทนฺติ หิมวนฺตปฺปเทเส มหารุกฺโข สุกฺขิตฺวา มโต ตสฺส
มูเลสุ ปูติเกสุ ชาเตสุ ตสฺมึ าเน มหาอาวาโฏ โหติ ตสฺส
นามฏฺานํ ฯ โชติมธิฏฺเหยฺยาติ อคฺคึ อกฺกเมยฺย ฯ เอวํ
ปีติ เอวํ อหํปิ ปญฺาจกฺขุโน อภาวา อนฺโธ ตุมฺหากํ วิเสสํ
อชานนฺโต ตุมฺเหสุ ขลิโต ตํ มํ ขลิตํ วิทิตฺวา ฯ สปญฺาติ
าณสมฺปนฺน ปหีนมนฺตสฺส มม ปุนปิ เทถ ฯ
     อถ นํ อาจริโย ตาต กึ กเถสิ อนฺโธ หิ สญฺาย
ทินฺนาย โสพฺภาทีนิ ปฏิหรติ มยา ปมเมว ตว กถิตํ อิทานิ
กิมตฺถํ มม สนฺติกํ อาคโตสีติ วตฺวา
                ธมฺเมน มนฺเต ตว สมฺปทาสึ
                ตฺวมฺปิ ธมฺเมน ปฏิคฺคเหสิ
                ปกติมฺปิ เต อตฺตมโน อสํสิ
                ธมฺเม ิตํ ตํ น ชเหยฺย มนฺโต ฯ
                โส พาล มนฺตํ กสิเรน ลทฺธํ
                ยํ ทุลฺลภํ อชฺช มนุสฺสโลเก
                กิจฺฉา ลทฺธา ชีวิตํ อปฺปปญฺ
                วินาสยี อลิกํ ภาสมาโน ฯ
                พาลสฺส มุฬฺหสฺส อกตญฺุโน จ
                มุสา ภณนฺตสฺส อสญฺิตสฺส
                มนฺเต มยํ ตาทิสเก น เทม
                กุโต มนฺโต คจฺฉ น มยฺห รุจฺจสีติ
     อิมา คาถา อาห ฯ
     ตตฺถ ธมฺเมนาติ อหํปิ ตว อาจริยภาคํ หิรญฺ วา สุวณฺณํ
วา อคเหตฺวา ธมฺเมเนว สมฺปทาสึ ตฺวมฺปิ กิญฺจิ อทตฺวา ธมฺเมน
สเมเนว ปฏิคฺคเหสิ ฯ ธมฺเม ิตนฺติ อาจริยปูชกธมฺเม ิตํ ฯ
ตาทิสเกติ ตถารูเป อกาลผลคณฺหาปนเก มนฺเต น เทม คจฺฉ
น เม รุจฺจสีติ ฯ
     โส เอวํ อาจริเยน อุยฺโยชิโต กึ มยฺหํ ชีวิเตนาติ อรญฺ
ปวิสิตฺวา อนาถมรณํ มรีติ ฯ
     สตฺถา อิมํ ธมฺมเทสนํ อาหริตฺวา น ภิกฺขเว อิทาเนว
ปุพฺเพปิ เทวทตฺโต อาจริยํ ปจฺจกฺขาย มหาวินาสํ ปตฺโตติ วตฺวา
ชาตกํ สโมธาเนสิ ตทา อกตญฺู มาณโว เทวทตฺโต อโหสิ
ราชา อานนฺโท จณฺฑาลปุตฺโต ปน อหเมวาติ ฯ
                     อมฺพชาตกํ ปมํ ฯ
                     -------------

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๔๐ หน้า ๑๔๗-๑๕๖.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=40&A=2984&modeTY=1
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=40&A=2984&modeTY=1
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=1725
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=6765
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=6994
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=6994
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๗
http://84000.org/tipitaka/read/?index_27