ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๓๙ ภาษาบาลีอักษรไทย ชา.อ.๕ ฉกฺก-ทสกนิปาต

                        กณฺหชาตกํ
     กณฺโห วตายํ ปุริโสติ อิทํ สตฺถา กปิลวตฺถุํ อุปนิสฺสาย
นิโคฺรธาราเม วิหรนฺโต สิตปาตุกมฺมํ อารพฺภ กเถสิ ฯ
     ตทา กิร สตฺถา สายณฺหสมเย นิโคฺรธาราเม ภิกฺขุสงฺฆปริวุโต
ชงฺฆวิหารํ อนุจงฺกมนฺโต อญฺญตรสฺมึ ปเทเส สิตปาตุกมฺมํ อกาสิ ฯ
อานนฺทตฺเถโร โก นุ โข เหตุ โก ปจฺจโย ภควโต สิตปาตุกมฺมาย
น อเหตุ ตถาคตา สิตํ ปาตุกโรนฺติ ปุจฺฉิสฺสามีติ
ตาวาติ อญฺชลึ ปคฺคยฺห สิตการณํ ปุจฺฉิ ฯ อถสฺส สตฺถา
ภูตปุพฺพํ อานนฺท กณฺโห นาม อิสิ อโหสิ โส อิมสฺมึ ภูมิปฺปเทเส
วิหาสิ ฌายี ฌานรโต ตสฺส สีลเตเชน สกฺกสฺส ภวนํ กมฺปีติ
สิตการณํ วตฺวา ตสฺส วตฺถุโน อปากฏตฺตา เถเรน ยาจิโต
อตีตํ อาหริ
     อตีเต พาราณสิยํ พฺรหฺมทตฺเต รชฺชํ กาเรนฺเต พาราณสิยํ
เอเกน อสีติโกฏิวิภเวน อปุตฺตเกน พฺราหฺมเณน สีลํ สมาทยิตฺวา
ปุตฺเต ปตฺถิเต โพธิสตฺโต ตสฺส พฺราหฺมณิยา กุจฺฉิสฺมึ นิพฺพตฺติ ฯ
กาฬวณฺณตฺตา ปนสฺส นามคฺคหณทิวเส กณฺหกุมาโรติสฺส นามํ
กรึสุ ฯ โส โสฬสวสฺสกาเล มณิปฏิมา วิย โสภคฺคปฺปตฺโต หุตฺวา
ปิตรา สิปฺปุคฺคหณตฺถาย เปสิโต ตกฺกสิลายํ สพฺพสิปฺปานิ อุคฺคเหตฺวา
ปจฺจาคจฺฉิ ฯ อถ นํ ปิตา อนุรูเปน ทาเรน สํโยเชสิ ฯ โส
อปรภาเค มาตาปิตูนํ อจฺจเย สพฺพํ อิสฺสริยํ ปฏิปชฺชิ ฯ อเถกทิวสํ
รตนโกฏฺฐาคารานิ วิโลเกตฺวา วรปลฺลงฺกมชฺฌคโต สุวณฺณปฏํ
อาหราเปตฺวา เอตฺตกํ ธนํ อสุเกนาปิ อุปฺปาทิตํ เอตฺตกํ ธนํ
อสุเกนาติ ปุพฺพญาตีหิ สุวณฺณปเฏ ลิกฺขิตานิ อกฺขรานิ ทิสฺวา
จินฺเตสิ เยหิ อิมํ ธนํ อุปฺปาทิตํ เต น ปญฺญายนฺติ ธนเมว
ปญฺญายติ เอโกปิ อิมํ ธนํ คเหตฺวา คโต นาม นาโหสิ
น โข ปน สกฺกา ธนภณฺฑิกํ พนฺธิตฺวา ปรโลกํ เนตุํ ปญฺจ-
สาธารณภาเวน หิ อสารกสฺส ธนสฺส ทานํ สาโร พหุโรคสาธารณ-
ภาเวน อสารกสฺส กายสฺส สีลวนฺเตสุ อภิวาทนาทิกมฺมํ สาโร
อนิจฺจตาภิภูตสฺส อสารกสฺส ชีวิตสฺส อนิจฺจาทิวเสน วิปสฺสนาโยโค
สาโร ตสฺมา อสาเรหิ โภเคหิ สารคฺคหณตฺถํ ทานํ ทสฺสามีติ
โส อาสนา วุฏฺฐาย รญฺโญ สนฺติกํ คนฺตวา ราชานํ อาปุจฺฉิตฺวา
มหาทานํ ปวตฺเตสิ ฯ ยาว สตฺตมา ทิวสา ธนํ อปริกฺขิยมานํ
ทิสฺวา กึ เม ธเนน ยาว มํ ชรา นาภิภวติ ตาวเทว
ปพฺพชิตฺวา อภิญฺญา จ สมาปตฺติโย จ นิพฺพตฺเตตฺวา พฺรหฺมโลก-
ปรายโน ภวิสฺสามีติ จินฺเตตฺวา เคเห สพฺพทฺวารานิ วิวราเปตฺวา
ทินฺนํ เม หรนฺตูติ อสุจึ วิย ชิคุจฺฉนฺโต วตฺถุกาเม ปหาย ตสฺส
มหาชนสฺส โรทนฺตสฺส ปริเทวนฺตสฺเสว นครา นิกฺขมิตฺวา หิมวนฺตปฺ-
ปเทสํ ปวิสิตฺวา อิสิปพฺพชฺชํ ปพฺพชิตฺวา อตฺตโน วสนตฺถาย
รมณียํ ภูมิภาคํ โอโลเกตฺวา อิมํ ฐานํ ปตฺวา อิธ วสิสฺสามีติ
เอกํ อินฺทวารุณิรุกฺขํ โคจรคามํ กตฺวา อธิฏฺฐาย ตสฺเสว รุกฺขสฺส
มูเล วิหาสิ คามนฺตเสนาสนํ ปหาย อารญฺญิโก อโหสิ ปณฺณสาลํ
อกตฺวา รุกฺขมูลิโก อโหสิ อพฺโภกาสิโก เนสชฺชิโก สเจ นิปชฺชติ
ภูมิยํเยว นิปชฺชติ ทนฺตมุสลิโก หุตฺวา อนคฺคิปกฺกเมว ขาทติ
ถุสปริกฺขิตฺตํ กิญฺจิ น ขาทติ เอกทิวเส เอกวารเมว ขาทิตฺวา
เอกาสนิโก อโหสิ ฉมายํ ปฐวีอาปเตชวายุสโม หุตฺวา เอเต
เอตฺตเก ธุตงฺคคุเณ สมาทาย วสติ ฯ อิมสฺมึ กิร ชาตเก
โพธิสตฺโต ปรมปฺปิจฺโฉ อโหสิ ฯ โส นจิรสฺเสว อภิญฺญา
จ สมาปตฺติโย จ นิพฺพตฺเตตฺวา ฌานกีฬํ กีฬนฺโต ตตฺเถว วสติ ฯ
ผลาผลตฺถํปิ อญฺญตฺถ น คจฺฉติ ฯ รุกฺขสฺส ผลิตกาเล ผลํ ขาทติ
ปุปฺผิตกาเล ปุปฺผํ ขาทติ สปตฺตกาเล ปตฺตํ ขาทติ นิปฺปตฺตกาเล
ปปฏิกํ ขาทติ ฯ เอวํ ปรมสนฺตุฏฺโฐ หุตฺวา อิมสฺมึ ฐาเน จิรํ
วสิ ฯ โส เอกทิวสํ ปุพฺพณฺหสมเย ตสฺส รุกฺขสฺส ปกฺกานิ
ผลานิ คณฺหิ ฯ คณฺหนฺโต ปน โลลุปฺปจาเรน อุฏฺฐาย อญฺญสฺมึ
ปเทเส น คณฺหติ ยถานิสินฺโนว หตฺถํ ปสาเรตฺวา หตฺถปาสฐาเน
ฐิตานิ ผลานิ สํหรติ ฯ เตสุปิ มนาปามนาปํ อวิจินิตฺวา สมฺปตฺต-
สมฺปตฺตเมว คณฺหติ ฯ เอวํ ปรมสนฺตุฏฺฐสฺส ตสฺส สีลเตเชน
สกฺกสฺส ปณฺฑุกมฺพลสิลาสนํ อุณฺหาการํ ทสฺเสสิ ฯ ตํ กิร สกฺกสฺส
อายุกฺขเยน วา อุณฺหํ โหติ ปุญฺญกฺขเยน วา อญฺญสฺมึ วา
มหานุภาเว สตฺเต ตํ ฐานํ ปตฺเถนฺเต ธมฺมิกานํ วา มหิทฺธิกานํ
สมณพฺราหฺมณานํ สีลเตเชน อุณฺหํ อโหสิ ฯ สกฺโก โก นุ
โข มํ ฐานา จาเวตุกาโมติ อาวชฺชิตฺวา อิมสฺมึ ปเทเส วสนฺตํ
กณฺหํ อิสึ รุกฺขผลานิ อุจฺจินนฺตํ ทิสวา จินฺเตสิ อยํ อิสิ
โฆรตโป ปรมชิตินฺทฺริโย อิมํ ธมฺมกถาย สีหนาทํ นทาเปตฺวา
สุการณํ สุตฺวา วเรน สนฺตปฺเปตฺวา อิมสฺส รุกฺขํ ธุวผลํ กตฺวา
อาคมิสฺสามีติ โส มหนฺเตน อานุภาเวน สีฆํ โอตริตฺวา ตสฺมึ
รุกฺขมูเล ตสฺส ปิฏฺฐิปสฺเส ฐตฺวา อตฺตโน อวณฺเณ กถิเต
กุชฺฌิสฺสติ นุ โข โนติ วีมํสนฺโต ปฐมํ คาถมาห
        กณฺโห วตายํ ปุริโส      กณฺหํ ภุญฺชติ โภชนํ
        กณฺเห ภูมิปฺปเทสสฺมึ      น มยฺหํ มนโส ปิโยติ ฯ
     ตตฺถ กณฺหนฺติ กาฬวณฺณํ ฯ โภชนนฺติ รุกฺขผลโภชนํ ฯ
     กณฺโห อิสิ สกฺกสฺส วจนํ สุตฺวา โก นุ โข มยา สทฺธึ
กเถตีติ ทิพฺพจกฺขุนา อุปธาเรนฺโต สกฺโกติ ญตฺวา อนิวตฺติตฺวา
อโนโลเกตฺวาว ทุติยํ คาถมาห
        น กณฺโห ตปสา โหติ     อนฺโตสาโร หิ พฺราหฺมโณ
        ยสฺมึ ปาปานิ กมฺมานิ     ส เว กณฺโห สุชมฺปตีติ ฯ
     ตตฺถ ตปสาติ ตเปน กณฺโห นาม น โหตีติ อตฺโถ ฯ อนฺโต-
สาโรติ อพฺภนฺตเร สีลสมาธิปญฺญาวิมุตฺติวิมุตฺติญาณทสฺสนสาเรหิ
สมนฺนาคโต เอวรูโป หิ พาหิตปาปตฺตา พฺราหฺมโณ นาม โหติ ฯ
ส เวติ ยสฺมึ ปน ปาปานิ กมฺมานิ อตฺถิ โส ยตฺถกตฺถจิ กุเล
ชาโตปิ เยนเกนจิ สรีรวณฺเณน สมนฺนาคโตปิ กาฬโกเยว ฯ
     เอวญฺจ ปน วตฺวา อิเมสํ สตฺตานํ กณฺหภาวกรานิ ปาปกมฺมานิ
เอกวิธาทิเภเทหิ วิตฺถาเรตฺวา สพฺพานิปิ ตานิ ครหิตฺวา สีลาทโย
คุเณ ปสํสิตฺวา อากาเส จนฺทํ อุฏฺฐาเปนฺโต วิย สกฺกสฺส
ธมฺมํ เทเสสิ ฯ สกฺโก ตสฺส ธมฺมกถํ สุตฺวา ปมุทิโต โสมนสฺสชาโต
มหาสตฺตํ วเรน นิมนฺเตนฺโต ตติยํ คาถมาห
        เอตสฺมึ เต สุลปิเต      ปฏิรูเป สุภาสิเต
        วรํ พฺราหฺมณ เต ทมฺมิ    ยํกิญฺจิ มนสิจฺฉสีติ ฯ
     ตตฺถ เอตสฺมินฺติ ยํ อิทํ ตยา สพฺพญฺญูพุทฺเธน วิย สุลปิตํ
ตสฺมึ สุลปิเต ตุมฺหากํ อนุจฺฉวิกตฺตา ปฏิรูเป สุภาสิเต ยํกิญฺจิ มนสา
อิจฺฉสิ สพฺพํ เต ยํ วรํ อิจฺฉิตํ ปตฺถิตํ ตํ ทมฺมีติ อตฺโถ ฯ
     ตํ สุตฺวา มหาสตฺโต จินฺเตสิ อยํ กินฺนุ โข อตฺตโน
อวณฺเณ กถิเต กุชฺฌิสฺสติ โนติ มํ วีมํสนฺโต มยฺหํ ฉวิวณฺณญฺจ
โภชนญฺจ วสนฏฺฐานญฺจ ครหิตฺวา อิทานิ มยฺหํ อกุชฺฌนภาวํ
ญตฺวา ปสนฺนจิตฺโต วรํ เทติ มํ โข ปเนส สกฺกิสฺสริยพฺรหฺมิสฺ-
สริยานมตฺถาย พฺรหฺมจริยํ จรตีติ มญฺเญยฺย ตตฺรสฺส นิกฺกงฺขภาวตฺถํ
มยฺหํ ปเรสุ โกโธ วา โทโส วา มา อุปฺปชฺชตุ ปรสมฺปตฺติยํ
โลโภ วา ปเรสุ สิเนโห วา มา อุปฺปชฺชตุ มชฺฌตฺโตว ภเวยฺยนฺติ
อิเม มยา จตฺตาโร วเร คเหตุํ วฏฏตีติ โส ตสฺส นิกฺกงฺขภาวตฺถาย
จตฺตาโร วเร คณฺหนฺโต จตุตฺถํ คาถมาห
        วรญฺจ เม อโท สกฺก       สพฺพภูตานมิสฺสร
        สุนิกฺโกธํ สุนิทฺโทสํ         นิลฺโลภํ วุตฺติมตฺตโน
        นิเสฺนหมภิกงฺขามิ          เอเต เม จตุโร วเรติ ฯ
     ตตฺถ วรญฺจ เม อโท สกฺกาติ สเจ ตฺวํ มยฺหํ วรํ
อทาสิ ฯ สุนิกฺโกธนฺติ อกุชฺฌนวเสน สุฏฺฐุ นิกฺโกธํ ฯ สุนิทฺโทสนฺติ
อทุสฺสนวเสน สุฏฺฐุ นิทฺโทสํ ฯ นิลฺโลภนฺติ ปรสมฺปตฺตีสุ นิลฺโลภํ ฯ
วุตฺติมตฺตโนติ เอวรูปํ อตฺตโน ปวุตฺตึ ฯ นิเสฺนหนฺติ ปุตฺตธีตาสุ
วา สวิญฺญาณเกสุ ธนธญฺญาทีสุ วา อวิญฺญาณเกสุ อตฺตโน
สนฺตเกสุปิ นิเสฺนหํ อปคตโลภํ ฯ อภิกงฺขามีติ เอวรูปํ อิเมหิ
จตูหงฺเคหิ สมนฺนาคตํ อตฺตโน วุตฺตึ อภิกงฺขามิ ฯ เอเต เม
จตุโร วเรติ เอเต นิกฺโกธาทิเก จตุโร วเร มยฺหํ เทหีติ วทติ ฯ
กึ ปเนส น ชานาติ ยถา น สกฺกา สกฺกสฺส สนฺติเก วรํ
คเหตฺวา วเรน โกธาทโย หริตุนฺติ โน น ชานาติ สกฺเก
โข ปน วรํ ททนฺเต น คณฺหามีติ วจนํ น ยุตฺตนฺติ จ ตสฺส จ
นิกฺกงฺขภาวตฺถาย คณฺหีติ ฯ
     ตโต สกฺโก จินฺเตสิ กณฺหปณฺฑิโต วรํ คณฺหนฺโต อติวิย
อนวชฺเช วเร คณฺหิ เอเตสุ วเรสุ คุณโทสํ เอตเมว ปุจฺฉิสฺสามีติ ฯ
อถ นํ ปุจฺฉนฺโต ปญฺจมํ คาถมาห
        กึ นุ โข โกเธ วา โทเส วา   โลเภ เสฺนเหว พฺราหฺมณ
        อาทีนวํ สมฺปสฺสสิ             ตํ เม อกฺขาหิ ปุจฺฉิโตติ ฯ
     ตสฺสตฺโถ พฺราหฺมณ กินฺนุ โข ตฺวํ โกเธ วา โทเส วา
โลเภ วา เสฺนเห วา อาทีนวํ สมฺปสฺสสิ ตฺวํ ตาว เม ปุจฺฉิโต
อกฺขาหิ น หิ มยํ เอตฺถ อาทีนวํ ชานามาติ ฯ
     อถ นํ มหาสตฺโต เตนหิ สุณาหีติ วตฺวา จตสฺโส คาถา
อภาสิ
        อปฺโป หุตฺวา พหุ โหติ         วฑฺฒเต โส อขนฺติโช
        อาสงฺคิ พหุปายาโส           ตสฺมา โกธํ น โรจเย ฯ
        ทุฏฺฐสฺส ผรุสา วาจา          ปรามาโส อนนฺตรา
        ตโต ปาณิ ตโต ทณฺโฑ         สตฺถสฺส ปรมา คติ
        โทโส โกธสมุฏฺฐาโน          ตสฺมา โทสํ น โรจเย ฯ
        อโลภสหสาการา             นิกติ วญฺจนานิ จ
        ทิสฺสนฺติ โลภธมฺเมสุ           ตสฺมา โลภํ น โรจเย ฯ
        เสฺนหสงฺคนฺถิตา คนฺถา         เสนฺติ มโนมยา ปุถู
        เต ภุสํ อุปตาเปนฺติ           ตสฺมา เสฺนหํ น โรจเยติ ฯ
     ตตฺถ อขนฺติโชติ โส อนธิวาสกชาติกสฺส อขนฺติโต ชาโต
โกโธ ปฐมํ ปริตฺโต หุตฺวา ปจฺฉา พหุ โหติ อปราปรํ วฑฺฒติ ฯ
ตสฺส วฑฺฒนภาโว ขนฺติวาทิชาตเกน เจว จุลฺลธมฺมปาลชาตเกน จ
วณฺเณตพฺโพ ฯ อปิจ ติสฺสามจฺจสฺส เจตฺถ ภริยํ อาทึ กตฺวา
สพฺพํ ชนํ สปริชนํ มาเรตฺวา ปจฺฉา อตฺตโน มาริตวตฺถุํ กเถตพฺพํ ฯ
อาสงฺคีติ อาสงฺคกรโณ ยสฺส อุปฺปชฺชติ ตํ อาสตฺตํ ลคฺคิตํ กโรติ
ตญฺจ วตฺถุํ วิสฺสชฺเชตฺวา คนฺตุํ น เทติ นิวตฺเตตฺวา อกฺโกสนาทีนิ
กาเรติ ฯ พหุปายาโสติ พหุนา กายิกเจตสิกทุกฺขสงฺขาเตน อุปายาเสน
กิลมเถน สมนฺนาคโต ฯ โกธํ นิสฺสาย หิ โกธวเสน อริยาทีสุ
กตวีติกฺกมา ทิฏฺฐธมฺเม เจว สมฺปราเย จ วธพนฺธนวิปฺปฏิสาราทีนิ
เจว ปญฺจวิธพนฺธนกมฺมกรณาทีนิ จ พหูนิ ทุกฺขานิ อนุภวนฺตีติ
โกโธ พหุปายาโส นาม ฯ ตสฺมาติ ยสฺมา เอส เอวํ อเนกาทีนโว
ตสฺมา โกธํ น โรเจมิ ฯ ทุฏฺฐสฺสาติ กุชฺฌนลกฺขเณน โกเธน
กุชฺฌิตฺวา อปรภาเค ทุสฺสนลกฺขเณน โทเสน ทุฏฺฐสฺส ปฐมํ ตาว
ผรุสวาจา นิจฺฉาเรติ ฯ วาจาย อนนฺตรา อากฑฺฒนวิกฑฺฒนวเสน
หตฺถปรามาโส ฯ ตโต อนนฺตรา อุปกฺกมนวเสน ปาณิ ปวตฺตติ ฯ
ตโต ทณฺฑปฺปหาโร ฯ อติกฺกมิตฺวา ปน เอกโตธารอุภโตธารสฺส
สตฺถสฺส ปรมา คติ สพฺพปริยนฺตา สตฺถนิปฺผตฺติ โหติ ฯ ยทา หิ
สตฺเถน ปรมฺปิ ชีวิตา โวโรเปตฺวา ปจฺฉา เตเนว สตฺเถน อตฺตานํ
ชีวิตา โวโรเปติ ตทา โทโส มตฺถกํ ปตฺโต โหติ ฯ โทโส
โกธสมุฏฺฐาโนติ ยถา อนมฺพิลํ ตกฺกํ วา กญฺชิกํ วา ปริณามวเสน
ปริวตฺติตฺวา อมฺพิลํ โหติ ตํ เอกชาติกมฺปิ สมานํ อมฺพิลํ
อนมฺพิลนฺติ นานา วุจฺจติ ตถา ปุพฺพกาเล โกโธ ปริณาเมตฺวา
อปรภาเค โทโส โหติ โส อกุสลมูลตฺเตน เอกชาติโกปิ สมาโน
โกโธ โทโสติ นานา วุจฺจติ ฯ ยถา จ อนมฺพิลโต อมฺพิลํ เอวํ โสปิ
โกธโต สมุฏฺฐาตีติ โกธสมุฏฺฐาโน ฯ ตสฺมาติ ยสฺมา เอวํ
อเนกาทีนโว โทโส ตสฺมา โทสมฺปิ น โรเจมิ ฯ อโลภสหสาการาติ
ทิวาทิวเสน คามํ ปหริตฺวา วิลุมฺปนานิ จ อาวุธํ สรีเร ฐเปตฺวา อิทํ
นาม เม เทหีติ สหสาการา จ ฯ นิกติ วญฺจนานิ จาติ ปฏิรูปกํ
ทสฺเสตฺวา ปรสฺส หรณํ นิกติ นาม ฯ สา อสุวณฺณเมว สุวณฺณนฺติ
กูฏกหาปณญฺจ กหาปโณติ ทตฺวา ปรสนฺตกคฺคหเณ ทฏฺฐพฺพา ฯ
ปฏิภาณวเสน ปน อุปายกุสลตาย ปรสนฺตกคฺคหณํ วญฺจนํ นาม ฯ
ตสฺเสวํ ปวตฺติ ทฏฺฐพฺพา เอโก กิร อุชุชาติโก คามิกปุริโส
อรญฺญโต สสกํ อาเนตฺวา นทีตีเร ฐเปตฺวา นหายิตุํ โอตริ ฯ
อเถโก ธุตฺโต ตํ สสกํ สีเส กตฺวา นหายิตุํ โอติณฺโณ ฯ อิตโร
อุตฺตริตฺวา สสกํ อปสฺสนฺโต อิโตจีโต จ โอโลเกสิ ฯ ตเมนํ
ธุตฺโต กึ โภ โอโลเกสีติ วตฺวา อิมสฺมึ เม ฐาเน สสโก
ฐปิโต ตํ น ปสฺสามีติ วุตฺเต อนฺธพาล ตฺวํ น ชานาสิ สสกา
นาม นทีตีเร ฐปิตา ปลายนฺตีติ ปสฺส อหํ อตฺตโน สสกํ สีเส ฐเปตฺวาว
นหายามีติ ฯ โส อปฺปฏิภาณตาย เอวํ ภวิสฺสตีติ ปกฺกามิ ฯ เอก-
กหาปเณน มิคโปตกํ คเหตฺวา ปุน ตํ ทตฺวา ทฺวิกหาปณคฺฆนกสฺส
มิคสฺส คหิตวตฺถุมฺเปตฺถ กเถตพฺพํ ฯ ทิสฺสติ โลภธมฺเมสูติ สกฺก
อิเม โลภาทโย ปาปธมฺมา โลภสภาเวสุ โลภาภิภูเตสุ สตฺเตสุ
ทิสฺสนฺติ น หิ อลุทฺธา เอวรูปานิ กมฺมานิ กโรนฺติ เอวํ
โลโภ อเนกาทีนโว ตสฺมา โลภมฺปิ น โรเจมิ ฯ เสฺนหสงฺคนฺถิตา
คนฺถาติ อารมฺมเณสุ อลฺลียนลกฺขเณน เสฺนเหน สงฺคนฺถิตา ปุนปฺปุนํ
อุปฺปาทนวเสน ฆฏิตา สุตฺเตน ปุปฺผานิ วิย คนฺถานิ นานปฺปกาเรสุ
อารมฺมเณสุ ปวตฺตมานา อภิชฺฌากายคนฺถา ฯ เสนฺติ มโนมยา ปุถูติ
เตสุ อารมฺมเณสุ อุปฺปนฺนา สุวณฺณาทีหิ นิพฺพตฺตานิ สุวณฺณาทิมยานิ
อาภรณาทีนิ วิย มเนน นิพฺพตฺตตฺตา มโนมยา อภิชฺฌากายคนฺถา
เตสุ อารมฺมเณสุ เสนฺติ ฯ เต ภุสํ อุปตาเปนฺตีติ เต ภุสํ อนุสฺสยิตา
พลวนฺตา สญฺชานนฺตา ภุสํ อุปตาเปนฺติ อติกิลเมนฺติ ฯ เตสํ ปน
ภุสํ อุปตาปเน สลฺลวิทฺโธว รุปฺปตีติ คาถาย วตฺถุ ปิยชาติกา
โข คหปติ โสกปริเทวทุกฺขโทมนสฺสุปายาสา ปิยปฺปภูติกา ปิยโต
ชายเต โสโก เปมโต ชายเต โสโกติ อาทีนิ สุตฺตานิ จ
อาหริตพฺพานิ ฯ อปิจ สุมงฺคลโพธิสตฺตสฺส ทารเก ทตฺวา พลวโสเกน
หทยํ ผลิ ฯ เวสฺสนฺตรโพธิสตฺตสฺส มหนฺตํ โทมนสฺสํ อุทปาทิ ฯ
เอวํ ปูริตปารมีนํ มหาสตฺตานํ เปมํ อุปตาปนํ กโรติเยว อยํ
เสฺนเห อาทีนโว ยสฺมา โหติ ตสฺมา เสฺนหํปิ น โรเจมีติ ฯ
     สกฺโก ปญฺหาวิสชฺชนํ สุตฺวา กณฺหปณฺฑิต ตยา อิเม
ปญฺหา พุทฺธลีลาย วิย สาธุกํ กถิตา อติวิย ตุฏฺโฐสฺมิ เตน
อปรมฺปิ วรํ คณฺหาหีติ วตฺวา ทสมํ คาถมาห
        เอตสฺมึ เต สุลปิเต      ปฏิรูเป สุภาสิเต
        วรํ พฺราหฺมณ เต ทมฺมิ    ยํกิญฺจิ มนสิจฺฉสีติ ฯ
     ตโต โพธิสตฺโต อนนฺตรํ คาถมาห
        วรญฺเจ เม อโท สกฺก    สพฺพภูตานมิสฺสร
        อรญฺเญ เม วิหรโต      นิจฺจํ เอกวิหาริโน
        อาพาธา มา อุปฺปชฺเชยฺยุํ  อนฺตรายกรา ภุสาติ ฯ
     ตตฺถ อนฺตรายกรา ภุสาติ อิมสฺส เม ตโปกมฺมสฺส อนฺตรายกรา ฯ
     ตํ สุตฺวา สกฺโก กณฺหปณฺฑิโต วรํ คณฺหนฺโต น อามิสสนฺนิสฺสิตํ
วรํ คณฺหติ ตโปกมฺมนิสฺสิตเมว คณฺหตีติ จินฺเตตฺวา ภิยฺโยโสมตฺตาย
ปสนฺโน อปรํปิ วรํ ททมาโน อิตรํ คาถมาห
        เอตสฺมึ เต สุลปิเต      ปฏิรูเป สุภาสิเต
        วรํ พฺราหฺมณ เต ทมฺมิ    ยํกิญฺจิ มนสิจฺฉสีติ ฯ
     โพธิสตฺโตปิ วรํคหณาปเทเสน ตสฺส ธมฺมํ เทเสนฺโต โอสานคาถมาห
        วรญฺเจ เม อโท สกฺก    สพฺพภูตานมิสฺสร
        น มโน วา สรีรํ วา     มงฺกุเต สกฺก กสฺสจิ
        กทาจิ อุปหญฺเญถ        เอตํ สกฺก วรํ เทหีติ ฯ
     ตตฺถ มโน วาติ มโนทฺวารํ วา ฯ สรีรํ วาติ กายทฺวารํ
วา ฯ วจีทฺวารมฺปิ เอเตสํ คหเณน คหิตเมวาติ เวทิตพฺพํ ฯ
มงฺกุเตติ มม การณา ฯ อุปหญฺเญถาติ อุปฆาเตยฺย ปริสุทฺธํ
อสฺส ฯ อิทํ วุตฺตํ โหติ สกฺก เทวราช มม การณา มํ
นิสฺสาย มม อนตฺถกามตาย กสฺสจิ สกฺกสฺส กิสฺมิญฺจิ กาเล
อิทํ ติวิธมฺปิ กมฺมทฺวารํ น อุปหญฺเญถ ปาณาติปาตาทีหิ ทสหิ
อกุสลกมฺมปเถหิ วิมุตฺตํ ปริสุทฺธเมว ภเวยฺยาติ ฯ
     อิติ มหาสตฺโต ฉสุปิ ฐาเนสุ วรํ คณฺหนฺโต เนกฺขมฺมนิสฺสิตเมว
คณฺหิ ฯ ชานาติ เจส สรีรํ นาม พฺยาธิธมฺมํ น ตํ สกฺกา
สกฺเกน อพฺยาธิธมฺมํ กาตุํ สตฺตานญฺจ ตีสุ ทฺวาเรสุ ปริสุทฺธตฺต-
ภาโว น สกฺกา สกฺเกน อตฺตายตฺโตว เอวํ สนฺเตปิ ตสฺส
ธมฺมเทสนตฺถํ อิเม วเร คณฺหิ ฯ สกฺโกปิ ตํ รุกฺขํ มธุรํว ผลํ
กตฺวา มหาสตฺตํ วนฺทิตฺวา สิรสิ อญฺชลึ ปติฏฺฐเปตฺวา อโรคา
อิเธว วสถาติ วตฺวา สกฏฺฐานเมว คโต ฯ โพธิสตฺโตปิ
อปริหีนชฺฌาโน พฺรหฺมโลกูปโค อโหสิ ฯ
     สตฺถา อิมํ ธมฺมเทสนํ อาหริตฺวา อานนฺท ปุพฺเพ มยา
นิวุฏฺฐภูมิปฺปเทโสติ วตฺวา ชาตกํ สโมธาเนสิ ตทา สกฺโก อนุรุทฺโธ
อโหสิ กณฺหปณฺฑิโต ปน อหเมวาติ ฯ
                     กณฺหชาตกํ ทุติยํ ฯ


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๙ หน้า ๔๒๗-๔๓๘. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=39&A=8609&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=39&A=8609&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=1329              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=5484              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=5541              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=5541              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๗ http://84000.org/tipitaka/read/?index_27

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]