ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๓๙ ภาษาบาลีอักษรไทย ชา.อ.๕ ฉกฺก-ทสกนิปาต

                     โลมสกสฺสปชาตกํ
     อสฺส อินฺทสโม ราชาติ อิทํ สตฺถา เชตวเน วิหรนฺโต เอกํ
อุกฺกณฺฐิตภิกฺขุํ อารพฺภ กเถสิ ฯ
     ตํ หิ ภิกฺขุํ สตฺถา สจฺจํ กิร ตฺวํ ภิกฺขุ อุกฺกณฺฐิโตสีติ
ปุจฺฉิตฺวา สจฺจนฺติ วุตฺเต ภิกฺขุ สิเนรุกมฺปนวาโต หิ โปราณ-
ปณฺณํ กึ น กมฺปิสฺสติ ยสสมงฺคิโนปิ สพฺพทิสา อยสกฺยํ
ปาปุณนฺติ กิเลสา นาเมเต ปริสุทฺธสตฺเตปิ สงฺกิลิฏฺเฐ กโรนฺติ
ปเคว ตาทิสนฺติ วตฺวา อตีตํ อาหริ
     อตีเต พาราณสีรญฺโญ พฺรหฺมทตฺตสฺส ปุตฺโต พฺรหฺมทตฺตกุมาโร
นาม ปุโรหิตปุตฺโต จ กสฺสโป นาม สหายกา หุตฺวา เอกาจริยกุเล
สพฺพสิปฺปานิ อุคฺคณฺหึสุ ฯ อปรภาเค กุมาโร ปิตุ อจฺจเยน รชฺเช
ปติฏฺฐาสิ ฯ อถ กสฺสโป จินฺเตสิ มยฺหํ สหาโย ราชา ชาโต
อิทานิ เม มหนฺตํ อิสฺสริยํ ทสฺสติ กึ เม อิสฺสริเยน อหํ
มาตาปิตโร จ ราชานญฺจ อาปุจฺฉิตฺวา ปพฺพชิสฺสามีติ โส ราชานญฺจ
มาตาปิตโร จ อาปุจฺฉิตฺวา หิมวนฺตํ ปวิสิตฺวา อิสิปพฺพชฺชํ
ปพฺพชิตฺวา สตฺตเม ทิวเส อภิญฺญา จ สมาปตฺติโย จ นิพฺพตฺเตตฺวา
อุญฺฉาจริยาย ยาเปนฺโต วิหาสิ ฯ ปพฺพชิตํ ปน นํ โลมสกสฺสโปติ
สญฺชานึสุ ฯ ปรมชิตินฺทฺริโย โฆรตโป ตาปโส อโหสิ ฯ ตสฺส
ตปเตเชน สกฺกสฺส ภวนํ กมฺปิ ฯ อถ สกฺโก อาวชฺชมาโน ตํ
ทิสฺวา จินฺเตสิ อยํ ตาปโส อติวิย อุคฺคเตโช สกฺกภาวาปิ มํ
จาเลยฺย พาราณสีรญฺญา สทฺธึ เอกโต หุตฺวา ตปมสฺส ภินฺทิสฺสามีติ ฯ
อถ โส สกฺกานุภาเวน อฑฺฒรตฺติกสมเย พาราณสีรญฺโญ
สิริคพฺภํ ปวิสิตฺวา สกลคพฺภํ สรีรปฺปภาย โอภาเสตฺวา รญฺโญ
สนฺติเก อากาเส ฐิโต อุฏฺเฐหิ มหาราชาติ ราชานํ ปโพเธสิ ฯ
โกสิ นาม ตฺวนฺติ จ วุตฺเต สกฺโกหมสฺมีติ อาห ฯ กิมตฺถํ
อาคโตสีติ ฯ มหาราช สกลชมฺพุทีเป เอกรชฺชํ อิจฺฉสิ น อิจฺฉสีติ ฯ
กถํ น อิจฺฉามีติ ฯ อถ นํ สกฺโก เตนหิ โลมสกสฺสปํ อาเนตฺวา
ปสุฆาตยญฺญํ ยชาเปหิ สกฺกสโม อชรามโร หุตฺวา สกลชมฺพุทีเป
รชฺชํ กาเรสฺสสีติ วตฺวา ปฐมํ คาถมาห
        อสฺส อินฺทสโม ราชา     อจฺจนฺตํ อชรามโร
        สเจ ตฺวํ ยญฺญํ ยเชยฺย    อิสึ โลมสกสฺสปนฺติ ฯ
     ตตฺถ อสฺสาติ ภวิสฺสสิ ฯ ยเชยฺยาติ สเจ ตฺวํ อรญฺญายตนโต
อิสึ โลมสกสฺสปํ อาเนตฺวา ยญฺญํ ยเชยฺยาสิ ฯ
อถ สกฺกสฺส วจนํ สุตฺวา ราชา สาธูติ สมฺปฏิจฺฉิ ฯ อถ
สกฺโก เตนหิ มา ปปญฺจํ กรีติ วตฺวา ปกฺกามิ ฯ ราชา ปุนทิวเส
เสยฺหํ นาม อมจฺจํ ปกฺโกสาเปตฺวา สมฺม มยฺหํ ปิยสหายสฺส
โลมสกสฺสปสฺส สนฺติกํ คนฺตฺวา มม วจเนน เอวํ วเทหิ ราชา
กิร ตุมฺเหหิ ปสุฆาตยญฺญํ ยชาเปตฺวา สกลชมฺพุทีเป เอกราชา
ภวิสฺสติ ตุมฺหากํปิ ยตฺตกํ ปเทสํ อิจฺฉถ ตตฺตกํ ทสฺสติ มยา
สทฺธึ ยญฺญํ ยชิตุํ อาคจฺฉถาติ ฯ ตํ สุตฺวา โส สาธุ เทวาติ
ตาปสสฺส วสโนกาสํ ชานนตฺถํ นคเร เภริญฺจาราเปตฺวา เอเกน
วนจรเกน อหํ ชานามีติ วุตฺเต ตํ ปุรโต กตฺวา มหนฺเตน
ปริวาเรน ตตฺถ คนฺตฺวา อิสึ วนฺทิตฺวา เอกมนฺตํ นิสินฺโน ตํ
สาสนํ อาโรเจสิ ฯ อถสฺส วจนํ สุตฺวา ตาปโส เสยฺห กิเมตํ
กเถสีติ วตฺวา ตํ ปฏิกฺขิปนฺโต จตสฺโส คาถา อภาสิ
        สสมุทฺทปริยายํ          มหึ สาครกุณฺฑลํ
        น อิจฺเฉ สห นินฺทาย     เอวํ เสยฺห วิชานหิ ฯ
        ธิรตฺถุ ตํ ยสลาภํ        ธนลาภญฺจ พฺราหฺมณ
        ยา วุตฺติ วินิปาเตน      อธมฺมจรเณน วา ฯ
        อปิ เจ ปตฺตมาทาย      อนาคาโร ปริพฺพเช
        สาเยว ชีวิกา เสยฺโย    ยา จ ธมฺเมน เอสนา ฯ
        อปิ เจ ปตฺตมาทาย      อนาคาโร ปริพฺพเช
        อญฺญํ อหึสยํ โลเก       อปิ รชฺเชน ตํ วรนฺติ ฯ
     ตตฺถ สสมุทฺทปริยายนฺติ สสมุทฺทปริกฺเขปํ ฯ สาครกุณฺฑลนฺติ
จตฺตาโร ทีเป ปริกฺขิปิตฺวา ฐิตสาคเรหิ กณฺณวลฺลิยา ฐปิตกุณฺฑเลหิ
วิย สมนฺนาคตํ ฯ สห นินฺทายาติ อิมินา ปสุฆาตกมฺมํ
กตนฺติ อิมาย นินฺทาย สห จกฺกวาฬปริยนฺตํ มหาปฐวีปิ น
อิจฺฉามีติ วทติ ฯ ยา วุตฺติ วินิปาเตนาติ นรเก วินิปาตกมฺเมน
ยาว ชิวิตวุตฺติ โหติ ตํ ธิรตฺถุ ครหามิ ตํ วุตฺตินฺติ ทีเปติ ฯ
สาเยว ชีวิกาติ ปพฺพชิตสฺส มตฺติกาปตฺตํ อาทาย ปรฆรานิ
อุปสงฺกมิตฺวา อาหารปริเยสนชีวิกาว ยสธนลาภโต สตคุเณน สหสฺส-
คุเณน วรตราติ อตฺโถ ฯ อปิ รชฺเชน ตํ วรนฺติ ตํ อนาคารสฺส
สโต อญฺญํ อหึสนฺตสฺส ปริพฺพชนํ สกลชมฺพุทีเป รชฺเชนปิ วรตรนฺติ
อตฺโถ ฯ
     อมจฺโจ ตสฺส กถํ สุตฺวา คนฺตฺวา รญฺโญ อาโรเจสิ ฯ ตํ
สุตฺวา ราชา อนาคจฺฉนฺเต กึ สกฺกา กาตุนฺติ ตุณฺหี อโหสิ ฯ
อถ ปุนปิ สกฺโก อฑฺฒรตฺติกสมเย อาคนฺตฺวา อากาเส ฐตฺวา
กึ มหาราช โลมสกสฺสปํ อานาเปตฺวา ยญฺญํ น ยชาเปสีติ อาห ฯ
เปสิโตปิ นาคจฺฉตีติ ฯ เตนหิ มหาราช อตฺตโน ธีตรํ จนฺทวตึ
กุมารึ อลงฺกาเรตฺวา เสยฺหสฺส หตฺเถ เปเสตฺวา สเจ กิราคนฺตฺวา
ยญฺญํ ยชิสฺสสิ ราชา เต อิมํ กุมารึ ทสฺสตีติ วทาเปหิ อทฺธา
โส กุมาริกาย ปฏิพทฺธจิตฺโต หุตฺวา อาคมิสฺสตีติ ฯ ตํ สุตฺวา
ราชา สาธูติ สมฺปฏิจฺฉิตฺวา ปุนทิวเส เสยฺหสฺส หตฺเถ อตฺตโน
ธีตรํ ฐเปตฺวา เปเสสิ ฯ โสปิ ราชธีตรํ คเหตฺวา ตตฺถ คนฺตฺวา
อิสึ วนฺทิตฺวา ปฏิสนฺถารํ กตฺวา เทวจฺฉรปฏิภาคํ ราชธีตรํ ตสฺส
ทสฺเสตฺวา เอกมนฺตํ อฏฺฐาสิ ฯ อถ โส อินฺทฺริยานิ ภินฺทิตฺวา
ตํ โอโลเกสิ สห โอโลกเนเนว ปฏิพทฺธจิตฺโต หุตฺวา ฌานา
ปริหายิ ฯ อมจฺโจ ตสฺส ปฏิพทฺธจิตฺตภาวํ ญตฺวา ภนฺเต สเจ
กิร ยญฺญํ ยชิสฺสถ ราชา เต อิมํ ปาทปริจาริกํ กตฺวา ทสฺสตีติ ฯ
โส กิเลสวเสน กมฺเปนฺโต อิมํ กิร เม ทสฺสตีติ อาห ฯ อาม
ยญฺญํ ยชนฺตสฺส เต ทสฺสตีติ ฯ โส สาธุ อิมํ ลภนฺโต
ยชิสฺสามีติ วตฺวา ตํ คเหตฺวา สห ชฏาหิ อลงฺกตรถํ อภิรุยฺห
พาราณสึ อคมาสิ ฯ ราชาปิ อาคจฺฉติ กิราติ สุตฺวา ตสฺส
ยญฺญาวาเฏ กมฺมํ ปติฏฺฐเปสิ ฯ อถ นํ อาคตํ ทิสฺวา เสฺว
ยญฺญํ ยชิสฺสถ อหํ อินฺทสโม ภวิสฺสามิ ยญฺญปริโยสาเน
ตว ธีตรํ ทสฺสามีติ อาห ฯ กสฺสโป สาธูติ สมฺปฏิจฺฉิ ฯ อถ
นํ ราชา ปุนทิวเส อาทาย จนฺทวติยา สทฺธึเยว ยญฺญาวาฏํ คโต ฯ
ตตฺถ หตฺถิอสฺสอุสภาทิสพฺพจตุปฺปทา ปฏิปาฏิยา ฐปิตาว อเหสุํ ฯ
กสฺสโป สพฺเพ เต หนิตฺวา ฆาเตตฺวาว ยญฺญํ ยชิตุํ อารภิ ฯ
ตตฺถ นํ สนฺนิปติโต มหาชโน ทิสฺวา อิทํ เต โลมสกสฺสป
อยุตฺตํ อปฺปฏิรูปํ กึ นาเมตํ กโรสีติ วตฺวา ปริเทวนฺโต เทฺว
คาถา อภาสิ
        พลํ จนฺโท พลํ สุริโย   พลํ สมณพฺราหฺมณา
        พลํ เวลา สมุทฺทสฺส    พลาติพลมิตฺถิโย ฯ
        ยถา อุคฺคตปํ สนฺตํ     อิสึ โลมสกสฺสปํ
        ปิตุ อตฺถา จนฺทวตี     วาชเปยฺยํ อยาชยีติ ฯ
     ตตฺถ พลํ จนฺโท พลํ สุริโยติ มหนฺธการวิธมเน อญฺญํ พลํ
นาม นตฺถิ จนฺทิมสุริยาเวตฺถ พลวนฺโตติ อตฺโถ ฯ สมณพฺราหฺมณาติ
อิฏฺฐานิฏฺฐวิสยเวคสหเน ขนฺติพลญาณพเลน สมนฺนาคตา สมิตปาป-
พาหิตปาปา สมณพฺราหฺมณา ฯ พลํ เวลา สมุทฺทสฺสาติ
มหาสมุทฺทสฺส อุตฺตริตุํ อทตฺวา อุทกํ อาวริตฺวา วินาเสตุํ สมตฺถตาย
เวลา พลํ นาม ฯ พลาติพลมิตฺถิโยติ อิตฺถิโย ปน วิสทญาเณปิ
อวีตราเค อตฺตโน วสํ อาเนตฺวา วินาเสตุํ สมตฺถตฺตา เอเตหิ
สพฺเพหิ พเลหิ อติพลา นาม ฯ สพฺพพเลหิ อิตฺถีพลเมว
มหนฺตตรนฺติ อตฺโถ ฯ ยถาติ ยสฺมา ฯ ปิตุ อตฺถาติ ปิตุ
วุฑฺฒิอตฺถาย ฯ อิทํ วุตฺตํ โหติ ยสฺมา อิทํ อุคฺคตปํ สมานํ
สีลาทีนํ คุณานํ เอสิตตฺตา อิสึ อยํ จนฺทวตี นิสฺสีลํ กตฺวา ปิตุ
อตฺถาย วาชเปยฺยํ ยญฺญํ ยาเชติ ตสฺมา ชานิตพฺพเมตํ
พลาติพลมิตฺถิโยติ ฯ
     ตสฺมึ สมเย กสฺสโป ยญฺญํ ยชนตฺถาย มงฺคลหตฺถึ คีวายํ
ปหริสฺสามีติ ขคฺครตนํ อุกฺขิปิ ฯ หตฺถี ตํ ทิสฺวา มรณภยตชฺชิโต
มหารวํ รวิ ฯ ตสฺส รวํ สุตฺวา เสสาปิ หตฺถิอสฺสอุสภาทโย
มรณภยตชฺชิตา ภเยน วิรวึสุ ฯ มหาชโนปิ วิรวิ ฯ กสฺสโป ตํ
มหารวํ สุตฺวา สํเวคปฺปตฺโต หุตฺวา อตฺตโน ชฏาทีนิ โอโลเกสิ ฯ
อถสฺส ชฏา มสฺสุ กจฺฉโลมานิ อุรโลมานิ ปากฏานิ อเหลุํ ฯ
โส วิปฺปฏิสารี หุตฺวา อนนุรูปํ วต เม ปาปกมฺมํ กตนฺติ
สํเวคํ ปกาเสนฺโต อฏฺฐมํ คาถมาห
        ตํ โลภปกตํ กมฺมํ      กฏุกํ กามเหตุกํ
        ตสฺส มูลํ คเวสิสฺสํ     เฉชฺชํ ราคํ สพนฺธนนฺติ ฯ
     ตสฺสตฺโถ มหาราช ยํ เอตํ มยา จนฺทวติยา โลภํ อุปฺปาเทตฺวา
เตน โลเภน ปกตํ กามเหตุกํ ปาปํ กตํ กฏุกํ ติขิณวิปากํ ตสฺสาหํ
อโยนิโสมนสิการสงฺขาตํ มูลํ คเวสิสฺสํ อลํ เม อิมินา ขคฺเคน
ปญฺญาขคฺคํ นีหริตฺวา สุภนิมิตฺตพนฺธเนน สทฺธึ สพนฺธนํ ราคํ
ฉินฺทิสฺสามีติ ฯ
     อถ นํ ราชา มา ภายิ สมฺม อิทานิ เต จนฺทวตี-
กุมาริกญฺจ สตฺตรตนราสิญฺจ ทสฺสามิ ยชาหิ ยญฺญนฺติ อาห ฯ
ตํ สุตฺวา กสฺสโป น เม มหาราช อิมินา กิเลเสน อตฺโถติ
วตฺวา โอสานคาถมาห
                ธิรตฺถุ กาเม สุพหูปิ โลเก
                ตโปว เสยฺโย กามคุเณหิ ราช
                ตโป กริสฺสามิ ปหาย กาเม
                ตเวว รฏฺฐํ จนฺทวตี จ โหตูติ ฯ
     ตตฺถ สุพหูปีติ อติพหุเกปิ ฯ ตโป กริสฺสามีติ สีลสญฺญมเมว
  กริสฺสามีติ ฯ
     โส เอวํ วตฺวา กสิณํ สมนฺนาหริตฺวา นฏฺฐํ วิเสสํ
อุปฺปาเทตฺวา อากาเส ปลฺลงฺเกน นิสีทิตฺวา รญฺโญ ธมฺมํ เทเสตฺวา
อปฺปมตฺโต โหหีติ โอวทิตฺวา ยญฺญาวาฏํ วิทฺธํเสตฺวา มหาชนสฺส
อภยทานํ ทาเปตฺวา รญฺโญ ยาจนฺตสฺเสว อุปฺปติตฺวา อตฺตโน
วสนฏฺฐานเมว คนฺตฺวา ยาวชีวํ พฺรหฺมวิหาเร ภาเวตฺวา พฺรหฺม-
โลกปรายโน อโหสิ ฯ
     สตฺถา อิมํ ธมฺมเทสนํ อาหริตฺวา สจฺจานิ ปกาเสตฺวา ชาตกํ
สโมธาเนสิ ฯ สจฺจปริโยสาเน อุกฺกณฺฐิตภิกฺขุ อรหตฺเต ปติฏฺฐหิ ฯ
ตทา เสยฺโห มหามจฺโจ สารีปุตฺโต อโหสิ โลมสกสฺสโป ปน
อหเมวาติ ฯ
                  โลมสกสฺสปชาตกํ สตฺตมํ ฯ


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๙ หน้า ๓๘๐-๓๘๗. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=39&A=7678&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=39&A=7678&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=1265              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=5273              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=5315              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=5315              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๗ http://84000.org/tipitaka/read/?index_27

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]