อรรถกถาเล่มที่ ๓๙ ภาษาบาลีอักษรไทย
 ชา.อ.๕ ฉกฺก-ทสกนิปาต

                       สุลสาชาตกํ
     อิทํ สุวณฺณกายูรนฺติ อิทํ สตฺถา เชตวเน วิหรนฺโต เอกํ
อนาถปิณฺฑิกสฺส ทาสึ อารพฺภ กเถสิ ฯ
     สา กิร เอกสฺมึ อุสฺสวทิวเส ทาสีคเณน สทฺธึ อุยฺยานํ
คจฺฉนฺตี อตฺตโน สามินึ ปุญฺลกฺขณเทวึ อาภรณํ ยาจิ ฯ สา
ตสฺสา สตสหสฺสมูลํ อตฺตโน อาภรณํ อทาสิ ฯ สา ตํ ปิลนฺธิตฺวา
ทาสีคเณน สทฺธึ อุยฺยานํ ปาวิสิ ฯ อเถโก โจโร ตสฺสา อาภรเณ
โลภํ อุปฺปาเทตฺวา อิมํ มาเรตฺวา อาภรณํ หริสฺสามีติ ตาย สทฺธึ
สลฺลปนฺโต อุยฺยานํ คนฺตฺวา ตสฺสา มจฺฉมํสสุราทีนิ อทาสิ ฯ
สา กิเลสวเสน เทติ มญฺเติ คเหตฺวา อุยฺยานกีฬํ กีฬิตฺวา
วิสฺสมนตฺถาย สายณฺหสมเย นิปนฺเน ทาสีคเณ อุฏฺาย ตสฺส สนฺติกํ
อคมาสิ ฯ โส ภทฺเท อิมํ านํ อปฺปฏิจฺฉนฺนํ โถกํ ปุรโต
คจฺฉามาติ อาห ฯ ตํ สุตฺวา อิตรา อิมสฺมึ าเน สกฺกา
รหสฺสกมฺมํ กาตุํ อยํ ปน นิสฺสํสยํ มมํ มาเรตฺวา ปิลนฺธนภณฺฑํ
หริตุกาโม ภวิสฺสติ โหตุ สิกฺขาเปสฺสามิ นนฺติ จินฺเตตฺวา สามิ
สุรามเทน เม สุกฺขํ สรีรํ ปานียํ มํ ตาว ปาเยหีติ เอกํ กูปํ
เนตฺวา อิโต เม ปานียํ โอสิญฺจาติ รชฺชุญฺจ ฆฏญฺจ ทสฺเสติ ฯ
โจโร รชฺชุํ กูเป โอตาเรสิ ฯ อถ นํ โอนมิตฺวา อุทกํ โอสิญฺจนฺตํ
มหาพลา ทาสี อุโภหิ หตฺเถหิ อานิสทํ ปหริตฺวา กูเป ขิปิตฺวา
น ตฺวํ เอตฺตเกน มริสฺสสีติ เอกํ มหนฺตํ อิฏฺกํ มตฺถเก อาสุมฺภิ ฯ โส
ตตฺเถว ชีวิตกฺขยํ ปตฺโต ฯ สาปิ นครํ ปวิสิตฺวา สามินิยา อาภรณํ
ททมานา สามิ อชฺช อิมํ อาภรณํ นิสฺสาย มตาติ สพฺพํ ตํ
ปวตฺตึ อาโรเจสิ ฯ สาปิ อนาถปิณฺฑิกสฺส อาโรเจสิ ฯ อนาถปิณฺฑิโก
ตถาคตสฺส อาโรเจสิ ฯ สตฺถา น โข คหปติ อิทาเนว สา ทาสี
านุปฺปตฺติกปญฺาย สมนฺนาคตา ปุพฺเพปิ สมนฺนาคตาว น จ
อิทาเนว ตาย โส มาริโต ปุพฺเพปิ นํ มาเรสิเยวาติ วตฺวา เตน
ยาจิโต อตีตํ อาหริ
     อตีเต พาราณสิยํ พฺรหฺมทตฺเต รชฺชํ กาเรนฺเต สุลสา นาม
นครโสภินี ปญฺจสตวณฺณทาสีปริวารา อโหสิ สหสฺเสน สทฺธึ
คจฺฉติ ฯ ตสฺมึเยว นคเร สตฺตุโก นาม โจโร อโหสิ นาคพโล
รตฺติภาเค อิสฺสรฆรานิ ปวิสิตฺวา ยถารุจึ วิลุมฺปติ ฯ นาครา
สนฺนิปติตฺวา รญฺโ อุปกฺโกสึสุ ฯ ราชา นครคุตฺติกํ อาณาเปตฺวา
ตตฺถ ตตฺถ คุมฺพํ ปาเปตฺวา โจรํ คณฺหาเปตฺวา สีสมสฺส ฉินฺทถาติ
อาห ฯ ตํ ปจฺฉาพาหุํ พนฺธิตฺวา จตุกฺเก จตุกฺเก กสาหิ ตาเฬนฺตา
อาฆาตนํ เนนฺติ ฯ โจโร กิร คหิโตติ สกลนครํ สงฺขุภิ ฯ ตทา
สุลสา วาตปาเน ตฺวา อนฺตรวีถึ โอโลเกนฺตี ตํ ทิสฺวา ปฏิพทฺธจิตฺตา
หุตฺวา สเจ อิมํ โจโรติ คหิตปุริสํ โมเจตุํ สกฺขิสฺสามิ อิทํ
กิลิฏฺกมฺมํ อกตฺวา อิมินาว สทฺธึ สํวาสํ กปฺเปสฺสามีติ จินฺเตตฺวา
เหฏฺา กณฺณเวรชาตเก วุตฺตนเยเนว นครคุตฺติกสฺส สหสฺสํ เปเสตฺวา
ตํ โมเจตฺวา เตน สทฺธึ สมฺโมทมานา สมคฺคสํวาสํ วสิ ฯ โจโร
ติณฺณํ จตุนฺนํ มาสานํ อจฺจเยน จินฺเตสิ อหํ อิมสฺมึ าเน
วสิตุํ น สกฺขิสฺสามิ ตุจฺฉหตฺเถน คนฺตุมฺปิ น สกฺกา สุลสาย
ปิลนฺธนภณฺฑํ สตสหสฺสํ อคฺฆติ สุลสํ มาเรตฺวา อิทํ คณฺหิสฺสามีติ ฯ
อถ นํ เอกทิวสํ อาห ภทฺเท อหํ ตทา ราชปุริเสหิ นียมาโน
อสุกปพฺพตมตฺถเก รุกฺขเทวตาย พลิกมฺมํ ปฏิสฺสุณึ สา มํ พลิกมฺมํ
อลภมานา หึสาเปติ พลิกมฺมํ กโรมาติ ฯ สาธุ สามิ สชฺเชตฺวา
เปเสหีติ ฯ ภทฺเท เปเสตุํ น วฏฺฏติ มยํ อุโภปิ สพฺพาภรณปฏิ-
มณฺฑิตา มหนฺเตน ปริวาเรน คนฺตฺวา ทสฺสามาติ ฯ สาธุ สามิ ตถา
กโรมาติ ฯ อถ นํ ตถา กาเรตฺวา ปพฺพตปาทํ คตกาเล อาห
ภทฺเท มหาชนํ ทิสฺวา เทวตา พลิกมฺมํ น สมฺปฏิจฺฉิสฺสติ มยํ
อุโภว อภิรูหิตฺวา เทมาติ ฯ โส ตาย สาธูติ สมฺปฏิจฺฉิโต ตํ
พลิปาฏึ อุกฺขิปาเปตฺวา สยํ สนฺนทฺธปญฺจาวุโธ หุตฺวา ปพฺพตมตฺถกํ
อภิรูหิตฺวา เอกสตโปริสํ ปปาตํ นิสฺสาย ชาตรุกฺขมูเล พลิภาชนํ
ปาเปตฺวา ภทฺเท นาหํ พลิกมฺมตฺถาย อาคโต ตํ ปน มาเรตฺวา
ปิลนฺธนนฺเต คเหตฺวา คมิสฺสามีติ อาคโตมฺหิ ตว ปิลนฺธนํ
โอมุญฺจิตฺวา อุตฺตรสาฏเกน ภณฺฑิกํ กโรหีติ อาห ฯ สามิ มํ กสฺมา
มาเรสีติ ฯ ธนการณาติ ฯ สามิ มยา กตคุณํ อนุสฺสร อหํ
ตํ พนฺธิตฺวา นียมานํ เสฏฺิปุตฺเตน ปริวตฺติตฺวา พหุธนํ ทตฺวา
ชีวิตํ ลภาเปสึ เทวสิกํ สหสฺสํ ลภมานาปี อญฺ ปุริสํ น
โอโลเกมิ เอวํ หิ ตว อุปการิกา มา มํ มาเรหิ พหุญฺจ
เต ธนํ ทสฺสามิ ทาสี จ ภวิสฺสามีติ ตํ ยาจนฺตี ปมํ คาถมาห
        อิทํ สุวณฺณกายูรํ      มุตฺตา เวฑุริยา พหู
        สพฺพํ สหสฺสํ ภทฺทนฺเต  มญฺจ ทาสีติ สาวยาติ ฯ
     ตตฺถ กายูรนฺติ คีวายํ ปีลนฺธนปสาธนํ กายูรํ ฯ สาวยาติ
มหาชนมชฺเฌ สาเวตฺวา ทาสึ กตฺวา คณฺหาหิ ฯ
     ตโต สตฺตุเกน
        โอโรปยสฺสุ กลฺยาณิ   มา พหุํ ปริเทวสิ
        เนวาหํ อภิชานามิ    อาคนฺตฺวา ธนมาภตนฺติ
อตฺตโน อชฺฌาสยานุรูปํ ทุติยคาถาย วุตฺตาย สุลสา านุปฺปตฺติการณํ
ปฏิลภิตฺวา อยํ โจโร มยฺหํ ชีวิตํ น ทสฺสติ อุปาเยน นํ ปมตรํ
ปปาเต ปาเตตฺวา ชีวิตภฺขยํ ปาเปสฺสามีติ จินฺเตตฺวา คาถทฺวยมาห
        ยโต สรามิ อตฺตานํ   ยโต ปตฺโตสฺมิ วิญฺุตํ
        น วาหํ อภิชานามิ    อญฺ ปิยตรํ ตยา ฯ
        เอหิ ตํ อุปคุยฺหิสฺสํ    กริสฺสํ ตํ ปทกฺขิณํ
        น หิ ทานิ ปุน อตฺถิ   มม ตุยฺตญฺจ สงฺคโมติ ฯ
     สตฺตุโก ตสฺสา อธิปฺปายํ อชานนฺโต สาธุ ภทฺเท เอหิ
อุปคุยฺหสฺสุ มนฺติ อาห ฯ สุลสา ตํ ติกฺขตฺตุํ ปทกฺขิณํ กตฺวา
อุปคุยฺหิตฺวา อิทานิ ตํ สามิ จตูสุ ปสฺเสสุ วนฺทิสฺสามีติ วตฺวา
ปาทปิฏฺิยํ สีสํ เปตฺวา วามปสฺเส วนฺทิตฺวา ทกฺขิณปสฺเสปิ
ปจฺฉิมปสฺสํ คนฺตฺวา วนฺทมานา วิย หุตฺวา นาคพลา คณิกา โจรํ
ทฺวีสุ ปจฺฉาพาหาสุ คเหตฺวา เหฏฺาสีสํ กตฺวา สตโปริเส นรเก
ปกฺขิปิ ฯ โส ตตฺเถว จุณฺณวิจุณฺณํ หุตฺวา มริ ฯ ตํ กิริยํ
ทิสฺวา ปพฺพตมตฺถเก นิพฺพตฺตเทวตา อิมา คาถา อภาสิ
        น หิ สพฺเพสุ าเนสุ   ปุริโส โหติ ปณฺฑิโต
        อิตฺถีปิ ปณฺฑิตา โหติ    ตตฺถ ตตฺถ วิจกฺขณา ฯ
        น หิ สพฺเพสุ าเนสุ   ปุริโส โหติ ปณฺฑิโต
        อิตฺถีปิ ปณฺฑิตา โหติ    ลหุมตฺถํ วิจินฺติกา ฯ
        ลหุญฺจ วต สา ขิปฺปํ    นิกฏฺเ สมเจตยิ
        มิคํ ปุณฺณายตเนว      สุลสา สตฺตุกํ วธิ ฯ
        โยธ อุปฺปติตํ อตฺถํ     น ขิปฺปมนุพุชฺฌติ
        โส หญฺเต มนฺทมตี    โจโรว คิริคพฺภเร ฯ
        โยธ อุปฺปติตํ อตฺถํ     ขิปฺปเมว นิโพธติ
        มุจฺจเต สตฺตุสมฺพาธา   สุลสา สตฺตุกามิวาติ ฯ
     ตตฺถ ปณฺฑิตา โหตีติ อิตฺถีปิ ปณฺฑิตา ตตฺถ ตตฺถ วิจกฺขณา
โหติ ฯ อถวา อิตฺถีปิ ปณฺฑิตา เจว ตตฺถ ตตฺถ วิจกฺขณา จ
โหติ ฯ ลหุมตฺถํ วิจินฺติกาติ ลหุขิปฺปํ อตฺถํ วิจินฺติกา ฯ ลหุญฺจ
วตาติ อทนฺธญฺจ วต ฯ ขิปฺปจาติ อจิเรน จ ฯ นิกฏฺเ
สมเจตยีติ สนฺติเก ิตาว ตสฺส มารณุปายํ จินฺเตสิ ฯ ปุณฺณายตเนวาติ
ปูริตธนุสฺมึ ฯ อิทํ วุตฺตํ โหติ ยถา เฉโก มิคลุทฺธโก
อากิณฺณปุณฺเณ ธนุสฺมึ ขิปฺปํ มิคํ วธติ เอวํ สุลสา สตฺตุกํ
วธีติ ฯ โยธาติ โย อิมสฺมึ สตฺตโลเก ฯ นิพฺโพธตีติ ชานาติ ฯ
สตฺตุกามิวาติ สตฺตุกา อิว ยถา สุลสา มุตฺตา เอวํ มุจฺจตีติ
อตฺโถ ฯ
     อิติ สุลสา โจรํ วธิตฺวา ปพฺพตา โอรุยฺห อตฺตโน ปริชนสฺส
สนฺติกํ คนฺตฺวา อยฺยปุตฺโต กหนฺติ ปุฏฺา มา ตํ ปุจฺฉิตฺถาติ
วตฺวา รถํ อภิรูหิตฺวา นครเมว ปาวิสิ ฯ
     สตฺถา อิมํ ธมฺมเทสนํ อาหริตฺวา ชาตกํ สโมธาเนสิ ตทา
เต อุโภ อิเมเยว อเหสุํ เทวตา ปน อหเมวาติ ฯ
                    สุลสาชาตกํ ตติยํ ฯ

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๙ หน้า ๒๗๘-๒๘๓.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=39&A=5574&modeTY=1
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=39&A=5574&modeTY=1
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=1137
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=4849
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=4901
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=4901
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๗
http://84000.org/tipitaka/read/?index_27