ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๓๙ ภาษาบาลีอักษรไทย ชา.อ.๕ ฉกฺก-ทสกนิปาต

                       อาสงฺกชาตกํ
     อาสาวตี นาม ลตาติ อิทํ สตฺถา เชตวเน วิหรนฺโต
ปุราณทุติยิกปโลภนํ อารพฺภ กเถสิ ฯ วตฺถุํ อินฺทฺริยชาตเก อาวีภวิสฺสติ ฯ
     อิธ ปน สตฺถา ตํ ภิกฺขุํ สจฺจํ กิร ตฺวํ อุกฺกณฺฐิโตติ วตฺวา
สจฺจํ ภนฺเตติ วุตฺเต เกน อุกฺกณฺฐาปิโตสีติ ปุราณทุติยิกาย
ภนฺเตติ วุตฺเต ภิกฺขุ เอสา อิตฺถี ตุยฺหํ อนตฺถการิกา ปุพฺเพปิ
ตฺวํ เอตํ นิสฺสาย จตุรงฺคินึ เสนํ ชหิตฺวา หิมวนฺตปฺปเทเส
มหนฺตํ ทุกฺขํ อนุภวนฺโต ตีณิ สํวจฺฉรานิ วสีติ วตฺวา อตีตํ อาห
     อตีเต พาราณสิยํ พฺรหฺมทตฺเต รชฺชํ กาเรนฺเต โพธิสตฺโต
กาสิกคาเม พฺราหฺมณกุเล นิพฺพตฺติตฺวา วยปฺปตฺโต ตกฺกสิลายํ
อุคฺคหิตสิปฺโป อิสิปพฺพชฺชํ ปพฺพชิตฺวา วนมูลผลาหาโร อภิญฺญา
จ สมาปตฺติโย จ นิพฺพตฺเตตฺวา หิมวนฺตปฺปเทเส วสิ ฯ ตสฺมึ
กาเล เอโก ปุญฺญสมฺปนฺโน สตฺโต ตาวตึสภวนโต จวิตฺวา ตสฺมึ
ฐาเน ปทุมสเร เอกสฺมึ ปทุมคพฺเภ ทาริกา หุตฺวา นิพฺพตฺติ
เสสปทุเมสุ ปุราณภาวํ ปตฺวา ปตนฺเตสุปิ ตํ มหากุจฺฉิกํ หุตฺวา
ติฏฺฐเตว ฯ ตาปโส นหายิตุํ ปทุมสรํ อาคโต ตํ ทิสฺวา
อญฺเญสุ ปทุมปุปฺเผสุ ปตนฺเตสุปิ อิทํ มหากุจฺฉิกํ หุตฺวา ติฏฺฐติ
กึ นุ โข การณนฺติ จินฺเตตฺวา อุทกสาฏกํ นิวาเสตฺวา โอตรนฺโต
คนฺตฺวา ตํ ปทุมํ วิวริตฺวา ตํ ทาริกํ ทิสฺวา ธีตุสญฺญํ อุปฺปาเทตฺวา
ปณฺณสาลํ อาเนตฺวา ปฏิชคฺคิ ฯ สา อปรภาเค โสฬสวสฺสิกา
หุตฺวา อภิรูปา อโหสิ อุตฺตมรูปธรา อติกฺกนฺตา มานุสกวณฺณํ
อปฺปตฺตา เทววณฺณํ ฯ ตทา สกฺโก โพธิสตฺตสฺส อุปฏฺฐานํ
อาคจฺฉติ ฯ โส ตํ ทิสฺวา กุโต เอสาติ ปุจฺฉิตฺวา ลทฺธนิยามํ
สุตฺวา อิมิสฺสา กึ ลทฺธุํ วฏฺฏตีติ ปุจฺฉิ ฯ นิวาสนตฺถาย
ผลิกปาสาทํ มาเปตฺวา ทิพฺพสยนทิพฺพวตฺถาลงฺการโภชนวิธานํ
มาริสาติ ฯ ตํ สุตฺวา โส สาธุ ภนฺเตติ ตสฺสา นิวาสนตฺถาย
ผลิกปาสาทํ มาเปตฺวา ทิพฺพสยนทิพฺพวตฺถาลงฺการทิพฺพอนฺนปานานิ
มาเปสิ ฯ โส ปาสาโท ตสฺสา อภิรูหนกาเล โอตริตฺวา ภูมิยํ
ปติฏฺฐติ ตสฺสา อาโรหณกาเล ลงฺฆิตฺวา อากาเส ติฏฺฐติ ฯ สา
โพธิสตฺตสฺส วตฺตปฏิปตฺตึ กุรุมานา ปาสาเท วสิ ฯ ตเมโก
วนจรโก ทิสฺวา อยํ ภนฺเต โว กึ โหตีติ ปุจฺฉิตฺวา ธีตา
เมติ สุตฺวา พาราณสึ คนฺตฺวา เทว มยา หิมวนฺตปฺปเทเส
เอวรูปา นาม เอกสฺส ตาปสสฺส ธีตา ทิฏฺฐาติ รญฺโญ อาโรเจสิ ฯ
ตํ สุตฺวา โส สวนสํสคฺเคเนว พชฺฌิตฺวา วนจรกํ มคฺคุทฺเทสกํ
กตฺวา จตุรงฺคินิยา เสนาย ตํ ฐานํ คนฺตฺวา ขนฺธาวารํ นิวาสาเปตฺวา
วนจรกํ อาทาย อมจฺจคณปริวุโต อสฺสมปทํ ปวิสิตฺวา
มหาสตฺตํ วนฺทิตฺวา เอกมนฺตํ นิสินฺโน ภนฺเต อิตฺถิโย นาม
พฺรหฺมจริยสฺส มลํ ตุมฺหากํ ธีตรํ อหํ ปฏิชคฺคิสฺสามีติ อาห ฯ
โพธิสตฺโต ปน กึ นุ โข เอตสฺมึ ปทุเมติ อาสงฺกํ กตฺวา
อุทกํ โอตริตฺวา อานีตภาเวน ตสฺสา กุมาริกาย อาสงฺกากุมารีติ
นามํ อกาสิ ฯ โส ตํ ราชานํ อิมํ คเหตฺวา คจฺฉาติ อุชุกํ
อวตฺวา มหาราช อิมาย กุมาริกาย นามํ ชานนฺโต คณฺหิตฺวา
คจฺฉาติ ฯ ตํ สุตฺวา ราชา อาห ตุมฺเหหิ กถิเต ชานิสฺสามิ
ภนฺเตติ ฯ อหํ เต น กเถมิ ตฺวํ อตฺตโน ปญฺญาพเลน นามํ
ชานนฺโตว คเหตฺวา ยาหีติ ฯ โส สาธูติ สมฺปฏิจฺฉิตฺวา ตโต
ปฏฺฐาย อมจฺเจหิ สทฺธึ กึนามา นุ โข เอสาติ นามํ อุปธาเรติ ฯ
โส ยานิ ตานิ ทุชฺชานานิ นามานิ ตานิ กิตฺเตตฺวา อสุกา
นาม ภวิสฺสติ อสุกา นาม ภวิสฺสตีติ โพธิสตฺเตน สทฺธึ
กเถสิ ฯ ตํ สุตฺวา โพธิสตฺโต น เอวํนามาติ ปฏิกฺขิปติ ฯ
อถ รญฺโญ นามํ อุปธาเรนฺตสฺเสว สํวจฺฉโร อตีโต ฯ ตทา
หตฺถิอสฺสมนุสฺเส สีหาทโย พาฬา คณฺหนฺติ ทีฆชาติกปริปนฺโถ
โหติ มกฺขิกปริปนฺโถ โหติ สีเตน กิลเมตฺวา พหู มนุสฺสา
มรนฺติ ฯ อถ ราชา กุชฺฌิตฺวา กึ เม เอตายาติ โพธิสตฺตสฺส
กเถตฺวา ปายาสิ ฯ อาสงฺกา กุมาริกา เอตํ ทิวสํ ผลิกวาตปานํ
วิวริตฺวา อตฺตานํ ทสฺเสนฺตี อฏฺฐาสิ ฯ ราชา ตํ ทิสฺวา มยํ
ตว นามํ ชานิตุํ น สกฺโกม ตฺวํ หิมวนฺเตเยว วสิ มยํ
คมิสฺสามาติ อาห ฯ กหํ มหาราช คจฺฉนฺโต มาทิสํ อิตฺถึ
ลภิสฺสสิ มม วจนํ สุณาหิ ตาวตึสเทวโลเก จิตฺตลตาวเน
อาสาวตี นาม ลตา อตฺถิ ตสฺส ผลสฺส อพฺภนฺตเร ทิพฺพปานํ
นิพฺพตฺติ ตํ เอกวารํ ปิวิตฺวา จตฺตาโร มาเส มตฺตา หุตฺวา
ทิพฺพสยเน สยนฺติ สา ปน วสฺสสหสฺเสน ผลติ สุราโสณฺฑา
เทวปุตฺตา อิโต ผลํ ลภิสฺสามาติ ทิพฺพปาเน ปิปาสํ อธิวาเสตฺวา
วสฺสสหสฺสํ นิวทฺธํ คนฺตฺวา ตํ ลตํ อโรคา นุ โขติ โอโลเกนฺติ
ตฺวํ ปน เอกสํวจฺฉเรเนว อุกฺกณฺฐิโต อาสาผลวตี นาม สุขา
มา อุกฺกณฺฐีติ วตฺวา ติสฺโส คาถา อภาสิ
        อาสาวตี นาม ลตา    ชาตา จิตฺตลตาวเน
        ตสฺสา วสฺสสหสฺเสน    เอกํ นิพฺพตฺตเต ผลํ
        ตํ เทวา ปยิรุปาสนฺติ   ตาว ทูรผเล สติ ฯ
        อาสึเสว ตุวํ ราช     อาสา ผลวตี สุขา
        อาสึสเถว โส ปกฺขี    อาสึสเถว โส ทิโช ฯ
        ตสฺเสวาสา สมิชฺฌตฺถ   ตาว ทูรคตา สติ
        อาสึเสว ตุวํ ราช     อาสา ผลวตี สุขาติ ฯ
     ตตฺถ อาสาวตีติ เอวํนามกา สา หิ ยสฺมา ตสฺสา ผเล
อาสา อุปฺปชฺชติ ตสฺมา เอตํ นามํ ลภิ ฯ จิตฺตลตาวเนติ เอวํนามเก
อุยฺยาเน ตสฺมึ กิร อุยฺยาเน รุกฺขลตาทีนํ ปภา ตตฺถ ปวิฏฺฐปวิฏฺฐานํ
เทวานํ สรีรวณฺณํ จิตฺรํ กโรติ เตนสฺส จิตฺตลตาวนนฺติ นามํ
ชาตํ ฯ ปยิรุปาสนฺตีติ ปุนปฺปุนํ อุเปนฺติ ฯ อาสึเสวาติ อาสึสาหิเยว
ปตฺเถหิเยว มา อาสจฺเฉทกมฺมํ กโรหีติ ฯ
     ราชา ตสฺสา กถาย พชฺฌิตฺวา ปุน อมจฺเจ สนฺนิปาเตตฺวา
ทสนามกํ กาเรตฺวา นามํ คเวสนฺโต อปรมฺปิ สํวจฺฉรํ วสิ ฯ
ตสฺสา ทสนามเกปิ นามํ นาโหสิ อสุกํ นามาติ วุตฺเต โพธิสตฺโต
ปฏิกฺขิปเตว ฯ ปุน ราชา กึ เม อิมายาติ ตุรงฺคํ อารุยฺห
ปายาสิ ฯ สาปิ ปุน วาตปาเน ฐตฺวา อตฺตานํ ทสฺเสสิ ฯ ตํ
ทิสฺวา ราชา ติฏฺฐ ตฺวํ มยํ คมิสฺสามาติ อาห ฯ กสฺมา ยาสิ
มหาราชาติ ฯ ตว นามํ ชานิตุํ น สกฺโกมีติ ฯ มหาราช กสฺมา
นามํ น ชานิสฺสติ อาสา นาม อสมิชฺฌนกา นตฺถิ มม วจนํ
สุณาหิ เอโก กิร พโก ปพฺพตมุทฺธนิ ฐิโต อตฺตนา ปตฺถิตํ
ลภิ ตฺวํ กสฺมา น ลภิสฺสสิ อธิวาเสหิ มหาราชาติ ฯ เอโก
กิร พโก เอกสฺมึ ปทุมสเร โคจรํ คเหตฺวา อุปฺปติตฺวา
ปพฺพตมตฺถเก นิลียิ ฯ โส ตํทิวสํ ตตฺเถว วสิตฺวา ปุนทิวเส จินฺเตสิ
อหํ อิมสฺมึ ปพฺพตมตฺถเก สุขํ นิสินฺโน สเจ อิโต อนุจฺจาเวตฺวา
เอตฺเถว นิสินฺโน โคจรํ คเหตฺวา ปานียํ ปิวิตฺวา อิมํ ทิวสํ
วเสยฺยํ ภทฺรกํ วต อสฺสาติ ฯ อถ ตํทิวสเมว สกฺโก เทวราชา
อสุรนิมฺมถนํ กตฺวา ตาวตึสภวเน เทวิสฺสริยํ ลทฺโธ จินฺเตสิ มม
ตาว มโนรโถ มตฺถกํ ปตฺโต อตฺถิ นุ โข อญฺโญ โกจิ
อปริปุณฺณมโนรโถติ โส อุปธาเรนฺโต ตํ พกํ ทิสฺวา อิมสฺส
มโนรถํ มตฺถกํ ปาเปสฺสามีติ พกสฺส นิสินฺนฏฺฐานโต อวิทูเร เอกา
นที อตฺถิ ตํ นทึ โอฆปุณฺณํ กตฺวา ปพฺพตมตฺถเกน เปเสสิ ฯ
พโก ตสฺเสว นิสินฺโน มจฺเฉ ขาทิตฺวา ปานียํ ปิตฺวา ตํ ทิวสํ
ตตฺเถว วสิ อถ อุทกํปิ ภสฺสิตฺวา คตํ เอวํ มหาราช พโกปิ
ตาว อตฺตโน อาสา ผลํ ลภิ ตฺวํ กสฺมา น ลภิสฺสสีติ วตฺวา
อาสึสเถวาติ อาทิมาห ฯ
     ตตฺถ อาสึสเถวาติ อาสึสิเยว ปตฺเถสิเยว ฯ ปกฺขีติ ปกฺเขหิ
ยุตฺตตฺตา ปกฺขี ฯ ทฺวิกฺขตฺตุํ ชาตตาย ทิโช ฯ ตาว ทูรคตา
สตีติ ปพฺพตมตฺถกโต มจฺฉานญฺจ อุทกสฺส จ ทูรภาวํ ปสฺสํ
เอวํ ทูรคตา สมานา สกฺกสฺส อานุภาเวน พกสฺส อาสา
ปูรติเยวาติ ฯ
     อถ ราชา ตสฺสา กถํ สุตฺวา รูเป พชฺฌิตฺวา กถาย อลฺลีโน
คนฺตุํ อสกฺโกนฺโต อมจฺเจ สนฺนิปาเตตฺวา สตนามํ กาเรสิ ฯ
สตนามวเสน นามํ คเวสนฺตสฺสาปิสฺส อญฺญํ สํวจฺฉรํ อตีตํ ฯ
โส ติณฺณํ สํวจฺฉรานํ อจฺจเยน โพธิสตฺตํ อุปสงฺกมิตฺวา สตนามวเสน
อสุกํ นาม อสุกํ นาม ภวิสฺสติ ภนฺเตติ ปุจฺฉิ ฯ น ชานาสิ
มหาราชาติ ฯ โส คมิสฺสามทานิ มยนฺติ โพธิสตฺตํ วนฺทิตฺวา
ปายาสิ ฯ อาสงฺกา กุมาริกา ปุน ผลิกวาตปานํ นิสฺสาย ฐิตาว ฯ
ราชา ตํ ทิสฺวา ตฺวํ อจฺฉ มยํ คมิสฺสามาติ อาห ฯ กสฺมา
มหาราชาติ ฯ ตฺวํ มํ วจเนเนว สนฺตปฺเปสิ น จ กามรติยา ตว
มธุรวจเนน พชฺฌิตฺวา วสนฺตสฺส มม ตีณิ สํวจฺฉรานิ อติกฺกนฺตานิ
อิทานิ คมิสฺสามีติ วตฺวา อิมา คาถา อาห
        สมฺเปสิ โข มํ วาจาย    น จ สมฺเปสิ กมฺมุนา
        มาลา โสเรยฺยกสฺเสว    วณฺณวนฺตา อคนฺธิกา ฯ
        อผลํ มธุรํ วาจํ         โย มิตฺเตสุ ปกุพฺพติ
        อททํ อวิสฺสชํ โภคํ       สนฺธิ เตนสฺส ชีรติ ฯ
        ยํ หิ กยิรา ตํ หิ วเท    ยํ น กยิรา น ตํ วเท
        อกโรนฺตํ ภาสมานํ       ปริชานนฺติ ปณฺฑิตา ฯ
        พลญฺจ วต เม ชิณฺณํ      ปาเถยฺยญฺจ น วิชฺชติ
        สงฺเก มานุปโรธาย      หนฺท ทานิ วชามหนฺติ ฯ
     ตตฺถ สมฺเปสีติ สนฺตปฺเปสิ ปีเนสิ ฯ มลา โสเรยฺยกสฺเสวาติ
กรณฺฑกกุรณฺฑกสฺส เทสนาสีสเมเวตํ ฯ ยํกิญฺจิ ปน
สุวณฺณกุรณฺฑกชยกุสุมนาทิกํ อญฺญมฺปิ ปุปฺผํ วณฺณสมฺปนฺนํ อคนฺธกํ
สพฺพนฺตํ สนฺธาเยวมาห ฯ วณฺณวนฺตา อคนฺธิกาติ ยถา โสเรยฺยกาทีนํ
มาลา วณฺณวนฺตตาย ทสฺสเนน ตปฺเปติ อคนฺธิตาย คนฺเธน
น ตปฺเปติ เอวํ ตฺวํ มํ ทสฺสเนน ปิยวจเนน จ สนฺตปฺเปสิ
น กมฺมุนาติ ทีเปติ ฯ อททนฺติ ภทฺเท โย อิมํ นาม โภคํ เต
ทสฺสามีติ มธุรวจเนน วตฺวา ตํ โภคํ อททนฺโต อวิสฺสชฺเชนฺโต
เกวลํ มธุรวจนเมว กโรติ เตน สทฺธึ อสฺส มิตฺตสฺส สนฺธิ
ชีรติ มิตฺตสนฺถเวน น ฆฏียติ ฯ ปาเถยฺยญฺจาติ ภทฺเท มยฺหํ
ตว มธุรวจเนน พชฺฌิตฺวา ตีณิ สํวจฺฉรานิ วสนฺตสฺเสว
หตฺถิอสฺสรถปตฺติสงฺขาตํ พลญฺจ ขีณํ มนุสฺสานํ ภตฺตเวตนสงฺขาตํ
ปาเถยฺยญฺจ นตฺถิ ฯ สงฺเก มานุปโรธายาติ สฺวาหํ อิเธว อตฺตโน
ชีวิตวินาสํ อาสงฺกามิ หนฺท อิทานาหํ คจฺฉามีติ ฯ
     อาสงฺกา กุมาริกา รญฺโญ วจนํ สุตฺวา มหาราช ตฺวํ
มยฺหํ นามํ ชานาสิ ตยา วุตฺตเมว มม นามํ อิมํ เม ปิตุ
กเถตฺวา มํ คณฺหิตฺวา ยาหีติ รญฺญา สทฺธึ สลฺลปนฺตี อาห
        เอตเทว หิ เม นามํ   ยํ นามสฺมึ รเถสภ
        อาคเมหิ มหาราช     ปิตรํ อามนฺตยามหนฺติ ฯ
     ตสฺสตฺโถ ยํ มํ อาห เอตํ อาสงฺกาเตฺวว มม นามนฺติ ฯ
     ตํ สุตฺวา ราชา โพธิสตฺตสฺส สนฺติกํ คนฺตฺวา วนฺทิตฺวา
ภนฺเต ตุมฺหากํ ธีตา อาสงฺกา นามาติ อาห ฯ ตํ สุตฺวา มหาสตฺโต
นามํญาตกาลโต ปฏฺฐาย ตํ คเหตฺวา คจฺฉ มหาราชาติ อาห ฯ ตํ
สุตฺวา โส มหาสตฺตํ วนฺทิตฺวา ผลิกวิมานทฺวารํ อาคนฺตฺวา อชฺช
ภทฺเท ปิตราปิ ตฺวํ มยฺหํ ทินฺนา เอหิ ทานิ คมิสฺสามาติ ฯ ตํ
สุตฺวา สา อาคเมหิ มหาราช ปิตรํ อามนฺตยามหนฺติ วตฺวา
ปาสาทา โอตริตฺวา มหาสตฺตํ วนฺทิตฺวา โรทิตฺวา ขมาเปตฺวา
รญฺโญ สนฺติกํ อาคตา ฯ ราชา ตํ คเหตฺวา พาราณสึ คนฺตฺวา
ปุตฺตธีตาหิ วฑฺฒนฺโต ปิยสํวาสํ วสิ ฯ โพธิสตฺโต อปริหีนชฺฌาโน
พฺรหฺมโลเก อุปฺปชฺชิ ฯ
     สตฺถา อิมํ ธมฺมเทสนํ อาหริตฺวา สจฺจานิ ปกาเสตฺวา ชาตกํ
สโมธาเนสิ ฯ สจฺจปริโยสาเน อุกฺกณฺฐิตภิกฺขุ โสตาปตฺติผเล
ปติฏฺฐหิ ฯ ตทา อาสงฺกา กุมาริกา ปุราณทุติยิกา อโหสิ ราชา
อุกฺกณฺฐิตภิกฺขุ อโหสิ ตาปโส ปน อหเมวาติ ฯ
                   อาสงฺกชาตกํ ปญฺจมํ ฯ


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๙ หน้า ๒๘-๓๕. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=39&A=555&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=39&A=555&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=855              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=3911              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=3878              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=3878              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๗ http://84000.org/tipitaka/read/?index_27

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]