อรรถกถาเล่มที่ ๓๙ ภาษาบาลีอักษรไทย
 ชา.อ.๕ ฉกฺก-ทสกนิปาต

                      โสมทตฺตชาตกํ
     โย มํ ปุเร ปจฺจุเทตีติ อิทํ สตฺถา เชตวเน วิหรนฺโต
อญฺตรํ  มหลฺลกํ อารพฺภ กเถสิ ฯ
     โส กิเรกํ สามเณรํ ปพฺพาเชสิ ฯ โส สามเณโร ตสฺส
อุปการโก หุตฺวา ตถารูเปน โรเคน กาลมกาสิ ฯ มหลฺลโก ตสฺมึ
กาลกเต โรทนฺโต ปริเทวนฺโต วิจรติ ฯ ตํ ทิสฺวา ภิกฺขู
ธมฺมสภายํ กถํ สมุฏฺาเปสุํ อาวุโส อสุกมหลฺลโก สามเณรสฺส
กาลกตกิริยาย โรทนฺโต ปริเทวนฺโต วิจรติ มรณานุสฺสติกมฺมฏฺาน-
รหิโต มญฺเติ ฯ สตฺถา อาคนฺตฺวา กาย นุตฺถ ภิกฺขเว เอตรหิ
กถาย สนฺนิสินฺนาติ ปุจฺฉิตฺวา อิมาย นามาติ วุตฺเต น ภิกฺขเว
อิทาเนว ปุพฺเพเปส เอตสฺมึ มเต โรทติเยวาติ วตฺวา เตหิ
ยาจิโต อตีตํ อาหริ
     อตีเต พาราณสิยํ พฺรหฺมทตฺเต รชฺชํ กาเรนฺเต โพธิสตฺโต
สกฺกตฺตํ กาเรสิ ฯ อเถโก กาสินิคมวาสี พฺราหฺมณมหาสาโล
กาเม ปหาย หิมวนฺตํ ปวิสิตฺวา อิสิปพฺพชฺชํ ปพฺพชิตฺวา อุญฺฉาจริยาย
วนมูลผลาหาโร วสิ ฯ เอกทิวสํ ผลาผลตฺถาย คโต เอกํ หตฺถิฉาปํ
ทิสฺวา อตฺตโน อสฺสมปทํ เนตฺวา ปุตฺตฏฺาเน เปตฺวา
โสมทตฺโตติสฺส นามํ กตฺวา ติณปณฺณาทีนิ ขาทาเปนฺโต ปฏิชคฺคิ ฯ
โส วยปฺปตฺโต มหาสรีโร หุตฺวา เอกทิวสํ พหุโคจรํ คเหตฺวา
อชีรเกน ทุพฺพโล อโหสิ ฯ ตาปโส ตํ อสฺสมปเท กตฺวา
ผลาผลตฺถาย คโต ฯ ตสฺมึ อนาคเตเยว หตฺถิโปตโก กาลมกาสิ ฯ
ตาปโส ผลาผลํ คเหตฺวา อาคจฺฉนฺโต อญฺเสุ ทิวเสสุ เม
ปุตฺโต ปจฺจุคฺคมนํ กโรติ อชฺช น ทิสฺสติ กหํ นุ โข คโตติ
ปริเทวนฺโต ปมํ คาถมาห
         โย มํ ปุเร ปจฺจุเทติ      อรญฺเ ทูรมายติ
         โส น ทิสฺสติ มาตงฺโค     โสมทตฺโต กุหึ คโตติ ฯ
     ตตฺถ ปุเรติ อิโต ปุพฺเพ ฯ ปจฺจุเทตีติ ปจฺจุคฺคจฺฉติ ฯ
อรญฺเ ทูรนฺติ อิมสฺมึ นิมฺมนุสฺเส อรญฺเ มํ ทูรํ ปจฺจุเทติ ฯ
อายตีติ อายามสมฺปนฺโน ฯ
     เอวํ ปริเทวมาโน อาคนฺตฺวา ตํ จงฺกมโกฏิยํ ปติตํ ทิสฺวา
คเล คเหตฺวา ปริเทวมาโน ทุติยํ คาถมาห
         อยํ วา โส มโต เสติ     อลฺลปิตํว วิจฺฉิโต
         ภุมฺยา นิปติโต เสติ       อมรา วต กุญฺชเรติ ฯ
     ตตฺถ อยํ วาติ วิภาวนตฺโถ วาสทฺโท ฯ อยเมว โส น
อญฺโติ ตํ วิภาเวนฺโต เอวมาห ฯ อลฺลปิตนฺติ มาลุวลตาย
อคฺคปวาลํ ฯ วิจฺฉิโตติ วิจฺฉินฺโน คิมฺหกาเล มชฺฌนฺติกสมเย
ตตฺตวาลิกปุลิเน นเขน ฉินฺทิตฺวา ปาติโต มาลุวลตาย องฺกุโร
วิยาติ วุตฺตํ โหติ ฯ ภุมฺยาติ ภูมิยํ ฯ อมรา วตาติ อมโต
วต ฯ อมรีติปิ ปาโ ฯ
     ตสฺมึ ขเณ สกฺโก โลกํ โอโลเกนฺโต ตํ ทิสฺวา อยํ
ตาปโส ปุตฺตทารํ ปหาย ปพฺพชิโต อิทานิ หตฺถิโปตเก ปุตฺตสญฺ
กตฺวา ปริเทวติ สํเวเชตฺวา นํ สตึ ปฏิลภาเปสฺสามีติ ตสฺส
อสฺสมปทํ อาคนฺตฺวา อากาเส ิโตว ตติยํ คาถมาห
         อนาคาริยุเปตสฺส      วิปฺปมุตฺตสฺส เต สโต
         สมณสฺส น ตํ สาธุ     ยํ เปตมนุโสจสีติ ฯ
     ตสฺส วจนํ สุตฺวา ตาปโส จตุตฺถํ คาถมาห
         สํวาเสน หเว สกฺก    มนุสฺสสฺส มิคสฺส วา
         หทเย ชายตี เปมํ     น ตํ สกฺกา อโสจิตุนฺติ ฯ
      ตตฺถ มิคสฺส วาติ อิมสฺมึ าเน สพฺเพ ติรจฺฉานา มิคาติ
วุตฺตา ฯ ตนฺติ ปิยายิตํ สตฺตํ ฯ
     อถ นํ โอวทนฺโต สกฺโก เทฺว คาถา อภาสิ
         มตํ มริสฺสํ โรทนฺติ     เย รุทนฺติ ลปนฺติ จ
         ตสฺมา ตฺวํ อิสิ มา โรทิ โรทิตํ โมฆมาหุ สนฺโต ฯ
         กนฺทิเตน หเว พฺรหฺเม  มโต เปโต สมุฏฺเห
         สพฺเพ สงฺคมฺม โรทาม  อญฺมญฺสฺส าตเกติ ฯ
     ตตฺถ เย รุทนฺติ ลปนฺติ จาติ พฺราหฺมณ เย สตฺตา โรทนฺติ
ปริเทวนฺติ จ สพฺเพ เต มตํว โย จ มริสฺสติ ตํ โรทนฺติ
เตสํ เอวํ โรทนฺตานํ อสฺสุสุกฺขนกาโล นตฺถิ ตสฺมา ตฺวํ อิสิ
มา โรทิ ฯ กึการณา ฯ โรทิตํ โมฆมาหุ สนฺโตติ ปณฺฑิตา หิ
โรทิตํ นิปฺผลนฺติ วทนฺติ ฯ มโต เปโตติ ยทิ เอส เปโตติ สงฺขฺยํ
คโต มโต โรทิเตน สมุฏฺเหยฺย ฯ เอวํ สนฺเต สพฺเพปิ มยํ
สมาคนฺตฺวา อญฺมญฺสฺส าตเก โรทาม กึ นิกฺขมา อจฺฉามาติ ฯ
     ตาปโส สกฺกสฺส วจนํ สุตฺวา สตึ ปฏิลภิตฺวา วิคตโสโก
อสฺสูนิ ปุญฺฉิตฺวา สกฺกสฺส ถุติวเสน เสสคาถา อภาสิ
         อาทิตฺตํ วต มํ สนฺตํ    ฆฏสิตฺตํว ปาวกํ
         วารินา วิย โอสิญฺจิ    สพฺพํ นิพฺพาปเย ทรํ ฯ
         อพฺพูฬฺหํ วต เม สลฺลํ   โสกํ หทยนิสฺสิตํ
         โย เม โสกปเรตสฺส   ปุตฺตโสกํ อปานุทิ ฯ
         โสหํ อพฺพูฬฺหสลฺโลสฺมิ   วีตโสโก อนาวิโล
         น โสจามิ น โรทามิ   ตว สุตฺวาน วาสวาติ ฯ
ตา เหฏฺา วุตฺตตฺถาเยว ฯ
     เอวํ  ตาปสํ สกฺโก โอวทิตฺวา สกฏฺานเมว คโต ฯ
     สตฺถา อิมํ ธมฺมเทสนํ อาหริตฺวา สจฺจานิ ปกาเสตฺวา
ชาตกํ สโมธาเนสิ ตทา หตฺถิโปตโก สามเณโร อโหสิ ตาปโส
มหลฺลโก สกฺโก ปน อหเมวาติ ฯ
                 โสมทตฺตชาตกํ ปญฺจมํ ฯ

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๙ หน้า ๒๑๓-๒๑๗.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=39&A=4285&modeTY=1
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=39&A=4285&modeTY=1
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=1072
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=4618
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=4647
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=4647
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๗
http://84000.org/tipitaka/read/?index_27