ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๓๙ ภาษาบาลีอักษรไทย ชา.อ.๕ ฉกฺก-ทสกนิปาต

                มยฺหกสกุณชาตกํ
     สกุโณ มยฺหโก นามาติ อิทํ สตฺถา เชตวเน วิหรนฺโต
อาคนฺตุกเสฏฺฐึ อารพฺภ กเถสิ ฯ
     สาวตฺถิยํ หิ อาคนฺตุกเสฏฺฐี นาม อฑฺโฒ อโหสิ มหทฺธโน ฯ
โส เนว อตฺตนา โภเค ภุญฺชิ น ปเรสํ อทาสิ ฯ นานคฺครเส
ปณีตโภชเน อุปนีเต ตํ น ภุญฺชิ พิลงฺคทุติยํ กาณาชิกเมว
ภุญฺชิ ธูปิตวาสิเตสุ กาสิกวตฺเถสุ อุปนีเตสุ ตานิ หาเรตฺวา
ถูลคุลกสาฏเก นิวาเสติ อาชานิยยุตฺเต มณิกนกวิจิตฺตรเถ อุปนีเต
ตํปิ หราเปตฺวา กฏฺฐรถเกน คจฺฉติ สุวณฺณจฺฉตฺเต ธาริยมาเน ตํ
อปเนตฺวา ปณฺณจฺฉตฺเตน ธาริยมาเนน ฯ โส ยาวชีวํ ทานาทีสุ
ปุญฺเญสุ เอกํปิ อกตฺวา กาลํ กตฺวา โรรุวนิรเย นิพฺพตฺติ ฯ
ตสฺส อปุตฺตกํ สาปเตยฺยํ ราชกุเล สตฺตหิ ทิวเสหิ ปเวเสสิ ฯ
ตสฺมึ ปเวสิเต ราชา ภุตฺตปาตราโส เชตวนํ คนฺตฺวา สตฺถารํ
วนฺทิตฺวา นิสินฺโน กึ มหาราช พุทฺธุปฺปฏฺฐานํ น กโรสีติ วุตฺเต
ภนฺเต สาวตฺถิยํ อาคนฺตุกเสฏฺฐี นาม กาลํ กริ ตสฺส อสฺสามิกธเน
อมฺหากํ ฆเร อาหริยมาเนเยว สตฺต ทิวสา คตา โส ปน
เอตฺตกํ ธนํ ลภิตฺวาปิ เนว อตฺตนา ปริภุญฺชิ น ปเรสํ อทาสิ
รกฺขสปริคฺคหีตโปกฺขรณี วิยสฺส ธนํ อโหสิ โส เอกทิวสํ ปณีต-
โภชนาทีนํ รสํ อนนุภวิตฺวา มรณมุขํ ปวิฏฺโฐ เอวํ มจฺฉรี
อปุญฺญสตฺโต กึ กตฺวา เอตฺตกํ ธนํ ปฏิลภิ เกน จสฺส โภเคสุ
จิตฺตํ น รมตีติ สตฺถารํ ปุจฺฉิ ฯ สตฺถา มหาราช ธนลาโภ จ
ธนํ ลทฺธา อปริภุญฺชนกภาโว จ เตเนว กตนฺติ วตฺวา เตน
ยาจิโต อตีตํ อาหริ
     อตีเต พาราณสิยํ พฺรหฺมทตฺเต รชฺชํ กาเรนฺเต พาราณสีเสฏฺฐี
อสทฺโธ อโหสิ มจฺฉรี น กสฺสจิ กิญฺจิ เทติ น กิญฺจิ สงฺคณฺหาติ ฯ
โส เอกทิวสํ ราชูปฏฺฐานํ คจฺฉนฺโต ตครสิขึ นาม ปจฺเจกพุทฺธํ
ปิณฺฑาย จรนฺตํ ทิสฺวา วนฺทิตฺวา ลทฺธา ภนฺเต ภิกฺขาติ ปุจฺฉิตฺวา
นนุ อนุจรามิ มหาเสฏฺฐีติ วุตฺเต ปุริสํ อาณาเปสิ คจฺฉ อิมํ
อมฺหากํ ฆรํ เนตฺวา มม ปลฺลงฺเก นิสีทาเปตฺวา อมฺหากํ ปฏิยตฺต-
ภตฺตสฺส ปตฺตํ ปูเรตฺวา ทาเปหีติ ฯ โส ปจฺเจกพุทฺธํ ฆรํ เนตฺวา
นิสีทาเปตฺวา เสฏฺฐิภริยาย อาจิกฺขิตฺวา นานคฺครสภตฺตสฺส ปตฺตํ
ปูเรตฺวา ตสฺส อทาสิ ฯ โส ภตฺตํ คเหตฺวา เสฏฺฐินิเวสนา นิกฺขมิตฺวา
อนฺตรวีถิยํ ปฏิปชฺชิ ฯ เสฏฺฐี ราชกุลา ปจฺจาคจฺฉนฺโต ตํ ทิสฺวา
วนฺทิตฺวา ลทฺธํ ภนฺเต ภตฺตนฺติ ปุจฺฉิ ฯ ลทฺธํ มหาเสฏฺฐีติ ฯ
โส ปตฺตํ โอโลเกตฺวา จิตฺตํ ปสาเทตุํ นาสกฺขิ อิมํ เม ภตฺตํ
ทาสา วา กมฺมกรา วา ภุญฺชิตฺวา ทุกฺกรํปิ กมฺมํ กเรยฺยุํ อโห
วต เม ชานีติ อปรเจตนํ ปริปุณฺณํ กาตุํ นาสกฺขิ ฯ ทานํ นาม
ติสฺโส เจตนา ปริปุณฺณา กาตุํ สกฺโกนฺตสฺเสว มหปฺผลํ โหติ
                ปุพฺเพว ทานา สุมนา ภวาม
                ททํปิ เจ อตฺตมนา ภวาม
                ทตฺวาปิ เจ นานุตปฺปาม ปจฺฉา
                ตสฺมา หิ อมฺม ทหรา น มิยฺยเร ฯ
      ปุพฺเพว ทานา สุมโน        ททํ จิตฺตํ ปสาทเย
      ทตฺวา อตฺตมโน โหติ        เอสา ปุญฺญสฺส สมฺปทา ฯ
อิติ มหาราช อาคนฺตุกเสฏฺฐี ตครสิขิปจฺเจกพุทฺธสฺส ทินฺนปจฺจเยน
พหุํ ธนํ ปฏิลภิตฺวา อปรเจตนํ ปณีตํ กาตุํ อสมตฺถตาย โภเค
ภุญฺชิตุํ นาสกฺขีติ ฯ ปุตฺตํ ปน กสฺมา น ลภิ ภนฺเตติ ฯ สตฺถา
ปุตฺตสฺส อลภนการณํปิ เตเนว กตํ มหาราชาติ เตน ยาจิโต
อตีตํ อาหริ
     อตีเต พาราณสิยํ พฺรหฺมทตฺเต รชฺชํ กาเรนฺเต โพธิสตฺโต
อสีติโกฏิวิภเว เสฏฺฐิกุเล นิพฺพตฺติตฺวา วยปฺปตฺโต มาตาปิตูนํ อจฺจเยน
กนิฏฺฐํ สงฺคณฺหิตฺวา กุฏุมฺพํ วิจาเรนฺโต ฆรทฺวาเร ทานสาลํ กาเรตฺวา
มหาทานํ ปวตฺเตนฺโต อคารํ อชฺฌาวสิ ฯ อถสฺส เอโก ปุตฺโต วิชายิ ฯ
โส ตสฺส ปทสา คมนกาเล กาเมสุ อาทีนวํ ทิสฺวา เนกฺขมฺเม
อานิสํสํ ทิสฺวา สทฺธึ ปุตฺตทาเรน สพฺพํ ฆรวิภวํ กนิฏฺฐสฺส
นิยฺยาเทตฺวา อปฺปมตฺโต ทานํ ปวตฺเตหีติ โอวาทํ ทตฺวา อิสิปพฺพชฺชํ
ปพฺพชิตฺวา อภิญฺญา จ สมาปตฺติโย จ นิพฺพตฺเตตฺวา หิมวนฺตปฺปเทเส
วิหาสิ ฯ กนิฏฺโฐปิสฺส เอกํ ปุตฺตํ ปฏิลภติ ฯ โส ตํ วฑฺฒนฺตํ
ทิสฺวา จินฺเตสิ มม ภาตุ ปุตฺเต ชีวนฺเต กุฏุมฺพํ ภินฺทิตฺวา ทฺวิธา
ภวิสฺสติ ภาตุ ปุตฺตํ มาเรสฺสามีติ ฯ อถ นํ เอกทิวสํ นทิยํ
โอปิลาเปตฺวา มาเรสิ ฯ ตเมนํ นหาตฺวา อาคตํ ภาตุ ชายา กุหึ
มม ปุตฺโตติ ปุจฺฉิ ฯ นทิยํ อุทกกีฬํ กีฬิ อถ นํ วิจินนฺโต
นาทฺทสนฺติ ฯ สา โรทิตฺวา ตุณฺหี อโหสิ ฯ โพธิสตฺโต ตํ ปวตฺตึ
ญตฺวา อิทํ กิจฺจํ ปากฏํ กริสฺสามีติ อากาเสนาคนฺตฺวา พาราณสึ
โอตริตฺวา สุนิวตฺโถ สุปารุโต ตสฺส ฆรทฺวาเร ฐตฺวา ทานสาลํ
อทิสฺวา ทานสาลาปิ อิมินา อสปฺปุริเสน นาสิตาติ จินฺเตสิ ฯ
กนิฏฺโฐปิสฺส ตสฺส อาคตภาวํ สุตฺวา อาคนฺตฺวา มหาสตฺตํ วนฺทิตฺวา
ปาสาทํ อาโรเปตฺวา สุโภชนํ โภเชสิ ฯ โส ภตฺตกิจฺจาวสาเน
สุขกถาย นิสินฺโน ทารโก น ปญฺญายติ กถํ นุ โข โสติ
ปุจฺฉิ ฯ มโต ภนฺเตติ ฯ เกน การเณนาติ ฯ อุทกกีฬนฏฺฐาเน
อสุกการเณนาติ น ชานามีติ ฯ กึ ตฺวํ อสปฺปุริส น ชานิสฺสสิ
ตยา กตกิจฺจํ มยฺหํ ปากฏํ นนุ ตฺวํ อิมินา นาม การเณน ตํ
มาเรสิ กึ นุ โข ตฺวํ ราชาทีนํ วเสน นสฺสมานํ ธนํ รกฺขิตุํ
สกฺกุเณยฺยาสิ มยฺหกสกุณสฺส จ ตุยฺหญฺจ กึนานากรณนฺติ ฯ
อถสฺส มหาสตฺโต พุทฺธลีฬาย ธมฺมํ เทเสนฺโต อิมา คาถา อภาสิ
         สกุโณ มยฺหโก นาม       คิริสานุทรีจโร
         ปกฺกํ ปิปฺผลิมารุยฺห        มยฺหํ มยฺหนฺติ กนฺทติ ฯ
         ตสฺเสวํ วิลปนฺตสฺส        ทิชสงฺฆา สมาคตา
         ภุตฺวาน ปิปฺผลึ ยนฺติ       วิลปเตว โส ทิโช ฯ
         เอวเมว อิเธกจฺโจ       สงฺฆริตฺวา พหุํ ธนํ
         เนวตฺตนา น ญาตีนํ       ยโถธึ ปฏิปชฺชติ ฯ
         น โส อจฺฉาทนํ ภตฺตํ      น มาลํ น วิเลปนํ
         อนุโภติ สกึ กิญฺจิ         น สงฺคณฺหาติ ญาตเก ฯ
         ตสฺเสวํ วิลปนฺตสฺส        มยฺหํ มยฺหนฺติ รกฺขโต
         ราชาโน อถ วา โจรา    ทายาทา เย จ อปฺปิยา ฯ
         ธนมาทาย คจฺฉนฺติ        วิลปเตว โส นโร
         ธีโร โภเค อธิคมฺม       สงฺคณฺหาติ จ ญาตเก ฯ
         เตน โส กิตฺตึ ปปฺโปติ     เปจฺจ สคฺเค ปโมทตีติ ฯ
     ตตฺถ มยฺหโกติ มยฺหํ มยฺหนฺติ วิรวนวเสน เอวํลทฺธนาโม ฯ
คิริสานุทรีจโรติ คิริสานูสุ จ ทรีสุ จ จรตีติ คิริสานุทรีจโร ฯ ปกฺกํ
ปิปฺผลินฺติ หิมวนฺตปฺปเทเส เอกํ ผลภริตํ ปิปฺผลิรุกฺขํ ฯ กนฺทตีติ
ทิชคเณ ตํ รุกฺขํ ปริวาเรตฺวา ปกฺกานิ ขาทนฺเต วาริตุํ มยฺหํ
มยฺหนฺติ ปริเทวนฺโต วิจริ ฯ ตสฺเสวํ วิลปนฺตสฺสาติ ตสฺส เอวํ
วิลปนฺตสฺเสว ฯ ภุตฺวาน ปิปฺผลึ ยนฺตีติ ตํ ปิปฺผลิรุกฺขํ ปริภุญฺชิตฺวา
อญฺญํ ผลสมฺปนฺนํ รุกฺขํ คจฺฉนฺติ ฯ วิลปเตวาติ โส ปน ทิโช
วิลปติเยว ฯ ยโถธินฺติ ยถาโกฏฺฐาสํ ฯ มาตาปิตุภาตุภคินีปุตฺตธีตาทีนํ
อุปโภคปริโภควเสน โย โย โกฏฺฐาโส ลภิตพฺโพ ตํ ตํ น
เทตีติ อตฺโถ ฯ สกินฺติ เอกวารํปิ นานุโภติ อตฺตโน สนฺตกนฺติปิ
อตฺโถ ฯ น สงฺคณฺหาตีติ ภตฺตจฺฉาทนวีชนงฺคลาทิทานวเสน น
สงฺคณฺหาติ ฯ วิลปเตว โส นโรติ เอเตสุ ราชาทีสุ ธนํ คเหตฺวา
คจฺฉนฺเตสุ เกวลํ โส ปุริโส วิลปติเยว ฯ ธีโรติ ปณฺฑิโต ฯ
สงฺคณฺหาตีติ อตฺตโน สนฺติกํ อาคเต ทุพฺพลญาตเก ภตฺตจฺฉาทนวีชนงฺคลาทิ-
ทาเนน สงฺคณฺหาติ ฯ เตนาติ โส สปฺปุริโส เตน ญาตกสงฺคเหน
จตุปริสมชฺเฌ กิตฺติญฺจ อตฺตโน วณฺณภณนญฺจ ปาปุณาติ เปจฺจ สคฺเค
เทวนคเร ปโมทตีติ ฯ
     เอวํ มหาสตฺโต ตสฺส ธมฺมํ เทเสตฺวา เตน ปจฺฉินฺทิตํ ทานํ
ปากติกํ กาเรตฺวา หิมวนฺตเมว คนฺตฺวา อปริหีนชฺฌาโน พฺรหฺม-
โลกูปโค อโหสิ ฯ
     สตฺถา อิมํ ธมฺมเทสนํ อาหริตฺวา อิติ โข มหาราช
อาคนฺตุกเสฏฺฐี ภาตุ ปุตฺตสฺส มาริตตฺตา เอตฺตกํ กาลํ เนว
ปุตฺตํ น ธีตรํ อลภีติ วตฺวา ชาตกํ สโมธาเนสิ ตทา กนิฏฺโฐ
อาคนฺตุกเสฏฺฐี อโหสิ เชฏฺฐโก ปน อหเมวาติ ฯ
                  มยฺหกสกุณชาตกํ ปญฺจมํ ฯ


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๙ หน้า ๙๔-๑๐๐. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=39&A=1875&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=39&A=1875&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=931              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=4151              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=4148              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=4148              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๗ http://84000.org/tipitaka/read/?index_27

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]