ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๓๘ ภาษาบาลีอักษรไทย ชา.อ.๔ ติก-ปญฺจกนิปาต

                      สุวณฺณมิคชาตกํ
     วิกฺกม เร มหามิคาติ อิทํ สตฺถา เชตวเน วิหรนฺโต สาวตฺถิยํ
เอกํ กุลธีตรํ อารพฺภ กเถสิ ฯ
     สา กิร สาวตฺถิยํ ทฺวินฺนํ อคฺคสาวกานํ อุปฏฺฐากกุลสฺส ธีตา
หุตฺวา สทฺธา ปสนฺนา พุทฺธมามกา ธมฺมมามกา สงฺฆมามกา
อาจารสมฺปนฺนา ปณฺฑิตา ทานาทิปุญฺญาภิรตา ฯ ตํ อญฺญํ สาวตฺถิยํเยว
สมานชาติกํ มิจฺฉาทิฏฺฐิกกุลํ วาเรสิ ฯ อถสฺสา มาตาปิตโร
อมฺหากํ ธีตา สทฺธา ปสนฺนา ตีณิ รตนานิ มมายติ ทานาทิปุญฺญาภิรตา
ตุมฺเห มิจฺฉาทิฏฺฐิกา อิมิสฺสาปิ ยถารุจิยา ทานํ วา ทาตุํ ธมฺมํ
วา โสตุํ วิหารํ วา คนฺตุํ สีลํ วา รกฺขิตุํ อุโปสถกมฺมํ วา
กาตุํ น ทสฺสถ น มยํ ตุมฺหากํ เทม อตฺตนา สทิสา
มิจฺฉาทิฏฺฐิกกุลาว กุมาริกํ คณฺหถาติ อาหํสุ ฯ เต เตหิ ปฏิกฺขิตฺตา
ตุมฺหากํ ธีตา อมฺหากํ ฆรํ คนฺตฺวา ยถาธิปฺปาเยน สพฺพเมตํ
กโรตุํ น มยํ วาเรสฺสาม เทถ โน เอตนฺติ วตฺวา เตนหิ
คณฺหถาติ วุตฺตา ภทฺทเกน นกฺขตฺเตน มงฺคลํ กตฺวา ตํ อตฺตโน
ฆรํ อานยึสุ ฯ สา วตฺตาจารสมฺปนฺนา ปติเทวตา อโหสิ ฯ
สสฺสุสสฺสุรสามิกวตฺตานิ กตาเนว โหนฺติ ฯ สา เอกทิวสํ สามิกํ
อาห อิจฺฉามหํ อยฺยปุตฺต อมฺหากํ กุลุปกตฺเถรานํ ทานํ ทาตุนฺติ ฯ
สาธุ ภทฺเท ยถาอชฺฌาสเยน เทหีติ ฯ สา เถเร นิมนฺตาเปตฺวา
มหนฺตํ สกฺการํ กตฺวา ปณีตโภชนํ โภเชตฺวา เอกมนฺตํ
นิสีทาเปตฺวา ภนฺเต อิมํ กุลํ มิจฺฉาทิฏฺฐิกํ อสฺสทฺธํ ติณฺณํ
รตนานํ คุณํ น ชานาติ สาธุ อยฺยา ยาว อิมํ กุลํ ติณฺณํ
รตนานํ คุณํ ชานาติ ตาว อิเธว ภิกฺขํ คณฺหถาติ อาห ฯ
เถรา อธิวาเสตฺวา ตตฺถ นิวทฺธํ ภุญฺชนฺติ ฯ ปุน สามิกํ อาห
อยฺยปุตฺต เถรา อิธ นิวทฺธํ อาคจฺฉนฺติ กึการณา ตุมฺเห น
ปสฺสถาติ ฯ สาธุ ปสฺสิสฺสามีติ ฯ สา ปุนทิวเส เถรานํ ภตฺตกิจฺจปริโยสาเน
ตสฺส อาโรเจสิ ฯ โส อุปสงฺกมิตฺวา เถเรหิ สทฺธึ ปฏิสนฺถารํ
กตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิ ฯ อถสฺส ธมฺมเสนาปติ ธมฺมกถํ กเถสิ ฯ
โส เถรสฺส ธมฺมกถาย เจว อิริยาปเถสุ จ ปสีทิตฺวา ตโต
ปฏฺฐาย เถรานํ อาสนํ ปญฺญาเปสิ ปานียํ ปริสฺสาเวติ อนฺตราภตฺเต
ธมฺมกถํ สุณาติ ฯ ตสฺส อปรภาเค มิจฺฉาทิฏฺฐิ ภิชฺชิ ฯ อเถกทิวสํ
เถโร เตสํ ทฺวินฺนมฺปิ ธมฺมกถํ กเถนฺโต สจฺจานิ ปกาเสสิ ฯ
สจฺจปริโยสาเน อุโภปิ โสตาปตฺติผเล ปติฏฺฐหึสุ ฯ ตโต ปฏฺฐาย
ตสฺส มาตาปิตโร อาทึ กตฺวา อนฺตมโส ทาสกมฺมกราปิ สพฺเพปิ
มิจฺฉาทิฏฺฐึ ภินฺทิตฺวา พุทฺธธมฺมสงฺฆมามกาเยว ชาตา ฯ อเถกทิวสํ
สา ทาริกา สามิกํ อาห อยฺยปุตฺต กึ เม ฆราวาเสน อิจฺฉามหํ
ปพฺพชิตุนฺติ ฯ โส สาธุ ภทฺเท อหมฺปิ ปพฺพชิสฺสามีติ
มหนฺเตน ปริวาเรน ตํ ภิกฺขุนีอุปสฺสยํ เนตฺวา ปพฺพาเชตฺวา สยมฺปิ
สตฺถารํ อุปสงฺกมิตฺวา ปพฺพชฺชํ ยาจิ ฯ ตํ สตฺถา ปพฺพาเชสิ
อุปสมฺปาเทสิ ฯ เต อุโภปิ วิปสฺสนํ วฑฺเฒตฺวา น จิรสฺเสว อรหตฺตํ
ปาปุณึสุ ฯ อเถกทิวสํ ธมฺมสภายํ กถํ สมุฏฺฐาเปสุํ อาวุโส อสุกา
นาม ทหรภิกฺขุนี อตฺตโน เจว ปจฺจยา ชาตา สามิกสฺส จ
อตฺตนาปิ ปพฺพชิตฺวา อรหตฺตํ ปตฺวา ตมฺปิ ปาเปสีติ ฯ สตฺถา
อาคนฺตฺวา กายนุตฺถ ภิกฺขเว เอตรหิ กถาย สนฺนิสินฺนาติ
ปุจฺฉิตฺวา อิมาย นามาติ วุตฺเต น ภิกฺขเว อิทาเนว ตาว เอสา
สามิกํ ราคปาสา โมเจสิ ปุพฺเพเปสา โปราณกปณฺฑิเต ปน
มรณปาสา โมเจสีติ วตฺวา อตีตํ อาหริ ฯ
     อตีเต พาราณสิยํ พฺรหฺมทตฺเต รชฺชํ กาเรนฺเต โพธิสตฺโต
มิคโยนิยํ นิพฺพตฺติตฺวา วยปฺปตฺโต อภิรูโป อโหสิ ปาสาทิโก
ทสฺสนีโย สุวณฺณวณฺโณ ลาขารสปริกมฺมกเตหิ วิย หตฺถปาเทหิ
รชตทามสทิเสหิ วิสาเณหิ มณิคุฬิกาย ปฏิภาเคหิ อกฺขีหิ
กมฺพลเคณฺฑุกสทิเสน ปิญฺเชน ๑- สมนฺนาคโต ฯ ภริยาปิ ตสฺส ตรุณา
มิคี อภิรูปา ปาสาทิกา อโหสิ ฯ เต สมคฺคสํวาสํ วสึสุ ฯ
อสีติสหสฺสจิตฺรมิคา โพธิสตฺตํ อุปฏฺฐหึสุ ฯ ตทา ลุทฺทกา มิเค
@เชิงอรรถ: ๑. มุเขน ฯ
วธึสุ ปาเส อุฑฺเฑสุํ ฯ อเถกทิวสํ โพธิสตฺโต มิคานํ ปุรโต
คจฺฉนฺโต ปาเทน ปาเส พชฺฌิตฺวา ฉินฺทิสฺสามิ นนฺติ อากฑฺฒิ ฯ
จมฺมํ ฉิชฺชิ ฯ ปุนากฑฺฒนฺตสฺส มํสํ ฉิชฺชิ นฺหารุ ฉิชฺชิ ฯ ปาโส
อฏฺฐึ อาหจฺจ อฏฺฐาสิ ฯ โส ปาสํ ฉินฺทิตุํ อสกฺโกนฺโต
มรณภยตชฺชิโต พนฺธรวํ รวิ ฯ ตํ สุตฺวา ภีโต มิคคโณ ปลายิ ฯ
ภริยา ปนสฺส ปลายิตฺวา มิคานํ อนฺตเร โอโลเกนฺตี ตํ อทิสฺวา
อิทํ ภยํ มยฺหํ ปิยสามิกสฺส อุปฺปนฺนํ ภวิสฺสตีติ เวเคน ตสฺส
สนฺติกํ คนฺตฺวา อสฺสุมุขี โรทมานา สามิ ตฺวํ มหาพโล กึ
เอตํ ปาสํ สณฺฐาเรตุํ น สกฺขิสฺสสิ เวคํ ชเนตฺวา ฉินฺทาหิ
นนฺติ ตสฺส อุสฺสาหํ ชเนนฺตี ปฐมํ คาถมาห
        วิกฺกม เร มหามิค        วิกฺกม เร หรีปท
        ฉินฺท วรตฺติกํ ปาสํ        นาหํ เอกา วเน รเมติ ฯ
     ตตฺถ วิกฺกมาติ ปรกฺกม อากฑฺฒาติ อตฺโถ ฯ เรติ อามนฺตเน
นิปาโต ฯ หรีปทาติ สุวณฺณปาท ฯ สกลสรีรมฺปิ ตสฺส
สุวณฺณวณฺณํ ฯ อยํ ปน ราคเวเคเนวํ อาห ฯ นาหํ เอกาติ
อหํ ตยา วินา เอกา วเน น รมิสฺสามิ ติโณทกํ ปน อคฺคเหตฺวา
สุสฺสิตฺวา มริสฺสามีติ ทสฺเสติ ฯ
     ตํ สุตฺวา มิโค ทุติยํ คาถมาห
        วิกฺกมามิ น ปาเทมิ ๑-    ภูมึ สุมฺภามิ เวคสา
        ทฬฺโห วรตฺติโก ปาโส     ปาทํ เม ปริกนฺตตีติ ฯ
@เชิงอรรถ: ๑. ปาเรมิ ฯ
     ตตฺถ วิกฺกมามีติ ภทฺเท เต อหํ วิริยํ กโรมิ ฯ น ปาเทมีติ
ปาสํ ปน ฉินฺทิตุํ น สกฺโกมีติ อตฺโถ ฯ ภูมึ สุมฺภามีติ
อปิ นาม ฉิชฺเชยฺยาติ ปาเทน ปาเส ภูมึ ปหรามิ ฯ เวคสาติ
เวเคน ฯ ปริกนฺตตีติ จมฺมาทีนิ ฉินฺทนฺโต สมนฺตา กนฺตติ ฯ
     อถ นํ มิคี มา ภายิ สามิ อหํ อตฺตโน พเลน ลุทฺทกํ
ยาจิตฺวา ตว ชีวิตํ อาหริสฺสามิ สเจ ยาจมานา สกฺขิสฺสามิ
มม ชีวิตมฺปิ ทตฺวา ตว ชีวิตํ อาหริสฺสามีติ มหาสตฺตํ อสฺสาเสตฺวา
โลหิตลิตฺตํ โพธิสตฺตํ ปริคฺคเหตฺวา อฏฺฐาสิ ฯ ลุทฺทโกปิ อสิญฺจ
สตฺติญฺจ คเหตฺวาว กปฺปุฏฺฐานคฺคิ วิย อาคจฺฉติ ฯ สา ตํ ทิสฺวา
สามิ มิคลุทฺทโก อาคจฺฉติ อหํ อตฺตโน พลํ กริสฺสามิ ตฺวํ
มา ภายีติ ตํ อสฺสาเสตฺวา ลุทฺทกสฺส ปฏิปถํ คนฺตฺวา
ปฏิกฺกมิตฺวา เอกมนฺตํ ฐิตา ตํ วนฺทิตฺวา สามิ มม สามิโก
สุวณฺณวณฺโณ สีลาจารสมฺปนฺโน อสีติสหสฺสานํ มิคานํ ราชาติ
โพธิสตฺตสฺส คุณํ กเถตฺวา มิคราเช ฐิเตเยว อตฺตโน วธํ ยาจนฺตี
ตติยํ คาถมาห
        อตฺถรสฺสุ ปลาสานิ       อสึ นิพฺพาห ลุทฺทก
        ปฐมํ มํ วธิตฺวาน        หน ปจฺฉา มหามิคนฺติ ฯ
     ตตฺถ ปลาสานีติ มํสํ ฐปนตฺถาย ปลาสปณฺณานิ อตฺถรสฺสุ ฯ
อสึ นิพฺพาหาติ อสึ โกสโต นีหร ฯ
     ตํ สุตฺวา ลุทฺทโก มนุสฺสภูตา ตาว สามิกสฺส อตฺถาย
อตฺตโน ชีวิตํ น เทนฺติ อยํ ติรจฺฉานคตา ชีวิตญฺเจว ปริจฺจชติ
มนุสฺสภาสาย จ มธุเรน สเรน กเถติ อชฺช อิมิสฺสา จ ปติโน
จสฺสา ชีวิตํ ทมฺมีติ ปสนฺนจิตฺโต จตุตฺถํ คาถมาห
        น เม สุตํ วา ทิฏฺฐํ วา    ภาสนฺตึ มานุสึ มิคึ
        ตฺวญฺจ ภทฺเท สุขี โหหิ     เอโส จาปิ มหามิโคติ ฯ
     ตตฺถ สุตํ วา ทิฏฺฐํ วาติ มยา อิโต ปุพฺเพ เอวรูปํ ทิฏฺฐํ
วา สุตํ วา นตฺถิ ฯ ภาสนฺตึ มานุสึ มิคินฺติ อหํ หิ อิโต
ปุพฺเพ มานุสีวาจํ ภาสนฺตึ มิคึ เนว อทฺทสํ ฯ น จ เม สุตา
วา ทิฏฺฐา วา ภาสนฺตี มานุสี มิคีติปิ ปาลิ ฯ เตสํ ยถาปาลิเมว
อตฺโถ ทิสฺสติ ฯ ภทฺเทติ ลุทฺทโก ปณฺฑิโต อุปายกุสโล ๑- อิติ
ตํ อาลปิตฺวา ปุน ตฺวญฺจ เอโส จาปิ มหามิโคติ เทฺวปิ ชนา
สุขิตา นิทฺทุกฺขา โหถาติ ตํ อสฺสาเสตฺวา โพธิสตฺตสฺส สนฺติกํ
คนฺตฺวา วาสิยา จมฺมปาสํ ฉินฺทิตฺวา ปาเท ลคฺคํ ปาสํ สณิกํ
นีหริตฺวา นฺหารูหิ นฺหารุํ มํเสน มํสํ จมฺเมน จมฺมํ ปฏิจฺฉาเทตฺวา
ปาทํ หตฺเถน ปริมชฺชิ ฯ ตํขณญฺเญว มหาสตฺตสฺส ปูริตปารมิตานุภาเว
ลุทฺทกสฺส จ เมตฺตจิตฺตานุภาเวน มิคิยา จ มิตฺตธมฺมานุภาเวน
นฺหารุมํสจมฺมานิ จ นฺหารุมํสจมฺเมหิ ฆฏยึสุ ฯ โพธิสตฺโตปิ
สุขิโต นิทฺทุกฺโข อฏฺฐาสิ ฯ มิคี โพธิสตฺตํ สุขิตํ ทิสฺวา โสมนสฺสชาตา
ลุทฺทกสฺส อนุโมทนํ กโรนฺตี ปญฺจมํ คาถมาห
        เอวํ ลุทฺทก นนฺทสฺสุ       สห สพฺเพหิ ญาติภิ
        ยถาหมชฺช นนฺทามิ        มุตฺตํ ทิสฺวา มหามิคนฺติ ฯ
@เชิงอรรถ:  ภทฺเทติ ลฏฺฐเก ปณฺฑิเต อุปายกุสเล ฯ
     ตตฺถ ลุทฺทกาติ ทารุณกมฺมกิริยาย ลทฺธนามวเสน อาลปติ ฯ
     โพธิสตฺโต (๑)- อยํ ลุทฺทโก มยฺหํ อวสฺสโย ชาโต
มยาปิสฺส อวสฺสเยน ภวิตุํ วฏฺฏตีติ (๒)- โคจรภูมิยํ ทิฏฺฐํ เอกํ มณิขณฺฑํ
ตสฺส ทตฺวา สมฺม อิโต ปฏฺฐาย ปาณาติปาตาทีนิ มา กริ
อิมินา กุฏุมฺพํ สณฺฐเปนฺโต ทารเก โปเสนฺโต ทานสีลาทีนิ ปุญฺญานิ
กโรหีติ ตสฺส โอวาทํ ทตฺวา อรญฺญํ ปาวิสิ ฯ
     สตฺถา อิมํ ธมฺมเทสนํ อาหริตฺวา ชาตกํ สโมธาเนสิ ตทา
ลุทฺทโก ฉนฺโน อโหสิ มิคี ทหรภิกฺขุนี มิคราชา ปน อหเมวาติ ฯ
                    สุวณฺณมิคชาตกํ นวมํ
                       --------


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๘ หน้า ๔๕๖-๔๖๒. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=38&A=9471&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=38&A=9471&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=743              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=3513              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=3479              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=3479              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๗ http://84000.org/tipitaka/read/?index_27

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]