อรรถกถาเล่มที่ ๓๘ ภาษาบาลีอักษรไทย
 ชา.อ.๔ ติก-ปญฺจกนิปาต

                      สนฺธิเภทชาตกํ
     เนว อิตฺถีสุ สามญฺญนฺติ อิทํ สตฺถา เชตวเน วิหรนฺโต
เปสุญฺญสิกฺขาปทํ อารพฺภ กเถสิ ฯ
     เอกสฺมึ หิ สมเย สตฺถา ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู เปสุญฺญํ
อุปสํหรนฺตีติ สุตฺวา เต ปกฺโกสาเปตฺวา สจฺจํ กิร ตุมฺเห ภิกฺขเว
ภิกฺขูนํ ภณฺฑนชาตานํ กลหชาตานํ วิวาทาปนฺนานํ เปสุญฺญํ อุปสํหรถ
เตน อนุปฺปนฺนานิ เจว ภณฺฑนานิ อุปฺปชฺชนฺติ อุปฺปนฺนานิ จ ภณฺฑนานิ
ภิยฺโยภาวาย สํวตฺตนฺตีติ ปุจฺฉิตฺวา สจฺจนฺติ วุตฺเต เต ภิกฺขู
ครหิตฺวา ภิกฺขเว ปิสุณาวาจา นาม ติขิณา สตฺถปฺปหารสทิสา
ทฬฺโห วิสฺสาโสปิ ตาย ขิปฺปํ ภิชฺชติ ตญฺจ ปน คเหตฺวา อตฺตโน
เมตฺติภินฺทนกชโน สีหอุสภสทิโสว โหตีติ วตฺวา อตีตํ อาหริ ฯ
     อตีเต พาราณสิยํ พฺรหฺมทตฺเต รชฺชํ กาเรนฺเต โพธิสตฺโต
ตสฺส ปุตฺโต หุตฺวา วยปฺปตฺโต ตกฺกสิลายํ อุคฺคหิตสิปฺโป ปิตุ
อจฺจเยน ธมฺเมน รชฺชํ กาเรสิ ฯ ตทา เอโก โคปาลโก อรญฺญโต
กุเลสุ คาโว ปฏิชคฺคิตฺวา อาคจฺฉนฺโต เอกํ คพฺภินึ อสลฺลกฺเขตฺวา
ปหาย คโต ฯ ตสฺสา เอกาย สีหิยา สทฺธึ วิสฺสาโส อุปฺปชฺชิ ฯ
ตา อุโภปิ ทฬฺหมิตฺตา หุตฺวา เอกโต วิจรนฺติ ฯ อปรภาเค คาวี
วจฺฉกํ สีหี สีหโปตกํ วิชายิ ฯ เต อุโภปิ ชนา กุเลน
อาคตเมตฺติยา ทฬฺหเมตฺตา หุตฺวา เอกโต วิจรนฺติ ฯ อเถโก วนจรโก
อรญฺญํ ปวิสิตฺวา เตสํ วิสฺสาสํ ทิสฺวา อรญฺเญ อุปฺปชฺชนกภณฺฑํ
อาทาย พาราณสิยํ คนฺตฺวา รญฺโญ ทตฺวา อปิ เต สมฺม อรญฺเญ
กิญฺจิ อจฺฉริยํ ทิฏฺฐปุพฺพนฺติ รญฺญา ปุฏฺโฐ เทว อญฺญํ กิญฺจิ น
ปสฺสามิ เอกํ ปน สีหญฺจ อุสภญฺจ อญฺญมญฺญํ วิสฺสาสิเก เอกโตว
จรนฺเต อทฺทสนฺติ อาห ฯ เอเตสํ ตติยเก อุปฺปนฺเน ภยํ
ภวิสฺสติ ยทา เนสํ ตติยํ ปสฺสสิ อถ เม อาจิกฺเขยฺยาสีติ ฯ
โส สาธุ เทวาติ ฯ วนจรเก ปน พาราณสึ คเต เอโก สิคาโล
สีหญฺจ อุสภญฺจ อุปฏฺฐหิ ฯ วนจรโก อรญฺญํ คนฺตฺวา ตํ ทิสฺวา
ตติยสฺส อุปฺปนฺนภาวํ รญฺโญ กเถสฺสามีติ นครํ คโต ฯ สิคาโล
จินฺเตสิ มยา ฐเปตฺวา สีหมํสญฺจ อุสภมํสญฺจ อญฺญํ อขาทิตปุพฺพํ
นาม นตฺถิ อิเม ภินฺทิตฺวา อิเมสํ มํสํ ขาทิสฺสามีติ ฯ
โส อยํ ตํ เอวํ วทติ อยํ ตํ เอวํ วทตีติ อุโภปิ เต อญฺญมญฺญํ
ภินฺทิตฺวา นจิรสฺเสว กลหํ กตฺวา มรณกาลปฺปตฺเต อกาสิ ฯ
วนจรโกปิ อาคนฺตฺวา รญฺโญ เตสํ เทว ตติโย อุปฺปนฺโนติ
อาห ฯ โก โสติ ฯ สิคาโล เทวาติ ฯ ราชา อุโภปิ เต
ภินฺทิตฺวา มาราเปสฺสติ มยํ เตสํ มตกาเล สมฺปาปุณิสฺสามาติ
วตฺวา รถํ อภิรูหิตฺวา วนจรเกน เทสิตมคฺเคน คจฺฉนฺโต เตสุ
อญฺญมญฺญํ กลหํ กตฺวา ชีวิตกฺขยํ ปตฺเตสุ สมฺปาปุณิ ฯ สิคาโล
ตุฏฺฐจิตฺโต เอกวารํ สีหมํสํ ขาทติ เอกวารํ อุสภมํสํ ขาทติ ฯ
ราชา เต อุโภปิ ชีวิตกฺขยํ ปตฺเต ทิสฺวา รเถ ฐิโตว สารถินา
สทฺธึ สลฺลปนฺโต อิมา คาถา อภาสิ
       เนว อิตฺถีสุ สามญฺญํ      นาปิ ภกฺเขสุ สารถิ
       อถสฺส สนฺติเภทสฺส       ปสฺส ยาว สุจินฺติตํ
       อสิ ติกฺโขว มํสสฺมึ       เปสุญฺญํ ปริวตฺตติ
       ยตฺถุสภญฺจ สีหญฺจ        ภกฺขยนฺติ มิคาธมา
       อิมํ โส สยนํ เสติ       ยมิมํ ปสฺสสิ สารถิ
       โย วาจํ สนฺธิเภทสฺส     ปิสุณสฺส นิโพธติ
       เต ชนา สุขเมธนฺติ      นรา สคฺคคตาริว
       เย วาจํ สนฺธิเภทสฺส     นาวโพเธนฺติ สารถีติ ฯ
     ตตฺถ เนว อิตฺถีสูติ สมฺม สารถิ อิเมสํ ทฺวินฺนํ ชนานํ เนว
อิตฺถีสุ สามญฺญํ อตฺถิ น ภกฺเขสุ อญฺญเมว หิ อิตฺถึ สีโห
เสวติ อญฺญํ อุสโภ อญฺญญฺจ ภกฺขํ สีโห ขาทติ อญฺญญฺจ
อุสโภติ อตฺโถ ฯ อถสฺสาติ เอวํ กลหการเณ อวิชฺชมาเนปิ
อถ อิมสฺส มิตฺตสนฺธิเภทกสฺส ทุฏฺฐสิคาลสฺส อุภินฺนํ มํสํ ขาทิสฺสามีติ
จินฺเตตฺวา อิเม มาเรนฺตสฺส ปสฺส ยาว ๑- สุจินฺติตนฺติ
อธิปฺปาโย ฯ ยตฺถาติ ยสฺมึ เปสุญฺเญ ปริวตฺตมาเน อุสภญฺจ
สีหญฺจ มิคาธมา สิคาลา ขาทนฺติ ตํ เปสุญฺญํ มํสมฺหิ ติขิณา
อสิ วิย มิตฺตภาวํ ฉินฺทนฺตเมว ปริวตฺตตีติ ทีเปติ ฯ ยมิมํ ปสฺสสีติ
สมฺม สารถิ ยํ อิมํ ปสฺสสิ อิเมสํ ทฺวินฺนํ มตสยนํ อญฺโญปิ
โย ปุคฺคโล สนฺธิเภทกสฺส ปิสุณสฺส ปิสุณวาจํ นิโพธติ คณฺหติ
โส อิมํ สยนํ เสติ เอวเมว มรตีติ ทสฺเสติ ฯ สุขเมธนฺตีติ สุขํ
วินฺทนฺติ ลภนฺติ ฯ นรา สคฺคคตาริวาติ สคฺคํ คตา ทิพฺพโภคสมงฺคิโน
นรา วิย เต สุขํ วินฺทนฺตีติ อตฺโถ ฯ นาวโพเธนฺตีติ น
สารโต ปจฺเจนฺติ ตาทิสมฺปิ วจนํ สุตฺวา โจเทตฺวา สาเรตฺวา
เมตฺตึ อภินฺทิตฺวา ปากติกาว โหนฺตีติ ฯ
     ราชา อิมา คาถา ภาสิตฺวา สีหสฺส เกสรจมฺมนขทาเฒ
คาหาเปตฺวา นครเมว คโต ฯ
@เชิงอรรถ: ๑. ยาว ตํ จินฺติตํ ชาตํ ฯ สุจินฺติตนฺติ อธิปฺปาโย ฯ
     สตฺถา อิมํ ธมฺมเทสนํ อาหริตฺวา ชาตกํ สโมธาเนสิ ตทา
ราชา อหเมว อโหสีติ ฯ
                    สนฺธิเภทชาตกํ นวมํ
                       ---------

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๘ หน้า ๔๑๔-๔๑๘.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=38&A=8610&modeTY=2
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=38&A=8610&modeTY=2
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=694
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=3296
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=3267
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=3267
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๗
http://84000.org/tipitaka/read/?index_27