ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๓๘ ภาษาบาลีอักษรไทย ชา.อ.๔ ติก-ปญฺจกนิปาต

                      ททฺธภายชาตกํ
     ททฺธภายติ ภทฺทนฺเตติ อิทํ สตฺถา เชตวเน วิหรนฺโต
อญฺญติตฺถิเย อารพฺภ กเถสิ ฯ
     ติตฺถิยา กิร เชตวนสฺส สมีเป ตสฺมึ ตสฺมึ ฐาเน กณฺฏกปสฺสเย
เสยฺยํ กปฺเปนฺติ ปญฺจาตเป ตปนฺติ นานปฺปการํ มิจฺฉาตปํ
จรนฺติ ฯ อถ สมฺพหุลา ภิกฺขู สาวตฺถิยํ ปิณฺฑาย จริตฺวา เชตวนํ
อาคนฺตฺวา อนฺตรามคฺเค เต ทิสฺวา คนฺตฺวา สตฺถารํ อุปสงฺกมิตฺวา
อตฺถิ นุโข ภนฺเต อญฺญติตฺถิยานํ สมณพฺราหฺมณานํ ๑-
วตฺตสมาทาเน สาโรติ ปุจฺฉึสุ ฯ สตฺถา น ภิกฺขเว เตสํ
วตฺตสมาทาเน สาโร วา วิเสโส วา อตฺถิ   ตญฺหิ นิฆํสิยมานํ
อุปปริกฺขิยมานํ อุกฺการภูมิมคฺคสทิสํ สสกสฺส ททฺธภายนสทิสํ โหตีติ
วตฺวา ททฺธภายนสทิสภาวมสฺส มยํ น ชานาม กเถถ โน
ภนฺเตติ เตหิ ยาจิโต อตีตํ อาหริ ฯ
     อตีเต พาราณสิยํ พฺรหฺมทตฺเต รชฺชํ กาเรนฺเต โพธิสตฺโต
สีหโยนิยํ นิพฺพตฺติตฺวา วยปฺปตฺโต อรญฺเญ ปฏิวสติ ฯ ตทา ปน
ปจฺฉิมสมุทฺทสมีเป เวลุวมิสฺสกํ ตาลวนํ โหติ ฯ ตเตฺรโก สสโก
@เชิงอรรถ:  สมณานํ ฯ
เวลุวรุกฺขมูเล เอกสฺส ตาลคจฺฉสฺส เหฏฺฐาวสติ ฯ โส เอกทิวสํ
โคจรมาทาย อาคนฺตฺวา ตาลปณฺณสฺส เหฏฺฐา นิปนฺโน จินฺเตสิ
สเจ อยํ ปฐวี สํวฏฺเฏยฺย กหํ นุโข คมิสฺสามีติ ฯ ตสฺมึเยว
ขเณ เอกํ เวลุวปกฺกํ ตาลปณฺณสฺส อุปริ ปตติ ฯ โส ตสฺส
สทฺเทน อทฺธา ปฐวี สํวฏฺฏตีติ อุปฺปติตฺวา ปจฺฉโต อโนโลเกนฺโตว
ปลายิ ฯ ตํ มรณภยภีตํ เวเคน ปลายนฺตํ อญฺโญ
สสโก ทิสฺวา ปุจฺฉิ กึ โภ อติวิย ภีโต ปลายสีติ ฯ มา
ปุจฺฉ โภติ ฯ โส กึ โภ ภีโตติ ปจฺฉโต ธาวเตว ฯ อิตโร
นิวตฺติตฺวา อโนโลเกนฺโตว เอตฺถ ปฐวี สํวฏฺฏตีติ อาห ฯ โสปิ
ตสฺส ปจฺฉโต ปลายิเยว ฯ เอวํ ตมญฺโญ อทฺทส ตมญฺโญติ
เอวํ สสกสหสฺสานิ เอกโต หุตฺวา ปลายึสุ ฯ เต เอโกปิ มิโค
ทิสฺวา เอกโต หุตฺวา ปลายิ ฯ เอโก สูกโร เอโก โคกณฺโณ
เอโก มหิโส เอโก ควโย เอโก ขคฺโค เอโก พฺยคฺโฆ
เอโก สีโห เอโก วารโณ ทิสฺวา กิเมตนฺติ วตฺวา เอตฺถ
ปฐวี สํวฏฺฏตีติ วุตฺเต ปลายิ ฯ เอวํ อนุกฺกเมน โยชนมตฺตํ
ติรจฺฉานพลํ อโหสิ ฯ ตทา โพธิสตฺโต ตํ พลํ ปลายนฺตํ ทิสฺวา
กิเมตนฺติ ปุจฺฉิตฺวา เอตฺถ ปฐวี สํวฏฺฏตีติ สุตฺวา จินฺเตสิ
ปฐวีสํวฏฺฏนํ นาม น กทาจิ อตฺถิ อทฺธา เตสํ กิญฺจิ ทสฺสนํ ๑-
ภวิสฺสติ มยิ โข ปน อุสฺสุกฺกํ นาปชฺชนฺเต สพฺเพ นสฺสนฺติ
ชีวิตํ เนสํ ทสฺสามีติ ฯ สีหเวเคน ปุรโต ปพฺพตปาทํ คนฺตฺวา
@เชิงอรรถ:  ทุสฺสุตํ ฯ
ตตฺถ ติกฺขตฺตุํ สีหนาทํ นทิ ฯ เต สีหภยตชฺชิตา กินฺติ นิวตฺติตฺวา
ปิณฺฑิกา อฏฺฐํสุ ฯ สีโห เตสํ อนฺตรํ ปวิสิตฺวา กิมตฺถํ
ปลายถาติ ปุจฺฉิ ฯ ปฐวี สํวฏฺฏตีติ ฯ เกน สํวฏฺฏมานา ทิฏฺฐาติ ฯ
หตฺถี ชานนฺตีติ ฯ หตฺถึ ปุจฺฉิ ฯ เต มยํ น ชานาม สีหา
ชานนฺตีติ วทึสุ ฯ สีหาปิ น ชานาม พฺยคฺฆา ชานนฺตีติ ฯ
พฺยคฺฆาปิ มยํ น ชานาม ขคฺคา ชานนฺตีติ ฯ ขคฺคาปิ ควยา
ชานนฺตีติ ฯ ควยาปิ มหิสา ชานนฺตีติ ฯ มหิสาปิ โคกณฺณา
ชานนฺตีติ ฯ โคกณฺณาปิ สูกรา ชานนฺตีติ ฯ สูกราปิ มิคา ชานนฺตีติ ฯ
มิคาปิ มยํ น ชานาม สสกา ชานิสฺสนฺตีติ ฯ สสเกสุ
ปุจฺฉิยมาเนสุ อยํ กเถตีติ ตํ สสกํ ทสฺเสสุํ ฯ อถ นํ เอวํ
กิร สมฺม ปสฺสสิ ปฐวี สํวฏฺฏตีติ ปุจฺฉิ ฯ อาม สามิ มยา
ทิฏฺฐาติ ฯ กตฺถ วสนฺโต ปสฺสสีติ ปุจฺฉิ ฯ ปจฺฉิมสมุทฺทสมีเป
เวลุวมิสฺสกตาลวเน วสามิ อหญฺหิ ตตฺถ เวลุวรุกฺขมูเล ตาลคจฺเฉ
ตาลปณฺณสฺส เหฏฺฐา นิปนฺโน จินฺเตสึ สเจ ปฐวี สํวฏฺฏติ กหํ
คมิสฺสามีติ อถ ตํขณญฺเญว ปฐวิยา สํวฏฺฏนสทฺทํ สุตฺวา
ปลาโตมฺหีติ ฯ สีโห จินฺเตสิ อทฺธา ตสฺส ตาลปณฺณสฺส อุปริ
เวลุวปกฺกํ ปติตฺวา ททฺธภายนสทฺทมกาสิ สฺวายํ ตํ สทฺทํ สุตฺวา
ปฐวี สํวฏฺฏตีติ สญฺญํ อุปฺปาเทตฺวา ปลายิ ตตฺตโต ชานิสฺสามีติ ฯ
โส ตํ สสกํ คเหตฺวา มหาชนํ อสฺสาเสตฺวา อหํ อิมินา
ทิฏฺฐฏฺฐาเน ปฐวิยา สํวฏฺฏนํวา อสํวฏฺฏนํ วา ตตฺตโต ญตฺวา
อาคมิสฺสามิ ยาว มมาคมนา ตุมฺเห อิเธว โหถาติ สสกํ ปิฏุฐิยํ
อาโรเปตฺวา สีหเวเคน ปกฺขนฺทิตฺวา ตาลวเน สสกํ โอตาเรตฺวา
เอหิ ตยา ทิฏฺฐฏฺฐานํ ทสฺเสหีติ อาห ฯ น วิสหามิ สามีติ ฯ
เอหิ มา ภายีติ ฯ โส เวลุวรุกฺขํ อุปสงฺกมิตุํ อสกฺโกนฺโต
อวิทูเร ฐตฺวา อิทํ สามิ ททฺธภายนฏฺฐานนฺติ วตฺวา ปฐมํ
คาถมาห
         ททฺธภายติ ภทฺทนฺเต     ยสฺมึ เทเส วสามหํ
         อหเมตํ น ชานามิ      กิเมตํ ททฺธภายตีติ ฯ
     ตตฺถ ททฺธภายตีติ ททฺธภาติ สทฺทํ กโรติ ฯ ภทฺทนฺเตติ
ภทฺทํ ตว อตฺถุ ฯ กิเมตนฺติ ยสฺมึ ปเทเส อหํ วสามิ
ตตฺถ ททฺธภายติ อหมฺปิ น ชานามิ กึ วา เอตํ ททฺธภายติ
เกน วา การเณน ททฺธภายติ เกพลํ ททฺธภายนสทฺทํ อสฺโสสนฺติ ฯ
     เอวํ วุตฺเต สีโห เวลุวรุกฺขมูลํ คนฺตฺวา ตาลปณฺณสฺส เหฏฺฐา
สสกนิปนฺนฏฺฐานญฺเจว ตาลปณฺณสฺส มตฺถเก ปติตํ เวลุวปกฺกญฺจ
ทิสฺวา ปฐวิยา อสํวฏฺฏนภาวํ ตตฺตโต ชานิตฺวา สสกํ ปิฏฺฐิยํ
อาโรเปตฺวา สีหเวเคน ขิปฺปํ มิคสงฺฆานํ สนฺติกํ คนฺตฺวา สพฺพํ
ปวุตฺตึ อาโรเจตฺวา ตุมฺเห มา ภายถาติ มิคคณํ อสฺสาเสตฺวา
วิสชฺเชสิ ฯ สเจ หิ ตทา โพธิสตฺโต น ภเวยฺย สพฺเพ สมุทฺทํ
ปวิสิตฺวา สนฺเสยฺยุํ โพธิสตฺตํ ปน นิสฺสาย สพฺเพ ชีวิตํ ลภีสูติ ฯ
         เวลุวํ ปติตํ สุตฺวา      ททฺธภนฺติ สโส ชวิ
         สสสฺส วจนํ สุตฺวา      สนฺตตฺตา มิควาหินี
         อปฺปตฺวา  ปทวิญฺญาณํ    ปรโฆสานุสาริโน
         ปนาทปรมา ๑- พาลา   เต โหนฺติ ปรปตฺติยา
         เย จ สีเลน สมฺปนฺนา   ปญฺญายุปสเม รตา
         อารกา ๒- วิรตา ธีรา  น โหนฺติ ปรปตฺติยาติ
อิมา ติสฺโส อภิสมฺพุทฺธคาถา ฯ
     ตตฺถ เวลุวนฺติ เวลุวปกฺกํ ฯ ททฺธภนฺติ เอวํ สทฺทํ กุรุมานํ ฯ
สนฺตตฺตาติ อุตฺราสา ฯ มิควาหินีติ อเนกสหสฺสสงฺขาตา มิคคณา
มิคเสนา ฯ ปทวิญฺญาณนฺติ วิญฺญาณปทํ โสตวิญฺญาณโกฏฺฐาสํ
อสมฺปาปุณิตฺวาติ อตฺโถ ฯ เต โหนฺติ ปรปตฺติยาติ เต ปรโฆสานุสาริโน
ตเมว ปรโฆสสงฺขาตํ ปนาทํ ปรมนฺติ มญฺญมานา อนฺธพาลา
ปุถุชฺชนา วิญฺญาณปทสฺส อปฺปตฺตตาย ปรปตฺติยาว โหนฺติ ปเรสํ
วจนํ สทฺทหิตฺวา ยํ วา ตํ วา กโรนฺติ ฯ สีเลนาติ อริยมคฺเคน
อาคตสีเลน สมนฺนาคตา ฯ ปญฺญายุปสเม รตาติ มคฺเคเนวาคตปญฺญาย
กิเลสอุปสเม รตา ฯ ยถา จ สีเลน เอวํ ปญฺญายปิ
สมนฺนาคตา กิเลสุปสเม รตาติปิ อตฺโถ ฯ อารกา วิรตา ธีราติ
ปาปกิริยโต อารกา วิรตา ปณฺฑิตา ฯ น โหนฺตีติ เต เอวรูปา
โสตาปนฺนา ปาปโต โอรตภาเวน กิเลสุปสเม อภิรตภาเวน จ
เอกวารํ มคฺคญาเณน ปฏิวิทฺธธมฺมา อญฺเญสํ กเถนฺตานมฺปิ น
สทฺทหนฺติ น คณฺหนฺติ ฯ กสฺมา ฯ อตฺตโน ปจฺจกฺขตฺตาติ ฯ
เตน วุตฺตํ
@เชิงอรรถ:  ปมาทปรมา ฯ            อารตา ฯ
         อสฺสทฺโธ อกตญฺญู จ   สนฺธิจฺเฉโท จ โย นโร
         หตาวกาโส วนฺตาโส  สเว อุตฺตมโปริโสติ ฯ
     สตฺถา อิมํ ธมฺมเทสนํ อาหริตฺวา ชาตกํ สโมธาเนสิ ตทา
สีโห อหเมวาติ ฯ
                    ททฺธภายชาตกํ ทุติยํ
                      ----------


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๘ หน้า ๓๒๐-๓๒๕. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=38&A=6647&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=38&A=6647&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=586              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=2914              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=2872              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=2872              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๗ http://84000.org/tipitaka/read/?index_27

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]