ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๓๘ ภาษาบาลีอักษรไทย ชา.อ.๔ ติก-ปญฺจกนิปาต

                        สุจชชาตกํ
     สุจชํ วต น จชีติ อิทํ สตฺถา เชตวเน วิหรนฺโต เอกํ
กุฏุมฺพิกํ อารพฺภ กเถสิ ฯ
     โส กิร คามเก อุทฺธารํ โสเธสฺสามีติ ๑- ภริยาย สทฺธึ
ตตฺถ คนฺตฺวา โสเธตฺวา สกฏํ อาหริตฺวา ปจฺฉา อาเนสฺสามาติ
เอกสฺมึ กุเล ฐเปตฺวา ปุน สาวตฺถึ คจฺฉนฺโต อนฺตรามคฺเค เอกํ
ปพฺพตํ อทฺทส ฯ อถ นํ ภริยา อาห สเจ สามิ อยํ ปพฺต
สุวณฺณมโย ภเวยฺย ทเทยฺยาสิ ปน เม กิญฺจีติ ฯ กาสิ ตฺวํ น
กิญฺจิ ทสฺสามีติ ฯ สา จ ถทฺธหทโย วตายํ ปพฺพเต กิร
สพฺพสุวณฺณมเย ชาเตปิ มยฺหํ กิญฺจิ น ทสฺสตีติ อนตฺตมนา อโหสิ ฯ เต
เชตวนสมีปํ อาคนฺตฺวา ปานียํ ปิวิสฺสามาติ วิหารํ ปวิสิตฺวา ปานียํ
ปิวึสุ ฯ สตฺถาปิ ปจฺจูสกาเลเยว เตสํ โสตาปตฺติผลุปนิสฺสยํ ทิสฺวา
อาคมนํ โอโลกยมาโน คนฺธกุฏิปริเวเณ นิสีทิ ฉพฺพณฺณพุทฺธรํสิโย
โสชฺเชนฺโต ฯ เตปิ ปานียํ ปิวิตฺวา อาคนฺตฺวา สตฺถารํ วนฺทิตฺวา
พสีทึสุ ฯ สตฺถา เตหิ สทฺธึ ปฏิสนฺถารํ กตฺวา กหํ คตตฺถาติ
ปุจฺฉิ ฯ อมฺหากํ คามเก อุทฺธารํ โสธนตฺถาย ภนฺเตติ ฯ กึ
อุปาสิเก ตว สามิโก ตุยฺหํ หิตํ ปฏิกงฺขติ อุปการนฺเต กโรตีติ ฯ
ภนฺเต อหํ อิมสฺมึ สสิเนหา อยมฺปิ น มยิ สสิเนโห อชฺช มยา
ปพฺพตํ ทิสฺวา สจายํ สุวณฺณมโย ปพฺพโต อสฺส กิญฺจิ เม
@เชิงอรรถ:  สาเธสฺสามิ ฯ
ทเทยฺยาสีติ วุตฺเต กาสิ ตฺวํ น กิญฺจิ ทสฺสามีติ อาห เอวํ
ถทฺธหทโย อยนฺติ ฯ อุปาสิเก เอวํ นาเมส วทติ ยทา ปน
ตํ ตว คุณํ สรติ ตทา สพฺพิสฺสริยํ เทตีติ วตฺวา กเถถ ภนฺเตติ
เตหิ ยาจิโต อตีตํ อาหริ ฯ
     อตีเต พาราณสิยํ พฺรหฺมทตฺเต รชฺชํ กาเรนฺเต โพธิสตฺโต
ตสฺส สพฺพกิจฺจการโก อมจฺโจ อโหสิ ฯ อเถกทิวสํ ราชา ราชปุตฺตํ ๑-
อุปฏฺฐานํ อาคจฺฉนฺตํ ทิสฺวา อยํ มม อนฺตเร  ทุพฺเภยฺยาติ ตํ
ปกฺโกสาเปตฺวา ตาต ยาวาหํ ชีวามิ ตาว นคเร วสิตุํ น
ลจฺฉสิ อญฺญตฺถ วสิตฺวา มมจฺจเยน รชฺชํ กาเรหีติ อาห ฯ
โส สาธูติ ปิตรํ วนฺทิตฺวา เชฏฺฐภริยาย สทฺธึ นครา นิกฺขมิตฺวา
ปจฺจนฺตํ คนฺตฺวา อรญฺเญ ปณฺณสาลํ มาเปตฺวา วนมูลผลาผเลน
ยาเปนฺโต วิหาสิ ฯ อปรภาเค ราชา กาลมกาสิ ฯ อุปราชา
นกฺขตฺตํ โอโลเกนฺโต ตสฺส กาลกตภาวํ ญตฺวา พาราณสึ
อาคจฺฉนฺโต อนฺตรามคฺเค เอกํ ปพฺพตํ อทฺทส ฯ อถ นํ ภริยา อาห
สเจ เทว อยํ  ปพฺพโต สุวณฺณมโย อสฺส ทเทยฺยาสิ เม
กิญฺจีติ ฯ กาสิ ตฺวํ กิญฺจิ น ทสฺสามีติ ฯ สา อหํ
อิมสฺมึ สิเนเหน จชิตุํ อสกฺโกนฺตี อรญฺญํ ปาวิสึ อยญฺจ เอวํ
วเทติ อติวิย ถทฺธหทโย ราชา หุตฺวา เอส มยฺหํ กลฺยาณํ
น กริสฺสตีติ อนตฺตมนา อโหสิ ฯ โส อาคนฺตฺวา รชฺเช ปติฏฺฐิโต
ตํ อคฺคมเหสิฏฺฐาเน ฐเปสิ อิทํ ยสมตฺตกเมวาทาสิ ฯ
@เชิงอรรถ:  ปุตฺตํ อุปราชานํ ฯ
อุตฺตรึ ปน สกฺการสมฺมาโน นตฺถิ ฯ ตสฺสา อตฺถิภาวมฺปิ น ชานาติ ฯ
โพธิสตฺโต อยํ เทวี อิมสฺส รญฺโญ อุปการิกา ทุกฺขํ อคเณตฺวา
อรญฺญวาสํ วสิ อยํ ปเนตํ อคเณตฺวา อญฺญาหิ สทฺธึ
อภิรมนฺโต วิจรติ ยถา เอสา สพฺพิสฺสริยํ ลภติ ตถา กริสฺสามีติ
จินฺเตตฺวา เอกทิวสํ ตํ อุปสงฺกมิตฺวา มหาเทวิ มยํ ตุมฺหากํ
สนฺติกา ปิณฺฑมตฺตมฺปิ น ลภาม กสฺมา อมฺเหสุ ปมชฺชิตฺถ
อติวิย ถทฺธหทยาติ อาห ฯ สา เทวี ตาต สจาหํ อตฺตนา
ลเภยฺยํ ตุยฺหมฺปิ ทเทยฺยํ อลภมานา ปน กึ ทสฺสามิ ราชาปิ
มยฺหํ อิทานิ กินฺนาม ทสฺสติ ตาต โส อนฺตรามคฺเค อิมสฺมึ
ปพฺพเต สุวณฺณมเย ชาเต มยฺหํ กิญฺจิ ทสฺสสีติ วุตฺเต กาสิ
ตฺวํ น กิญฺจิ ทสฺสามีติ อาห สุปริจฺจชมฺปิ น ปริจฺจชีติ ฯ กึ
ปน รญฺโญ สนฺติเก อิมํ กถํ กเถตุํ สกฺขิสฺสถาติ ฯ กึ น
สกฺขิสฺสามิ ตาตาติ ฯ เตนหิ รญฺโญ สนฺติเก ฐิโต ปุจฺฉิสฺสามิ
ตุมฺเห กเถยฺยาถาติ ฯ สาธุ ตาตาติ ฯ โพธิสตฺโต เทวิยา รญฺโญ
อุปฏฺฐานํ คนฺตฺวา ฐิตกาเล อาห นนุ อยฺเย มยํ ตุมฺหากํ สนฺติกา
กิญฺจิปิ น ลภามาติ ฯ ตาต อหํ ลภมานา ตุยฺหํ ทเทยฺยํ
อหเมว กิญฺจิ น ลภามิ ราชาปิ อิทานิ มยฺหํ กินฺนาม ทสฺสติ
โส หิ อรญฺญโต อาคมนกาเล เอกํ ปพฺพตํ ทิสฺวา สจายํ
ปพฺพโต สุวณฺณมโย อสฺส กิญฺจิ เม ทเทยฺยาสีติ วุตฺเต
กาสิ ตฺวํ น กิญฺจิ ทสฺสามีติ วทติ สุปริจฺจชมฺปิ น ปริจฺจชีติ
เอตมตฺถํ ทีเปนฺตี ปฐมํ คาถมาห
         สุจชํ วต น จชิ        วาจาย อททํ คิรึ
         กิญฺจิ ตสฺส จชนฺตสฺส ๑-  วาจาย อททํ ปพฺพตนฺติ ฯ
     ตตฺถ สุจชํ วตาติ สุเขน จชิตุํ สกฺกุเณยฺยมฺปิ น จชิ ฯ
อททนฺติ วจนมตฺเตนาปิ ปพฺพตํ อททมาโน ฯ กิญฺจิ ตสฺส
จชฺนฺตสฺสาติ ตสฺส เม ยาจิตสฺส ตํ จชนฺตสฺส กิญฺจิ จเชยฺย ฯ วาจาย
อททํ ปพฺพตนฺติ สจายํ มยา ยาจิโต มม วจเนน สุวณฺณมยมฺปิ
โหนฺตํ ตํ ปพฺพตํ วาจาย อททํ วจนมตฺเตน อทสฺสตฺถาติ ๒- อตฺโถ ฯ
     ตํ สุตฺวา ราชา ทุติยํ คาถมาห
         ยมฺหิ กยิรา ตมฺหิ วเท     ยํ น กยิรา น ตํ วเท
         อกโรนฺตํ ภาสมานํ        ปริชานนฺติ ปณฺฑิตาติ ฯ
     ตสฺสตฺโถ ยเทว หิ ปณฺฑิโต ปุริโส กาเยน กเรยฺย ตํ
วาจาย วเทยฺย ยมฺปิ น กยิรา น ตํ วเทติ ฯ ทาตุกาโมว
ทมฺมีติ วเทยฺย น อทาตุกาโมติ อธิปฺปาโย ฯ กึการณา ฯ โย
หิ ทสฺสามีติ วตฺวาปิ ปจฺฉา น ททาติ ตํ อกโรนฺตํ เกวลํ
มุสา ภาสมานํ ฯ ปริชานนฺติ ปณฺฑิตาติ อหํ ๓- ทสฺสามีติ
วจนมตฺตเมว ภาสติ น ปน เทติ ยํ ๔- หิ โข ปน อทินฺนมฺปิ
วจนมตฺเตเนว ทินฺนํ โหติ  ตํ ปุเรตรเมว ลทฺธนฺนาม ภวิสฺสตีติ
เอวํ ตสฺส มุสาวาทิภาวํ ปณฺฑิตา ชานนฺติ พาลา ปน
วจนมตฺเตเนว ตุสฺสนฺตีติ ฯ
     ตํ สุตฺวา เทวี รญฺโญ อญฺชลิมฺปคฺคเหตฺวา ตติยํ คาถมาห
@เชิงอรรถ:  อจชนฺตสฺส ฯ          อททํ โหติ ฯ       อยํ ฯ             ยทิ ฯ
        ราชปุตฺต นโม ตฺยตฺถุ      สจฺเจ ธมฺเม ฐิโตวสิ
        ยสฺส เต พฺยสนํ ปตฺโต     สจฺจสฺมึ รมตี มโนติ ฯ
     ตตฺถ สจฺเจ ธมฺเมติ วจีสจฺเจ สภาวธมฺเม จ ฯ พฺยสนํ
ปตฺโตติ ยสฺส ตว รฏฺฐา ปพฺพาชนียสงฺขาตํ พฺยสนํ ปตฺโตปิ
มโน สจฺจสฺมึเยว รมตีติ ฯ
     เอวํ รญฺโญ คุณกถํ กถยมานาย เทวิยา (ตํ) สุตฺวา
โพธิสตฺโต ตสฺส คุณํ ปกาเสนฺโต จตุตฺถํ คาถมาห
        ยา ทลิทฺที ทลิทฺทสฺส      อฑฺฒา อฑฺฒสฺส กิตฺติมา
        สา หิสฺส ปรมา ภริยา    สหิรญฺญสฺส อิตฺถิโยติ ฯ
     ตตฺถ กิตฺติมาติ กิตฺติสมฺปนฺนาติ อตฺโถ ฯ สา หิสฺส ปรมาติ
ยา ทลิทฺทสฺส สามิกสฺส ทลิทฺทกาเล สยมฺปิ ทลิทฺที หุตฺวา ตํ น
ปริจฺจชิ ฯ อฑฺฒสฺสาติ อฑฺฒกาเล อฑฺฒา หุตฺวา สามิกเมว
อนุวตฺตติ สมานสุขทุกฺขาว โหติ สา หิ อสฺส ปรมา อุตฺตมา
ภริยา นาม ฯ สหิรญฺญสฺสาติ สหิรญฺญสฺส ปน อิสฺสริเย ฐิตสฺส
อิตฺถิโย โหนฺติเยว อนจฺฉริยเมวาติ ฯ
     เอวญฺจปน วตฺวา โพธิสตฺโต   อยํ มหาราช ตุมฺหากํ
ทุกฺขิตกาเล อรญฺเญ สมานทุกฺขา หุตฺวา วสิ อิมิสฺสา สมฺมานํ
กาตุํ วฏฺฏตีติ เทวิยา คุณํ กเถสิ ฯ ราชา ตสฺส วจเนน เทวิยา
คุณํ สริตฺวา ปณฺฑิต ตว กถายาหํ เทวิยา คุณํ อนุสฺสรินฺติ
วตฺวา ตสฺสา สพฺพิสฺสริยํ อทาสิ ตยาหํ เทวิยา คุณํ สราปิโตติ
โพธิสตฺตสฺส มหนฺตํ สกฺการํ อทาสิ ฯ
     สตฺถา อิมํ ธมฺมเทสนํ อาหริตฺวา สจฺจานิ ปกาเสตฺวา ชาตกํ
สโมธาเนสิ ฯ สจฺจปริโยสาเน ชายปติกา โสตาปตฺติผเล ปติฏฺฐหึสุ ฯ
ตทา พาราณสีราชา อยํ กุฏุมฺพิโก อโหสิ ฯ เทวี อยํ
อุปาสิกา ฯ ปณฺฑิตามจฺโจ ปน อหเมวาติ ฯ
                      สุจชชาตกํ ทสมํ
                    ปุจิมนฺทวคฺโค  ทุติโย
                      ----------


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๘ หน้า ๓๐๙-๓๑๔. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=38&A=6429&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=38&A=6429&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=578              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=2879              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=2841              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=2841              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๗ http://84000.org/tipitaka/read/?index_27

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]