ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๓๘ ภาษาบาลีอักษรไทย ชา.อ.๔ ติก-ปญฺจกนิปาต

                       กณวีรชาตกํ
     ยนฺตํ วสนฺตสมเยติ อิทํ สตฺถา เชตวเน วิหรนฺโต
ปุราณทุติยิกาย ปโลภนํ อารพฺภ กเถสิ ฯ
     วตฺถุ อินฺทฺริยชาตเก  อาวิภวิสฺสติ ฯ สตฺถา ปน ตํ ภิกฺขุํ
ปุพฺเพ ตฺวํ ภิกฺขุ เอตํ นิสฺสาย อสินา สีสจฺเฉทํ ปฏิลภสีติ วตฺวา
อตีตํ อาหริ ฯ
     อตีเต พาราณสิยํ พฺรหฺมทตฺเต รชฺชํ กาเรนฺเต โพธิสตฺโต
กาสิกคาเม เอกสฺส คหปติกสฺส ฆเร โจรนกฺขตฺเตน ชาโต
วยปฺปตฺโต โจรกมฺมํ กตฺวา ชีวิตํ กปฺเปนฺโต โลเก ปากโฏ อโหสิ
สูโร นาคพโล ฯ โกจิ ตํ คณฺหิตุํ นาสกฺขิ ฯ โส เอกทิวสํ
เอกสฺมึ เสฏฺฐิฆเร ฆรสนฺธึ ฉินฺทิตฺวา พหุธนํ อาหริ ฯ นาครา
ราชานํ อุปสงฺกมิตฺวา เทว เอโก มหาโจโร นครํ วิลุมฺปติ ตํ
คณฺหาเปถาติ วทึสุ ฯ ราชา ตสฺส คหณตฺถาย นครคุตฺติกํ
อาณาเปสิ ฯ โส รตฺติภาเค ตตฺถ ตตฺถ วคฺคพนฺเธน มนุสฺเส
ฐเปตฺวา ตํ สโหฒํ ๑- คณฺหาเปตฺวา รญฺโญ อาโรเจสิ ฯ ราชา
สีสมสฺส ฉินฺทาติ นครคุตฺติกญฺเญว อาณาเปสิ ฯ นครคุตฺติโก ตํ
ปจฺฉาพาหุํ พาฬฺหํ พนฺธนํ พนฺธาเปตฺวา คีวายสฺส รตฺตกณวีรมาลํ
@เชิงอรรถ:  สโภคํ ฯ
ลคฺคิตฺวา สีเส อิฏฺฐกจุณฺณํ โอกีริตฺวา จตุกฺเก จตุกฺเก กสาหิ
ตํ โปเถนฺโต ๑- ขรสฺสเรน ปณเวน อาฆาตนํ เนติ ฯ
อิมสฺมึ กิร นคเร วิโลปการโก โจโร คหิโตติ สกลนครํ
สงฺขุภิ ฯ ตทา พาราณสิยํ สหสฺสํ คณฺหนฺตี สามา นาม คณิกา
โหติ ราชพลฺลภา ปญฺจสตวณฺณทาสีปริวารา ปาสาทตเล วาตปานํ
วิวริตฺวา ฐิตา ตํ นิยฺยมานํ ปสฺสิ ฯ โส ปน อภิรูโป ปาสาทิโก
อติวิย โสภคฺคปฺปตฺโต เทววณฺโณ สพฺเพสํ มตฺถกมตฺถเกน
ปญฺญายติ ฯ สามา ตํ ทิสฺวา ปฏิพทฺธจิตฺตา หุตฺวา เกน
นุโข อุปาเยนาหํ อิมํ ปุริสํ อตฺตโน สามิกํ กเรยฺยนฺติ จินฺตยนฺตี
อตฺเถโก อุปาโยติ ญตฺวา อตฺตโน อตฺถการิกาย เอกิสฺสา หตฺเถ
นครคุตฺติกสฺส สหสฺสํ เปเสสิ อยํ โจโร สามาย ภาตา อญฺญตฺร
สามาย อญฺโญ เอตสฺส นิสฺสโย นตฺถิ ตุมฺเห กิร อิทํ สหสฺสํ
คเหตฺวา เอตํ วิสชฺเชถาติ ฯ สา ตถา อกาสิ ฯ นครคุตฺติโก
อยํ โจโร ปากโฏ น สกฺกา เอตํ วิสชฺเชตุํ อญฺญํ ปน
มนุสฺสํ ลภิตฺวา อิมํ ปฏิจฺฉนฺนยานเก นิสีทาเปตฺวา เปเสตุํ สกฺโกมีติ
อาห ฯ สา คนฺตฺวา ตสฺสา อาโรเจสิ ฯ ตทา ปเนโก
เสฏฺฐิปุตฺโต สามาย ปฏิพทฺธจิตฺโต เทวสิกํ สหสฺสํ เทติ ฯ โส
ตํทิวสมฺปิ สูริยตฺถงฺคมนเวลาย สหสฺสํ คณฺหิตฺวา ตํ ฆรํ อคมาสิ ฯ
สามาปิ สหสฺสภณฺฑิกํ คเหตฺวา อูรูสุ ฐเปตฺวา โรทนฺตี นิสินฺนา
โภติ กึ เอตนฺติ วุตฺเต สามิ อยํ โจโร มม ภาตา  อหํ
@เชิงอรรถ:  ตาฬาเปนฺโต ฯ
นีจํ กมฺมํ กโรมีติ มยฺหํ สนฺติกํ น เอติ นครคุตฺติกสฺส ปหิเต
สหสฺสํ ลภมาโน วิสชฺเชสฺสามีติ สาสนํ เปเสสิ อิทานิ อิมํ
สหสฺสํ อาทาย นครคุตฺติกสฺส สนฺติกํ คนฺตุํ น ลภามีติ ฯ โส
ตสฺสา ปฏิพทฺธจิตฺตตาย อหํ คมิสฺสามีติ อาห ฯ เตนหิ ตยา
อาภตเมว คเหตฺวา คจฺฉาหีติ ฯ โส ตํ คเหตฺวา นครคุตฺติกสฺส
เคหํ คจฺฉติ ฯ โส ตํ เสฏฺฐิปุตฺตํ ปฏิจฺฉนฺนฏฺฐาเน ฐเปตฺวา โจรํ
ปฏิจฺฉนฺนยาเน นิสีทาเปตฺวา สามาย  ปหิณิตฺวา อยํ โจโร รฏฺเฐ
ปากโฏ สมนฺธการํ ตาว โหตุ อถ นํ มนุสฺสานํ ปฏิสลฺลีนเวลาย
ฆาตาเปสฺสามาติ อปเทสํ กตฺวา มุหุตฺตํ วีตินาเมตฺวา
มนุสฺเสสุ ปฏิสลฺลีเนสุ เสฏฺฐิปุตฺตํ มหนฺเตนารกฺเขน อาฆาตนํ
เนตฺวา อสินา สีสํ ฉินฺทิตฺวา สรีรํ สูเล อาโรเปตฺวา นครํ
ปาวิสิ ฯ ตโต ปฏฺฐาย สามา อญฺเญสํ หตฺถโต กิญฺจิ น
คณฺหาติ เตเนว สทฺธึ อภิรมมานา วิจรติ ฯ โส จินฺเตสิ สเจ
อยํ อญฺญสฺมึ ปฏิพทฺธจิตฺตา ภวิสฺสติ มมฺปิ มาราเปตฺวา เตเนว
สทฺธึ อภิรมิสฺสติ อจฺจนฺตํ มิตฺตทุพฺภินี เอสา มยา อิธ
อวสิตฺวา ขิปฺปํ ปลายิตุํ วฏฺฏติ คจฺฉนฺโต ปน ตุจฺฉหตฺโถ
อคนฺตฺวา เอติสฺสา อาภรณภณฺฑิกํ คเหตฺวา คจฺฉิสฺสามีติ จินฺเตตฺวา
เอกทิวสํ ตํ อาห ภทฺเท มยํ ปญฺชเร ฐิตา กุกฺกุฏา วิย นิจฺจํ
ฆเรเยว โหม เอกทิวสํ อุยฺยานกีฬํ กีฬิสฺสามาติ ฯ สา สาธูติ
สมฺปฏิจฺฉิตฺวา ขาทนียโภชนียาทึ สพฺพํ ปฏิยาเทตฺวา สพฺพาภรณปฏิมณฺฑิตา
เตน สทฺธึ ปฏิจฺฉนฺนยาเน นิสีทิตฺวา อุยฺยานํ อคมาสิ ฯ
โส ตตฺถ ตาย สทฺธึ กีฬนฺโต  อิทานิ มยฺหํ ปลายิตุํ วฏฺฏตีติ
ตาย สทฺธึ กิเลสรติยา รมิตุกาโม วิย เอกํ กณวีรคจฺฉนฺตรํ
ปวิสิตฺวา ตํ อาลิงฺคนฺโต วิย นิปฺปีเฬตฺวา วิสญฺญึ กตฺวา ปาเตตฺวา
สพฺพาภรณานิ โอมุญฺจิตฺวา ตสฺสาเยว อุตฺตราสงฺเคน พนฺธิตฺวา
ภณฺฑิกํ ขนฺเธ ฐเปตฺวา อุยฺยานวตึ ลงฺฆิตฺวา ปกฺกามิ ฯ สาปิ
ปฏิลทฺธสญฺญา อุฏฺฐาย ปริจาริกานํ สนฺติกํ อาคนฺตฺวา อยฺยปุตฺโต
กหนฺติ ปุจฺฉิ ฯ น ชานาม อยฺเยติ ฯ มํ มตาติ สญฺญาย
ภายิตฺวา ปลาโต ภวิสฺสตีติ อนตฺตมนา หุตฺวา ตโตเยว เคหํ
คนฺตฺวา มม ปิยสามิกสฺส อทิฏฺฐกาลโตว อลงฺกตสยเน น
สยิสฺสามีติ ภูมิยํ นิปชฺชิ ฯ ตโต ปฏฺฐาย มนาปํ สาฏกํ น
นิวาเสติ เทฺว ภตฺตานิ น ภุญฺชติ คนฺธมาลาทีนิ น ปฏิเสวติ ฯ
เยนเกนจิ อุปาเยน อยฺยปุตฺตํ ปริเยเสตฺวา ปกฺโกสาเปสฺสามีติ
นฏเก ปกฺโกสาเปตฺวา สหสฺสํ อทาสิ ฯ กึ กโรม อยฺเยติ วุตฺเต
ตุมฺหากํ อคมนฏฺฐานํ นาม นตฺถิ ตุมฺเห คามนิคมราชธานิโย
จรนฺตา สมชฺชํ กตฺวา สมชฺชมณฺฑเล ปฐมเมว อิมํ คีตํ คาเยยฺยาถาติ
นเฏ สิกฺขาเปนฺตี  ปฐมํ คาถํ วตฺวา ตุมฺเหหิ อิมสฺมึ
คีตเก คีเต สเจ อยฺยปุตฺโต ตสฺมึ ปริสพฺภนฺตเร ภวิสฺสติ
ตุมฺเหหิ สทฺธึ กเถสฺสติ อถสฺส มม อโรคภาวํ วตฺวา ตํ
อาทาย อาคจฺเฉยฺยาถ โน เจ อาคจฺฉติ สาสนํ เปเสยฺยาถาติ
ปริพฺพยํ ทตฺวา นเฏ อุยฺโยเชสิ ฯ เต พาราณสิโต นิกฺขมิตฺวา
ตตฺถ ตตฺถ สมชฺชํ กโรนฺตา เอกํ ปจฺจนฺตคามํ อคมึสุ ฯ โสปิ
โจโร ปลายิตฺวา ตตฺถ วสติ ฯ เต ตตฺถ สมชฺชํ กโรนฺตา
ปฐมเมว อิมํ คีตกํ คายึสุ
         ยนฺตํ วสนฺตสมเย      กณเวเรสุ ภาณุสุ
         สามํ พาหาย ปีเฬสิ    สา ตํ อาโรคฺยมพฺรวีติ ฯ
     ตตฺถ กณเวเรสูติ กณวีเรสุ ฯ ภาณุสูติ รตฺตรตฺตานํ ปุปฺผานํ
ปภาย สมฺปนฺเนสุ ฯ สามนฺติ เอวํนามิกํ ฯ ปีเฬสีติ กิเลสรติยา
รมิตุกาโม อาลิงฺคนฺโต วิย ปีเฬสิ ฯ สา ตนฺติ สา สามา
อโรคา ตฺวํ ปน สา มตาติ สญฺญาย ภีโต ปลายสิ  สา
อตฺตโน อาโรคฺยํ อพฺรวิ กเถสิ อาโรเจสีติ อตฺโถ ฯ
     โจโร ตํ สุตฺวา นฏํ อุปสงฺกมิตฺวา   ตฺวํ สามา ชีวตีติ วทสิ
อหมฺปิ น สทฺทหามีติ   เตน สทฺธึ สลฺลปนฺโต ทุติยํ คาถมาห
        อมฺโภ น กิร สทฺเธยฺยํ   ยํ วาโต ปพฺพตํ วเห
        ปพฺพตญฺเจ วเห วาโต   สพฺพมฺปิ ปฐวึ วเห
        ยตฺถ สามา กาลกตา    สามํ อาโรคฺยมพฺรวีติ ฯ
        ตสฺสตฺโถ อมฺโภ นฏ อิทํ กิร น สทฺธาตพฺพํ ยํ วาโต
ติณปณฺณานิ วิย ปพฺพตํ วเหยฺย สเจปิ วาโต ปพฺพตํ วเหยฺย
สพฺพมฺปิ ปฐวึ วเหยฺย ยถา เจตํ สทฺทเหยฺยํ ตถา อิทนฺติ ฯ
ยตฺถ สามา กาลกตาติ ยา นาม สามา กาลกตา สามํ
อาโรคฺยํ ปุจฺฉตีติ ฯ กึการณา อสทฺทเหยฺยํ ๑- ฯ มตา นาม น
กสฺสจิ สาสนํ เปเสนฺตีติ ฯ
@เชิงอรรถ:  สทฺเธยฺยํ ฯ
     ตสฺส วจนํ สุตฺวา นโฏ ตติยํ คาถมาห
        น เจว สา กาลกตา     น จ สา อญฺญมิจฺฉติ
        เอกภตฺตา ๑- กิร สามา  ตเมว อภิกงฺขตีติ ฯ
     ตตฺถ ตเมว อภิกงฺขตีติ อญฺญํ ปุริสํ  น อิจฺฉติ ตญฺเญว
อากงฺขติ  อิจฺฉติ ปฏฺเฐตีติ ฯ
     ตํ สุตฺวา โจโร สา ชีวตุ วา มา วา น ตาย มยฺหํ
อตฺโถติ วตฺวา จตุตฺถํ คาถมาห
              อสนฺถุตํ มํ จิรสนฺถุเตน
              นิมินิ สามา อธุวํ ธุเวน
              มยาปิ สามา นิมิเนยฺย อญฺญํ
              อิโต อหํ ทูรตรํ คมิสฺสนฺติ ฯ
    ตตฺถ อสนฺถุตนฺติ อกตสํสคฺคํ ฯ จิรสนฺถุเตนาติ จิรกตสํสคฺเคน ฯ
นิมินีติ ปริวตฺเตสิ ฯ อธุวํ ธุเวนาติ มํ อธุวํ เตน ธุวสามิเกน
ปริวตฺเตตุํ นครคุตฺติกสฺส สหสฺสํ ทตฺวา มํ คณฺหีติ อตฺโถ ฯ
มยาปิ สามา นิมิเนยฺย อญฺญนฺติ สามา มยาปิ อญฺญํ สามิกํ
ปริวตฺเตตฺวา คณฺเหยฺย ฯ อิโต อหํ ทูรตรนฺติ ยตฺถ น สกฺกา
ตสฺสา สาสนํ วา ปวุตฺตึ วา โสตุํ ตาทิสํ ทูรตรฏฺฐานํ คมิสฺสํ
ตสฺมา มม อิโต อญฺญตฺถ คตภาวํ ตสฺสา อาโรเจถาติ
วตฺวา เตสํ ปสฺสนฺตานญฺเญว ทฬฺหตรํ นิวาเสตฺวา เวเคน
ปลายิ ฯ
@เชิงอรรถ:  เอกภตฺตกิณี ฯ
     นฏา คนฺตฺวา เตน กตกิริยํ ตสฺสา กถยึสุ ฯ สา วิปฺปฏิสารี
หุตฺวา อตฺตโน ปกติยาเอว วีตินาเมสิ ฯ
     สตฺถา อิมํ ธมฺมเทสนํ อาหริตฺวา สจฺจานิ ปกาเสตฺวา ชาตกํ
สโมธาเนสิ ฯ สจฺจปริโยสาเน อุกฺกณฺฐิตภิกฺขุ โสตาปตฺติผเล
ปติฏฺฐหิ ฯ ตทา เสฏฺฐิปุตฺโต อยํ ภิกฺขุ อโหสิ ฯ สามา
ปุราณทุติยิกา ฯ โจโร ปน อหเมวาติ ฯ
                   กณวีรชาตกํ ๑-  อฏฺฐมํ
                      -----------


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๘ หน้า ๒๙๙-๓๐๕. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=38&A=6222&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=38&A=6222&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=570              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=2853              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=2815              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=2815              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๗ http://84000.org/tipitaka/read/?index_27

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]