ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๓๘ ภาษาบาลีอักษรไทย ชา.อ.๔ ติก-ปญฺจกนิปาต

                      โลหกุมฺภีชาตกํ
     ทุชฺชีวิตมชีวิมฺหาติ อิทํ สตฺถา เชตวเน วิหรนฺโต โกสลราชานํ
อารพฺภ กเถสิ ฯ
     ตทา กิร โกสลราชา รตฺติภาเค จตุนฺนํ เนรยิกสตฺตานํ
สทฺทํ สุณิ เอโก ทุการเมว ภณิ เอโก สการํ เอโก
นการํ เอโก โสการเมวาติ ฯ เต กิร อตีตภเว สาวตฺถิยํเยว
ปรทาริกา ราชปุตฺตา อเหสุํ ฯ เต ปเรสํ รกฺขิตโคปิตมาตุคาเมสุ
อปรชฺฌิตฺวา จิตฺตเกฬึ  กีฬนฺตา ปาปกมฺมํ กตฺวา มรณจกฺเกน
ฉินฺนา สาวตฺถิยา สามนฺเต จตูสุ โลหกุมฺภีสุ นิพฺพตฺตา สฏฺฐิวสฺสสหสฺสานิ
ตตฺถ ปจิตฺวา อุคฺคตา โลหกุมฺภีมุขวฏฺฏึ ทิสฺวา กทา
นุโข อิมมฺหา ทุกฺขา มุจฺจิสฺสามาติ จตฺตาโรปิ มหนฺเตน สทฺเทน
อนุปฏิปาฏิยา วิรวึสุ ฯ ราชา เตสํ สทฺทํ สุตฺวา มรณภยตชฺชิโต
นิสินฺนโกว อรุณํ อุฏฺฐาเปสิ ฯ อรุณุคฺคมนเวลาย พฺราหฺมณา
อาคนฺตฺวา ราชานํ สุขสยิตํ ปุจฺฉึสุ ฯ ราชา กุโต เม อาจริยา
สุขสยิตํ อชฺชาหํ เอวรูเป จตฺตาโร ภึสนเก สทฺเท สุณินฺติ ฯ
พฺราหฺมณา หตฺเถ วิธุนึสุ ฯ กึ อาจริยาติ ฯ สาหสิกสทฺทา
มหาราชาติ ฯ สปฺปฏิกมฺมา อปฺปฏิกมฺมาติ ฯ กามํ อปฺปฏิกมฺมา
มยํ ปน สุสิกฺขิตา มหาราชาติ ฯ กึ กตฺวา ปฏิพาหิสฺสถาติ ฯ
มหาราช ปฏิกมฺมํ มหนฺตํ น สกฺกา กาตุํ มยํ ปน
สพฺพจตุกฺกยญฺญํ ยชิตฺวา วาเรสฺสามาติ ฯ เตนหิ ขิปฺปํ จตฺตาโร หตฺถี
จตฺตาโร อสฺเส จตฺตาโร อุสเภ จตฺตาโร มนุสฺเสติ ลฏุกิกสกุณิกา
อาทึ กตฺวา จตฺตาโร จตฺตาโร ปาเณ คเหตฺวา สพฺพจตุกฺกยญฺญํ
ยชิตฺวา มม โสตฺถิภาวํ กโรถาติ ฯ สาธุ มหาราชาติ สมฺปฏิจฺฉิตฺวา
เยนตฺโถ ตํ คเหตฺวา คนฺตฺวา ยญฺญาวาฏํ ปจฺจุปฏฺฐเปตฺวา พหู
ปาเณ ถูณุปนีเต กตฺวา พหุมจฺฉมํสํ ขาทิสฺสาม พหุธนํ
ลภิสฺสามาติ อุสฺสาหปฺปตฺตา หุตฺวา อิทํ ลทฺธุํ วฏฺฏติ อิทํ ลทฺธุํ
วฏฺฏติ เทวาติ อปราปรํ จรนฺติ ฯ มลฺลิกา เทวี ราชานํ
อุปสงฺกมิตฺวา กินฺนุโข มหาราช พฺราหฺมณา อติวิย อุสฺสาหยนฺตา ๑-
วิจรนฺตีติ ปุจฺฉิ ฯ เทวิ กึ ตุยฺหํ อิมินา ตฺวํ อตฺตโน ยเสน
มตฺตา ปมตฺตา ทุกฺขํ ปน อมฺหากเมวาติ ฯ กึ มหาราชาติ ฯ
เทวิ อหํ เอวรูปํ นาม อโสตปุพฺพํ สุณึ ตโต อิเมสํ สทฺทานํ
สุตตฺตา กึ ภวิสฺสตีติ พฺราหฺมเณ ปุจฺฉึ พฺราหฺมณา ตุมฺหากํ
มหาราช รชฺชสฺส วา โภคานํ วา ชีวิตสฺส วา อนฺตราโย
ปญฺญายติ สพฺพจตุกฺเกน ยญฺญํ ยชิตฺวา โสตฺถิภาวํ กริสฺสามาติ
วทึสุ เต มยฺหํ วจนํ คเหตฺวา ยญฺญาวาฏํ กตฺวา เยน เยนตฺโถ ตสฺส
ตสฺส การณา อาคจฺฉนฺตีติ ฯ กึ ปน เทว อิเมสํ สทฺทานํ นิปฺผตฺตึ
สเทวเก โลเก อคฺคพฺราหฺมณํ ปุจฺฉสีติ ฯ โก เอโส เทวิ สเทวเก
โลเก อคฺคพฺราหฺมโณติ ฯ มหาโคตโม สมฺมาสมฺพุทฺโธติ ฯ เทวิ
สมฺมาสมฺพุทฺโธ เม น ปุจฺฉิโตติ ฯ เตนหิ ตํ คนฺตฺวา ปุจฺฉถาติ ฯ
ราชา ตสฺสา วจนํ คเหตฺวา ภุตฺตปาตราโส รถวรมภิรุยฺห เชตวนํ
คนฺตฺวา สตฺถารํ วนฺทิตฺวา ปุจฺฉิ อหํ ภนฺเต รตฺติภาเค จตฺตาโร
@เชิงอรรถ:  อุมฺหายนฺตา ฯ
สทฺเท สุตฺวา พฺราหฺมเณ ปุจฺฉึ เต สพฺพจตุกฺกยญฺญํ ยชิตฺวา
โสตฺถึ กริสฺสามาติ วตฺวา ยญฺญาวาเฏ กมฺมํ กโรนฺติ เตสํ
สทฺทานํ สุตตฺตา กึ มยฺหํ ภวิสฺสตีติ ฯ น กิญฺจิ มหาราช
เนรยิกสตฺตา ทุกฺขํ อนุภวนฺตา เอวํ วิรวึสุ น อิเม สทฺทา
อิทาเนว ตยา เอวํ สุตา โปราณกราชูหิ สุตาเยว เต พฺราหฺมเณ
ปุจฺฉิตฺวา ปสุฆาตยญฺญํ กตฺตุกามา หุตฺวา ปณฺฑิตานํ กถํ สุตฺวา
น กรึสุ ปณฺฑิตา เตสํ สทฺทานํ อนฺตรํ กเถตฺวา มหาชนํ
วิสชฺชาเปตฺวา โสตฺถิมกํสูติ วตฺวา เตน ยาจิโต อตีตํ อาหริ ฯ
     อตีเต พาราณสิยํ พฺรหฺมทตฺเต รชฺชํ กาเรนฺเต โพธิสตฺโต
อญฺญตรสฺมึ กาสิกคาเม พฺราหฺมณกุเล นิพฺพตฺติตฺวา วยปฺปตฺโต
กาเม ปหาย อิสิปพฺพชฺชํ ปพฺพชิตฺวา ฌานาภิญฺญาโย อุปฺปาเทตฺวา
ฌานกีฬํ กีฬนฺโต หิมวนฺเต รมณีเย วนสณฺเฑ วสติ ฯ ตทา
พาราณสีราชา จตุนฺนํ เนรยิกานํ อิเม จตฺตาโร สทฺเท สุตฺวา ภีตตสิโต
อิมินาว นิยาเมน พฺราหฺมเณหิ ติณฺณํ อนฺตรายานํ อญฺญตโร
ภวิสฺสติ สพฺพจตุกฺกยญฺเญน ตํ วูปสเมสฺสามาติ วุตฺเต สมฺปฏิจฺฉิ ฯ
ปุโรหิโต พฺราหฺมเณหิ สทฺธึ ยญฺญาวาฏํ ปจฺจุปฏฺฐาเปสิ ฯ มหาชโน
ถูณุปนีโต อโหสิ ฯ ตทา โพธิสตฺโต เมตฺตาภาวนํ ปุเรจาริกํ
กตฺวา ทิพฺพจกฺขุนา โลกํ โวโลเกนฺโต อิมํ การณํ ทิสฺวา อชฺช
มยา คนฺตุํ วฏฺฏติ มหาชนสฺส โสตฺถิ ภวิสฺสตีติ อิทฺธิพเลน
เวหาสํ อุปฺปติตฺวา พาราณสีรญฺโญ อุยฺยาเน โอตริตฺวา มงฺคลสิลาปฏฺเฏ
กาญฺจนรูปกํ วิย นิสีทิ ฯ ตทา ปุโรหิตสฺส เชฏฺฐนฺเตวาสิโก
อาจริยํ อุปสงฺกมิตฺวา นนุ อาจริย อมฺหากํ เวเทสุ ปรํ มาเรตฺวา
โสตฺถิกรณํ นาม นตฺถีติ อาห ฯ ปุโรหิโต ตฺวํ ราชธนํ มมายสิ
มยํ พหุมจฺฉมํสํ ขาทิสฺสาม ธนํ ลภิสฺสาม ตุณฺหี โหหีติ ตํ
ปฏิพาหิ ฯ โส นาหํ เอตฺถ สหาโย ภวิสฺสามีติ นิกฺขมิตฺวา
ราชุยฺยานํ คนฺตฺวา โพธิสตฺตํ ทิสฺวา วนฺทิตฺวา กตปฏิสนฺถาโร เอกมนฺเต
นิสีทิ ฯ โพธิสตฺโต กึ มาณว ราชา ธมฺเมน รชฺชํ กาเรตีติ ปุจฺฉิ ฯ
ภนฺเต ราชา ธมฺเมน รชฺชํ กาเรติ รตฺติภาเค ปน จตุโร สทฺเท
สุตฺวา พฺราหฺมเณ ปุจฺฉิ พฺราหฺมณา สพฺพจตุกฺกยญฺญํ ยชิตฺวา
โสตฺถึ กริสฺสามาติ วทึสุ ราชา ปสุฆาตกมฺมํ กตฺวา อตฺตโน
โสตฺถึ กาเรตุกาโม มหาชโน ถูณุปนีโต กินฺนุโข ภนฺเต
ตุมฺหาทิสานํ สีลวนฺตานํ เตสํ สทฺทานํ นิปฺผตฺตึ วตฺวา มหาชนํ
มรณมุขา โมเจตุํ น วฏฺฏตีติ ฯ มาณว ราชา อมฺเห น ชานาติ
มยมฺปิ ตํ น ชานาม อิเมสํ ปน สทฺทานํ นิปฺผตฺตึ ชานาม
สเจ ราชา อมฺเห อุปสงฺกมิตฺวา ปุจฺเฉยฺย ราชานํ นิกฺกงฺขํ กตฺวา
กเถยฺยามาติ ฯ เตนหิ ภนฺเต มุหุตฺตํ อิเธว โหถ อหํ ราชานํ
อาเนสฺสามีติ ฯ สาธุ  มาณวาติ ฯ โส คนฺตฺวา รญฺโญ ตมตฺถํ
อาโรเจตฺวา ราชานํ อาเนสิ ฯ ราชา โพธิสตฺตํ วนฺทิตฺวา
เอกมนฺตํ นิสินฺโน ปุจฺฉิ สจฺจํ กิร ตุมฺเห มยา สุตสทฺทานํ
นิปฺผตฺตึ ชานาถาติ ฯ อาม มหาราชาติ ฯ กเถถ ภนฺเตติ ฯ
มหาราช เอเต ปุริมภเว ปเรสํ รกฺขิตโคปิเตสุ ทาเรสุ จาริตฺตํ
อาปชฺชิตฺวา พาราณสีสามนฺเต จตูสุ โลหกุมฺภีสุ นิพฺพตฺตา
กุฏฺฐิเต ๑- ขารโลหุทเก เผณุทฺเทหกํ ปจฺจมานา ตึสวสฺสสหสฺสานิ อโธ
คนฺตฺวา ภูมิตลํ อาหจฺจ อุทฺธํ อาโรหนฺตา ตึสวสฺสสหสฺเสเนว กาเลน
โลหกุมฺภีมุขํ ทิสฺวา พหิ โอโลเกตฺวา จตฺตาโร ชนา จตสฺโส
คาถา ปริปุณฺณา กตฺวา วตฺตุกามาปิ ตถา กาตุํ อสกฺโกนฺตา
เอเกกเมว อกฺขรํ กตฺวา ปุน โลหกุมฺภีสุเยว นิมุคฺคา เตสุ ทุการํ
วตฺวา นิมุคฺคสตฺโต เอวํ วตฺตุกาโม อโหสิ
           ทุชฺชีวิตมชีวิมฺหา         เยสนฺโน น ททามฺหเส
           วิชฺชมาเนสุ โภเคสุ      ทีปํ นากมฺห อตฺตโนติ
น จ สกฺขีติ วตฺวา โพธิสตฺโต อตฺตโน ญาเณน ตํ คาถํ ปริปุณฺณํ
กตฺวา กเถสิ ฯ เสสาสุปิ เอเสว นโย ฯ เตสุ สการํ วตฺวา
วตฺตุกามสฺส อยํ คาถา
           สฏฺฐิวสฺสสหสฺสานิ        ปริปุณฺณานิ สพฺพโส
           นิรเย ปจฺจมานานํ       กทา อนฺโต ภวิสฺสตีติ ฯ
นการํ วตฺวา วตฺตุกามสฺส อยํ คาถา
           นตฺถิ อนฺโต กุโต อนฺโต   น อนฺโต ปฏิทิสฺสติ
           ตทา หิ ปกตํ ปาปํ       มมํ ตุยฺหญฺจ มาริสาติ ฯ
โสการํ วตฺวา วตฺตุกามสฺส อยํ คาถา
           โสหํ นูน อิโต คนฺตฺวา    โยนึ ลทฺธาน มานุสึ
           วทญฺญู สีลสมฺปนฺโน       กาหามิ กุสลํ พหุนฺติ ฯ
     ตตฺถ ทุชฺชีวิตนฺติ ตีณิ ทุจฺจริตานิ จรนฺโต ทุชฺชีวิตํ
@เชิงอรรถ:  กฐิเน ฯ
ลามกชีวิตํ ชีวติ นาม ฯ โสปิ ตเทว สนฺธายาห ทุชฺชีวิตมชีวิมฺหาติ ฯ
เยสนฺโน น ททามฺหเสติ เย มยํ เทยฺยธมฺเม จ ปฏิคฺคาหเก
จ วิชฺชมาเนเยว น ทานํ ททิมฺหา ฯ ทีปํ นากมฺหาติ อตฺตโน
ปติฏฺฐํ น กริมฺหา ฯ สพฺพโสติ สพฺพากาเรน ฯ ปริปุณฺณานีติ
อนูนานิ อนธิกานิ ฯ ปจฺจมานานนฺติ อมฺหากํ อิมสฺมึ นิรเย
ปจฺจมานานํ ฯ นตฺถิ อนฺโตติ อมฺหากํ อสุกกาเล นาม โมกฺโข ภวิสฺสตีติ
เอวํ กาลปริจฺเฉโท นตฺถิ ฯ กุโต อนฺโตติ เกน การเณน อนฺโต
ปญฺญายิสฺสติ ฯ น อนฺโตติ อนฺตํ ทฏฺฐุกามานมฺปิ โน ทุกฺขสฺส
อนฺโต น ปฏิทิสฺสติ ฯ ตทา หิ ปกตนฺติ ตสฺมึ กาเล มาริสา
มมญฺจ ตุยฺหญฺจ ปกตํ ปาปํ ปกฏฺฐํ อติพหุเมว กตํ ฯ ตถา หิ
ปกตนฺติปิ ปาโฐ ฯ เตน การเณน กตํ เยนสฺส อนฺโต ทฏฺฐุํ
น สกฺกาติ อตฺโถ ฯ มาริสาติ มยา สทิสาติ ฯ ปิยาลปนเมตํ ฯ
นูนาติ เอกํสฏฺเฐ นิปาโต ฯ โส อหํ อิโต คนฺตฺวา โยนึ  มานุสึ
ลทฺธา วทญฺญู สีลสมฺปนฺโน หุตฺวา เอกํเสเนว พหุํ กุสลํ กริสฺสามีติ
อยเมตฺถ อตฺโถ ฯ
     อิติ โพธิสตฺโต เอกเมกํ คาถํ วตฺวา มหาราช โส เนรยิกสตฺโต
อิมํ คาถํ ปริปุณฺณํ กตฺวา วตฺตุกาโม อตฺตโน ปาปสฺส
มหนฺตตาย ตถา กาตุํ นาสกฺขิ อิติ โส อตฺตโน กมฺมวิปากํ
อนุภวนฺโต วิรวิ ตุมฺหากํ เอตสฺส สทฺทสฺส สวนปจฺจยา อนฺตราโย
นาม นตฺถิ ตุมฺเห มา ภายิตฺถาติ ราชานํ สญฺญาเปสิ ฯ ราชา
มหาชนํ วิสชฺชาเปตฺวา สุวณฺณเภริญฺจาราเปตฺวา ยญฺญาวาฏํ
วิทฺธํสาเปสิ ฯ โพธิสตฺโต มหาชนสฺส โสตฺถึ กตฺวา กติปาหํ วสิตฺวา
ตตฺเถว คนฺตฺวา อปริหีนชฺฌาโน พฺรหฺมโลเก นิพฺพตฺติ ฯ
     สตฺถา  อิมํ ธมฺมเทสนํ อาหริตฺวา ชาตกํ สโมธาเนสิ ตทา
ปุโรหิตสฺส มาณโว สารีปุตฺโต อโหสิ ตาปโส ปน อหเมวาติ ฯ
                    โลหกุมฺภีชาตกํ จตุตฺถํ
                      -----------


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๘ หน้า ๒๘๐-๒๘๖. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=38&A=5820&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=38&A=5820&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=554              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=2801              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=2764              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=2764              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๗ http://84000.org/tipitaka/read/?index_27

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]