อรรถกถาเล่มที่ ๓๘ ภาษาบาลีอักษรไทย
 ชา.อ.๔ ติก-ปญฺจกนิปาต

                        สยฺหชาตกํ
     สสมุทฺทปริสาสนฺติ อิทํ สตฺถา เชตวเน วิหรนฺโต อุกฺกณฺฐิตภิกฺขุํ
อารพฺภ กเถสิ ฯ
     โส หิ สาวตฺถิยํ ปิณฺฑาย จรนฺโต เอกํ อภิรูปํ อลงฺกตอิตฺถึ
ทิสฺวา อุกฺกณฺฐิโต สาสเน นาภิรมิ ฯ อถ นํ ภิกฺขู
ภควโต ทสฺเสสุํ ฯ โส ภควตา สจฺจํ กิร ตฺวํ ภิกฺขุ อุกฺกณฺฐิโตติ
ปุฏฺโฐ สจฺจนฺติ วตฺวา โก ตํ อุกฺกณฺฐาเปสีติ วุตฺเต ตมตฺถํ
อาโรเจสิ ฯ สตฺถา กสฺมา ตฺวํ เอวรูเป นิยฺยานิเก สาสเน
ปพฺพชิตฺวา อุกฺกณฺฐสิ ปุพฺเพ ปณฺฑิตา ปุโรหิตฏฺฐานํ ลภนฺตาปิ
ตํ ปฏิกฺขิปิตฺวา ปพฺพชึสูติ วตฺวา อตีตํ อาหริ ฯ
     อตีเต พาราณสิยํ พฺรหฺมทตฺเต รชฺชํ กาเรนฺเต โพธิสตฺโต
ปุโรหิตสฺส พฺราหฺมณิยา กุจฺฉิสฺมึ ปฏิสนฺธึ คเหตฺวา รญฺโญ ปุตฺเตน
สทฺธึ เอกทิวสํ วิชายิ ฯ ราชา อตฺถิ นุโข  เม โกจิ ปุตฺเตน
สทฺธึ เอกทิวเส ชาโตติ อมจฺเจ ปุจฺฉิ ฯ อตฺถิ มหาราช
ปุโรหิตสฺส ปุตฺโตติ ฯ ราชา ตํ อาณาเปตฺวา ธาตีนํ ทตฺวา
ปุตฺเตน สทฺธึ เอกโตว ปฏิชคฺคาเปสิ ฯ อุภินฺนมฺปิ อาภรณานิ
เจว ปานโภชนาทีนิ จ เอกสทิสาเนว อเหสุํ ฯ เต วยปฺปตฺตา
เอกโตว ตกฺกสิลายํ คนฺตฺวา สพฺพสิปฺปานิ อุคฺคณฺหิตฺวา อาคมึสุ ฯ
ราชา ปุตฺตสฺส อุปรชฺชํ อทาสิ ฯ มหายโส อโหสิ ฯ ตโต
ปฏฺฐาย โพธิสตฺโต ราชปุตฺเตน สทฺธึ เอกโตว ขาทติ ปิวติ
สยติ ฯ อญฺญมญฺญํ วิสฺสาโส ถิโร อโหสิ ฯ อปรภาเค
ราชปุตฺโต ปิตุ อจฺจเยน รชฺเช ปติฏฺฐาย มหาสมฺปตฺตึ อนุภวิ ฯ
โพธิสตฺโต จินฺเตสิ มยฺหํ สหาโย รชฺชํ อนุสาสติ สลฺลกฺขิตกฺขเณเยว
โข ปน มยฺหํ ปุโรหิตฏฺฐานํ ทสฺสติ กึ เม ฆราวาเสน
ปพฺพชิตฺวา วิเวกมนุพฺรูหิสฺสามีติ ฯ โส มาตาปิตโร วนฺทิตฺวา
ปพฺพชฺชํ อนุชานาเปตฺวา มหาสมฺปตฺตึ ฉฑฺเฑตฺวา เอกโกว
นิกฺขมิตฺวา หิมวนฺตํ ปวิสิตฺวา มโนรเม ภูมิภาเค ปณฺณสาลํ มาเปตฺวา
อิสิปพฺพชฺชํ ปพฺพชิตฺวา อภิญฺญา จ สมาปตฺติโย จ นิพฺพตฺเตตฺวา
ฌานกีฬํ กีฬนฺโต วิหาสิ ฯ ตทา ราชา ตํ อนุสฺสริตฺวา มยฺหํ
สหาโย น ปญฺญายติ กุหึ โสติ ปุจฺฉิ ฯ อมจฺจา ตสฺส
ปพฺพชิตภาวํ อาโรเจตฺวา รมณีเย กิร วนสณฺเฑ วสตีติ อาหํสุ ฯ
ราชา ตสฺส วสโนกาสํ ปุจฺฉิตฺวา สยฺหํ นาม อมจฺจํ คจฺฉ
สหายํ เม คเหตฺวา เอหิ ปุโรหิตฏฺฐานมสฺส ทสฺสามีติ อาห ฯ
โส สาธูติ สมฺปฏิจฺฉิตฺวา พาราณสิโต นิกฺขมฺม อนุปุพฺเพน
ปจฺจนฺตคามํ ปตฺวา ตตฺถ ขนฺธาวารํ ฐเปตฺวา วนจรเกหิ สทฺธึ โพธิสตฺตสฺส
วสโนกาสํ คนฺตฺวา โพธิสตฺตํ ปณฺณสาลทฺวาเร สุวณฺณปฏิมํ
วิย นิสินฺนํ ทิสฺวา วนฺทิตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิตฺวา กตปฏิสนฺถาโร
ภนฺเต ราชา เต ปุโรหิตฏฺฐานํ ทาตุกาโม อาคมนํ อิจฺฉตีติ อาห ฯ
โพธิสตฺโต ติฏฺฐตุ ปุโรหิตฏฺฐานํ อหํ สกลกาสิโกสลชมฺพูทีปรชฺชํ
จกฺกวตฺติสิริเมว วา ลภนฺโตปิ  น อิจฺฉิสฺสามิ ๑- น หิ
ปณฺฑิตา สกึ ชหิเต กิเลเส ปุน คณฺหนฺติ สกึ ชหิตํ หิ
นุฏฺฐเขฬสทิสนฺติ วตฺวา อิมา คาถา อภาสิ
         สสมุทฺทปริสาสํ ๒-      มหึ สาครกุณฺฑลํ
         น อิจฺเฉ สห นินฺทาย    เอวํ สยฺห วิชานาหิ
         ธิรตฺถุ ตํ ยสลาภํ       ธนลาภญฺจ พฺราหฺมณ
         ยา วุตฺติ วินิปาเตน     อธมฺมจรเณน วา
         อปิ เจ ปตฺตมาทาย     อนาคาโร ปริพฺพเช
         สาเอว ชีวิกา เสยฺโย   ยา จาธมฺเมน เอสนา
         อปิ เจ ปตฺตมาทาย     อนาคาโร ปริพฺพเช
         อญฺญํ อหึสยํ โลเก      อปิ รชฺเชน ตํ วรนฺติ ฯ
     ตตฺถ สสมุทฺทปริสาสนฺติ     ปริสาโส วุจฺจติ ปริวาโร
สมุทฺทํ ปริวาเรตฺวา ฐิเตน จกฺกวาฬปพฺพเตน สทฺธึ สมุทฺทสงฺขาเตน
ปริวาเรน สทฺธิมฺปีติ อตฺโถ ฯ สาครกุณฺฑลนฺติ สาครมชฺเฌ ทีปวเสน
ฐิตตฺตา ตสฺส กุณฺฑลภูตนฺติ อตฺโถ ฯ นินฺทายาติ
@เชิงอรรถ: ๑ คจฺฉิสฺสามิ ฯ         ๒ สสมุทฺทปริยายํ ฯ
ฌานสุขสมฺปนฺนํ ปพฺพชฺชํ ฉฑฺเฑตฺวา อิสฺสริยํ คณฺหีติ อิมาย นินฺทาย ฯ
สยฺหาติ ตํ นาเมนาลปติ ฯ วิชานาหีติ ธมฺมํ ชานาหิ ฯ ยา
วุตฺติ วินิปาเตนาติ ยา มหิจฺฉาวเสน ๑- ลทฺธา ยสลาภธนลาภวุตฺติ
ฌานสุขโต อตฺตวินิปาตสงฺขาเตน วินิปาเตน อิโต คนฺตฺวา
อิสฺสริยมทมตฺตสฺส อธมฺมจรเณน วา โหติ ตํ วุตฺตึ ธิรตฺถุ ฯ
ปตฺตมาทายาติ ภิกฺขาภาชนํ คเหตฺวา ฯ อนาคาโรติ อหํ
อคารวิรหิโต ปรกุเลสุ จเรยฺยํ ฯ สาเอว ชีวิกาติ สาเอว เม ชีวิกา
เสยฺโย ปวรตรา ฯ ยา จาธมฺเมนาติ ยา จ อธมฺเมน เอสนา ฯ
อิทํ วุตฺตํ โหติ ยา อธมฺเมน เอสนา ตโต เอสาว ชีวิกา
สุนฺทรตราติ ฯ อหึสยนฺติ อวิเหเฐนฺโต ฯ อปิ รชฺเชนาติ เอวํ ปรํ
อวิเหเฐตฺวา กปาลหตฺถสฺส มม ชีวิตกปฺปนํ รชฺเชนาปิ วรํ อุตฺตมนฺติ ฯ
     อิติ โส ปุนปฺปุนํ ยาจนฺตมฺปิ ตํ ปฏิกฺขิปิ ฯ สยฺโหปิ ตสฺส
มนํ อลภิตฺวา ตํ วนฺทิตฺวา คนฺตฺวา ตสฺส อนาคมนภาวํ รญฺโญ
อาโรเจสิ ฯ
     สตฺถา อิมํ ธมฺมเทสนํ อาหริตฺวา สจฺจานิ ปกาเสตฺวา ชาตกํ
สโมธาเนสิ ฯ สจฺจปริโยสาเน อุกฺกณฺฐิตภิกฺขุ โสตาปตฺติผเล
ปติฏฺฐหิ ฯ อปเรปิ  พหู โสตาปตฺติผลาทีนิ สจฺฉิกรึสุ ฯ ตทา ราชา
อานนฺโท อโหสิ ฯ สยฺโห สารีปุตฺโต ฯ ปุโรหิตปุตฺโต ปน อหเมวาติ ฯ
                      สยฺหชาตกํ ทสมํ
                   กาลิงฺควคฺโค ๒- ปฐโม
@เชิงอรรถ: ๑ ปุโรหิตฏฺฐานวเสน ฯ         ๒ วิวรวคฺโค ฯ

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๘ หน้า ๒๖๓-๒๖๖.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=38&A=5474&modeTY=2
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=38&A=5474&modeTY=2
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=538
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=2741
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=2707
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=2707
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๗
http://84000.org/tipitaka/read/?index_27