อรรถกถาเล่มที่ ๓๘ ภาษาบาลีอักษรไทย
 ชา.อ.๔ ติก-ปญฺจกนิปาต

                      ลาภครหิกชาตกํ
     นานุมฺมตฺโตติ อิทํ สตฺถา เชตวเน วิหรนฺโต สารีปุตฺตตฺเถรสฺส
สทฺธิวิหาริกํ ภิกฺขุํ อารพฺภ กเถสิ ฯ
     เถรสฺส กิร สทฺธิวิหาริโก เถรํ อุปสงฺกมิตฺวา วนฺทิตฺวา
เอกมนฺตํ นิสินโน ลาภุปฺปตฺติปฏิปทํ เม ภนฺเต กเถถ กึ กโรนฺโต
จีวราทีนํ ลาภี โหตีติ ปุจฺฉิ ฯ อถสฺส เถโร อาวุโส จตูหงฺเคหิ
สมนฺนาคตสฺส ลาภสกฺกาโร อุปฺปชฺชติ อตฺตโน อพฺภนฺตเร หิโรตฺตปฺปํ
ภินฺทิตฺวา สามญฺญํ ปหาย อนุมฺมตฺเตเนว อุมฺมตฺเตน วิย
ภวิตพฺพํ ปิสุณวาจา วตฺตพฺพา นฏสทิเสน ภวิตพฺพํ วิกิณฺณวาเจน
กุตูหเลน ภวิตพฺพนฺติ อิมํ ลาภุปฺปตฺติปฏิปทํ กเถสิ ฯ โส
ตํ ปฏิปทํ ครหิตฺวา อุฏฺฐาย ปกฺกนฺโต ฯ เถโร สตฺถารํ อุปสงฺกมิตฺวา
วนฺทิตฺวา ตํ ปวุตฺตึ อาจิกฺขิ ฯ สตฺถา น โส สารีปุตฺต ภิกฺขุ
อิทาเนว ลาภํ ครหิ ปุพฺเพปิ ครหิเยวาติ วตฺวา เถเรน ยาจิโต
อตีตํ อาหริ ฯ
     อตีเต พาราณสิยํ พฺรหฺมทตฺเต รชฺชํ กาเรนฺเต โพธิสตฺโต
พฺราหฺมณกุเล นิพฺพตฺติตฺวา วยปฺปตฺโต โสฬสวสฺสิกกาเลเยว ติณฺณํ
เวทานํ อฏฺฐารสนฺนญฺจ สิปฺปานํ ปริโยสานํ ปตฺวา ทิสาปาโมกฺขาจริโย
หุตฺวา ปญฺจมาณวกสตานิ สิปฺปํ วาเจสิ ฯ ตเตฺรโก มาณโว
สีลาจารสมฺปนฺโน เอกทิวสํ อาจริยํ อุปสงฺกมิตฺวา กเถถ กถํ
อิเมสํ สตฺตานํ ลาโภ อุปฺปชฺชตีติ ลาภุปฺปตฺติปฏิปทํ ปุจฺฉิ ฯ
อาจริโย ตาต อิเมสํ สตฺตานํ จตูหิ การเณหิ ลาโภ อุปฺปชฺชตีติ
วตฺวา ปฐมํ คาถมาห
       นานุมฺมตฺโต นาปิสุโณ       นานโฏ นากุตูหโล
       มุฬฺเหสุ ลภเต ลาภํ        เอสา เต อนุสาสนีติ ฯ
     ตตฺถ นานุมฺมตฺโตติ น อนุมฺมตฺโต ฯ อิทํ วุตฺตํ โหติ
ยถา อุมฺมตฺตโก นาม อิตฺถีปุริสทารเก ทิสฺวา เตสํ วตฺถาลงฺการาทีนิ
วิลุมฺปติ ตโต ตโต มจฺฉมํสปูวาทีนิ พลกฺกาเรน คเหตฺวา
ขาทติ เอวเมว โย คิหีภูโต อชฺฌตฺตพหิทฺธาสมุฏฺฐานํ หิโรตฺตปฺปํ
ปหาย กุสลากุสลํ อคเณตฺวา นิรยภยํ อภายนฺโต โลภาภิภูโต
ปริยาทิณฺณจิตฺโต กาเมสุ ปมตฺโต สนฺธิจฺเฉทาทีนิ สาหสิกกมฺมานิ
กโรติ ปพฺพชิโตปิ หิโรตฺตปฺปํ ปหาย กุสลากุสลํ อคเณตฺวา
นิรยภยํ อภายนฺโต สตฺถารา ปญฺญตฺตํ สิกฺขาปทํ มทฺทนฺโต
โลเภนาภิภูโต ปริยาทิณฺณจิตฺโต จีวราทิมตฺตํ นิสฺสาย อตฺตโน สามญฺญํ
วิชหิตฺวา ปมตฺโตว เวชฺชกมฺมทูตกมฺมาทีนิ กโรติ เวฬุทานาทีนิ
นิสฺสาย ชีวิตํ กปฺเปสิ อยํ อนุมฺมตฺโตปิ อุมฺมตฺตสทิสตฺตา
อุมฺมตฺโต นาม เอวรูปสฺส ขิปฺปํ ลาโภ อุปฺปชฺชติ โย ปน
เอวํ อนุมฺมตฺโต ลชฺชี กุกฺกุจฺจโก เอส มุฬฺเหสุ อปณฺฑิเตสุ
ปุริเสสุ ลาภํ น ลภติ ตสฺมา ลาภตฺถิเกน อุมฺมตฺตเกน วิย
ภวิตพฺพนฺติ ฯ นาปิสุโณติ เอตฺถาปิ โย ปน ปิสุโณ โหติ อสุเกน
อิทํ นาม กตนฺติ ราชกุเล เปสุญฺญํ อุปสํหรติ โส อญฺเญสํ
ยสํ อจฺฉินฺทิตฺวา อตฺตโน คณฺหติ ราชาโนปิ นํ อยํ อมฺเหสุ
สสิเนโหติ อุจฺจฏฺฐาเน ฐเปนฺติ อมจฺจาทโยปิสฺส อยํ โน
ราชกุเล ปริภินฺเทยฺยาติ ภเยน ทาตพฺพํ มญฺญนฺติ เอวํ เอตรหิ
ปิสุณสฺส ลาโภ อุปฺปชฺชติ โย ปน อปิสุโณ โส น มุฬฺเหสุ
ลาภํ ลภตีติ เอวมตฺโถ เวทิตพฺโพ ฯ นานโฏติ ลาภํ อุปฺปาเทนฺเตน
นเฏน วิย ภวิตพฺพํ ฯ ยถา นฏา หิโรตฺตปฺปํ ปหาย นจฺจคีตวาทิเตหิ
กีฬํ กตฺวา ธนํ สํหรนฺติ เอวเมว ลาภตฺถิเกน หิโรตฺตปฺปํ
ภินฺทิตฺวา อิตฺถีปุริสทารกทาริกานํ โสณฺฑสหาเยน วิย หุตฺวา
นานปฺปการํ เกฬึ กโรนฺเตน วิจริตพฺพํ โย เอวมนโฏ โส น มุฬฺเหสุ
ลาภํ ลภติ ฯ นากุตูหโลติ กุตูหโล นาม วิกิณฺณวาโจ ฯ
ราชาโน หิ อมจฺจปริวุตา อมจฺเจ ปุจฺฉนฺติ อสุกฏฺฐาเน กิร
มนุสฺโส มาริโต ฆรํ วิลุตฺตํ ปเรสํ ทารา ปธํสิตาติ สุยฺยติ
เกสํ นุโข อิทํ กมฺมนฺติ ฯ ตตฺถ เสเสสุ อกถิเตสุเยว โย
อุฏฺฐหิตฺวา อสุโก จ อสุโก จ นามาติ วทติ อยํ กุตูหโล นาม ฯ
ราชาโน ตสฺส วจเนน เต ปุริเส ปริเยเสตฺวา นิเสเธตฺวา อิมํ
นิสฺสาย โน นครํ นิจฺโจรํ ชาตนฺติ ตสฺส มหนฺตํ ยสํ เทนฺติ ฯ เสสาปิ
ชนา อยํ โน ราชปุริเสหิ ปุฏฺโฐ สุยุตฺตทุยุตฺตํ กเถยฺยาติ ภเยน
ตสฺเสว ธนํ เทนฺติ ฯ เอวํ กุตูหลสฺส ลาโภ อุปฺปชฺชติ ฯ โย ปน
อกุตูหโล เอส น มุฬฺเหสุ ลาภํ ลภติ ฯ เอสา เต อนุสาสนีติ
ยา เอสา อมฺหากํ สนฺตกา ตุยฺหํ ลาภานุสิฏฺฐีติ ฯ
     อนฺเตวาสิโก อาจริยสฺส คาถํ สุตฺวา ลาภํ ครหนฺโต คาถาทฺวยมาห
       ธิรตฺถุ ตํ ยสลาภํ      ธนลาภญฺจ พฺราหฺมณ
       ยา วุตฺติ วินิปาเตน    อธมฺมจริยาย วา
       อปิ เจ ปตฺตมาทาย    อนาคาโร ปริพฺพเช
       เอสาว ชีวิกา เสยฺยา  ยา จาธมฺเมน เอสนาติ ฯ
     ตตฺถ ยา วุตฺตีติ ยา ชีวิกา วุตฺติ ฯ วินิปาเตนาติ อตฺตโน ๑-
วินิปาเตน ฯ อธมฺมจริยาย วาติ อธมฺมจริยาย วิสมกิริยาย จ ฯ
วธพนฺธนครหาทีหิ อตฺตานํ วินิปาเตตฺวา อธมฺมญฺจ จริตฺวา ยา
วุตฺติ ตญฺจ ยสธนลาภญฺจ สพฺพํ ธิรตฺถุ นินฺทามิ ครหามิ น เม
เอเตนตฺโถติ อธิปฺปาโย ฯ ปตฺตมาทายาติ ภิกฺขาภาชนํ คเหตฺวา ฯ
อนาคาโร ปริพฺพเชติ อเคโห ปพฺพชิโต หุตฺวา จเรยฺย น จ
สปฺปุริโส กายทุจฺจริตาทิวเสน อธมฺมจริยํ จเรยฺย ฯ กึการณา ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ อตฺตวินิปาเตน ฯ
เอสาว ชีวิกา เสยฺยา ยา จาธมฺเมน เอสนาติ ยา จ เอสา
อธมฺเมน ชีวิกปริเยสนา ตโต เอสา ปตฺตหตฺถสฺส ปรกุเลสุ
ภิกฺขาจริยาว เสยฺยา สตคุเณน สหสฺสคุเณน สุนฺทรตราติ ทสฺเสติ ฯ
     เอวํ มาณโว ปพฺพชฺชาย คุณํ วณฺเณตฺวา นิกฺขมิตฺวา
อิสิปพฺพชฺชํ ปพฺพชิตฺวา ธมฺเมน ภิกฺขํ ปริเยสนฺโต สมาปตฺติโย
นิพฺพตฺเตตฺวา พฺรหฺมโลกปรายโน อโหสิ ฯ
     สตฺถา อิมํ ธมฺมเทสนํ อาหริตฺวา ชาตกํ สโมธาเนสิ ตทา
มาณโว ลาภครหิกภิกฺขุ อโหสิ อาจริโย ปน อหเมวาติ ฯ
                   ลาภครหิกชาตกํ สตฺตมํ
                      ----------

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๘ หน้า ๑๘๓-๑๘๗.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=38&A=3822&modeTY=2
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=38&A=3822&modeTY=2
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=460
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=2428
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=2392
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=2392
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๗
http://84000.org/tipitaka/read/?index_27