ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๓๘ ภาษาบาลีอักษรไทย ชา.อ.๔ ติก-ปญฺจกนิปาต

                       มณิสูกรชาตกํ
     ทริยา สตฺต วสฺสานีติ อิทํ สตฺถา เชตวเน วิหรนฺโต สุนฺทรีสมาคมํ ๒-
อารพฺภ กเถสิ ฯ
     เตน โข ปน สมเยน ภควา สกฺกโต โหติ ครุกโต มานิโต
ปูชิโต อปจิโต ลาภี จีวรปิณฺฑปาตเสนาสนคิลานปจฺจยเภสชฺชปริกฺขารานํ ฯ
@เชิงอรรถ:  เสฏฺฐิภริยํ ปุญฺญลกฺขณเทวึ ฯ   สุนฺทรีมารณํ ฯ
ภิกฺขุสงฺโฆปิ โข สกฺกโต โหติ ครุกโต ฯเปฯ ปริกฺขารานํ ฯ
อญฺญติตฺถิยา ปน ปริพฺพาชกา น สกฺกตา โหนฺติ น
ครุกตา อมานิตา อปูชิตา ฯเปฯ ปริกฺขารานํ ฯ ภควโต กิร
ภิกฺขุสงฺฆสฺส ปญฺจนฺนํ มหานทีนํ มโหฆสทิเส ลาภสกฺกาเร อุปฺปนฺเน
หตลาภสกฺการา อญฺญติตฺถิยา สูริยุคฺคมนกาเล ขชฺโชปนกา วิย
นิปฺปภา หุตฺวา (เต) เอกโต สนฺนิปติตฺวา มนฺตยึสุ มยํ สมณสฺส
โคตมสฺส อุปฺปนฺนกาลโต ปฏฺฐาย หตลาภสกฺการา น โน โกจิ
อตฺถิภาวมฺปิ ชานาติ สมโณ โคตโม ลาภยสคฺคปฺปตฺโต ชาโต
เกน นุโข สทฺธึ เอกโต หุตฺวา สมณสฺส โคตมสฺส อวณฺณํ
อุปฺปาเทตฺวา ลาภสกฺการมสฺส อนฺตรธาเปยฺยามาติ ฯ อถ เนสํ
เอตทโหสิ สุนฺทริยา สทฺธึ เอกโต หุตฺวา สกฺกุณิสฺสามาติ ฯ เต
เอกทิวสํ สุนฺทรึ ติตฺถิยารามํ ปวิสิตฺวา วนฺทิตฺวา ฐิตํ นาลปึสุ ฯ
สา ปุนปฺปุนํ สลฺลปนฺตีปิ ปฏิวจนํ อลภิตฺวา อปิ นุ อยฺยา เกนจิ
วิเหฐิตาติ ปุจฺฉิ ฯ กึ ภคินิ สมณํ โคตมํ อมฺเห วิเหเฐตฺวา
หตลาภสกฺกาเร กตฺวา วิจรนฺตํ น ปสฺสสีติ ฯ สา เอวมาห มยา
เอตฺถ กึ กาตุํ วฏฺฏตีติ ฯ ตฺวํ โขสิ ภคินิ อภิรูปา โสภคฺคปฺปตฺตา
สมณสฺส โคตมสฺส อยสํ อาโรเปตฺวา มหาชนํ ตว วจนํ
คาหาเปตฺวา หตลาภสกฺการํ กโรหีติ ฯ สา สาธูติ สมฺปฏิจฺฉิตฺวา
วนฺทิตฺวา ปกฺกนฺตา ตโต ปฏฺฐาย มาลาคนฺธวิเลปนกปฺปุรกฏุกผลาทีนิ
คเหตฺวา สายํ มหาชนสฺส สตฺถุ ธมฺมเทสนํ สุตฺวา นครํ
ปวิสนกาเล เชตวนาภิมุขี คจฺฉติ กหํ คจฺฉสีติ จ ปุฏฺฐา
สมณสฺส โคตมสฺส สนฺติกํ อหํ หิ เตน สทฺธึ เอกคนฺธกุฏิยํ วสามีติ
วตฺวา อญฺญตรสฺมึ ติตฺถิยาราเม วสิตฺวา ปาโตว เชตวนมคฺคํ
โอตริตฺวา นคราภิมุขี คจฺฉติ กึ สุนฺทริ กหํ คตาสีติ จ
ปุฏฺฐา สมเณน โคตเมน สทฺธึ เอกคนฺธกุฏิยํ วสิตฺวา ตํ
กิเลสรติยา รมาเปตฺวา อาคตมฺหีติ วทติ ฯ อถ นํ กติปาหจฺจเยน
ธุตฺตานํ กหาปเณ ทตฺวา คจฺฉถ สุนฺทรึ มาเรตฺวา สมณสฺส
โคตมสฺส คนฺธกุฏิยา สมีเป มาลากจวรนฺตเร นิกฺขิปิตฺวา เอถาติ
วทึสุ ฯ เต ตถา กรึสุ ฯ ตโต ติตฺถิยา สุนฺทรึ น ปสฺสามาติ
โกลาหลํ กตฺวา รญฺโญ อาโรเจตฺวา กหํ โว อาสงฺกาติ วุตฺตา
อิเมสุ ทิวเสสุ เชตวเน วสติ ตตฺรสฺสา ปวุตฺตึ น ชานามาติ
วตฺวา เตนหิ คจฺฉถ นํ วิจินถาติ รญฺญา อนุญฺญาตา อตฺตโน
อุปฏฺฐากชนํ คเหตฺวา เชตวนํ คนฺตฺวา วิจินนฺตา มาลากจวรนฺตเร
สุนฺทรึ ทิสฺวา ตํ มญฺจเก อาโรเปตฺวา นครํ ปเวเสตฺวา สมณสฺส
โคตมสฺส สาวกา สตฺถารา กตํ ปาปกมฺมํ ปฏิจฺฉาเทสฺสามาติ
สุนฺทรึ มาเรตฺวา มาลากจวรนฺตเร นิกฺขิปึสูติ รญฺโญ อาโรจยึสุ ฯ
ราชา เตนหิ คจฺฉถ นครํ อาหิณฺฑถาติ อาห ฯ เต นครวีถีสุ
ปสฺสถ สมณานํ สกฺยปุตฺติยานํ กมฺมนฺติ อาทินา ๑- วิจริตฺวา ปุน
รญฺโญ นิเวสนทฺวารํ อาคมึสุ ฯ ราชา สุนฺทริยา สรีรํ อามกสุสาเน
มญฺจกํ ๒- อาโรเปตฺวา รกฺขาเปสิ ฯ สาวตฺถีวาสิโน ฐเปตฺวา
อริยสาวเก เสสา เยภุยฺเยน ปสฺสถ สมณานํ สกฺยปุตฺติยานํ
@เชิงอรรถ:  อาทีนิ ฯ   อฏฺฏกํ ฯ
กมฺมนฺติ อาทีนิ วตฺวา อนฺโตนคเร จ พหินคเร จ ภิกฺขู อกฺโกสนฺตา
วิจรนฺติ ฯ ภิกฺขู ตํ ปวุตฺตึ ตถาคตสฺส อาโรเจสุํ ฯ สตฺถา
เตนหิ ตุมฺเหปิ เต มนุสฺเส เอวํ ปฏิโจเทถาติ
            อภูตวาที นิรยํ อุเปติ
            โย วาปิ กตฺวา น กโรมีติ อาห
            อุโภปิ เต เปจฺจ สมา ภวนฺติ
            นิหีนกมฺมา มนุชา ปรตฺถาติ
อิมํ คาถมาห ฯ ราชา สุนฺทริยา อญฺเญหิ มาริตภาวํ ชานาถาติ
ปุริเส ปโยเชสิ ฯ อถ เตปิ โข ธุตฺตา เตหิ กหาปเณหิ สุรํ
ปิวนฺตา อญฺญมญฺญํ กลหํ กโรนฺติ ฯ ตตฺเถโก เอวมาห ตฺวํ
สุนฺทรึ เอกปฺปหาเรเนว มาเรตฺวา มาลากจวรนฺตเร นิกฺขิปิตฺวา ตโต
ลทฺธกหาปเณหิ สุรํ ปิวสีติ ฯ ราชปุริสา เต ธุตฺเต คเหตฺวา
รญฺโญ ทสฺเสสุํ ฯ อถ เต ราชา ตุมฺเหหิ มาริตาติ ปุจฺฉิ ฯ
อาม เทวาติ ฯ เกน มาราปิตาติ ฯ อญฺญติตฺถิเยหิ เทวาติ ฯ
ราชา ติตฺถิเย ปกฺโกสาเปตฺวา สุนฺทรึ อุกฺขิปาเปตฺวา คจฺฉถ
ตุมฺเห เอวํ วทนฺตา นครํ อาหิณฺฑถ อยํ สุนฺทรี สมณสฺส
โคตมสฺส อวณฺณํ อาโรเปตุกาเมหิ อมฺเหหิ มาราปิตา เนว
สมณสฺส โคตมสฺส สาวกานํ โทโส อตฺถิ อมฺหากํ โทโสติ ฯ
เต ตถา อกํสุ ฯ ตทา พาลมหาชโน สทฺทหิ ฯ ติตฺถิยาปิ
ปุริสวธทณฺเฑน ปีฬิตา ๑- ฯ ตโต ปฏฺฐาย พุทฺธานํ สกฺกาโร
@เชิงอรรถ:  ปลิพุทฺธา ฯ ปริพุทฺธา ฯ
มหนฺตตโร อโหสิ ฯ อเถกทิวสํ ภิกฺขู ธมฺมสภายํ กถํ สมุฏฺฐาเปสุํ
อาวุโส ติตฺถิยา พุทฺธานํ กาฬกภาวํ อุปฺปาเทสฺสามาติ สยํ
กาฬกา ชาตา พุทฺธานํ ปน มหนฺตตโร ลาภสกฺกาโร อุทปาทีติ ฯ
สตฺถา อาคนฺตฺวา กายนุตฺถ ภิกฺขเว เอตรหิ กถาย สนฺนิสินฺนาติ
ปุจฺฉิตฺวา อิมาย นามาติ วุตฺเต น ภิกฺขเว สกฺกา พุทฺธานํ
สงฺกิเลสํ อุปฺปาเทตุํ พุทฺธานํ สงฺกิลิฏฺฐภาวกรณํ นาม ชาติมณิโน
กิลิฏฺฐภาวกรณสทิสํ ปุพฺเพ ชาติมณึ กิลิฏฺฐํ กริสฺสามาติ วายมนฺตาปิ
นาสกฺขึสุ กิลิฏฐํ กาตุนฺติ วตฺวา เตหิ ยาจิโต อตีตํ อาหริ ฯ
     อตีเต พาราณสิยํ พฺรหฺมทตฺเต รชฺชํ กาเรนฺเต โพธิสตฺโต
เอกสฺมึ คามเก พฺราหฺมณกุเล นิพฺพตฺติตฺวา วยปฺปตฺโต กาเมสุ
อาทีนวํ ทิสฺวา นิกฺขมิตฺวา หิมวนฺตปฺปเทเส ติสฺโส ปพฺพตราชิโย
อติกฺกมิตฺวา ตาปโส หุตฺวา ปณฺณสาลายํ วสิ ฯ ตสฺสา อวิทูเร
มณิคุหา อโหสิ ฯ ตตฺถ ตึสมตฺตา สูกรา วสนฺติ ฯ คุหาย
อวิทูเร เอโก สีโห จรติ ฯ ตสฺส มณิมฺหิ ฉายา ปญฺญายติ ฯ
สูกรา สีหจฺฉายํ ทิสฺวา ภีตา อุตฺราสา อปฺปมํสโลหิตา อเหสุํ ฯ
เต อิมสฺส มณิโน วิปฺปสนฺนตฺตา อยํ ฉายา ปญฺญายติ อิมํ
มณึ สงฺกิลิฏฺฐํ วิวณฺณํ กโรมาติ จินฺเตตฺวา อวิทูเร เอกํ สรํ
คนฺตฺวา กลเล วฏฺเฏตฺวา อาคนฺตฺวา ตํ มณึ ฆํเสนฺติ ฯ โส
สูกรโลเมหิ ฆํสิยมาโน สุทฺธากาสตโล วิย วิปฺปสนฺนตโร อโหสิ ฯ
สูกรา อุปายํ อปสฺสนฺตา อิมสฺส มณิโน วิวณฺณกรณุปายํ ตาปสํ
ปุจฺฉิสฺสามาติ โพธิสตฺตํ อุปสงฺกมิตฺวา วนฺทิตฺวา เอกมนฺตํ ฐิตา
ปุริมา เทฺว คาถา อุทาหรึสุ
       ทริยา สตฺต วสฺสานิ      ตึสมตฺตา วสามเส
       หญฺญาม มณิโน อาภํ      อิติ โน มนฺติตํ อหุ
       ยาวตา มณิ ฆํสาม       ภิยฺโย โวทายเต มณิ
       อิทญฺจิทานิ ปุจฺฉาม       กึ กิจฺจํ อิธ มญฺญสีติ ฯ
     ตตฺถ ทริยาติ มณิคุหาย ฯ วสามเสติ วสาม ฯ หญฺญามาติ
หนิสฺสาม มยมฺปิ วิวณฺณํ กริสฺสาม ฯ อิทญฺจิทานิ ปุจฺฉามาติ
อิทานิ มยํ เกน การเณน อยํ มณิ กิลิสิยมาโน โวทายเตติ
อิทํ ตํ ปุจฺฉาม ฯ กึ กิจฺจํ อิธ มญฺญสีติ อิมสฺมึ อตฺเถ ตฺวํ
อิมํ กิจฺจํ กินฺติ มญฺญสิ ฯ
     อถ เนสํ อาจิกฺขนฺโต โพธิสตฺโต ตติยํ คาถมาห
       อยํ มณิ เวฬุริโย        อกาโจ วิมโล สุโภ
       นาสฺส สกฺกา สิรึ หนฺตุํ    อปกฺกมถ สูกราติ ฯ
     ตตฺถ อกาโจติ อกกฺกโส ฯ สุโภติ โสภโน ฯ สิรินฺติ
ปภํ ฯ อปกฺกมถาติ อิมสฺส มณิสฺส ปภํ วินาเสตุํ น สกฺกา
ตุมฺเห ปน อิมํ มณิคุหํ ปหาย อญฺญตฺถ คจฺฉถาติ ฯ
     เต ตสฺส กถํ สุตฺวา ตถา กรึสุ ฯ โพธิสตฺโต ฌานํ
อุปฺปาเทตฺวา อายุหปริโยสาเน พฺรหฺมโลกปรายโน อโหสิ ฯ
     สตฺถา อิมํ ธมฺมเทสนํ อาหริตฺวา ชาตกํ สโมธาเนสิ ตทา
ตาปโส อหเมวาติ ฯ
                    มณิสูกรชาตกํ ปญฺจมํ
                      ----------


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๘ หน้า ๑๗๕-๑๘๐. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=38&A=3659&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=38&A=3659&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=454              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=2405              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=2373              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=2373              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๗ http://84000.org/tipitaka/read/?index_27

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]