ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๓๘ ภาษาบาลีอักษรไทย ชา.อ.๔ ติก-ปญฺจกนิปาต

                       ตจสารชาตกํ
     อมิตฺตหตฺถตฺถคตาติ อิทํ สตฺถา เชตวเน วิหรนฺโต ปญฺญาปารมึ
อารพฺภ กเถสิ ฯ
     ตทา หิ สตฺถา น ภิกฺขเว อิทาเนว ปุพฺเพปิ ตถาคโต
ปญฺญวา อุปายกุสโลเยวาติ วตฺวา เตหิ ยาจิโต อตีตํ อาหริ ฯ
     อตีเต พาราณสิยํ พฺรหฺมทตฺเต รชฺชํ กาเรนฺเต โพธิสตฺโต
คามเก กุฏุมฺพิกกุเล นิพฺพตฺติตฺวาติ สพฺพํ ปุริมชาตกนิยาเมเนว
กเถตพฺพํ ฯ อิธ ปน เวชฺเช มเต คามวาสิโน มนุสฺสมารกาติ
เต ทารเก กุทณฺฑเกหิ ๑- พนฺธิตฺวา รญฺโญ ทสฺเสสฺสามาติ พาราณสึ
นยึสุ ฯ โพธิสตฺโต อนฺตรามคฺเคเยว เสสทารกานํ โอวาทํ อทาสิ
ตุมฺเห มา ภายิตฺถ ราชานํ ทิสฺวาปิ อภีตา ตุฏฺฐินฺทฺริยา
ภเวยฺยาถ ราชา อมฺเหหิ สทฺธึ ปฐมตรํ กเถสฺสติ ตโต
ปฏฺฐาย อหํ ชานิสฺสามีติ ฯ เต สาธูติ สมฺปฏิจฺฉิตฺวา ตถา กรึสุ ฯ
ราชา เต อภีเต ตุฏฺฐินฺทฺริเย ทิสฺวา อิเม มนุสฺสมารกาติ กุทณฺฑกพนฺธา
อานีตา เอวรูปํ ทุกฺขํ ปตฺตาปิ น ภายนฺติ ตุฏฺฐินฺทฺริยาเยว
กินฺนุโข เอเตสํ อโสจนการณํ ปุจฺฉิสฺสามิ เนติ ปุจฺฉนฺโต ปฐมํ
คาถมาห
@เชิงอรรถ: ๑. คทฺทูเลหิ ฯ
               อมิตฺตหตฺถตฺถคตา       ตจสารสมปฺปิตา
               ปสนฺนมุขวณฺณาถ        กสฺมา ตุมฺเห น โสจถาติ ฯ
     ตตฺถ อมิตฺตหตฺถตฺถคตาติ กุทณฺฑเกหิ คีวายํ พนฺธิตฺวา
อาเนนฺตานํ อมิตฺตานํ หตฺถคตา ฯ ตจสารสมปฺปิตาติ เวฬุทณฺฑเกหิ
พนฺธตฺตา เอวมาห ฯ กสฺมาติ เอวรูปํ พฺยสนํ ปตฺตาปิ ตุมฺเห
กึการณา น โสจถาติ ปุจฺฉติ ฯ
     ตํ สุตฺวา โพธิสตฺโต เสสคาถา อภาสิ
               น โสจนาย ปริเทวนาย
               อตฺโถ จ ลพฺภา อปิ อปฺปโกปิ
               โสจนฺตเมนํ ทุกฺขิตํ วิทิตฺวา
               ปจฺจตฺถิกา อตฺตมนา ภวนฺติ
               ยโต จ โข ปณฺฑิโต อาปทาสุ
               น เวธติ อตฺถวินิจฺฉยญฺญู
               ปจฺจตฺถิกาสฺส ทุกฺขิตา ภวนฺติ
               ทิสฺวา สุขํ อธิการํ ๑- ปุราณํ
               ชปฺเปน มนฺเตน สุภาสิเตน
               อนุปฺปทาเนน ปเวณิยา วา
               ยถา ยถา ยตฺถ ลเภถ อตฺถํ
               ตถา ตถา ตตฺถ ปรกฺกเมยฺย
               ยโต จ ชาเนยฺย อลพฺภเนยฺโย
@เชิงอรรถ: ๑. มุขํ อวิการํ ฯ
               มยา วา อญฺเญน วา เอส อตฺโถ
               อโสจมาโน อธิวาสเยยฺย
               กมฺมํ ทฬฺหํ กินฺติ กโรมิทานีติ ฯ
     ตตฺถ อตฺโถติ วุฑฺฒิ ฯ ปจฺจตฺถิกา อตฺตมนาติ เอตํ ปุริสํ
โสจนฺตํ ทุกฺขิตํ วิทิตฺวา ปจฺจามิตฺตา ตุฏฺฐจิตฺตา โหนฺติ เตสํ
ตุสฺสนการณํ นาม ปณฺฑิเตน กาตุํ น วฏฺฏตีติ ทีเปติ ฯ ยโตติ
ยทา ฯ น เวธตีติ จิตฺตุตฺราสภเยน น กมฺปติ ฯ อตฺถวินิจฺฉยญฺญูติ
ตสฺส ตสฺส อตฺถสฺส วินิจฺฉยกุสโล ฯ ชปฺเปนาติ มนฺตปริชปฺปเนน ฯ
มนฺเตนาติ ปณฺฑิเตหิ สทฺธึ มนฺตคฺคหเณน ฯ สุภาสิเตนาติ
ปิยวจเนน ฯ อนุปฺปทาเนนาติ ลญฺจทาเนน ฯ ปเวณิยาติ
กุลวํเสน ฯ อิทํ วุตฺตํ โหติ มหาราช ปณฺฑิเตน นาม อาปทาสุ
อุปฺปนฺนาสุ น โสจิตพฺพํ น กิลมิตพฺพํ อิเมสุ ปน ปญฺจสุ การเณสุ
อญฺญตรวเสน ปจฺจามิตฺตา ชินิตพฺพา สเจ หิ สกฺโกติ มนฺตํ
ปริชปฺปิตฺวา มุขพนฺธํ กตฺวาปิ เต ชินิตพฺพา ตถา อสกฺโกนฺเตน
ปณฺฑิเตน เตหิ สทฺธึ มนฺเตตฺวา เอกํ อุปายํ สลฺลกฺเขตฺวา ชินิตพฺพา
ปิยวจนํ วตฺตุํ สกฺโกนฺเตน ปิยํ วตฺวาปิ เต ชินิตพฺพา ตถา
อสกฺโกนฺเตน วินิจฺฉยามจฺจานํ ลญฺจมฺปิ ทตฺวา ชินิตพฺพา ตถา
อสกฺโกนฺเตน กุลวํสํ กเถตฺวา มยํ อสุกปฺปเวณิยา อาคตา ตุมฺหากญฺจ
เอโกว ปุพฺพปุริโสติ เอวํ วิชฺชมานญฺญาติโกฏึ ฆเฏตฺวาปิ
ชินิตพฺพาเอวาติ ฯ ยถา ยถาติ เอเตสุ ปญฺจสุ การเณสุ เยน
เยน การเณน ยตฺถ ยตฺถ อตฺตโน วุฑฺฒึ ลเภยฺย ฯ ตถา
ตถาติ เตน เตน การเณน ตตฺถ ตตฺถ ปรกฺกเมยฺย ปรกฺกมํ
กตฺวา ปจฺจตฺถิเก ชิเนยฺยาติ อธิปฺปาโย ฯ ยโต จ ชาเนยฺยาติ
ยทา ปน ชาเนยฺย มยา วา อญฺเญน วา เอส อตฺโถ
อลพฺภเนยฺโย นานปฺปกาเรน วายมิตฺวาปิ น สกฺกา ลทฺธุํ ตทาปิ
ปณฺฑิตปุริโส อโสจมาโน อกิลมาโน มยา ปุพฺเพ กตํ กมฺมํ
ทฬฺหํ ถิรํ น สกฺกา ปฏิพาหิตุํ อิทานิ กึ สกฺกา กาตุนฺติ
อธิวาเสยฺยาติ ฯ
     ราชา โพธิสตฺตสฺส ธมฺมกถํ สุตฺวา กมฺมํ โสเธตฺวา
นิทฺโทสภาวํ ญตฺวา กุทณฺฑเก นีหราเปตฺวา มหาสตฺตสฺส มหนฺตํ ยสํ
ทตฺวา อตฺตโน อตฺถธมฺมานุสาสกอมจฺจรตนํ อกาสิ ฯ เสสทารกานมฺปิ
ยสํ ทตฺวา ฐานนฺตรานิ อทาสิ ฯ
     สตฺถา อิมํ ธมฺมเทสนํ อาหริตฺวา ชาตกํ สโมธาเนสิ ตทา
พาราณสีราชา อานนฺโท อโหสิ ทารกา เถรานุเถรา ปณฺฑิตทารโก
ปน อหเมวาติ ฯ
                    ตจสารชาตกํ อฏฺฐมํ
                       ---------


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๘ หน้า ๔๘๕-๔๘๘. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=38&A=10072&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=38&A=10072&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=788              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=3663              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=3622              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=3622              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๗ http://84000.org/tipitaka/read/?index_27

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]