อรรถกถาเล่มที่ ๓๗ ภาษาบาลีอักษรไทย
 ชา.อ.๓ ทุกนิปาตวณฺณนา

                     ๕ คงฺเคยฺยชาตกํ
     โสภนฺติ มจฺฉา คงฺเคยฺยาติ อิทํ สตฺถา เชตวเน วิหรนฺโต
เทฺว สหายเก ภิกฺขู อารพฺภ กเถสิ ฯ
     เต กิร เทฺว สาวตฺถิวาสิโน กุลปุตฺตา สาสเน ปพฺพชิตฺวา
อสุภภาวนํ อนุยุญฺชิตฺวา รูปปสํสกา หุตฺวา รูปํ อุปลาเปนฺตา
วิจรึสุ ฯ เต เอกทิวสํ ตฺวํ โสภสิ, อหํ โสภามีติ รูปํ นิสฺสาย
อุปฺปนฺนวิวาทา อวิทูเร นิสินฺนํ เอกํ มหลฺลกตฺเถรํ ทิสฺวา เอโส
อมฺหากํ โสภณภาวํ วา อโสภณภาวํ วา ชานิสฺสตีติ ตํ
อุปสงกมิตฺวา ภนฺเต โก อมฺเหสุ โสภโณติ ปุจฺฉึสุ ฯ โส ตุมฺเหหิ
อหเมว โสภณตโรติ อาห ฯ ทหรา อยํ มหลฺลโก อมฺเหหิ
ปุจฺฉิตํ อกเถตฺวา อปุจฺฉิตํ กเถสีติ ตํ ปริภาสิตฺวา ปกฺกมึสุ ฯ
สา เตสํ กิริยา ภิกฺขุสงฺเฆ ปากฏา ชาตา ฯ อเถกทิวสํ ภิกฺขู
ธมฺมสภายํ กถํ สมุฏฺฐาเปสุํ อาวุโส มหลฺลกตฺเถโร กิร เทฺว เต
รูปนิสฺสิตเก ทหเร ลชฺชาเปสีติ ฯ สตฺถา อาคนฺตฺวา กายนุตฺถ
ภิกฺขเว เอตรหิ กถาย สนฺนิสินฺนาติ ปุจฺฉิตฺวา อิมาย นามาติ
วุตฺเต น ภิกฺขเว อิเม เทฺว ทหรา อิทาเนว รูปปสํสกา,
ปุพฺเพเปเต รูปเมว อุปลาเปนฺตา วิจรึสูติ วตฺวา อตีตํ อาหริ ฯ
     อตีเต พาราณสิยํ พฺรหฺมทตฺเต รชฺชํ กาเรนฺเต โพธิสตฺโต
คงฺคาตีเร รุกฺขเทวตา อโหสิ ฯ ตทา คงฺคายมุนานํ สมาคมฏฺฐาเน
คงฺเคยฺโย จ ยมุเนยฺโย จ เทฺว มจฺฉา อหํ โสภามิ, ตฺวํ น
โสภสีติ รูปํ นิสฺสาย วิวทมานา อวิทูเร คงฺคาย ตโต กจฺฉปํ
นิสินฺนํ ทิสฺวา เอโส อมฺหากํ โสภณภาวํ วา อโสภณภาวํ วา
ชานิสฺสตีติ ตํ อุปสงฺกมิตฺวา กินฺนุ โข สมฺม กจฺฉป คงฺเคยฺโย
โสภติ อุทาหุ ยมุเนยฺโยติ ปุจฺฉึสุ ฯ กจฺฉโป คงฺเคยฺโยปิ โสภติ
ยมุเนยฺโยปิ, ตุมฺเหหิ ปน ทฺวีหิปิ อหเมว อติเรกตรํ โสภามีติ
อมมตฺถํ ปกาเสนฺโต ปฐมํ คาถมาห
       โสภนฺติ มจฺฉา คงฺเคยฺยา,  อโถ โสภนฺติ ยามุนา,
       จตุปฺปทายํ ปุริโส         นิโคฺรธปริมณฺฑโล
       อีสกายตคีโว ๑- จ       สพฺเพ ว อติโรจตีติ ฯ
     ตตฺถ จตุปฺปทายนฺติ จตุปฺปโท อยํ ปุริโสติ อตฺตานํ สนฺธาย
วทติ ฯ นิโคฺรธปริมณฺฑโลติ สุชาโต นิโคฺรโธ วิย ปริมณฺฑโล ฯ
อีสกายตคีโวติ รถีสา วิย อายตคีโว ฯ สพฺเพ ว อติโรจตีติ
เอวํ สณฺฐานสมฺปนฺโน กจฺฉโป สพฺเพ ว อติโรจติ อหเมว
สพฺเพ ตุมฺเห อติกฺกมิตฺวา โสภามีติ วทตีติ อตฺโถ ฯ
     มจฺฉา ตสฺส กถํ สุตฺวา อมฺโภ ปาปกจฺฉป อมฺเหหิ ปุจฺฉิตํ
อกเถตฺวา อญฺญเมว กเถสีติ วตฺวา ทุติยํ คาถมาห
       ยํ ปุจฺฉิโต น ตํ อกฺขา,    อญฺญํ อกฺขาติ ปุจฺฉิโต,
       อตฺตปฺปสํสโก โปโส       นายํ อสฺมาก รุจฺจตีติ ฯ
     ตตฺถ อตฺตปฺปสํสโกติ อตฺตานํ ปสํสนสีโล อตฺตุกฺกํสโก
@เชิงอรรถ: ๑ พฺยสมายตคีโวติปิ ฯ
โปโส ฯ นายํ อสฺมาก รุจฺจตีติ อยํ ปาปกจฺฉโป อมฺหากํ น
รุจฺจติ น ขมตีติ อตฺโถ ฯ
     กจฺฉปสฺส อุปริ อุทกํ ขิปิตฺวา สกฏฺฐานเมว อคมํสุ ฯ
     สตฺถา อิมํ ธมฺมเทสนํ อาหริตฺวา ชาตกํ สโมธาเนสิ ฯ
ตทา เทฺว มจฺฉา เทฺว ทหรภิกฺขู อเหสุํ, กจฺฉโป มหลฺลโก,
อิมสฺส ปน การณสฺส ปจฺจกฺขการิกา คงฺคาตีเร นิพฺพตฺตรุกฺขเทวตา
ปน อหเมวาติ ฯ
                   คงฺเคยฺยชาตกํ ปญฺจมํ ฯ
                       --------

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๗ หน้า ๒๐๑-๒๐๓.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=37&A=3965&modeTY=2
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=37&A=3965&modeTY=2
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=259
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=1536
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=1519
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=1519
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๗
http://84000.org/tipitaka/read/?index_27