ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๓๖ ภาษาบาลีอักษรไทย ชา.อ.๒ เอกนิปาต(๒)

                    ๘. วรณวคฺควณฺณนา
                        ------
                      ๑. วรณชาตกํ
     โย ปุพฺเพ กรณียานีติ อิทํ สตฺถา เชตวเน วิหรนฺโต
กุฏุมฺพิกปุตฺตติสฺสตฺเถรํ อารพฺภ กเถสิ ฯ
     เอกสฺมึ กิร ทิวเส สาวตฺถีวาสิโน อญฺญมญฺญํ สหายกา
ตึสมตฺตา กุลปุตฺตา คนฺธปุปฺผวตฺถาทีนิ คเหตฺวา สตฺถุ ธมฺมเทสนํ
สุณิสฺสามาติ มหาชนปริวุตา เชตวนํ คนฺตฺวา นาคมาฬกวิสาลมาฬกาทีสุ
โถกํ นิสีทิตฺวา สายณฺหสมเย สตฺถริ สุรภิคนฺธวาสิตาย
คนฺธกุฏิโต นิกฺขมิตฺวา ธมฺมสภํ คนฺตฺวา อลงฺกตพุทฺธาสเน
นิสินฺเน สปริวารา ธมฺมสภํ คนฺตฺวา สตฺถารํ คนฺธปุปฺเผหิ ปูเชตฺวา
จกฺกงฺกิตตเลสุ ผุลฺลปฺปทุมสสฺสิริเกสุ ปาเทสุ วนฺทิตฺวา เอกมนฺตํ
นิสินฺนา ธมฺมํ สุณึสุ ฯ อถ เนสํ เอตทโหสิ ยถา ยถา
โข มยํ ภควตา ธมฺมํ เทสิตํ อาชานาม ปพฺพเชยฺยามาติ ฯ
เต ตถาคตสฺส ธมฺมสภาโต นิกฺขนฺตกาเล ตถาคตํ อุปสงฺกมิตฺวา
วนฺทิตฺวา ปพฺพชฺชํ ยาจึสุ ฯ เตสํ สตฺถา ปพฺพชฺชํ อทาสิ ฯ
เต อาจริยุปชฺฌาเย อาราเธตฺวา อุปสมฺปทํ ลภิตฺวา ปญฺจ วสฺสานิ
อาจริยุปชฺฌายานํ สนฺติเก วสิตฺวา เทฺว มาติกา ปคุณา กตฺวา
กปฺปิยากปฺปิยํ ญตฺวา ติสฺโส อนุโมทนา อุคฺคณฺหิตฺวา จีวรานิ
สิพฺเพตฺวา รชิตฺวา สมณธมฺมํ กริสฺสามาติ อาจริยุปชฺฌาเย
อาปุจฺฉิตฺวา สตฺถารํ อุปสงฺกมิตฺวา วนฺทิตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิตฺวา
มยํ ภนฺเต ภเวสุ อุกฺกณฺฐิตฺวา ชาติชราพฺยาธิมรณภีตา เตสํ
โน สํสารปริโมจนตฺถาย กมฺมฏฺฐานํ กเถถาติ ยาจึสุ ฯ สตฺถา
เตสํ อฏฺฐตฺตึสาย กมฺมฏฺฐาเนสุ สปฺปายํ วิทิตฺวา เอกํ กมฺมฏฺฐานํ
กเถสิ ฯ เต สตฺถุ สนฺติเก กมฺมฏฺฐานํ คเหตฺวา สตฺถารํ
วนฺทิตฺวา ปทกฺขิณํ กตฺวา ปริเวณํ คนฺตฺวา อาจริยุปชฺฌาเย
โอโลเกตฺวา ปตฺตจีวรํ อาทาย สมณธมฺมํ กริสฺสามาติ นิกฺขมึสุ ฯ
     อถ เตสํ อพฺภนฺตเร เอโก ภิกฺขุ นาเมน กุฏุมฺพิกปุตฺตติสฺสตฺเถโร
นาม กุสีโต หีนวิริโย รสคิทฺโธ ฯ โส เอวํ
จินฺเตสิ อหํ เนว อรญฺเญ วสิตุํ น ภิกฺขาจริยาย ยาเปตุํ
สกฺขิสฺสามิ โก เม คมเนน อตฺโถ นิวตฺติสฺสามีติ ฯ โส
วิริยํ โอสฺสชฺชิตฺวา เต ภิกฺขู อนุคนฺตฺวา นิวตฺติ ฯ เตปิ โข
ภิกฺขู โกสเลสุ จาริกํ จรมานา อญฺญตรํ ปจฺจนฺตคามํ คนฺตฺวา
ตํ อุปนิสฺสาย เอกสฺมึ อรญฺญายตเน วสฺสํ อุปคนฺตฺวา อนฺโตเตมาสํ
อปฺปมตฺตา ฆเฏนฺตา วายมนฺตา วิปสฺสนาคพฺภํ คาหาเปตฺวา ปฐวึ
อุนฺนาทยมานา อรหตฺตํ ปตฺวา วุฏฺฐวสฺสา ปวาเรตฺวา ปฏิลทฺธคุณํ
สตฺถุ อาโรเจสฺสามาติ ตโต นิกฺขมิตฺวา อนุปุพฺเพน เชตวนํ คนฺตฺวา
ปตฺตจีวรํ ปฏิสาเมตฺวา อาจริยุปชฺฌาเย ทิสฺวา ตถาคตํ ทฏฺฐุกามา
สตฺถุ สนฺติกํ คนฺตฺวา วนฺทิตฺ วานิสีทึสุ ฯ สตฺถา เตหิ สทฺธึ
มธุรปฺปฏิสนฺถารํ อกาสิ ฯ เต กตปฺปฏิสนฺถารา อตฺตนา ลทฺธคุณํ
ตถาคตสฺส อาโรเจสุํ ฯ สตฺถา เต ภิกฺขู ปสํสิ ฯ กุฏุมฺพิกปุตฺตติสฺสตฺเถโร
สตฺถารํ เตสํ คุณกถํ กเถนฺตํ ทิสฺวา สยมฺปิ สมณธมฺมํ
กาตุกาโม ชาโต ฯ เตปิ โข ภิกฺขู มยํ ภนฺเต ตเมว อรญฺญวาสํ
คนฺตฺวา วสิสฺสามาติ สตฺถารํ อาปุจฺฉึสุ ฯ สตฺถา สาธูติ อนุชานิ ฯ
เต สตฺถารํ วนฺทิตฺวา ปริเวณํ อคมํสุ ฯ อถ โส กุฏุมฺพิกปุตฺตติสฺสตฺเถโร
รตฺติภาคสมนนฺตเร อจฺจารทฺธวิริโย หุตฺวา อติเวเคน
สมณธมฺมํ กโรนฺโต มชฺฌิมยามสมนนฺตเร อาลมฺพนผลกํ นิสฺสาย
ฐิตโกว นิทฺทายนฺโต ปริวตฺติตฺวา ปติ ฯ อูรุฏฺฐิ ตสฺส ภิชฺชิ ฯ
เวทนา มหนฺตา ชาตา ฯ เตสํ ภิกฺขูนํ ตํ ปฏิชคฺคนฺตานํ คมนํ
น สมฺปชฺชิ ฯ อถ เน อุปฏฺฐานเวลาย อาคเต สตฺถา ปุจฺฉิ
นนุ ตุมฺเห ภิกฺขเว เสฺว คมิสฺสามาติ หิยฺโย อาปุจฺฉถาติ ฯ
อาม ภนฺเต อปิจ โข ปน อมฺหากํ สหายโก กุฏุมฺพิกปุตฺตติสฺสตฺเถโร
อกาเล อติเวเคน สมณธมฺมํ กโรนฺโต นิทฺทาภิภูโต
ปริวตฺติตฺวา ปติโต อูรุฏฺฐิ จสฺส ภินฺนํ ตํ นิสฺสาย อมฺหากํ
คมนํ น สมฺปชฺชตีติ ฯ สตฺถา น ภิกฺขเว อิทาเนเวส อตฺตโน
หีนวิริยภาเวน อกาเล อติเวเคน วิริยํ กโรนฺโต ตุมฺหากํ คมนนฺตรายํ
กโรติ ปุพฺเพเปส ตุมฺหากํ คมนนฺตรายํ อกาสิเยวาติ วตฺวา เตหิ
ยาจิโต อตีตํ อาหริ ฯ
     อตีเต คนฺธารรฏฺเฐ ตกฺกสิลายํ โพธิสตฺโต ทิสาปาโมกฺโข
อาจริโย หุตฺวา ปญฺจ มาณวกสตานิ สิปฺปํ อุคฺคณฺหาเปสิ ฯ
อถสฺส เต มาณวกา เอกทิวสํ ทารุอาหรณตฺถาย อรญฺญํ คนฺตฺวา
ทารูนิ อุทฺธรึสุ ฯ เตสํ อนฺตเร เอโก กุสีตมาณโว มหนฺตํ วรณรุกฺขํ
ทิสฺวา สุกฺขรุกฺโข เอโสติ สญฺญาย มุหุตฺตํ ตาว นิปชฺชิตฺวา
ปจฺฉา รุกฺขํ อภิรุหิตฺวา ทารูนิ ปาเตตฺวา อาทาย คมิสฺสามีติ
อุตฺตรสาฏกํ ปฏฺฐริตฺวา นิปชฺชิตฺวา กากจฺฉมาโน นิทฺทํ โอกฺกมิ ฯ
อิตเร มาณวกา ทารุกลาเป พนฺธิตฺวา อาทาย คจฺฉนฺตา ตํ
ปาเทน ปิฏฺฐิยํ ปหริตฺวา ปโพเธตฺวา อคมึสุ ฯ กุสีตมาณโว
อุฏฺฐาย อกฺขีนิ ปุญฺฉิตฺวา อวิคตนิทฺโท วรณรุกฺขํ อภิรุหิตฺวา
สาขํ คเหตฺวา อตฺตโน อภิมุขํ อากฑฺฒิตฺวา ภญฺชนฺโต ภิชฺชิตฺวา
อุฏฺฐิตโกฏิยา อตฺตโน อกฺขึ ภินฺทาเปตฺวา เอเกน หตฺเถน ตํ
ปิธาย เอเกน หตฺเถน อลฺลทารูนิ ภญฺชิตฺวา รุกฺขโต โอรุยฺห
ทารุกลาปํ พนฺธิตฺวา อุกฺขิปิตฺวา เวเคน คนฺตฺวา เตหิ ปาติตานํ
ทารูนํ อุปริ ปาเตสิ ฯ ตํ ทิวสญฺจ ชนปทคามกโต เอกํ กุลํ
เสฺว พฺราหฺมณวาจกํ กริสฺสามาติ อาจริยํ นิมนฺเตสิ ฯ อาจริโย
มาณวเก อาห ตาตา เสฺว เอกํ คามกํ คนฺตพฺพํ ตุมฺเห ปน
นิราหารา น สกฺขิสฺสถ คนฺตุํ ปาโตว ยาคุํ ปจาเปตฺวา ตตฺถ
คนฺตฺวา อตฺตนา ลทฺธโกฏฺฐาสญฺจ อมฺหากํ ปตฺตโกฏฺฐาสญฺจ สพฺพํ
อาทาย อาคจฺฉถาติ ฯ เต ปาโตว ยาคุปจนตฺถาย ทาสึ อุฏฺฐาเปตฺวา
ขิปฺปํ โน ยาคุํ ปจาหีติ อาหํสุ ฯ สา ทารูนิ คณฺหนฺตี อุปริฏฺฐิตานิ
อลฺลวรณทารูนิ คเหตฺวา ปุนปฺปุนํ มุขวาตํ ททมานาปิ อคฺคึ
อุชฺชาเลตุํ อสกฺโกนฺตี สุริยํ อุฏฺฐาเปสิ ฯ มาณวกา อติทิวา
ชาตา อิทานิ น สกฺกา คนฺตุนฺติ อาจริยสฺส สนฺติเก อคมํสุ ฯ
อาจริโย กึ ตาตา น คตตฺถาติ ฯ อาม อาจริย น คตมฺหาติ ฯ
กึการณาติ ฯ อสุโก นาม กุสีตมาณโว อมฺเหหิ สทฺธึ ทารูนํ
อตฺถาย อรญฺญํ คนฺตฺวา วรณรุกฺขมูเล นิทฺทายิตฺวา ปจฺฉา
เวเคนารุหิตฺวา อกฺขีนิ ภินฺทาเปตฺวา อลฺลวรณทารูนิ อาหริตฺวา
อมฺเหหิ อานีตทารูนํ อุปริ ปกฺขิปิ ยาคุปาจิกา ตานิ สุกฺขทารุสญฺญาย
คเหตฺวา ยาว สุริยุคฺคมนา อุชฺชาเลตุํ นาสกฺขิ อิมินา
การเณน คมนนฺตราโย ชาโตติ ฯ อาจริโย มาณเวน กตกมฺมํ
สุตฺวา อนฺธพาลานํ กมฺมํ นิสฺสาย เอวรูปา ปริหานิ โหตีติ วตฺวา
อิมํ คาถมาห
         โย ปุพฺเพ กรณียานิ    ปจฺฉา โส กาตุมิจฺฉติ
         วรณกฏฺฐํ ภญฺโชว      ส ปจฺฉา อนุตปฺปตีติ ฯ
     ตตฺถ ส ปจฺฉา อนุตปฺปตีติ  โยโกจิ ปุคฺคโล อิทํ ปุพฺเพ
กตฺตพฺพํ อิทํ ปจฺฉาติ อวีมํสิตฺวา ปุพฺเพ กรณียานิ ปฐมเมว
กตฺตพฺพกมฺมานิ ปจฺฉา กโรติ อยํ วรณกฏฺฐภญฺโช อมฺหากํ
มาณวโก วิย โส พาลปุคฺคโล ปจฺฉา อนุตปฺปติ โสจติ
ปริเทวตีติ อตฺโถ ฯ
     เอวํ โพธิสตฺโต อนฺเตวาสิกานํ อิมํ การณํ กเถตฺวา ทานาทีนิ
ปุญฺญานิ กตฺวา ชีวิตปริโยสาเน ยถากมฺมํ คโต ฯ
     สตฺถา น ภิกฺขเว อิทาเนว ตุมฺหากํ คมนนฺตรายํ กโรติ
ปุพฺเพปิ อกาสิเยวาติ อิมํ ธมฺมเทสนํ อาหริตฺวา อนุสนฺธึ ฆเฏตฺวา
ชาตกํ สโมธาเนสิ ตทา อกฺขิเภทปฺปตฺโต มาณโว
อูรุเภทปฺปตฺตภิกฺขุ อโหสิ เสสมาณวา พุทฺธปริสา อาจริโย พฺราหฺมโณ
ปน อหเมวาติ ฯ
                     วรณชาตกํ ปฐมํ ฯ
                       --------


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๖ หน้า ๑๑๙-๑๒๔. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=36&A=2373&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=36&A=2373&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=71              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=469              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=457              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=457              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๗ http://84000.org/tipitaka/read/?index_27

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]