ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๓๖ ภาษาบาลีอักษรไทย ชา.อ.๒ เอกนิปาต(๒)

                     ๖. มุทุลกฺขณชาตกํ
     เอกา อิจฺฉา ปุเร อาสีติ อิทํ สตฺถา เชตวเน วิหรนฺโต
สงฺกิเลสํ อารพฺภ กเถสิ ฯ
     เอโก กิร สาวตฺถีวาสี กุลปุตฺโต สตฺถุ ธมฺมเทสนํ สุตฺวา
รตนสาสเน อุรํ ทตฺวา ปพฺพชิตฺวา ปฏิปนฺนโก โยคาวจโร
อวิสฺสฏฺฐกมฺมฏฺฐาโน หุตฺวา เอกทิวสํ สาวตฺถิยํ ปิณฺฑาย จรมาโน
เอกํ อลงฺกตปฏิยตฺตํ อิตฺถึ ทิสฺวา สุภวเสน อินฺทฺริยานิ ภินฺทิตฺวา
โอโลเกสิ ฯ ตสฺส อพฺภนฺตเร กิเลโส จลิ วาสิยา
อาโกฏิตขีรรุกฺโข วิย อโหสิ ฯ โส ตโต ปฏฺฐาย กิเลสวสิโก หุตฺวา
เนว กายสฺสาทํ น จิตฺตสฺสาทํ ลภิ ภนฺตมิคสปฺปฏิภาโค สาสเน
อนภิรโต ปรูฬฺหเกสโลโม ทีฆนโข กิลิฏฺฐจีวโร อโหสิ ฯ อถสฺส
อินฺทริยวิการํ ทิสฺวา สหายกา ภิกฺขู กินฺนุ โข เต อาวุโส น
ยถา โปราณานิ อินฺทฺริยานีติ ปุจฺฉึสุ ฯ อนภิรโตมฺหิ อาวุโสติ ฯ
อถ นํ เต สตฺถุ สนฺติกํ นยึสุ ฯ สตฺถา กึ ภิกฺขเว อนิจฺฉมานํ
ภิกฺขุํ อาทาย อาคตตฺถาติ ปุจฺฉิ ฯ อยํ ภนฺเต ภิกฺขุ อนภิรโตติ ฯ
สจฺจํ กิร ตฺวํ ภิกฺขุ อนภิรโตติ ฯ สจฺจํ ภควาติ ฯ โก ตํ
อุกฺกณฺฐาเปสีติ ฯ อหํ ภนฺเต ปิณฺฑาย จรนฺโต เอกํ อิตฺถึ
ทิสฺวา อินฺทฺริยานิ ภินฺทิตฺวา โอโลเกสึ อถ เม กิเลโส จลิ
เตนมฺหิ อุกฺกณฺฐิโตติ ฯ อถ นํ สตฺถา อนจฺฉริยเมตํ ภิกฺขุ
ยํ ตฺวํ อินฺทฺริยานิ ภินฺทิตฺวา วิสภาคารมฺมณํ สุภวเสน โอโลเกนฺโต
กิเลเสหิ กมฺปิโต ปุพฺเพ ปญฺจาภิญฺญาอฏฺฐสมาปตฺติลาภิโน ฌานพเลน
กิเลเส วิกฺขมฺเภตฺวา วิสุทฺธจิตฺตา คคนตลจรา โพธิสตฺตาปิ
อินฺทฺริยานิ ภินฺทิตฺวา วิสภาคารมฺมณํ โอโลกยมานา ฌานา
ปริหายิตฺวา กิเลเสหิ กมฺปิตา มหาทุกฺขํ อนุภวึสุ น หิ
สิเนรุอุปฺปาฏนกวาโต หตฺถิมตฺตมุณฺฑปพฺพตํ มหาชมฺพูอุมฺมูลกวาโต
ฉินฺนตเฏ วิรูฬฺหคจฺฉกํ มหาสมุทฺทํ วา ปน สุสฺสนกวาโต ขุทฺทกตฬากํ
กิสฺมิญฺจิเทว คณฺหติ เอวํ อุตฺตมพุทฺธีนํ นาม วิสุทฺธจิตฺตานํ
โพธิสตฺตานํ อญฺญาณภาวกรา กิเลสา ตยิ กึ ลชฺชิสฺสนฺติ วิสุทฺธาปิ
สตฺตา สงฺกิลิสฺสนฺติ อุตฺตมยสสมงฺคิโนปิ อยสํ ปาปุณนฺตีติ วตฺวา
อตีตํ อาหริ ฯ
     อตีเต พาราณสิยํ พฺรหฺมทตฺเต รชฺชํ กาเรนฺเต โพธิสตฺโต
กาสีรฏฺเฐ เอกสฺส มหาวิภวสฺส พฺราหฺมณสฺส กุเล นิพฺพตฺติตฺวา
วิญฺญุตํ ปตฺโต สพฺพสิปฺปานํ ปารํ คนฺตฺวา กาเม ปหาย
อิสิปพฺพชฺชํ ปพฺพชิตฺวา กสิณปริกมฺมํ กตฺวา อภิญฺญา จ สมาปตฺติโย
จ อุปฺปาเทตฺวา ฌานสุเขน วีตินาเมนฺโต หิมวนฺตปฺปเทเส วาสํ
กปฺเปสิ ฯ โส เอกสฺมึ กาเล โลณมฺพิลเสวนตฺถํ หิมวนฺตา โอตริตฺวา
พาราณสึ ปตฺวา ราชุยฺยาเน วสิตฺวา ปุนทิวเส กตสรีรปฏิชคฺคโน
รตฺตวากมยํ นิวาสนปารุปนํ สณฺฐเปตฺวา อชินจมฺมํ เอกํสงฺกตฺวา
ชฏามณฺฑลํ พนฺธิตฺวา ขาริกาชมาทาย พาราณสิยํ ภิกฺขาย จรมาโน
รญฺโญ ฆรทฺวารํ ปาปุณิ ฯ ราชา ตสฺส อิริยาปเถเยว ปสีทิตฺวา
ปกฺโกสาเปตฺวา มหารเห อาสเน นิสีทาเปตฺวา ปณีเตน ขาทนีเยน
โภชนีเยน สนฺตปฺเปตฺวา ตํ กตานุโมทนํ อุยฺยาเน วสนตฺถาย
ยาจิ ฯ โส สมฺปฏิจฺฉิ ฯ ราชเคเห ภุญฺชิตฺวา ราชกุลํ โอวทมาโน
ตสฺมึ อุยฺยาเน โสฬส วสฺสานิ วสิ ฯ อเถกทิวสํ ราชา กุปฺปิตํ
ปจฺจนฺตํ วูปสเมตุํ คจฺฉนฺโต มุทุลกฺขณนฺนาม อคฺคมเหสึ อปฺปมตฺตา
อยฺยสฺส อุปฏฺฐานํ กโรหีติ วตฺวา อคมาสิ ฯ
     โพธิสตฺโต รญฺโญ คตกาลโต ปฏฺฐาย อตฺตโน รุจนเวลาย
เคหํ คจฺฉติ ฯ อเถกทิวสํ มุทุลกฺขณา โพธิสตฺตสฺส อาหารํ
สมฺปาเทตฺวา อชฺช อยฺโย จิรายตีติ คนฺโธทเกน นฺหายิตฺวา
สพฺพาลงฺการปฏิมณฺฑิตา มหาตเล จูฬสยนํ ปญฺญเปตฺวา โพธิสตฺตสฺส อาคมนํ
โอโลกยมานา นิปชฺชิ ฯ โพธิสตฺโตปิ อตฺตโน เวลํ สลฺลกฺเขตฺวา
ฌานา วุฏฺฐาย อากาเสเนว ราชนิเวสนํ อคมาสิ ฯ มุทุลกฺขณา
วากจีรสทฺทํ สุตฺวา อยฺโย อาคโตติ เวเคน อุฏฺฐหิ ฯ ตสฺสา
เวเคน อุฏฺฐหนฺติยา มฏฺฐสาฏโก ภสฺสิ ฯ ตาปโส สีหปญฺชเรน
ปวิสนฺโต เทวิยา วิสภาครูปารมฺมณํ ทิสฺวา อินฺทฺริยานิ ภินฺทิตฺวา
สุภวเสน โอโลเกสิ ฯ อถสฺส อพฺภนฺตเร กิเลโส จลิ วาสิยา
ปหฏขีรรุกฺโข วิย อโหสิ ฯ ตาวเทวสฺส ฌานํ อนฺตรธายิ ฯ
ฉินฺนปกฺโข กาโก วิย อโหสิ ฯ โส ฐิตโกว อาหารํ คเหตฺวา
อภุญฺชิตฺวา กิเลเสหิ กมฺปิโต ปาสาทา โอรุยฺห อุยฺยานํ คนฺตฺวา
ปณฺณสาลํ ปวิสิตฺวา ผลกตฺถรกสยนสฺส เหฏฺฐา อาหารํ ฐเปตฺวา
วิสภาคารมฺมณพนฺโธ กิเลสคฺคินา ทยฺหมาโน นิราหารตาย สุสฺสมาโน
สตฺต ทิวสานิ ผลกตฺถรเก นิปชฺชิ ฯ
     สตฺตเม ทิวเส ราชา ปจฺจนฺตํ วูปสเมตฺวา อาคโต นครํ
ปทกฺขิณํ กตฺวา นิเวสนํ อคนฺตฺวาว อยฺยํ ปสฺสิสฺสามีติ อุยฺยานํ
คนฺตฺวา ปณฺณสาลํ ปวิสิตฺวา ตํ นิปนฺนกํ ทิสฺวา เอกํ อผาสุกํ
ชาตํ มญฺเญติ ปณฺณสาลํ โสธาเปตฺวา ปาเท ปริมชฺชนฺโต กึ
อยฺยสฺส อผาสุกนฺติ ปุจฺฉิ ฯ มหาราช อญฺญํ เม อผาสุกํ นตฺถิ
กิเลสวเสน ปนมฺหิ ปฏิพทฺธจิตฺโต ชาโตติ ฯ กหํ ปฏิพทฺธนฺเต
อยฺย จิตฺตนฺติ ฯ มุทุลกฺขณาย มหาราชาติ ฯ สาธุ อยฺย อหํ
มุทุลกฺขณํ ตุมฺหากํ ทมฺมีติ ตาปสํ อาทาย นิเวสนํ ปวิสิตฺวา
เทวึ สพฺพาลงฺการปฏิมณฺฑิตํ กตฺวา ตาปสสฺส อทาสิ
ททมาโนเยว จ มุทุลกฺขณาย สญฺญํ อทาสิ ตยา อตฺตโน พเลน อยฺยํ
รกฺขิตุํ วายมิตพฺพนฺติ ฯ สาธุ เทว รกฺขิสฺสามีติ ฯ ตาปโส เทวึ
คเหตฺวา ราชนิเวสนา โอตริ ฯ อถ นํ มหาทฺวารโต นิกฺขนฺตกาเล
อยฺย อมฺหากํ เคหํ ลทฺธุํ วฏฺฏติ คจฺฉ ราชานํ เคหํ ยาจาหีติ
อาห ฯ ตาปโส คนฺตฺวา เคหํ ยาจิ ฯ ราชา มนุสฺสานํ
วจฺจกุฏิกิจฺจํ สาธยมานํ เอกํ ฉฑฺฑิตเคหํ ทาเปสิ ฯ โส เทวึ คเหตฺวา
ตตฺถ อคมาสิ ฯ สา ปวิสิตุํ น อิจฺฉิ ฯ กึการณา น ปวิสสีติ ฯ
อสุจิภาเวนาติ ฯ อิทานิ กึ กโรมีติ ฯ ปฏิชคฺคาหิ นนฺติ วตฺวา
รญฺโญ สนฺติกํ เปเสตฺวา คจฺฉกุทฺทาลํ อาหร ปจฺฉึ อาหราติ
อาหราเปตฺวา อสุจิญฺจ สงฺการญฺจ ฉฑฺฑาเปตฺวา โคมยํ
อาหราเปตฺวา วิลิมฺปาเปตฺวา ปุนปิ คจฺฉ มญฺจํ อาหร ปีฐํ อาหราติ
เอกเมกํ อาหราเปตฺวา ปุน อุทกาหรณาทีนํ อตฺถาย อาณาเปสิ ฯ
โส ฆฏํ อาทาย อุทกํ อาหริตฺวา จาฏึ ปูเรตฺวา นฺหาโนทกํ
สชฺเชตฺวา สยนํ อตฺถริ ฯ อถ นํ สยเน เอกโต นิสินฺนํ ผาสุกาสุ
คเหตฺวา อากฑฺฒิตฺวา ตว สมณภาวํ วา พฺราหฺมณภาวํ วา
น ชานาสีติ โอนาเมตฺวา อตฺตโน อภิมุขํ อากฑฺฒิ ฯ โส ตสฺมึ
กาเล สตึ ปฏิลภิ ฯ เอตฺตกมฺปน กาลํ อญฺญาณี อโหสิ ฯ
เอวํ อญฺญาณกรณา กิเลสา นาม กามจฺฉนฺทนีวรณํ ภิกฺขเว
อนฺธกรณํ อญฺญาณกรณนฺติ อาทิ เจตฺถ วตฺตพฺพํ ฯ โส สตึ
ปฏิลภิตฺวา จินฺเตสิ อยํ ตณฺหา วฑฺฒมานา มม จตูหิ อุปาเยหิ
สีสํ อุกฺขิปิตุํ น ทสฺสติ อชฺเชว มยา อิมํ รญฺโญ นิยฺยาเทตฺวา
หิมวนฺตํ ปวิสิตุํ วฏฺฏตีติ ฯ โส ตํ อาทาย ราชานํ อุปสงฺกมิตฺวา
มหาราช ตว เทวิยา มยฺหํ อตฺโถ นตฺถิ เกวลํ เม อิมํ นิสฺสาย
ตณฺหา วฑฺฒิตาติ วตฺวา อิมํ คาถมาห
         เอกา อิจฺฉา ปุเร อาสิ     อลทฺธา มุทุลกฺขณํ
         ยโต ลทฺธา อฬารกฺขี       อิจฺฉา อิจฺฉํ วิชายถาติ ฯ
     ตตฺรายํ ปิณฺฑตฺโถ มหาราช มยฺหํ อิมํ ตว เทวึ
มุทุลกฺขณํ อลภิตฺวา ปุเร อโห วตาหํ เอตํ ลเภยฺยนฺติ เอกา
อิจฺฉา อาสิ เอกาว ตณฺหา อุปฺปชฺชิ ยโต ปน เม อยํ อฬารกฺขี
วิสาลเนตฺตา โสภนโลจนา ลทฺธา อถ เม สา ปุริมิกา อิจฺฉา
เคหตณฺหํ อุปกรณตณฺหํ อุปโภคตณฺหนฺติ อุปรุปริ อญฺญํ นานปฺปการํ
อิจฺฉํ วิชายถ ชเนสิ อุปฺปาเทสิ สา โข ปน เม เอวํ
วฑฺฒมานา อิจฺฉา อปายโต สีสํ อุกฺขิปิตุํ น ทสฺสติ อลํ เม
อิมาย ภริยาย ตฺวํเยว ตว ภริยํ คณฺห อหมฺปน หิมวนฺตํ
คมิสฺสามีติ ฯ ตาวเทว นฏฺฐํ ฌานํ อุปฺปาเทตฺวา อากาเส
นิสินฺโน ธมฺมํ เทเสตฺวา รญฺโญ โอวาทํ ทตฺวา อากาเสเนว
หิมวนฺตํ คนฺตฺวา ปุน มนุสฺสปถนฺนาม นาคมาสิ พฺรหฺมวิหาเร
ปน ภาเวตฺวา อปริหีนชฺฌาโน พฺรหฺมโลเก นิพฺพตฺติ ฯ
     สตฺถา อิมํ ธมฺมเทสนํ อาหริตฺวา สจฺจานิ ปกาเสสิ ฯ
สจฺจปริโยสาเน โส ภิกฺขุ อรหตฺตผเล ปติฏฺฐาสิ ฯ สตฺถาปิ
อนุสนฺธึ ฆเฏตฺวา ชาตกํ สโมธาเนสิ ตทา ราชา อานนฺโท
อโหสิ มุทุลกฺขณา อุปฺปลวณฺณา อิสิ ปน อหเมวาติ ฯ
                   มุทุลกฺขณชาตกํ ฉฏฐํ ฯ
                      ----------


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๖ หน้า ๑๐๐-๑๐๕. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=36&A=1989&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=36&A=1989&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=66              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=434              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=425              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=425              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๗ http://84000.org/tipitaka/read/?index_27

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]