อรรถกถาเล่มที่ ๓๖ ภาษาบาลีอักษรไทย
 ชา.อ.๒ เอกนิปาต(๒)

                     ๕. ปญฺจาวุธชาตกํ
     โย อลีเนน จิตฺเตนาติ อิทํ สตฺถา เชตวเน วิหรนฺโต เอกํ
โอสฺสฏฺวิริยํ ภิกฺขุํ อารพฺภ กเถสิ ฯ
     ตํ ภิกฺขุํ สตฺถา อามนฺเตตฺวา สจฺจํ กิร ตฺวํ ภิกฺขุ
โอสฺสฏฺวิริโยติ ปุจฺฉิตฺวา สจฺจํ ภควาติ วุตฺเต ภิกฺขุ ปุพฺเพปิ ปณฺฑิตา
วิริยํ กาตุํ ยุตฺตฏฺาเน วิริยํ กตฺวา รชฺชสมฺปตฺตึ ปาปุณึสูติ วตฺวา
อตีตํ อาหริ ฯ
     อตีเต พาราณสิยํ พฺรหฺมทตฺเต รชฺชํ กาเรนฺเต โพธิสตฺโต
ตสฺส รญฺโ อคฺคมเหสิยา กุจฺฉิสฺมึ นิพฺพตฺติ ฯ ตสฺส
นามคหณทิวเส อฏฺสเต พฺราหฺมเณ สพฺพกาเมหิ สนฺตปฺเปตฺวา ลกฺขณานิ
ปฏิปุจฺฉึสุ ฯ ลกฺขณกุสลา พฺราหฺมณา ลกฺขณสมฺปตฺตึ ทิสฺวา
ปุญฺสมฺปนฺโน มหาราช กุมาโร ตุมฺหากํ อจฺจเยน รชฺชํ ปาปุณิสฺสติ
ปญฺจาวุธกมฺเมน ปญฺาโต ปากโฏ สกลชมฺพูทีเป อคฺคปุริโส
ภวิสฺสตีติ พฺยากรึสุ ฯ พฺราหฺมณานํ วจนํ สุตฺวา กุมารสฺส
นามํ คณฺหนฺตา ปญฺจาวุธกุมาโรติ นามํ อกํสุ ฯ อถ นํ วิญฺุตํ
ปตฺวา โสฬสวสฺสปเทเส ิตํ ราชา อามนฺเตตฺวา ตาต สิปฺปํ
อุคฺคณฺหาหีติ อาห ฯ กสฺส สนฺติเก คณฺหามิ เทวาติ ฯ คจฺฉ
ตาต คนฺธารรฏฺเ ตกฺกสิลานคเร ทิสาปาโมกฺขสฺส อาจริยสฺส สนฺติเก
สิปฺปํ อุคฺคณฺห อิทญฺจสฺส อาจริยภาคํ ทเทยฺยาสีติ สหสฺสํ
ทตฺวา อุยฺโยเชสิ ฯ โส ตตฺถ คนฺตฺวา สิปฺปํ สิกฺขิตฺวา อาจริเยน
ทินฺนํ ปญฺจาวุธํ คเหตฺวา อาจริยํ วนฺทิตฺวา ตกฺกสิลานครโต
นิกฺขมิตฺวา สนฺนทฺธปญฺจาวุโธ พาราณสีมคฺคํ ปฏิปชฺชิ ฯ โส อนฺตรามคฺเค
สิเลสโลมยกฺเขน นาม อธิฏฺิตํ เอกํ อฏวึ ปาปุณิ ฯ อถ นํ
อฏวีมุเข มนุสฺสา ทิสฺวา โภ มาณว มา อิมํ อฏวึ ปาวิสิ
สิเลสโลมยกฺโข นาเมตฺถ อตฺถิ โส ทิฏฺทิฏฺมนุสฺเส ชีวิตกฺขยํ
ปาเปตีติ นิวารยึสุ ฯ
     โพธิสตฺโต อตฺตานํ ตกฺเกนฺโต อสมฺภีโต เกสรสีโห วิย
อฏวึ ปาวิสิเยว ฯ ตสฺมึ อฏวีมชฺฌํ สมฺปตฺเต โส ยกฺโข
ตาลมตฺโต หุตฺวา กูฏาคารมตฺตํ สีสํ จกฺกปฺปมาณานิ อกฺขีนิ
กทฺทลิมกุลมตฺตา เทฺว ทาา จ มาเปตฺวา เสตมุโข กพรกุจฺฉิ
นีลหตฺถปาโท หุตฺวา โพธิสตฺตสฺส อตฺตานํ ทสฺเสตฺวา กหํ ยาสิ  ติฏฺ
ภกฺโขสิ เมติ อาห ฯ อถ นํ โพธิสตฺโต ยกฺข อหํ อตฺตานํ
ตกฺเกตฺวา อิธ ปวิฏฺโ ตฺวํ อปฺปมตฺโต หุตฺวา มํ อุปคจฺเฉยฺยาสิ
วิสปีเตน หิ สเรน ตํ วิชฺฌิตฺวา ตตฺเถว ปาเตสฺสามีติ สนฺตชฺเชตฺวา
หลาหลวิสปีตํ สรํ สนฺนยฺหิตฺวา มุญฺจิ ฯ โส ยกฺขสฺส โลเมสุเยว
อลฺลียิ ฯ ตโต อญฺ ตโต อญฺนฺติ เอวํ ปญฺาส สเร
มุญฺจิ ฯ สพฺเพ ตสฺส โลเมสุเยว อลฺลียึสุ ฯ ยกฺโข สพฺเพปิ เต
สเร โปเตฺวา อตฺตโน ปาทมูเลเยว ปาเตตฺวา โพธิสตฺตํ อุปสงฺกมิ ฯ
โพธิสตฺโต ปุนปิ ตํ ตชฺเชตฺวา ขคฺคํ กฑฺเฒตฺวา ปหริ ฯ
เตตฺตึสงฺคุลายโต ขคฺโค โลเมสุเยว อลฺลียิ ฯ อถ นํ กณเยน ปหริ ฯ
โสปิ โลเมสุเยว อลฺลียิ ฯ ตสฺส อลฺลีนภาวํ ตฺวา มุคฺคเรน
ปหริ ฯ โสปิ โลเมสุเยว อลฺลียิ ฯ ตสฺส อลฺลีนภาวํ ตฺวา
โภ ยกฺข น เต อหํ ปญฺจาวุธกุมาโร นามาติ สุตปุพฺโพ อหํ
ตยา อธิฏฺิตํ อฏวึ ปวิสนฺโต ธนุอาทีนิ ตกฺเกตฺวา ปวิฏฺโ
อตฺตานญฺเว ปน ตกฺเกตฺวา ปวิฏฺโ อชฺช ตํ โปเถตฺวา
จุณฺณวิจุณฺณํ กริสฺสามีติ อภีตสีหนาทํ นาม ทสฺเสนฺโต อุนฺนทิตฺวา
ทกฺขิณหตฺเถน ยกฺขํ ปหริ ฯ หตฺโถ โลเมสุ อลฺลียิ ฯ วามหตฺเถน
ปหริ  ฯ โสปิ อลฺลียิ ฯ ทกฺขิณปาเทน ปหริ ฯ โสปิ อลฺลียิ ฯ
วามปาเทน ปหริ ฯ โสปิ อลฺลียิ ฯ สีเสน ตํ โปเถตฺวา
จุณฺณวิจุณฺณํ กริสฺสามีติ สีเสน ปหริ ฯ ตมฺปิ โลเมสุเยว อลฺลียิ ฯ
โส ปญฺจสุ าเนสุ พทฺโธ โอลมฺพนฺโตปิ นิพฺภโย นิสฺสารชฺโชว
อโหสิ ฯ
     ยกฺโข จินฺเตสิ อยํ เอโก ปุริสสีโหว ปุริสาชานีโย น
ปุริสมตฺโตว มาทิเสน นามสฺส ยกฺเขน คหิตสฺส สนฺตาสมตฺตมฺปิ
น ภวิสฺสติ มยา อิมสฺมึ มคฺเค หนนฺเตน เอโกปิ เอวรูโป
ปุริโส น ทิฏฺปุพฺโพ กสฺมา นุ โข เอส น ภายตีติ ฯ โส
ตํ ขาทิตุํ อวิสหนฺโต กสฺมา นุ โข ตฺวํ มาณว มรณภยํ น
ภายสีติ ปุจฺฉิ ฯ กึการณา ยกฺข ภายิสฺสามิ เอกสฺมึ หิ
อตฺตภาเว เอตํ มรณํ นิยตเมว อปิจ มยฺหํ กุจฺฉิมฺหิ วชิราวุธํ
อตฺถิ สเจ มํ ขาทิสฺสสิ ตํ อาวุธํ ชิราเปตุํ น สกฺขิสฺสสิ
ตนฺเต อนฺตานิ ขณฺฑาขณฺฑิกํ ฉินฺทิตฺวา ชีวิตกฺขยํ ปาเปสฺสติ
อิติ อุโภปิ นสฺสิสฺสาม อิมินา การเณนาหํ น ภายามีติ ฯ อิทํ
กิร โพธิสตฺโต อตฺตโน อพฺภนฺตเร าณาวุธํ สนฺธาย กเถสิ ฯ
ตํ สุตฺวา ยกฺโข จินฺเตสิ อยํ มาณโว สจฺจเมว ภณติ อิมสฺส
ปุริสสีหสฺส สรีรโต มุคฺคพีชมตฺตมฺปิ มํสขณฺฑํ มยฺหํ กุจฺฉึ
ชีราเปตุํ น สกฺขิสฺสติ วิสฺสชฺเชสฺสามิ นนฺติ มรณภยภีโต โพธิสตฺตํ
วิสฺสชฺเชตฺวา มาณว ปุริสสีโห ตฺวํ น เต อหํ มํสํ ขาทิสฺสามิ
ตฺวํ อชฺช ราหุมุขา มุตฺโต จนฺโท วิย มม หตฺถโต มุจฺจิตฺวา
าติสุหชฺชมณฺฑลํ โตเสนฺโต ยาหีติ อาห ฯ อถ นํ โพธิสตฺโต
อาห ยกฺข อหํ ตาว คมิสฺสามิ ตฺวํ ปน ปุพฺเพปิ อกุสลํ
กตฺวา ลุทฺโท โลหิตปาณี ปรรุหิรมํสภกฺโข หุตฺวา นิพฺพตฺโต
สเจ อิธาปิ ตฺวา อกุสลเมว กริสฺสสิ อนฺธการา อนฺธการํ
คมิสฺสสิ มํ ทิฏฺกาลโต ปฏฺาย ปน น สกฺกา ตยา อกุสลํ
กาตุํ ปาณาติปาตกมฺมนฺนาม นิรเย ติรจฺฉานโยนิยํ เปตฺติวิสเย
อสุรกาเย จ นิพฺพตฺเตติ มนุสฺเสสุ นิพฺพตฺตฏฺาเน อปฺปายุกสํวตฺตนิกํ
โหตีติ เอวมาทินา นเยน ปญฺจนฺนํ ทุสฺสีลกมฺมานํ อาทีนวํ ปญฺจนฺนํ
สีลานํ อานิสํสํ กเถตฺวา นานาการเณหิ ยกฺขํ ตชฺเชตฺวา ธมฺมํ
เทเสตฺวา ทเมตฺวา นิพฺพิเสวนํ กตฺวา ปญฺจสุ สีเลสุ ปติฏฺาเปตฺวา
ตสฺสาเยว นํ อฏวิยา พลิปฺปฏิคฺคาหกํ เทวตํ กตฺวา อปฺปมาเทน
โอวทิตฺวา อฏวิโต นิกฺขมนฺโต อฏวีมุเข มนุสฺสานํ อาจิกฺขิตฺวา
สนฺนทฺธปญฺจาวุโธ พาราณสึ คนฺตฺวา มาตาปิตโร ทิสฺวา อปรภาเค
รชฺเช ปติฏฺาย ธมฺเมน รชฺชํ กาเรนฺโต ทานาทีนิ จ ปุญฺานิ
กตฺวา ยถากมฺมงฺคโต ฯ
     สตฺถาปิ อิมํ ธมฺมเทสนํ อาหริตฺวา อภิสมฺพุทฺโธ หุตฺวา
อิมํ คาถมาห
         โย อลีเนน จิตฺเตน     อลีนมนโส นโร
         ภาเวติ กุสลํ ธมฺมํ      โยคกฺเขมสฺส ปตฺติยา
         ปาปุเณ อนุปุพฺเพน      สพฺพสํโยชนกฺขยนฺติ ฯ
     ตตฺรายํ ปิณฺฑตฺโถ โย ปุริโส อลีเนน อสงฺกุจิเตน จิตฺเตน
ปกติยา อลีนมโน อลีนชฺฌาสโยว หุตฺวา อนวชฺชฏฺเน กุสลํ
สตฺตตฺตึสโพธิปกฺขิยเภทํ ธมฺมํ ภาเวติ วฑฺเฒติ วิสาเลน จิตฺเตน
วิปสฺสนํ อนุยุญฺชติ จตูหิ โยเคหิ เขมสฺส นิพฺพานสฺส ปตฺติยา
โส เอวํ สพฺพสงฺขาเรสุ อนิจฺจํ ทุกฺขํ อนตฺตาติ ติลกฺขณํ อาโรเปตฺวา
ตรุณวิปสฺสนโต ปฏฺาย อุปฺปนฺเน โพธิปกฺขิยธมฺเม ภาเวนฺโต
อนุปุพฺเพน เอกสํโยชนมฺปิ อนวเสเสตฺวา สพฺเพสํ สํโยชนานํ
ขยกรสฺส จตุตฺถมคฺคสฺส ปริโยสาเน อุปฺปนฺนตฺตา สพฺพสํโยชนกฺขโยติ
สงฺขฺยํ คตํ อรหตฺตํ ปาปุเณยฺยาติ ฯ
     เอวํ สตฺถา อรหตฺเตน ธมฺมเทสนาย กูฏํ คเหตฺวา มตฺถเก
จตฺตาริ สจฺจานิ ปกาเสสิ ฯ สจฺจปริโยสาเน โส ภิกฺขุ อรหตฺตํ
ปาปุณิ ฯ สตฺถาปิ อนุสนฺธึ ฆเฏตฺวา ชาตกํ สโมธาเนสิ ตทา
ยกฺโข องฺคุลิมาโล อโหสิ ปญฺจาวุธกุมาโร ปน อหเมวาติ ฯ
                  ปญฺจาวุธชาตกํ ปญฺจมํ ฯ
                     -------------

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๖ หน้า ๕๖-๖๑.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=36&A=1110&modeTY=1
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=36&A=1110&modeTY=1
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=55
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=363
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=358
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=358
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๗
http://84000.org/tipitaka/read/?index_27