อรรถกถาเล่มที่ ๓๕ ภาษาบาลีอักษรไทย
 ชา.อ.๑ เอกนิปาต(๑)

                     ๘ นนฺทิวิสาลชาตกํ
     มนุญฺญเมว ภาเสยฺยาติ อิทํ สตฺถา เชตวเน วิหรนฺโต ฉพฺพคฺคิยานํ
ภิกฺขูนํ โอมสวาทํ อารพฺภ กเถสิ ฯ
     ตสฺมึ หิ สมเย ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู กลหํ กโรนฺตา เปสเล
ภิกฺขู ขุํเสนฺติ วมฺเภนฺติ โอวิชฺฌนฺติ ทสหิ อกฺโกสวตฺถูหิ อกฺโกสนฺติ ฯ
ภิกฺขู ภควโต อาโรเจสุํ ฯ ภควา ฉพฺพคฺคิเย ภิกฺขู ปกฺโกสาเปตฺวา
สจฺจํ กิร ตุมฺเห กลหํ กโรถ ภิกฺขเวติ ปุจฺฉิตฺวา สจฺจนฺติ วุตฺเต
วิครหิตฺวา ภิกฺขเว ผรุสวาจา นาม อนตฺถการิกา ติรจฺฉานคตานมฺปิ
อมนาปา ปุพฺเพปิ เอโก ติรจฺฉานคโต อตฺตานํ ผรุเสน สมุทาจรนฺตํ
สหสฺเสน ปราเชสีติ วตฺวา อตีตํ อาหริ ฯ
     อตีเต คนฺธารรฏฺเฐ ตกฺกสิลายํ คนฺธาโร นาม ราชา รชฺชํ
กาเรสิ ฯ โพธิสตฺโต โคโยนิยํ นิพฺพตฺติ ฯ อถ นํ ตรุณวจฺฉกกาเลเยว
เอโก พฺราหฺมโณ ทกฺขิณทายกานํ สนฺติกา ลภิตฺวา นนฺทิวิสาโลติ
นามํ กตฺวา ปุตฺตฏฺฐาเน ฐเปตฺวา สมฺปิยายมาโน ยาคุภตฺตาทีนิ
ทตฺวา โปเสสิ ฯ โพธิสตฺโต วยปฺปตฺโต จินฺเตสิ อหํ อิมินา
พฺราหฺมเณน กิจฺเฉน ปฏิชคฺคิโต มยา สทิโส สกลชมฺพูทีเป
อญฺโญ สมธุโร โคโณ นาม นตฺถิ ยนฺนูนาหํ อตฺตโน พลํ ทสฺเสตฺวา
พฺราหฺมณสฺส โปสาวนิยํ ทเทยฺยนฺติ ฯ โส เอกทิวสํ พฺราหฺมณํ
อาห คจฺฉ พฺราหฺมณ เอตํ โควินฺทกเสฏฺฐึ อุปสงฺกมิตฺวา มยฺหํ
พลิพทฺโท อติพทฺธํ สกฏสตํ ปวตฺเตตีติ วตฺวา
สหสฺเสน อพฺภุทํ กโรหีติ ฯ โส พฺราหฺมโณ เสฏฺฐิสฺส สนฺติกํ คนฺตฺวา
กถํ สมุฏฺฐาเปสิ อิมสฺมึ นคเร กสฺส โคโณ ถามสมฺปนฺโนติ ฯ
อถ นํ เสฏฺฐี อสุกสฺส จ อสุกสฺส จาติ วตฺวา สกลนคเร ปน
อมฺหากํ โคเณหิ สทิโส นาม นตฺถีติ อาห ฯ พฺราหฺมโณ มยฺหํ
เอโก โคโณ อติพทฺธํ สกฏสตํ ปวตฺเตตุํ สมตฺโถ อตฺถีติ อาห ฯ
เสฏฺฐี คหปติ กุโต เอวรูโป โคโณติ อาห ฯ พฺราหฺมโณ มยฺหํ
เคเห อตฺถีติ ฯ เตนหิ อพฺภุทํ กโรหีติ ฯ สาธุ กโรมีติ สหสฺเสน
อพฺภุทํ อกาสิ ฯ โส สกฏสตํ วาลุกสกฺขรปาสาณาทีนํเยว ปูเรตฺวา
ปฏิปาฏิยา ฐเปตฺวา สพฺพานิ อกฺขพนฺธนโยตฺเตน เอกโต พนฺธิตฺวา
นนฺทิวิสาลํ นฺหาเปตฺวา คนฺธปญฺจางฺคุลิกํ ทตฺวา กณฺเฐ มาลํ
ปิลนฺธิตฺวา ปุริมสกฏธุเร เอกเมว โยเชตฺวา สยํ ธุเร นิสีทิตฺวา ปโตทํ
อุกฺขิปิตฺวา อญฺฉ กูฏ วหสฺสุ กูฏาติ อาห ฯ โพธิสตฺโต อยํ มํ
อกูฏํ กูฏวาเทน สมุทาจรตีติ จตฺตาโร ปาเท ถมฺเภ วิย นิจฺจลํ
กตฺวา อฏฺฐาสิ ฯ เสฏฺฐี ตํ ขณญฺเญว พฺราหฺมณํ สหสฺสํ อาหราเปสิ ฯ
พฺราหฺมโณ สหสฺสปราชิโต โคณํ มุญฺจิตฺวา ฆรํ คนฺตฺวา
โสกาภิภูโต นิปชฺชิ ฯ นนฺทิวิสาโล จริตฺวา อาคโต พฺราหฺมณํ
โสกาภิภูตํ ทิสฺวา อุปสงฺกมิตฺวา กึ พฺราหฺมณ นิทฺทายสีติ อาห ฯ
กุโต เม นิทฺทา สหสฺสปราชิตสฺสาติ ฯ พฺราหฺมณ มยา เอตฺตกํ
กาลํ ตว เคเห วสนฺเตน อตฺถิ กิญฺจิ ภาชนํ วา ภินฺทิตปุพฺพํ โกจิ
วา มทฺทิตปุพฺโพ อฏฺฐาเน วา ปน อุจฺจารปสฺสาโว กตปุพฺโพติ ฯ
นตฺถิ ตาตาติ ฯ อถ มํ กสฺมา กูฏวาเทน สมุทาจรสิ ตเวว
โส โทโส มยฺหํ โทโส นตฺถิ คจฺฉ เตน สทฺธึ ทฺวีหิ สหสฺเสหิ
อพฺภุทํ กโรหิ เกวลํ อกูฏํ กูฏวาเทน มา สมุทาจรีติ ฯ พฺราหฺมโณ
ตสฺส วจนํ สุตฺวา คนฺตฺวา ทฺวีหิ สหสฺเสหิ อพฺภุทํ กตฺวา ปุริมนเยเนว
สกฏสตํ อติพนฺธิตฺวา นนฺทิวิสาลํ มณฺเฑตฺวา ปุริมสกฏํ ธุเร โยเชสิ ฯ
กถํ โยเชสีติ ฯ ยุคํ ธุเร นิจฺจลํ พนฺธิตฺวา เอกาย โกฏิยา
นนฺทิวิสาลํ โยเชตฺวา เอกํ โกฏึ ธุรโยตฺเตน ปริเวเฐตฺวา ยุคโกฏิญฺจ
อกฺขานิ ปาทญฺจ นิสฺสาย มณฺฑรุกฺขทณฺฑกํ ทตฺวา เตน โยตฺเตน
นิจฺจลํ พนฺธิตฺวา ฐเปสิ ฯ เอวญฺหิ กเต ยุคํ เอตฺโต วา อิโต
วา น คจฺฉติ สกฺกา โหติ เอเกเนว โคเณน อากฑฺฒิตุํ ฯ
อถสฺส พฺราหฺมโณ ธุเร นิสีทิตฺวา นนฺทิวิสาลสฺส ปิฏฺฐึ ปริมชฺชิตฺวา
คจฺฉ ภทฺร วหสฺสุ ภทฺราติ อาห ฯ โพธิสตฺโต อติพทฺธํ สกฏสตํ
เอกเวเคเนว อากฑฺฒิตฺวา ปจฺฉา ฐิตํ สกฏํ ปุรโต ฐิตสกฏสฺส
ฐาเน ฐเปสิ ฯ โควินฺทกเสฏฺฐี ปราชิโต พฺราหฺมณสฺส เทฺว สหสฺสานิ
อทาสิ ฯ อญฺเญปิ มนุสฺสา โพธิสตฺตสฺส พหุํ ธนมทํสุ ฯ ตํ สพฺพํ
พฺราหฺมณสฺเสว อโหสิ ฯ เอวํ โส โพธิสตฺตํ นิสฺสาย พหุํ ธนํ ลภิ ฯ
     สตฺถา น ภิกฺขเว ผรุสวจนํ นาม กสฺสจิ มนาปนฺติ ฉพฺพคฺคิเย
ภิกฺขู ครหิตฺวา สิกฺขาปทํ ปญฺญาเปตฺวา อภิสมฺพุทฺโธ หุตฺวา อิมํ
คาถมาห
           มนุญฺญเมว ภาเสยฺย       นามนุญฺญํ กุทาจนํ
           มนุญฺญํ ภาสมานสฺส        ครุภารํ อุททฺธริ
           ธนญฺจ นํ อลาเภสิ        เตน จตฺตมโน อหูติ ฯ
     ตตฺถ มนุญฺญเมว ภาเสยฺยาติ ปเรน สทฺธึ ภาสมาโน จตุโทสวิรหิตํ
มธุรํ มนาปํ สณฺหมุทุกํ ปิยวาจเมว ภาเสยฺย ฯ ครุภารํ อุททฺธรีติ
นนฺทิวิสาโล พลิพทฺโท อมนาปํ ภาสมานสฺส ภารํ อนุทฺธริตฺวา ปจฺฉา
มนาปํ ปิยวจนํ ภาสมานสฺส พฺราหฺมณสฺส ครุภารํ อุททฺธริตฺวา ปาเปสีติ
อตฺโถ ฯ ตตฺถ ทกาโร ปเนตฺถ พฺยญฺชนสนฺธิวเสน ปทสนฺธิกโรติ ฯ
     อิติ สตฺถา มนุญฺญเมว ภาเสยฺยาติ อิมํ ธมฺมเทสนํ อาหริตฺวา
ชาตกํ สโมธาเนสิ ตทา พฺราหฺมโณ อานนฺโท อโหสิ นนฺทิวิสาโล
ปน อหเมว สมฺมาสมฺพุทฺโธติ ฯ
                  นนฺทิวิสาลชาตกํ อฏฺฐมํ ฯ
                    ---------------

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๕ หน้า ๒๘๗-๒๙๐.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=35&A=5919&modeTY=2
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=35&A=5919&modeTY=2
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=28
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=185
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=185
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=185
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๗
http://84000.org/tipitaka/read/?index_27