อรรถกถาเล่มที่ ๓๕ ภาษาบาลีอักษรไทย
 ชา.อ.๑ เอกนิปาต(๑)

                       ๕ ติฏฺชาตกํ
     อญฺมญฺเหิ ติฏฺเหีติ อิทํ สตฺถา เชตวเน วิหรนฺโต
ธมฺมเสนาปติสฺส สทฺธิวิหาริกํ เอกํ สุวณฺณการปุพฺพกํ ภิกฺขุํ อารพฺภ
กเถสิ ฯ
      อาสยานุสยาณญฺหิ พุทฺธานญฺเว โหติ น อญฺเสํ ตสฺมา
ธมฺมเสนาปติ อตฺตโน อาสยานุสยาณสฺส นตฺถิตาย สทฺธิวิหาริกสฺส
อาสยานุสยํ อชานนฺโต อสุภกมฺมฏฺานเมว กเถสิ ฯ ตสฺส ตํ น
สปฺปายมโหสิ ฯ กสฺมา ฯ โส กิร ปฏิปาฏิยา ปญฺจ ชาติสตานิ
สุวณฺณการเคเหเยว ปฏิสนฺธึ คณฺหิ ฯ อถสฺส ทีฆรตฺตํ
ปริสุทฺธสุวณฺณทสฺสนสฺเสว ปริจิตตฺตา อสุภํ น สปฺปายมโหสิ ฯ โส
ตตฺถ นิมิตฺตมตฺตมฺปิ อุปฺปาเทตุํ อสกฺโกนฺโต จตฺตาโร มาเส เขเปสิ ฯ
ธมฺมเสนาปติ อตฺตโน สทฺธิวิหาริกสฺส อรหตฺตํ ทาตุํ อสกฺโกนฺโต
อทฺธา อยํ พุทฺธเวเนยฺโย ภวิสฺสติ ตถาคตสฺส สนฺติกํ เนสฺสามีติ
จินฺเตตฺวา ปาโตว ตํ อาทาย สยํ สตฺถุ สนฺติกํ อคมาสิ ฯ
สตฺถา กึ นุ โข สารีปุตฺต เอกํ ภิกฺขุํ อาทาย อาคโตสีติ
ปุจฺฉิ ฯ อหํ ภนฺเต อิมสฺส กมฺมฏฺานํ อทาสึ อยมฺปน จตูหิ
มาเสหิ นิมิตฺตมตฺตมฺปิ น อุปฺปาเทสิ สฺวาหํ พุทฺธเวเนยฺโย เอส
ภวิสฺสตีติ จินฺเตตฺวา ตุมฺหากํ สนฺติกํ อาทาย อาคโตติ ฯ สารีปุตฺต
กตรํ ปน เต กมฺมฏฺานํ สทฺธิวิหาริกสฺส ทินฺนนฺติ ฯ อสุภกมฺมฏฺานํ
ภควาติ ฯ สารีปุตฺต นตฺถิ ตว สตฺตานํ อาสยานุสยาณํ คจฺฉ ตฺวํ
สายณฺหสมเย อาคนฺตฺวา ตว สทฺธิวิหาริกํ อาทาย คจฺเฉยฺยาสีติ ฯ
เอวํ สตฺถา เถรํ อุยฺโยเชตฺวา ตสฺส ภิกฺขุโน มนาปํ นิวาสนญฺจ
จีวรญฺจ ทาเปตฺวา ตํ อาทาย คามํ ปิณฺฑาย ปวิสิตฺวา ปณีตํ ขาทนียํ
โภชนียํ ทาเปตฺวา มหาภิกฺขุสงฺฆปริวุโต ปุน วิหารํ อาคนฺตฺวา
คนฺธกุฏิยํ ทิวสภาคํ เขเปตฺวา สายณฺหสมเย ตํ ภิกฺขุํ คเหตฺวา
วิหารจาริกํ จรมาโน อมฺพวเน เอกํ โปกฺขรณึ มาเปตฺวา ตตฺถ
มหนฺตํ ปทุมินิคจฺฉํ ตตฺราปิ จ มหนฺตํ เอกํ ปทุมปุปฺผํ มาเปตฺวา
ภิกฺขุ อิมํ ปทุมํ โอโลเกนฺโต นิสีทาหีติ นิสีทาเปตฺวา คนฺธกุฏึ
ปาวิสิ ฯ โส ภิกฺขุ ตํ ปุปฺผํ ปุนปฺปุนํ โอโลเกติ ฯ ภควา ตํ
ปุปฺผํ ชรํ ปาเปสิ ฯ ตํ ตสฺส ปสฺสนฺตสฺเสว ชรํ ปตฺวา วิวณฺณํ
อโหสิ ฯ อถสฺส จ ปริยนฺตโต ปฏฺาย ปตฺตานิ ปตนฺตานิ มุหุตฺเตน
สพฺพานิ ปตึสุ ฯ ตโต กิญฺชกฺขํ ปติ กณฺณิกา อวสิสฺสติ ฯ โส ภิกฺขุ
ตํ ปสฺสนฺโต จินฺเตสิ อิทํ ปทุมปุปฺผํ อิทาเนว อภิรูปํ อโหสิ ทสฺสนียํ
อถสฺส วณฺโณ ปริณโต ปตฺตานิ จ กิญฺชกฺขญฺจ ปติ กณฺณิกมตฺตเมว
ิตํ เอวรูปสฺส นาม ปทุมสฺส ชรา ปตฺตา มยฺหํ สรีรสฺส กึ น
ปาปุณิสฺสติ สพฺเพ สงฺขารา อนิจฺจาติ วิปสฺสนํ ปฏฺเปสิ ฯ สตฺถา
ตสฺส จิตฺตํ วิปสฺสนํ อารุฬฺหนฺติ ตฺวา คนฺธกุฏิยํ นิสินฺโนว โอภาสํ
ผริตฺวา อิมํ คาถมาห
       อุจฺฉินฺท สิเนหมตฺตโน   กุมุทํ สารทิกํว ปาณินา
       สนฺติมคฺคเมว พฺรูหย    นิพฺพานํ สุคเตน เทสิตนฺติ ฯ
     โส ภิกฺขุ คาถาปริโยสาเน อรหตฺตํ ปตฺวา มุตฺโต วตมฺหิ
สพฺพภเวหีติ จินฺเตตฺวา
               โส วุตฺถวาโส ปริปุณฺณมานโส
               ขีณาสโว อนฺติมเทหธารี
               วิสุทฺธสีโล สุสมาหิตินฺทฺริโย
               จนฺโท ยถา ราหุมุขา ปมุตฺโต
               ตโมกตํ โมหมหนฺธการํ
               วิโนทยึ สพฺพมลํ อเสสํ
               อาโลกปชฺโชตกโร ปภงฺกโร
              สหสฺสรํสี วิย ภานุมา นเภติ
     อาทีหิ คาถาหิ อุทานํ อุทาเนสิ อุทาเนตฺวา จ ปน คนฺตฺวา
ภควนฺตํ วนฺทิ ฯ เถโรปิ อาคนฺตฺวา สตฺถารํ วนฺทิตฺวา อตฺตโน
สทฺธิวิหาริกํ คเหตฺวา อคมาสิ ฯ อยํ ปวุตฺติ ภิกฺขูนํ อนฺตเร
ปากฏา ชาตา ฯ ภิกฺขู ธมฺมสภายํ ทสพลสฺส คุณํ วณฺณยมานา
นิสีทึสุ อาวุโส สารีปุตฺตตฺเถโร อาสยานุสยาณสฺส อภาเวน
อตฺตโน สทฺธิวิหาริกสฺส อาสยํ น ชานาติ สตฺถา ปน ตฺวา
เอกทิวเสเนว ตสฺส สห ปฏิสมฺภิทาหิ อรหตฺตํ อทาสิ อโห พุทฺธา
นาม มหานุภาวาติ ฯ สตฺถา อาคนฺตฺวา ปญฺตฺตาสเน นิสีทิตฺวา
กาย นุตฺถ ภิกฺขเว เอตรหิ กถาย สนฺนิสินฺนาติ ปุจฺฉิตฺวา น
ภควา อญฺาย กถาย ตุมฺหากญฺเว ปน ธมฺมเสนาปติโน
สทฺธิวิหาริกสฺส อาสยานุสยาณกถายาติ ฯ สตฺถา น ภิกฺขเว
เอตํ อจฺฉริยํ สฺวาหํ เอตรหิ พุทฺโธ หุตฺวา ตสฺส อาสยํ ชานามิ
ปุพฺเพปาหํ ตสฺส อาสยํ ชานามิเยวาติ วตฺวา อตีตํ อาหริ ฯ
     อตีเต พาราณสิยํ พฺรหฺมทตฺเต รชฺชํ กาเรนฺเต ตทา โพธิสตฺโต
ตํ ราชานํ อตฺเถ จ ธมฺเม จ อนุสาสติ ฯ ตทา รญฺโ มงฺคลสฺสสฺส
นฺหานติฏฺเ อญฺตรํ ปมํ วฬวํ ขฬุงฺกสฺสํ นฺหาเปสุํ ฯ มงฺคลสฺโส
วฬเวน นฺหานติฏฺ โอตาริยมาโน ชิคุจฺฉิตฺวา โอตริตุํ น อิจฺฉิ ฯ
อสฺสโคปโก คนฺตฺวา รญฺโ อาโรเจสิ เทว มงฺคลสฺโส ติฏฺ
โอตริตุํ น อิจฺฉตีติ ฯ ราชา โพธิสตฺตํ เปเสสิ คจฺฉ ปณฺฑิต
ชานาหิ เกน การเณน อสฺโส ติฏฺ โอตาริยมาโน น
โอตรตีติ ฯ โพธิสตฺโต สาธุ เทวาติ นทีติรํ คนฺตฺวา อสฺสํ
โอโลเกตฺวา นิโรคภาวมสฺส ตฺวา เกน นุ โข การเณน อยํ
อิมํ ติฏฺ น โอตรตีติ อุปธาเรนฺโต ปมตรํ เอตฺถ อญฺโ
นฺหาปิโต ภวิสฺสติ เตน สํชิคุจฺฉมาโน ติฏฺ น โอตรติ มญฺเติ
จินฺเตตฺวา อสฺสโคปเก ปุจฺฉิ อมฺโภ อิมสฺมึ ติฏฺเ กํ ปมํ
นฺหายิตฺถาติ ฯ อญฺตรํ วฬวสฺสํ สามีติ ฯ โพธิสตฺโต เอส
อตฺตโน สิงฺคารตาย ชิคุจฺฉนฺโต เอตฺถ นฺหายิตุํ น อิจฺฉติ อิมํ
อญฺสฺมึ ติฏฺเ นฺหาเปตุํ วฏฺฏตีติ ตสฺส อชฺฌาสยํ ตฺวา
โภ อสฺสโคปก สปฺปิมธุผาณิตาภิสงฺขตํ ปายาสมฺปิ ตาว ปุนปฺปุนํ
ภุญฺชนฺตสฺส ติตฺติ โหติ อยํ อสฺโส พหุวาเร อิธ ติฏฺเ นฺหาโต
อญฺมฺปิ ตาว นํ ติฏฺ โอตาเรตฺวา นฺหาเปถ จ ปาเยถ จาติ
วตฺวา อิมํ คาถมาห
       อญฺมญฺเหิ ติฏฺเหิ       อสฺสํ ปาเยหิ สารถิ
       อจฺจาสนสฺส ปุริโส        ปายาสสฺสปิ ตปฺปตีติ ฯ
     ตตฺถ อญฺมญฺเหีติ อญฺเหิ อญฺเหิ ฯ ปาเยหีติ
เทสนาสีสเมตํ ฯ นฺหาเปหิ จ ปาเยหิ จาติ อตฺโถ ฯ อจฺจาสนสฺสาติ
กรณตฺเถ สามิวจนํ ฯ อติอสเนน อติภุตฺเตนาติ อตฺโถ ฯ ปายาสสฺสปิ
ตปฺปตีติ สปฺปิอาทิอภิสงฺขเตน มธุปายาเสนาปิ ตปฺปติ ติตฺโต โหติ
ธาโต สุหิโต น ปุน ภุญฺชิตุกามตํ อาปชฺชติ ตสฺมา อยมฺปิ อสฺโส
อิมสฺมึ ติฏฺเ นิวทฺธํ นฺหาปเนน ปริยตฺตึ อาปนฺโน ภวิสฺสติ อญฺตฺถ
น นฺหาเปถาติ ฯ
     เต ตสฺส วจนํ สุตฺวา อสฺสํ อญฺ ติฏฺ โอตาเรตฺวา
ปายึสุ เจว นฺหาเปสุํ จ ฯ โพธิสตฺโต อสฺสสฺส ปานียํ ปิวิตฺวา
นฺหาตกาเล รญฺโ สนฺติกํ อคมาสิ ฯ ราชา กึ ตาต อสฺโส
นฺหาโต จ ปิวิโต จาติ ปุจฺฉิ ฯ อาม เทวาติ ฯ ปมํ
กึการเณน น อิจฺฉตีติ ฯ อิมินาปิ นาม เทว การเณนาติ สพฺพํ
อาจิกฺขิ ฯ ราชา เอวรูปสฺส ติรจฺฉานสฺสาปิ นาม อาสยํ ชานาติ
อโห ปณฺฑิโตติ โพธิสตฺตสฺส มหนฺตํ ยสํ ทตฺวา ชีวิตปริโยสาเน
ยถากมฺมงฺคโต ฯ โพธิสตฺโตปิ ยถากมฺมเมว คโต ฯ
     สตฺถา น ภิกฺขเว อหํ เอตสฺส อิทาเนว อชฺฌาสยํ ชานามิ
ปุพฺเพปิ ชานามิเยวาติ อิมํ ธมฺมเทสนํ อาหริตฺวา อนุสนฺธึ ฆเฏตฺวา
ชาตกํ สโมธาเนสิ ตทา มงฺคลสฺโส อยํ ภิกฺขุ อโหสิ ราชา
อานนฺโท ปณฺฑิตอมจฺโจ ปน อหเมว อโหสีติ ฯ
                    ติฏฺชาตกํ ปญฺจมํ ฯ
                       ---------

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๕ หน้า ๒๗๔-๒๗๙.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=35&A=5657&modeTY=1
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=35&A=5657&modeTY=1
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=25
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=167
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=165
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=165
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๗
http://84000.org/tipitaka/read/?index_27