อรรถกถาเล่มที่ ๓๕ ภาษาบาลีอักษรไทย
 ชา.อ.๑ เอกนิปาต(๑)

                     ๑๐ นฬปานชาตกํ
     ทิสฺวา ปทมนุตฺติณฺณนฺติ อิทํ สตฺถา โกสเลสุ จาริกญฺจรมาโน
นฬกปานคามํ ปตฺวา นฬกปานโปกฺขรณิยํ เกตกวเน วิหรนฺโต
นฬทิณฺฑเก อารพฺภ กเถสิ ฯ
     ตทา กิร ภิกฺขู นฬกปานโปกฺขรณิยํ นฺหาตฺวา สูจิฆรตฺถาย
สามเณเรหิ นฬทณฺฑเก คาหาเปตฺวา เต สพฺพตฺถกเมว ฉิทฺเท ทิสฺวา
สตฺถารํ อุปสงฺกมิตฺวา ภนฺเต มยํ สูจิฆรตฺถาย นฬทณฺฑเก
คณฺหาเปม เต มูลโต ยาว อคฺคา สพฺพตฺถกเมว ฉิทฺทา กึ
นุ โข เอตนฺติ ปุจฺฉึสุ ฯ สตฺถา อิทํ ภิกฺขเว มยฺหํ โปราณกาธิฏฺฐานนฺติ
วตฺวา อตีตํ อาหริ ฯ
     อตีเต ปุพฺเพปิ กิร โส วนสณฺโฑ อรญฺญํ อโหสิ ฯ ตสฺสาปิ
โปกฺขรณิยา เอโก ทกรกฺขโส โอติณฺโณติณฺเณ ขาทติ ฯ ตทา
โพธิสตฺโต โรหิตมิคโปตปฺปมาโณ กปิราชา หุตฺวา อสีติสหสฺส-
มตฺตวานรปริวุโต ยูถํ ปริหรนฺโต ตสฺมึ อรญฺเญ วสติ ฯ โส
วานรคณสฺส โอวาทํ อทาสิ ตาตา อิมสฺมึ อรญฺเญ วิสรุกฺขาปิ
อมนุสฺสปริคฺคหิตชาตโปกฺขรณิโยปิ ตตฺเถว โหนฺติ ตุมฺเห อขาทิตปุพฺพํ
ผลาผลํ ขาทนฺตา วา อปีตปุพฺพํ ปานียํ ปิวนฺตา วา มํ
ปฏิปุจฺเฉยฺยาถาติ ฯ เต สาธูติ ปฏิสฺสุณิตฺวา เอกทิวสํ
อคตปุพฺพฏฺฐานํ คตา ตตฺถ พหุเทว ทิวสํ จริตฺวา ปานียํ คเวสมานา
เอกํ โปกฺขรณึ ทิสฺวา ปานียํ อปิวิตฺวาว โพธิสตฺตสฺส อาคมนํ
โอโลกยมานา นิสีทึสุ ฯ โพธิสตฺโต อาคนฺตฺวา กึ ตาตา ปานียํ
น ปิวถาติ อาห ฯ ตุมฺหากํ อาคมนํ โอโลเกมาติ ฯ สุฏฺฐุ ตาตา
กตนฺติ โพธิสตฺโต ตํ โปกฺขรณึ อาวิชฺฌิตฺวา ปทํ ปริจฺฉินฺทนฺโต
โอติณฺณเมว ปสฺสิ โน อุตฺติณฺณํ ฯ โส นิสฺสํสยํ เอสา อมนุสฺสปริคฺคหิตาติ
ญตฺวา สุฏฺฐุ โว กตํ ตาตา ปานียํ อปิวนฺเตหิ อมนุสฺสปริคฺคหิตา
อยนฺติ อาห ฯ ทกรกฺขโสปิ เตสํ อโนตรณภาวํ ญตฺวา
นีโลทโร ปณฺฑรมุโข สุรตฺตหตฺถปาโท ภยานกรูโป วิภจฺฉทสฺสโน
หุตฺวา อุทกํ ทฺวิธา กตฺวา นิกฺขมิตฺวา กสฺมา ตุมฺเห นิสีทถ
อิทํ โปกฺขรณึ โอตริตฺวา ปานียํ ปิวถาติ อาห ฯ อถ
นํ โพธิสตฺโต ปุจฺฉิ ตฺวํ อิธ นิพฺพตฺตทกรกฺขโสติ ฯ อาม อหํ
นิพฺพตฺโตมฺหีติ ฯ ตฺวํ โปกฺขรณึ โอติณฺโณติณฺเณ ลภสีติ ฯ
อาม ลภามิ อหํ อิโธติณฺณํ อนฺตมโส สกุณิกํ อุปาทาย น
กิญฺจิ มุญฺจามิ ตุมฺเหปิ สพฺเพ ขาทิสฺสามีติ ฯ น มยํ อตฺตานํ
ตุยฺหํ ขาทิตุํ ทสฺสามาติ ฯ ปานียมฺปน กึ ปิวิสฺสถาติ ฯ อาม
มยํ ปานียญฺจ ปิวิสฺสาม น จ เต วสํ คมิสฺสามาติ ฯ อถ กถํ
ปานียํ ปิวิสฺสถาติ ฯ กึ ปน ตฺวํ มญฺญสิ โอตริตฺวา ปิวิสฺสนฺตีติ
มยํ หิ อโนตริตฺวา อสีติสหสฺสวานราปิ เอกเมกํ นฬทณฺฑกํ
คเหตฺวา อุปฺปลนาเฬน อุทกํ ปิวนฺตา วิย ตว โปกฺขรณิยา ปานียํ
ปิวิสฺสาม เอวํ โน ตฺวํ ขาทิตุํ น สกฺขิสฺสสีติ ฯ เอตมตฺถํ
วิทิตฺวา สตฺถา อภิสมฺพุทฺโธ หุตฺวา อิมิสฺสา คาถาย ปุริมปททฺวยํ
อภาสิ
      ทิสฺวา ปทมนุตฺติณฺณํ        ทิสฺวาโนตริตํ ปทํ
      นเฬน วารึ ปิวิสฺสาม      เนว มํ ตฺวํ วธิสฺสสีติ ฯ
     ตสฺสตฺโถ ภิกฺขเว โส กปิราชา ตสฺสา โปกฺขรณิยา เอกมฺปิ
อุตฺติณฺณปทํ นาทฺทส โอตริตํ ปทํ โอติณฺณปทเมว อทฺทส เอวํ
ทิสฺวา ปทมนุตฺติณฺณํ ทิสฺวาน โอตริตํ ปทํ อทฺธา อยํ โปกฺขรณี
อมนุสฺสปริคฺคหิตาติ ญตฺวา เตน สทฺธึ สลฺลปนฺโต มหาปุริโส อาห
นเฬน วารึ ปิวิสฺสามาติ ฯ ตสฺสตฺโถ มยํ ตว โปกฺขรณิยา นเฬน
ปานียํ ปิวิสฺสามาติ ฯ ปุน มหาสตฺโต อาห เนว มํ ตฺวํ วธิสฺสสีติ ฯ
เอวํ นเฬน ปานียํ ปิวนฺตํ สปริสมฺปิ มํ ตฺวํปิ เนว วธิสฺสสีติ อตฺโถ ฯ
     เอวํ วตฺวา ปน โพธิสตฺโต เอกํ นฬทณฺฑกํ อาหราเปตฺวา
ปารมิโย อาวชฺชิตฺวา สจฺจกิริยํ กตฺวา มุเขน ธมิ ฯ นโฬ อนฺโต
กิญฺจิ คณฺฐึ อนวเสเสตฺวา สพฺพตฺถกเมว สุสิโร อโหสิ ฯ อิมินา
นิยาเมน อปรํปิ อาหราเปตฺวา ธมิตฺวา อทาสีติ เอวํ สนฺเต ปน
น สกฺกา นิฏฺฐเปตุํ ตสฺมา เอวํ น คเหตพฺพํ ฯ โพธิสตฺโต ปน
อิทํ โปกฺขรณึ ปริวาเรตฺวา ชาตา สพฺเพปิ นฬา เอกจฺฉิทฺทา โหนฺตูติ
อธิฏฺฐาสิ ฯ โพธิสตฺตานญฺหิ หิตูปจารสฺส มหนฺตตาย อธิฏฺฐานํ
สมิชฺฌติ ฯ ตโต ปฏฺฐาย สพฺเพปิ ตํ โปกฺขรณึ ปริวาเรตฺวา
อุฏฺฐิตนฬา เอกจฺฉิทฺทาว ชาตา ฯ
     อิมสฺมึ หิ กปฺเป จตฺตาริ กปฺปฏฺฐิติยปาฏิหาริยานิ นาม ฯ
กตมานิ จตฺตาริ ฯ จนฺเท สสลกฺขณํ สกลมฺปิ อิทํ กปฺปํ ฐสฺสติ ฯ
วฏฺฏกชาตเก อคฺคิโน นิพฺพุตฏฺฐานํ สกลมฺปิ อิทํ กปฺปํ อคฺคิ น
ฌาเปสฺสติ ฯ ฆฏีการนิเวสนฏฺฐานํ สกลมฺปิ อิทํ กปฺปํ อโนวสฺสกํ
ฐสฺสติ ฯ อิทํ โปกฺขรณึ ปริวาเรตฺวา อุฏฺฐิตนฬา สกลมฺปิ อิทํ
กปฺปํ เอกจฺฉิทฺทา ภวิสฺสนฺตีติ อิมานิ จตฺตาริ กปฺปฏฺฐิติยาปาฏิหาริยานิ
นาม ฯ
     โพธิสตฺโต เอวํ อธิฏฺฐหิตฺวา เอกํ นฬํ อาทาย นิสีทิ ฯ
เตปิ อสีติสหสฺสพานรา เอเกกํ นฬํ อาทาย โปกฺขรณึ ปริวาเรตฺวา
นิสีทึสุ ฯ เตปิ โพธิสตฺตสฺส นเฬน อากฑฺฒิตฺวา ปานียปิวนกาเล
สพฺเพ ตีเร นิสินฺนาว ปีวึสุ ฯ เอวํ เตหิ ปานีเย ปิวิเต ทกรกฺขโส
กญฺจิ อลภิตฺวา อนตฺตมโน สกนิเวสนเมว คโต ฯ โพธิสตฺโตปิ
สปริวาโร อรญฺญเมว ปาวิสิ ฯ
     สตฺถา ปน อิเมสํ ภิกฺขเว นฬานํ เอกจฺฉิทฺทภาโว นาม
มยฺหเมเวตํ โปราณกํ อธิฏฺฐานนฺติ อิทํ ธมฺมเทสนํ อาหริตฺวา อนุสนฺธึ
ฆเฏตฺวา ชาตกํ สโมธาเนสิ ตทา ทกรกฺขโส เทวทตฺโต อโหสิ
อสีติสหสฺสพานรา พุทฺธปริสา อุปายกุสโล ปน กปิราชา อหเมว
อโหสีติ ฯ
                    นฬปานชาตกํ ทสมํ ฯ
                     สีลวคฺโค ทุติโย ฯ
                      ----------

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๕ หน้า ๒๕๖-๒๖๐.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=35&A=5319&modeTY=2
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=35&A=5319&modeTY=2
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=20
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=129
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=127
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=127
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๗
http://84000.org/tipitaka/read/?index_27