อรรถกถาเล่มที่ ๓๕ ภาษาบาลีอักษรไทย
 ชา.อ.๑ เอกนิปาต(๑)

                     ๘ มตกภตฺตชาตกํ
     เอวญฺเจ สตฺตา ชาเนยฺยุนฺติ อิทํ สตฺถา เชตวเน วิหรนฺโต
มตกภตฺตํ อารพฺภ กเถสิ ฯ
     ตสฺมึ หิ กาเล มนุสฺสา พหู อเชฬกาทโย มาเรตฺวา กาลกเต
ญาตเก อุทฺทิสฺส มตกภตฺตํ นาม เทนฺติ ฯ ภิกฺขู เต มนุสฺเส
ตถา กโรนฺเต ทิสฺวา สตฺถารํ ปุจฺฉึสุ เอตรหิ ภนฺเต มนุสฺสา
พหู ปาเณ ชีวิตกฺขยํ ปาเปตฺวา มตกภตฺตํ นาม เทนฺติ อตฺถิ
นุ โข เอตฺถ วุฑฺฒีติ ฯ สตฺถา น ภิกฺขเว มตกภตฺตํ ทสฺสามาติ
กเตปิ ปาณาติปาเต กาจิ วุฑฺฒิ นาม อตฺถิ ปุพฺเพปิ ปณฺฑิตา
อากาเส นิสชฺช ธมฺมํ เทเสตฺวา เอตฺถ อาทีนวํ กเถตฺวา สกล-
ชมฺพูทีปวาสิเก เอตํ กมฺมํ ชหาเปสุํ อิทานิ ปน ภวสงฺเขปคตตฺตา
ปุน ปาตุภูตนฺติ วตฺวา อตีตํ อาหริ ฯ
     อตีเต พาราณสิยํ พฺรหฺมทตฺเต รชฺชํ กาเรนฺเต เอโก ติณฺณํ
เวทานํ ปารคู ทิสาปาโมกฺโข อาจริโย พฺราหฺมโณ มตกภตฺตํ
ทสฺสามีติ เอกํ เอฬกํ คาหาเปตฺวา อนฺเตวาสิเก อาห ตาตา
อิทํ เอฬกํ นทึ เนตฺวา นฺหาเปตฺวา กณฺเฐ มาลํ ปริกฺขิปิตฺวา
ปญฺจงฺคุลิกํ ทตฺวา มณฺเฑตฺวา อาเนถาติ ฯ เต สาธูติ ปฏิสฺสุณิตฺวา
ตํ อาทาย นทึ คนฺตฺวา นฺหาเปตฺวา มณฺเฑตฺวา นทีตีเร
ฐเปสุํ ฯ โส เอฬโก อตฺตโน ปุพฺพกมฺมํ ทิสฺวา เอวรูปา นาม
ทุกฺขา อชฺช มุจฺจิสฺสามีติ โสมนสฺสชาโต มตฺติกฆฏํ ภินฺทนฺโต วิย
มหาหสิตํ หสิตฺวา ปุน อยํ พฺราหฺมโณ มํ ฆาเฏตฺวา มยา
ลทฺธํ ทุกฺขํ ลภิสฺสตีติ พฺราหฺมเณ การุญฺญํ อุปฺปาเทตฺวา มหนฺเตน
สทฺเทน ปโรทิ ฯ อถ นํ เต มาณวกา ปุจฺฉึสุ สมฺม เอฬก
ตฺวํ มหาสทฺเทน หสิ เจว โรทิ จ เกน นุ โข การเณน หสิ
เกน การเณน โรทีติ ฯ ตุมฺเห มํ อิทํ การณํ อตฺตโน อาจริยสฺส
สนฺติเก ปุจฺเฉยฺยาถาติ ฯ เต ตํ อาทาย คนฺตฺวา อิทํ การณํ
อาจริยสฺส อาโรเจสุํ ฯ อาจริโย เตสํ วจนํ สุตฺวา เอฬกํ ปุจฺฉิ
กสฺมา ตฺวํ เอฬก หสิ กสฺมา โรทีติ ฯ เอฬโก อตฺตนา กตกมฺมํ
ชาติสฺสรญาเณน อนุสฺสริตฺวา พฺราหฺมณสฺส กเถสิ อหํ พฺราหฺมณ
ปุพฺเพ ตาทิโสว มนฺตชฺฌายกพฺราหฺมโณ หุตฺวา มตกภตฺตํ ทสฺสามีติ
เอกํ เอฬกํ มาเรตฺวา อทาสึ สฺวาหํ เอกสฺส เอฬกสฺส ฆาติตตฺตา
เอเกนูเนสุ ปญฺจสุ อตฺตภาวสเตสุ สีสจฺเฉทํ ปาปุณึ อยํ เม
โกฏิยํ ฐิโต ปญฺจสติโม อตฺตภาโว สฺวาหํ อชฺช เอวรูปา
ทุกฺขา มุจฺจิสฺสามีติ โสมนสฺสชาโต อิมินา การเณน หสึ โรทนฺโต
ปน อหํ ตาว เอกํ เอฬกํ มาเรตฺวา ปญฺจ ชาติสตานิ สีสจฺเฉทนทุกฺขํ
ปตฺวา อชฺช ตมฺหา ทุกฺขา มุจฺจิสฺสามิ อยมฺปน พฺราหฺมโณ มํ
มาเรตฺวา อหํ วิย ปญฺจ ชาติสตานิ สีสจฺเฉทนทุกฺขํ ลภิสฺสตีติ
ตยิ การุญฺเญน โรทินฺติ ฯ เอฬก มา ภายิ นาหํ ตํ มาเรสฺสามีติ ฯ
พฺราหฺมณ กึ วเทสิ ตยิ มาเรนฺเตปิ อมาเรนฺเตปิ น สกฺกา
อชฺช มยา มรณา มุจฺจิตุนฺติ ฯ เอฬก มา ภายิ อหนฺเต
อารกฺขํ คเหตฺวา ตยา สทฺธึเยว วิจริสฺสามีติ ฯ พฺราหฺมณ
อปฺปมตฺตโก ตว อารกฺโข มยา ปกตํ ปาปํ ปน มหนฺตํ พลวนฺติ ฯ
พฺราหฺมโณ เอฬกํ โมเจตฺวา อิทํ เอฬกํ กสฺสจิปิ มาเรตุํ น
ทสฺสามีติ อนฺเตวาสิเก อาทาย เอฬเกเนว สทฺธึ วิจริ ฯ เอฬโก
วิสฺสฏฺฐมตฺโตว เอกํ ปาสาณปิฏฺฐึ นิสฺสาย ชาเต คุมฺเพ คีวํ
อุกฺขิปิตฺวา ปณฺณานิ ขาทิตุํ อารทฺโธ ฯ ตํ ขณญฺเญว ตสฺมึ
ปาสาณปิฏฺเฐ อสนี ปติตา ฯ เอกา ปาสาณสกลิกา ฉิชฺชิตฺวา
เอฬกสฺส ปสาริตคีวายํ ปติตฺวา สีสํ ฉินฺทิ ฯ มหาชโน สนฺนิปติ ฯ
ตทา โพธิสตฺโต ตสฺมึ ฐาเน รุกฺขเทวตา หุตฺวา นิพฺพตฺโต ฯ โส
ปสฺสนฺตสฺเสว มหาชนสฺส เทวตานุภาเวน อากาเส ปลฺลงฺเกน นิสีทิตฺวา
อิเม สตฺตา เอวํ ปาปสฺส ผลํ ชานมานา อปฺเปว นาม ปาณาติปาตํ
น กเรยฺยุนฺติ มธุเรน สเรน ธมฺมํ เทเสนฺโต อิทํ คาถมาห
        เอวญฺเจ สตฺตา ชาเนยฺยุํ       ทุกฺขายํ ชาติสมฺภโว
        น ปาโณ ปาณินํ หญฺเญ         ปาณฆาตี หิ โสจตีติ ฯ
     ตตฺถ เอวญฺเจ สตฺตา ชาเนยฺยุนฺติ อิเม สตฺตา เอวํ ชาเนยฺยุํ ฯ
กถํ ฯ ทุกฺขายํ ชาติสมฺภโวติ อยํ ตตฺถ ตตฺถ ชาติ จ ชาตสฺส
อนุกฺกเมน วุฑฺฒิสงฺขาโต สมฺภโว จ ชราพฺยาธิมรณอปฺปิยสมฺปโยคปิย-
วิปฺปโยคหตฺถปาทจฺเฉทาทีนํ ทุกฺขานํ วตฺถุภูตตฺตา ทุกฺโขติ ยทิ
ชาเนยฺยุํ ฯ น ปาโณ ปาณินํ หญฺเญติ ปรํ วฑฺเฒนฺโต ชาติสมฺภเว
วฑฺฒึ ลภติ ปีเฬนฺโต ปีฬํ ลภตีติ ชาติสมฺภวสฺส ทุกฺขวตฺถุตาย ทุกฺขภาวํ
ชานนฺโต โกจิ ปาโณ อญฺญํ ปาณินํ น หญฺเญ สตฺโต สตฺตํ น หเนยฺยาติ
อตฺโถ ฯ กึการณา ฯ ปาณฆาตี หิ โสจตีติ ยสฺมา สาหตฺถิกาทีสุ ฉสุ
ปโยเคสุ เยนเกนจิ ปโยเคน ปรสฺส ชีวิตินฺทฺริยุปจฺเฉทเนน ปาณฆาตี
ปุคฺคโล อฏฺฐสุ มหานิรเยสุ โสฬสสุ อุสฺสทนิรเยสุ นานปฺปการาย
ติรจฺฉานโยนิยา เปตฺติวิสเย อสุรกาเยติ อิเมสุ จตูสุ อปาเยสุ
มหาทุกฺขํ อนุภวมาโน ทีฆรตฺตํ อนฺโตนิชฺฌายนลกฺขเณน โสเกน
โสจติ ฯ ยถา วายํ เอฬโก มรณภเยน โสจิ เอวมฺปิ ทีฆรตฺตํ
โสจตีติ ญตฺวา น ปาโณ ปาณินํ หญฺเญ โกจิ ปาณาติปาตกมฺมํ นาม
น กเรยฺย โมเหน ปน มูฬฺโห อวิชฺชาย อนฺธีกตาย อิทํ อาทีนวํ
อปสฺสนฺโต ปาณาติปาตํ กโรตีติ ฯ
     เอวํ มหาสตฺโต นิรยภเยน ตชฺเชตฺวา ธมฺมํ เทเสสิ ฯ
มนุสฺสา ตํ ธมฺมเทสนํ สุตฺวา นิรยภเยน ภีตา ปาณาติปาตา วิรมึสุ ฯ
โพธิสตฺโตปิ ธมฺมํ เทเสตฺวา มหาชนํ ปญฺจสีเลสุ ปติฏฺฐาเปตฺวา
ยถากมฺมงฺคโต ฯ มหาชโนปิ โพธิสตฺตสฺส โอวาเท ฐตฺวา ทานาทีนิ
ปุญฺญานิ กตฺวา เทวนครํ ปูเรสิ ฯ
     สตฺถา อิทํ ธมฺมเทสนํ อาหริตฺวา อนุสนฺธึ ฆเฏตฺวา ชาตกํ
สโมธาเนสิ ภิกฺขเว อหนฺเตน สมเยน รุกฺขเทวตา อโหสินฺติ ฯ
                   มตกภตฺตชาตกํ อฏฺฐมํ ฯ
                     -------------

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๕ หน้า ๒๕๑-๒๕๔.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=35&A=5210&modeTY=2
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=35&A=5210&modeTY=2
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=18
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=117
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=116
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=116
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๗
http://84000.org/tipitaka/read/?index_27