อรรถกถาเล่มที่ ๓๔ ภาษาบาลีอักษรไทย
 เถรี.อ. (ปรมตฺถที.)

                    ๔๓๗. ๘. โสมาเถรีคาถาวณฺณนา
      ยนฺตํ อิสีหิ ปตฺตพฺพนฺติอาทิกา โสมาย เถริยา คาถา.
      อยมฺปิ ปุริมพุทฺเธสุ กตาธิการา ตตฺถ ตตฺถ ภเว วิวฏฺฏูปนิสฺสยํ กุสลํ
อุปจินนฺตี สิขิสฺส ภควโต กาเล ขตฺติยมหาสาลกุเล นิพฺพตฺติตฺวา วิญฺุตํ ปตฺวา
อรุณรญฺโ ๓- อคฺคมเหสี อโหสีติ สพฺพํ อตีตวตฺถุ อภยตฺเถริยา วตฺถุสทิสํ.
@เชิงอรรถ: ๑ สี. นิสิตปีตสตฺติสูลา วิย  ๒ สี. อรติชาติกตฺตา  ๓ สี. อรุณวโต รญฺโ
ปจฺจุปฺปนฺนวตฺถุ ปน อยํ เถรี ตตฺถ ตตฺถ เทวมนุสฺเสสุ สํสรนฺตี อิมสฺมึ
พุทฺธุปฺปาเท ราชคเห พิมฺพิสารสฺส รญฺโ ปุโรหิตสฺส ธีตา หุตฺวา นิพฺพตฺติ, ตสฺสา
โสมาติ นามํ อโหสิ. สา วิญฺุตํ ปตฺตา สตฺถุ ราชคหปเวสเน ปฏิลทฺธสทฺธา อุปาสิกา
หุตฺวา อปรภาเค สญฺชาตสํเวคา ภิกฺขุนีสุ ปพฺพชิตฺวา กตปุพฺพกิจฺจา วิปสฺสนาย
กมฺมํ กโรนฺตี นจิรสฺเสว สห ปฏิสมฺภิทาหิ อรหตฺตํ ปาปุณิ. เตน วุตฺตํ
อปทาเน ๑-:-
            "นคเร อรุณวติยา            อรุโณ นาม ขตฺติโย
             ตสฺส รญฺโ อหํ ภริยา        นคุลํ ปาทยามหํ ๒-
             ยาวตา ฯเปฯ              กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺ"ติ.
      สพฺพํ อภยตฺเถริยา อปทานสทิสํ.
      อรหตฺตํ ปน ปตฺวา วิมุตฺติสุเขน สาวตฺถิยํ วิหรนฺตี เอกทิวสํ ทิวาวิหารตฺถาย
อนฺธวนํ ปวิสิตฺวา อญฺตรสฺมึ รุกฺขมูเล นิสีทิ. อถ นํ มาโร วิเวกโต วิจฺเฉเทตุ-
กาโม ๓- อทิสฺสมานรูโป อุปคนฺตฺวา อากาเส ตฺวา:-
       [๖๐] "ยนฺตํ อิสีหิ ปตฺตพฺพํ           านํ ทุรภิสมฺภวํ
             น ตํ ทฺวงฺคุลปญฺาย          สกฺกา ปปฺโปตุมิตฺถิยา"ติ
อิมํ คาถมาห.
      ตสฺสตฺโถ:- สีลกฺขนฺธาทีนํ เอสนฏฺเน "อิสี"ติ ลทฺธนาเมหิ พุทฺธาทีหิ มหา-
ปญฺเหิ ปตฺตพฺพํ, ตํ อญฺเหิ ปน ทุรภิสมฺภวํ ทุนฺนิปฺผาทนียํ. ยํ ตํ อรหตฺต-
สงฺขาตํ ปรมสฺสาสฏฺานํ, น ตํ ทฺวงฺคุลปญฺาย นิหีนปญฺาย อิตฺถิยา ปาปุณิตุํ
สกฺกา. อิตฺถิโย หิ สตฺตฏฺวสฺสกาลโต ปฏฺาย สพฺพกาลํ โอทนํ ปจฺจนฺติโย
@เชิงอรรถ: ๑ ขุ.อป. ๓๓/๗๑/๒๙๑  ๒ สี. จาริกํ จารยามหํ, ฉ.ม. วาริตํ วารยามหํ, อิ. น มาลํ
@ปาทยามหํ  ๓ ม. วิจฺฉินฺทิตุกาโม
ปกฺกุฏฺิเต ๑- อุทเก ตณฺฑุเล ปกฺขิปิตฺวา "เอตฺตาวตา โอทนํ ปกฺกนฺ"ติ น ชานนฺติ,
ปกฺกุฏฺิยมาเน ปน ตณฺฑุเล ทพฺพิยา อุทฺธริตฺวา ทฺวีหิ องฺคุเลหิ ปีเฬตฺวา
ชานนฺติ, ตสฺมา ทฺวงฺคุลปญฺายาติ วุตฺตา.
      ตํ สุตฺวา เถรี มารํ อปสาเทนฺตี:-
       [๖๑] "อิตฺถิภาโว โน กึ กยิรา ๒-    จิตฺตมฺหิ สุสมาหิเต
             าณมฺหิ วตฺตมานมฺหิ          สมฺมา ธมฺมํ วิปสฺสโต.
       [๖๒]  สพฺพตฺถ วิหตา นนฺทิ          ตโมกฺขนฺโธ ปทาลิโต
             เอวํ ชานาหิ ปาปิม          นิหโต ตฺวมสิ อนฺตกา"ติ
อิตรา เทฺว คาถา อภาสิ.
      ตตฺถ อิตฺถิภาโว โน กึ กยิราติ มาตุคามภาโว อมฺหากํ กึ กเรยฺย,
อรหตฺตุปฺปตฺติยา กีทิสํ วิพนฺธํ อุปฺปาเทยฺย. จิตฺตมฺหิ สุสมาหิเตติ จิตฺเต
อคฺคมคฺคสมาธินา สุฏฺุ สมาหิเต. าณมฺหิ วตฺตมานมฺหีติ ตโต อรหตฺตมคฺคาเณ
ปวตฺตมาเน. สมฺมา ธมฺมํ วิปสฺสโตติ จตุสจฺจธมฺมํ ปริญฺาทิวิธินา สมฺมเทว
ปสฺสโต. อยํ เหตฺถ สงฺเขโป:- ปาปิม อิตฺถี วา โหตุ ปุริโส วา, อคฺคมคฺเค
อธิคเต อรหตฺตํ หตฺถคตเมวาติ.
      อิทานิ ตสฺส อตฺตนา อธิคตภาวํ อุชุกเมว ทสฺเสนฺตี "สพฺพตฺถ วิหตา
นนฺที"ติ คาถมาห. สา วุตฺตตฺถาเยว.
                     โสมาเถรีคาถาวณฺณนา นิฏฺิตา.
                       ติกนิปาตวณฺณนา นิฏฺิตา.
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. ปกฺกุถิเต  ๒ อิตฺถิภาโว กึ กยิรา สํ.ส. ๑๕/๑๖๓/๑๕๕

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๔ หน้า ๘๓-๘๕.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=34&A=1783&modeTY=1
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=34&A=1783&modeTY=1
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=437
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=9112
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=9160
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=9160
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๖
http://84000.org/tipitaka/read/?index_26