ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๓๒ ภาษาบาลีอักษรไทย เถร.อ.๑ (ปรมตฺถที.๑)

                ๒๕๙. ๒. ปิณฺโฑลภารทฺวาชตฺเถรคาถาวณฺณนา
      นยทํ อนเยนาติอาทิกา อายสฺมโต ปิณฺโฑลภารทฺวารชตฺเถรสฺส คาถา. กา
อุปฺปตฺติ?
      อยํ กิร ปทุมุตฺตรสฺส ภควโต กาเล สีหโยนิยํ นิพฺพตฺติตฺวา ปพฺพตคุหายํ
วิหรติ. ภควา ตสฺส อนุคฺคหํ กาตุํ โคจราย ปกฺกนฺตกาเล สยนคุหํ ปวิสิตฺวา
นิโรธํ สมาปชฺชิตฺวา นิสีทิ. สีโห โคจรํ คเหตฺวา นิวตฺโต คุหาทฺวาเร ภควนฺตํ
ทิสฺวา หฏฺฐตุฏฺโฐ ชลชถลชปุปฺเผหิ ปูชํ กตฺวา จิตฺตํ ปสาเทนฺโต ภควโต
อารกฺขตฺถาย อรญฺเญ วาลมิเค อปเนตุํ ตีสุ เวลาสุ สีหนาทํ นทนฺโต พุทฺธคตาย
สติยา อฏฺฐาสิ. ยถา ปฐมทิวสํ, เอวํ สตฺตาหํ ปูเชสิ. ภควา สตฺตาหจฺจเยน
นิโรธา วุฏฺฐหิตฺวา "วตฺติสฺสติ อิมสฺส เอตฺตโก อุปนิสฺสโย"ติ ตสฺส ปสฺสนฺตสฺเสว
อากาสํ ปกฺขนฺทิตฺวา วิหารเมว คโต. สีโห ปาลิเลยฺยกหตฺถี วิย พุทฺธวิโยคทุกฺขํ
อธิวาเสตุํ อสกฺโกนฺโต กาลํ กตฺวา หํสวตีนคเร มหาโภคกุเล นิพฺพตฺติตฺวา
วยปฺปตฺโต นครวาสีหิ สทฺธึ วิหารํ คโต ธมฺมเทสนํ สุตฺวา สตฺตาหํ มหาทานํ
ปวตฺเตตฺวา ยาวชีวํ ปุญฺญานิ กตฺวา อปราปรํ เทวมนุสฺเสสุ สํสรนฺโต อมฺหากํ ภควโต
กาเล โกสมฺพิยํ รญฺโญ ๑- อุเทนสฺส ๒- ปุโรหิตปุตฺโต หุตฺวา นิพฺพตฺติ ภารทฺวาโช
นาม นาเมน. ๓- โส วยปฺปตฺโต ตโย เวเท อุคฺคเหตฺวา ปญฺจ มาณวกสตานิ
มนฺเต วาเจนฺโต มหคฺฆสภาเวน อนนุรูปาจารตฺตา ๔- เตหิ ปริจฺจชฺชนฺโต ราชคหํ
คนฺตฺวา ภควโต ภิกฺขุสํฆสฺส จ ลาภสกฺการํ ทิสฺวา สาสเน ปพฺพชิตฺวา โภชเน
อมตฺตญฺญู หุตฺวา วิจรนฺโต สตฺถารา อุปาเยน มตฺตญฺญุตาย ปติฏฺฐาปิโต วิปสฺสนํ
ปฏฺฐเปตฺวา น จิรสฺเสว ฉฬภิญฺโญ อโหสิ. เตน วุตฺตํ อปทาเน ๕- :-
@เชิงอรรถ:  สี. โกสมฺพิยรญฺโญ    ฉ.ม. อุเตนสฺส    สี.,อิ. นิพฺพตฺติ, ตสฺส ภารทฺวาโชติ
@นามํ อโหสิ   สี. ทุรูปจารตฺตา   ขุ.อป. ๓๓/๙๐/๑๓๗ ปิยาลผลทายกตฺเถราปทาน(สฺยา)
          "มิคลุทฺโท ๑- ปุเร อาสึ      วิวเน ๒- วิจรํ ตทา
           อทฺทสํ วิรชํ พุทฺธํ           สพฺพธมฺมาน ปารคุํ.
           ปิยาลผลมาทาย            พุทฺธเสฏฺฐสฺสทาสหํ
           ปุญฺญกฺเขตฺตสฺส วีรสฺส        ปสนฺโน เสหิ ปาณิภิ.
           เอกตึเส อิโต กปฺเป        ยํ ผลํ อททึ ตทา
           ทุคฺคตึ นาภิชานามิ          ผลทานสฺสิทํ ผลํ.
           กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ ฯเปฯ   กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺ"ติ.
      ฉฬภิญฺโญ ปน หุตฺวา "ภควโต สมฺมุขา ยํ สาวเกหิ ปตฺตพฺพํ, ตํ มยา
ปตฺตนฺ"ติ, ภิกฺขุสํเฆ จ "ยสฺส มคฺเค วา ผเล วา กงฺขา อตฺถิ, โส มํ
ปุจฺฉตู"ติ สีหนาทํ นทิ. เตน ตํ ภควา "เอตทคฺคํ ภิกฺขเว มม สาวกานํ
ภิกฺขูนํ สีหนาทิกานํ ยทิทํ ปิณฺโฑลภารทฺวาโช"ติ ๓- เอตทคฺเค ฐเปสิ. โส เอกทิวสํ
อตฺตโน สนฺติกํ อุปคตํ คิหิกาเล สหายภูตํ มจฺฉรึ มิจฺฉาทิฏฺฐิพฺราหฺมณํ
อนุกมฺปมาโน ตสฺส ทานกถํ กเถตฺวา เตน จ "อยํ มม ธนํ วินาเสตุกาโม"ติ ภกุฏึ
กตฺวาปิ "ตุยฺหํ เอกภตฺตํ เทมี"ติ วุตฺเต "ตํ สํฆสฺส เทหิ มา มยฺหนฺ"ติ สํฆสฺส
ปริณาเมสิ. ปุน พฺราหฺมเณน "อยํ มํ พหูนํ ทาเปตุกาโม"ติ อปฺปจฺจเย ปกาสิเต
ทุติยทิวสํ ธมฺมเสนาปตินา สํฆคตาย ทกฺขิณาย มหปฺผลภาวปฺปกาสเนน ตํ
ปสาเทตฺวา "อยํ พฺราหฺมโณ `อาหารเคเธน มํ ทาเน นิโยเชสี'ติ มญฺญติ,
อาหารสฺส มยา สพฺพโส ปริญฺญาตภาวํ น ชานาติ, หนฺท นํ ชานาเปมี"ติ
   [๑๒๓] "นยิทํ อนเยน ชีวิตํ          นาหาโร หทยสฺส สนฺติโก
           อาหารฏฺฐิติโก สมุสฺสโย      อิติ ทิสฺวาน จรามิ เอสนํ.
@เชิงอรรถ:  ปาลิ. มิคลุทฺโธ    ฉ.ม. วิปิเน, สี. ปวเน    องฺ.เอกก. ๒๐/๑๙๕/๒๓
@  เอตทคฺควคฺค: ปฐมวคฺค
    [๑๒๔] "ปงฺโกติ หิ นํ อเวทยุํ ๑-     ยายํ วนฺทนปูชนา กุเลสุ
           สุขุมํ สลฺลํ ทุรุพฺพหํ          สกฺกาโร กาปุริเสน ทุชฺชโห"ติ
คาถาทฺวยํ อภาสิ.
      ตตฺถ นยิทํ อนเยน ชีวิตนฺติ อิทํ มม ชีวิตํ ๒- อนเยน อญฺญาเยน
เวฬุทานปุปฺผทานาทิอเนสนาย น โหติ ชีวิตนิกนฺติยา อภาวโต. นาหาโร หทยสฺส
สนฺติโกติ อาหาโร จ อาหริยมาโน มคฺคผลญาณํ วิย หทยสฺส จิตฺตสฺส สนฺติกโร
น โหติ, เกวลํ ปน สชฺชุกํ ขุทาปฏิฆาตมตฺตํ กโรตีติ อธิปฺปาโย. อถวา นาหาโร
หทยสฺส สนฺติโกติ อาหาโร รสตณฺหาวตฺถุ เม หทยสฺส สนฺติโก อาสตฺโต น
โหติ รสตณฺหายเอว อภาวโต. "สนฺติเก"ติปิ ปฐนฺติ. โส หิ ๓- อาหารคิทฺโธ
ลาภสกฺการปฺปสุโต วิจรติ, ตสฺส อาหาโร หทยสฺส สนฺติเก นาม ๔- อภิณฺหํ
มนสิกาตพฺพโต. โย ปน ปริญฺญาตาหาโร, โส ตตฺถ ปหีนจฺฉนฺทราโค, น ตสฺสาหาโร
หทยสฺส สนฺติเก นาม "กถํ นุ โข ลเภยฺยนฺ"ติอาทิมนสิกรณสฺเสว อภาวโต.
ยทิ หิ ชีวิตนิกนฺติ อาหารรสตณฺหา จ นตฺถิ, อถ กสฺมา ปิณฺฑาย จรสีติ
อนุโยคํ มนสิ กตฺวา อาห "อาหารฏฺฐิติโก สมุสฺสโย, อิติ ทิสฺวาน จรามิ
เอสนนฺ"ติ. อาหาโร โภชนํ ฐิติ ฐานํ ปจฺจโย เอตสฺสาติ อาหารฏฺฐิติโก. "อาหาร-
ปฏิพทฺธวุตฺติโก สมุสฺสโย กาโย"อิติ ทิสฺวาน เอวํ ญตฺวา อิมมตฺถํ พุทฺธิยํ
ฐเปตฺวา จรามิ เอสนํ, ภิกฺขาปริเยสนํ กโรมีติ อตฺโถ.
      ปจฺจยนิมิตฺตํ กุลานิ อุปสงฺกมนฺโต ตตฺถ วนฺทนปูชนาหิ ลาภสกฺกาเรหิ จ
พชฺฌตีติ เอวํ มาทิเสสุ น จินฺเตตพฺพนฺติ ทสฺเสนฺโต "ปงฺโก"ติ คาถํ อภาสิ.
ตสฺสตฺโถ:- ยา อยํ ปจฺจยนิมิตฺตํ อุปคตานํ ปพฺพชิตานํ กุเลสุ เคหวาสีสุ
ปวตฺติสฺสติ คุณสมฺภาวนา ปูชนา จ, ยสฺมา ตํ อภาวิตตฺตานํ โอสีทาปนฏฺเฐน
มลีนภาวกรเณน จ ปงฺโก กทฺทโมติ พุทฺธาทโย อเวทยุํ อพฺภญฺญาสุํ ปเวเทสุํ
@เชิงอรรถ:  ปาลิ. ปเวทยุํ (มหาจุฬ.)    สี.,อิ. ชีวิตํ ชีวิกา   สี.,อิ. คิหี, ฉ.ม. โยหิ
@ สี. สนฺติโก นาม
วา, ตสฺมา สา สปฺปุริสานํ พนฺธาย น โหติ ๑- สกฺการาสาย ปเคว ปหีนตฺตา.
อสปฺปุริสสฺส ปน สกฺการาสา ทุวิญฺเญยฺยสภาวตาย ปีฬาชนนโต อนฺโต ตุทนโต
อุทฺธริตุํ อสกฺกุเณยฺยโต จ สุขุมํ สลฺลํ ทุรุพฺพหํ. ตโตเอว เตน สกฺกาโร กาปุริเสน
ทุชฺชโห ทุรุพฺพเหยฺโย ตสฺส ปหานปฏิปตฺติยา ๒- อปฺปฏิปชฺชนโต, สกฺการาสาปหาเนน
ปหีโน ๓- โหตีติ. ๒- ตํ สุตฺวา พฺราหฺมโณ เถเร อภิปฺปสนฺโน อโหสิ.
                ปิณฺโฑลภารทฺวาชตฺเถรคาถาวณฺณนา นิฏฺฐิตา.
                          -------------


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๒ หน้า ๓๗๘-๓๘๑. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=32&A=8414&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=32&A=8414&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=259              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=5682              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=5852              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=5852              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๖ http://84000.org/tipitaka/read/?index_26

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]