ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๓๒ ภาษาบาลีอักษรไทย เถร.อ.๑ (ปรมตฺถที.๑)

                   ๑๕๒. ๕. กุณฺฑธานตฺเถรคาถาวณฺณนา
      ปญฺจ ฉินฺเท ปญฺจ ชเหติ อายสฺมโต กุณฺฑธานตฺเถรสส คาถา. กา
อุปฺปตฺติ?
      โส กิร ปทุมุตฺตรสฺส ภควโต กาเล หํสวตีนคเร กุลเคเห อุปฺปนฺโน วยปฺปตฺโต
เหฏฺฐา วุตฺตนเยเนว ภควนฺตํ อุปสงฺกมิตฺวา ธมฺมํ สุณนฺโต สตฺถารา
เอกํ ภิกฺขุํ ปฐมํ สลากํ คณฺหนฺตานํ อคฺคฏฺฐาเน ฐปิยมานํ ทิสฺวา ตํ ฐานนฺตรํ
ปตฺเถตฺวา ตทนุรูปํ ปุญฺญํ กโรนฺโต วิจริ. โส  เอกทิวสํ ปทุมุตฺตรสฺส ภควโต
นิโรธสมาปตฺติโต วุฏฺฐาย นิสินฺนสฺส มโนสิลาจุณฺณปิญฺชรํ มหนฺตํ กทลิผลกณฺณิกํ
อุปเนสิ, ตํ ภควา ปฏิคฺคเหตฺวา ปริภุญฺชิ. โส เตน ปุญฺญกมฺเมน เอกาทสกฺขตฺตุํ
เทเวสุ เทวรชฺชํ กาเรสิ. จตุวีสติวาเร ราชา อโหสิ จกฺกวตฺตี. เอวํ โส
ปุนปฺปุนํ ปุญฺญานิ กตฺวา อปราปรํ เทวมนุสฺเสสุ สํสรนฺโต กสฺสปพุทฺธกาเล
ภุมฺมเทวตา หุตฺวา นิพฺพตฺติ. ทีฆายุกพุทฺธานํ จ นาม น อนฺวทฺธมาสิโก อุโปสโถ
โหติ. ตถา หิ วิปสฺสิสฺส ภควโต ฉพฺพสฺสนฺตเร ๑- อุโปสโถ อโหสิ. กสฺสปทสพโล
ปน ฉฏฺเฐ ฉฏฺเฐ มาเส ปาฏิโมกฺขํ โอสาเรสิ. ตสฺส ปาฏิโมกฺขสฺส โอสารณกาเล ๒-
ทิสาวาสิกา เทฺว สหายกา ๓- ภิกฺขู "อุโปสถํ กริสฺสามา"ติ คจฺฉนฺติ.
      อยํ ภุมฺมเทวตา จินฺเตสิ "อิเมสํ ทฺวินฺนํ  ภิกฺขูนํ เมตฺติ อติวิย ทฬฺหา,
กึ นุ โข เภทเก สติ ภิชฺเชยฺยุํ น ภิชฺเชยฺยุนฺ"ติ, ๔- สา ๕- เตสํ โอกาสํ
โอโลกยมานา เตสํ อวิทูเรเนว คจฺฉติ. อเถโก เถโร เอกสฺส หตฺเถ ปตฺตจีวรํ ทตฺวา
สรีรวลญฺชนตฺถํ อุทกผาสุกฏฺฐานํ คนฺตฺวา โธตหตฺถปาโท หุตฺวา คุมฺพสมีปโต
นิกฺขมติ.
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. ฉพฺพสฺสนฺตเร ฉพฺพสฺสนฺตเร   ม. ปาติโมกฺขํ โอสารเทสนากาเล   ม. สหายา
@ ฉ.ม. ภิชฺเชยฺย น ภิชฺเชยฺยาติ   ม. อยํ ปาโฐ น ทิสฺสติ
ภุมฺมเทวตา ตสฺส เถรสฺส ปจฺฉโต ๑- คจฺฉนฺตี ๒- อุตฺตมรูปา อิตฺถี หุตฺวา เกเส
วิธุนิตฺวา สํวิธาย สมฺพนฺธนฺตี วิย ปิฏฺฐิยํ ปํสุํ ปุญฺฉมานา วิย สาฏกํ สํวิธาย
นิวาสยมานา วิย จ หุตฺวา เถรสฺส ปทานุปทิกา หุตฺวา คุมฺพโต นิกฺขนฺตา. เอกมนฺเต
ฐิโต สหายกตฺเถโร ตํ การณํ ทิสฺวาว โทมนสฺสชาโต "นฏฺโฐ ทานิ เม อิมินา ภิกฺขุนา
สทฺธึ ทีฆรตฺตานุคโต สิเนโห, สจาหํ เอวํ วิรุฬฺหภาวํ ๓- ชาเนยฺยํ, เอตฺตกํ
อทฺธานํ อิมินา สทฺธึ วิสฺสาสํ น กเรยฺยนฺ"ติ จินฺเตตฺวา อาคจฺฉนฺตสฺเสวสฺส
"หนฺทาวุโส ๔- ตุยฺหํ ปตฺตจีวรํ, ตาทิเสน ปาเปน สทฺธึ เอกมคฺคํ ๕- นาคจฺฉามี"ติ
อาห. ตํ กถํ สุตฺวา ตสฺส ลชฺชีภิกฺขุโน หทยํ ติขิณสตฺตึ คเหตฺวา วิทฺธํ วิย
อโหสิ. ตโต นํ อาห "อาวุโส กึ นาเมตํ วทสิ, อหํ เอตฺตกํ กาลํ ทุกฺกฏมตฺตํปิ
อาปตฺตึ น ชานามิ. ตฺวํ ปน มํ อชฺช' ปาโป'ติ วทสิ, กึ เต ทิฏฺฐนฺ"ติ.
กึ อญฺเญน ทิฏฺเฐน, กึ ตฺวํ เอวํวิเธน อลงฺกตปฏิยตฺเตน มาตุคาเมน สทฺธึ
เอกฏฺฐาเน หุตฺวา นิกฺขนฺโตติ. ๖- นตฺเถตํ อาวุโส มยฺหํ, นาหํ เอวรูปํ มาตุคามํ
ปสฺสามีติ. ตสฺส ยาวตติยํ กเถนฺตสฺสาปิ อิตโร เถโร กถํ อสทฺทหิตฺวา ๗- อตฺตนา
ทิฏฺฐการณํเยว ภูตตฺถํ ๘- กตฺวา คณฺหนฺโต เตน สทฺธึ เอกมคฺเคน อคนฺตฺวา อญฺเญน
มคฺเคน สตฺถุ สนฺติกํ คโต. อิตโรปิ ภิกฺขุ อญฺเญน มคฺเคน สตฺถุ สนฺติกํเยว
คโต.
      ตโต ภิกฺขุสํฆสฺส อุโปสถาคารํ ปวิสนเวลาย โส ภิกฺขุ ตํ ภิกฺขุํ อุโปสถคฺเค
สญฺชานิตฺวา "อิมสฺมึ อุโปสถคฺเค เอวรูโป นาม ภิกฺขุ ๙- อตฺถิ, นาหํ เตน สทฺธึ
อุโปสถํ กริสฺสามี"ติ นิกฺขมิตฺวา พหิ อฏฺฐาสิ. อถ ภุมฺมเทวตา "ภาริยํ มยา
กมฺมํ กตนฺ"ติ มหลฺลกอุปาสกวณฺเณน ตสฺส สนฺติกํ คนฺตฺวา "กสฺมา ภนฺเต
อยฺโย อิมสฺมึ ฐาเน ฐิโต"ติ อาห. "อุปาสก อิมํ อุโปสถคฺคํ เอโก ปาปภิกฺขุ
@เชิงอรรถ:  สี. ปจฺฉโต ปจฺฉโต คจฺฉนฺตี    ฉ.ม. อยํ ปาโฐ น ทิสฺสติ   ฉ.ม. เอวํวิธภาวํ,
@  ม. เอวํ วิรทฺธภาวํ   สี. คณฺหาวุโส   สี. เอกมคฺเคน   สี. น นิกฺขนฺโตติ
@ สี. น ตสฺส กถํ สทฺทหิ   ฉ.ม. ภูตตฺตํ, สี. ภูตตฺถิกํ   ฉ.ม. ปาปภิกฺขุ
ปวิฏฺโฐ, อหํ เตน สทฺธึ อุโปสถํ น กโรมี"ติ พหิ ๑- ฐิโตมฺหีติ. ภนฺเต มา
เอวํ คณฺหถ, ปริสุทฺธสีโล เอส ภิกฺขุ. ตุเมฺหหิ ทิฏฺฐมาตุคาโม นาม อหํ, ๒- มยา
ตุมฺหากํ วีมํสนตฺถาย "ทฬฺหกา ๓- นุ โข อิเมสํ เถรานํ เมตฺติ, โน ทฬฺหกา"ติ
ลชฺชีภาวํ ๔- โอโลเกนฺเตน ตํ กมฺมํ กตนฺติ. โก ปน ตฺวํ สปฺปุริสาติ. อหํ เอกา
ภุมฺมเทวตา ภนฺเตติ. เทวปุตฺโต กเถนฺโต ๕- ทิพฺพานุภาเว น ฐตฺวา เถรสฺส ปาเทสุ
นิปติตฺวา ๖- "มยฺหํ ภนฺเต ขมถ, เอตํ โทสํ เถโร น ชานาติ, อุโปสถํ กโรถา"ติ
เถรํ ยาจิตฺวา อุโปสถคฺคํ ปเวเสสิ. โส เถโร อุโปสถํ ตาว เอกฏฺฐาเน อกาสิ,
มิตฺตสนฺถววเสน ปน ปุน เตน สทฺธึ น เอกฏฺฐาเน อโหสีติ. ๗- อิมสฺส เถรสฺส
กมฺมํ น กถิยติ, จุทิตกตฺเถโร ปน อปราปรํ วิปสฺสนาย กมฺมํ กโรนฺโต อรหตฺตํ
ปาปุณิ.
ภุมฺมเทวตา ตสฺส กมฺมสฺส นิสฺสนฺเทน เอกํ พุทฺธนฺตรํ อปายภยโต นิมุญฺจิตฺถ. ๘-
สเจ ปน กิสฺมิญฺจิ กาเล มนุสฺสตฺตํ อาคจฺฉติ, อญฺเญน เยน เกนจิ กโต โทโส
ตสฺเสว อุปริ ปตติ. โส อมฺหากํ ภควโต กาเล สาวตฺถิยํ พฺราหฺมณกุเล นิพฺพตฺติ.
"ธานมาณโว"ติสฺส นามํ อกํสุ. โส วยปฺปตฺโต ตโย เวเท อุคฺคณฺหิตฺวา มหลฺลก-
กาเล สตฺถุ ธมฺมเทสนํ สุตฺวา ปฏิลทฺธสทฺโธ ปพฺพชิ, ตสฺส อุปสมฺปนฺนทิวสโต ๙-
ปฏฺฐาย เอกา อลงฺกตปฏิยตฺตา อิตฺถี ตสฺมึ คามํ ปวิสนฺเต สทฺธึเยว คามํ ปวิสติ,
นิกฺขมนฺเต นิกฺขมติ. วิหารํ ปวิสนฺเตปิ สทฺธึ ปวิสติ, ติฏฺฐนฺเตปิ ติฏฺฐตีติ
เอวํ นิจฺจานุพนฺธา ปญฺญายติ. เถโร ตํ น ปสฺสติ. ตสฺส ปน ปุริมกมฺมนิสฺสนฺเทน
สา อญฺเญสํ อุปฏฺฐาติ. คาเม ยาคุํ ภิกฺขญฺจ ททมานา อิตฺถิโย "ภนฺเต อยํ
เอโก ยาคุอุฬุงฺโก ตุมฺหากํ, เอโก อิมิสฺสา อมฺหากํ สหายิกายา"ติ ปริหาสํ
กโรนฺติ. เถรสฺส มหตี วิเหสา โหติ. วิหารคตํปิ นํ สามเณรา เจว ทหรา
@เชิงอรรถ:  สี. กโรมีติ วตฺวา นิกฺขมิตฺวา พหิ    สี. นญฺโญ อหเมว    ฉ.ม. ทฬฺหา
@ ฉ.ม. ภิชฺชนาภิชฺชนภาวํ, สี. อุทาหุ โน ทฬฺหาติ ลชฺชิอลชฺชิภาวํ
@ สี. กเถนฺโต กเถนฺโตว   ม. ปติตฺวา   สี. เอกฏฺฐาเน วสีติ
@ ฉ.ม. น มุจฺจิตฺถ   สี. ปฏิลทฺธสทฺโธ สาสเน ปพฺพชิตฺวา อุปสมฺปนฺโน อโหสิ
ภิกฺขู จ ปริวาเรตฺวา "ธาโน กุณฺโฑ ๑- ชาโต"ติ ปริหาสํ กโรนฺติ. อถสฺส
เตเนว การเณน กุณฺฑธานตฺเถโรติ นามํ ชาตํ. โส อุฏฺฐาย สมุฏฺฐาย เตหิ
กยิรมานํ เกฬึ สหิตุํ อสกฺโกนฺโต อุมฺมาทํ คเหตฺวา "ตุเมฺห โกณฺฑา, ตุมฺหากํ
อุปชฺฌาโย โกณฺโฑ, อาจริโย โกณฺโฑ"ติ วทติ. อถ นํ สตฺถุ อาโรเจสุํ
"โกณฺฑธาโน ภนฺเต ทหรสามเณเรหิ สทฺธึ เอวํ ผรุสวาจํ วทตี"ติ. สตฺถา ตํ
ปกฺโกสาเปตฺวา "สจฺจํ กิร ตฺวํ ธาน สามเณเรหิ สทฺธึ ผรุสวาจํ วทสี"ติ
วตฺวา เตน "สจฺจํ ภควา"ติ วุตฺเต "กสฺมา เอวํ วทสี"ติ ๒- อาห. ภนฺเต นิพทฺธํ
วิเหสํ อสหนฺโต ๓- เอวํ กเถมีติ. "ตฺวํ ปุพฺเพ กตกมฺมํ ยาวชฺชทิวสา ชีราเปตุํ
น สกฺโกสิ, ปุน เอวรูปํ ผรุสํ มาวทิ ๔- ภิกฺขู"ติ วตฺวา อาห:-
          "มาโวจ ผรุสํ กญฺจิ      วุตฺตา ปฏิวเทยฺยุ ตํ
           ทุกฺขา หิ สารมฺภกถา    ปฏิทณฺฑา ผุเสยฺยุ ตํ.
           สเจ เนเรสิ อตฺตานํ    กํโส อุปหโต ยถา
           เอส ปตฺโตสิ นิพฺพานํ    สารมฺโภ เต น วิชฺชตี"ติ. ๕-
      อิมญฺจ ปน ตสฺส เถรสฺส มาตุคาเมน สทฺธึ วิจรณภาวํ โกสลรญฺโญปิ
กถยึสุ. ราชา "คจฺฉถ ภเณ วีมํสถา"ติ เปเสตฺวา สยํปิ มนฺเทเนว ปริวาเรน
เถรสฺส วสนฏฺฐานํ คนฺตฺวา เอกมนฺเต โอโลเกนฺโต อฏฺฐาสิ. ตสฺมึ ขเณ เถโร
สูจิกมฺมํ กโรนฺโต นิสินฺโน โหติ, สาปิ อิตฺถี อวิทูเร ฐาเน ฐิตา วิย ปญฺญายติ.
ราชา ทิสฺวา "อตฺถิทํ การณนฺ"ติ ตสฺสา ฐิตฏฺฐานํ อคมาสิ. สา ตสฺมึ
อาคจฺฉนฺเต ๖- เถรสฺส วสนปณฺณสาลํ ปวิฏฺฐา วิย อโหสิ. ราชาปิ ตาย สทฺธึ
ตเมว ปณฺณสาลํ ปวิสิตฺวา สพฺพตฺถ โอโลเกนฺโต อทิสฺวา "นายํ มาตุคาโม,
เถรสฺส เอโก ๗- กมฺมวิปาโก"ติ สญฺญํ กตฺวา ปฐมํ เถรสฺส สมีเปน คจฺฉนฺโตปิ
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. โกณฺโฑ    ฉ.ม. วเทสีติ    สี. วิเหสํ สหิตุํ อสหนฺโต
@ ม. มา วทสิ    ขุ.ธมฺม. ๒๕/๑๓๓-๔/๔๐ โกณฺฑธานตฺเถรวตฺถุ
@ สี. อาคจฺฉนฺเต อาคจฺฉนฺเต    ม. เอโส
เถรํ อวนฺทิตฺวา ตสฺส การณสฺส อภูตภาวํ ญตฺวา อาคมฺม เถรํ วนฺทิตฺวา เอกมนฺตํ
นิสินฺโน "กจฺจิ ภนฺเต ปิณฺฑเกน น กิลมถา"ติ ปุจฺฉิ. เถโร "วฏฺฏติ มหาราชา"ติ
อาห. "ชานามหํ ภนฺเต ๑- อยฺยสฺส กถํ, ๒- เอวรูเปน ปริกฺกิเลเสน สทฺธึ
จรนฺตานํ ตุมฺหากํ เก นาม ปสีทิสฺสนฺติ, อิโต ปฏฺฐาย โว ภิกฺขุ ๓- คมนกิจฺจํ
นตฺถิ, อหํ จตูหิ ปจฺจเยหิ ตุเมฺห อุปฏฺฐหิสฺสามิ, ตุเมฺห  โยนิโส มนสิกาเร มา
ปมชฺชถา"ติ ๔- นิพทฺธํ ภิกฺขํ ปฏฺฐเปสิ. เถโร ราชานํ อุปตฺถมฺถกํ ลภิตฺวา โภชน-
สปฺปาเยน เอกคฺคจิตฺโต หุตฺวา วิปสฺสนํ วฑฺเฒตฺวา อรหตฺตํ ปาปุณิ. ตโต
ปฏฺฐาย สา อิตฺถี อนฺตรธายิ.
      ตทา มหาสุภทฺทา อุคฺคนคเร มิจฺฉาทิฏฺฐิกกุเล วสมานา "สตฺถา มํ
อนุกมฺปตู"ติ อุโปสถํ อธิฏฺฐาย นิรามคนฺธา หุตฺวา อุปริปาสาทตเล ฐิตา "อิมานิ
ปุปฺผานิ อนฺตเร อฐตฺวา ทสพลสฺส มตฺถเก วิตานํ หุตฺวา ติฏฺฐนฺตุ, ทสพโล
อิมาย สญฺญาย เสฺว ปญฺจหิ ภิกฺขุสเตหิ สทฺธึ มยฺหํ ภิกฺขํ คณฺหตู"ติ สจฺจกิริยํ
กตฺวา อฏฺฐ สุมนปุปฺผมุฏฺฐิโย วิสฺสชฺเชสิ. ปุปฺผานิ คนฺตฺวา ธมฺมเทสนาเวลาย
สตฺถุ มตฺถเก วิตานํ หุตฺวา อฏฺฐํสุ. สตฺถา ตํ สุมนปุปฺผวิตานํ ทิสฺวา จิตฺเตเนว
สุภทฺทาย ภิกฺขํ อธิวาเสตฺวา  ปุนทิวเส อรุเณ อุฏฺฐิเต อานนฺทตฺเถรํ อาห
"อานนฺท มยํ อชฺช ทูรํ ภิกฺขาจารํ คมิสฺสาม, ปุถุชฺชนานํ อทตฺวา อริยานํเยว
สลากํ เทหี"ติ. เถโร ภิกฺขูนํ  อาโรเจสิ "อาวุโส สตฺถา อชฺช ทูรํ ภิกฺขาจารํ
คมิสฺสติ, ปุถุชฺชนา มา คณฺหนฺตุ, อริยาว สลากํ คณฺหนฺตู"ติ. กุณฺฑธานตฺเถโร
"อาหร ๕- อาวุโส สลากนฺ"ติ ปฐมํเยว หตฺถํ ปสาเรสิ. อานนฺโท ๖- "สตฺถา
ตาทิสานํ ภิกฺขูนํ สลากํ น ทาเปติ, อริยานํเยว ทาเปหี"ติ วิตกฺกํ อุปฺปาเทตฺวา
คนฺตฺวา สตฺถุ อาโรเจสิ. สตฺถา "อาหราเปนฺตสฺส สลากํ เทหี"ติ อาห. เถโร จินฺเตสิ
@เชิงอรรถ:  ม. ชานาม ภนฺเต    สี. อยฺยกานํ   ฉ.ม. กตฺถจิ
@ ฉ.ม. ปมชฺชิตฺถาติ   สี. อาห อาหร    สี. อาวุโส
"สเจ กุณฺฑธานสฺส สลากา ทาตุํ น ยุตฺตา, ๑- อถ สตฺถา ปฏิพาเหยฺย, ภวิสฺสติ
เอตฺถ การณนฺ"ติ "กุณฺฑธานสฺส สลากํ ทสฺสามี"ติ คมนํ อภินีหริ. กุณฺฑธาโน
ตสฺส ปุเร อาคมนาเอว อภิญฺญาปาทกํ จตุตฺถชฺฌานํ สมาปชฺชิตฺวา อิทฺธิยา
อากาเส ฐตฺวา "อาหราวุโส อานนฺท สตฺถา มํ ชานาติ, มาทิสํ ภิกฺขุํ ปฐมํ
สลากํ คณฺหนฺตํ น สตฺถา นิวาเรตี"ติ หตฺถํ ปสาเรตฺวา สลากํ คณฺหิ. สตฺถา
ตํ อตฺถุปฺปตฺตึ กตฺวา เถรํ อิมสฺมึ สาสเน ปฐมํ สลากํ คณฺหนฺตานํ อคฺคฏฺฐาเน
ฐเปสิ. ยสฺมา อยํ เถโร ราชานํ อุปตฺถมฺภกํ ลภิตฺวา สปฺปายาหารลาเภน
สมาหิตจิตฺโต วิปสฺสนาย กมฺมํ กโรนฺโต อุปนิสฺสยสมฺปนฺนตาย ฉฬภิญฺโญ
อโหสิ. เตน วุตฺตํ อปทาเน ๒-:-
          "สตฺตาหํ ปฏิสลฺลีนํ          สยมฺภุํ อคฺคปุคฺคลํ
           ปสนฺนจิตฺโต สุมโน         พุทฺธเสฏฺฐํ อุปฏฺฐหึ.
           วุฏฺฐิตํ ๓- กาลมญฺญาย      ปทุมุตฺตรํ มหามุนึ
           มหนฺตึ กทลีกณฺณึ           คเหตฺวา อุปคจฺฉหํ.
           ปฏิคฺคเหตฺวา ภควา        สพฺพญฺญู โลกนายโก
           มม จิตฺตํ ปสาเทนฺโต       ปริภุญฺชิ มหามุนิ.
           ปริภุญฺชิตฺวา สมฺพุทฺโธ       สตฺถวาโห อนุตฺตโร
           สกาสเน นิสีทิตฺวา         อิมา คาถา อภาสถ.
           เย จ สนฺติ สมีตาโร ๔-    ยกฺขา อิมมฺหิ ปพฺพเต
           อรญฺเญ ภูตคณา สพฺเพ ๕-   สุณนฺตุ วจนํ มม.
           โย โส พุทฺธํ อุปฏฺฐาสิ      มิคราชํว เกสรึ
           ตมหํ กิตฺตยิสฺสามิ          สุณาถ มม ภาสโต.
@เชิงอรรถ:  น ยุตฺตา อสฺส, มโน.ปู. ๑/๒๑๑ กุณฺฑธานตฺเถรวตฺถุวณฺณนายํ สํสนฺเทตพฺพํ
@ ขุ.อป. ๓๒/๑/๑๑๖ กุณฺฑธานตฺเถราปทาน   สี. อุฏฺฐิตํ
@ อิ. เย วสนฺติ สเมตาโร    ฉ.ม., อิ. อรญฺเญ ภูตภพฺยานิ
           เอกาทสญฺจกฺขตฺตุํ โส       เทวราชา ภวิสฺสติ
           จตุตฺตึสติกฺขตฺตุญฺจ ๑-       จกฺกวตฺตี ภวิสฺสติ.
           กปฺปสตสหสฺสมฺหิ           โอกฺกากกุลสมฺภโว
           โคตโม นาม โคตฺเตน      สตฺถา โลเก ภวิสฺสติ.
           อกฺโกสิตฺวาน สมเณ        สีลวนฺเต อนาสเว
           ปาปกมฺมวิปาเกน          นามเธยฺยํ ลภิสฺสติ. ๒-
           ตสฺส ธมฺเม สุทายาโท      โอรโส ธมฺมนิมฺมิโต
           กุณฺฑธาโนติ นาเมน        สาวโก โส ภวิสฺสติ.
           ปวิเวกํ อนุยุตฺโต          ฌายี ฌานรโต อหํ
           โตสยิตฺวาน สตฺถารํ        วิหรามิ อนาสโว.
           สาวเกหิ ๓- ปริวุโต       ภิกฺขุสํฆปุรกฺขโต
           ภิกฺขุสํเฆ นิสีทิตฺวา         สลากํ คาหยี ชิโน.
           เอกํสํ จีวรํ กตฺวา         วนฺทิตฺวา โลกนายกํ
           วทตํ วรสฺส ปุรโต         ปฐมํ อคฺคเหสหํ.
           เตน กมฺเมน ภควา        ทสสหสฺสิกมฺปโก
           ภิกฺขุสํเฆ นิสีทิตฺวา         อคฺคฏฺฐาเน ฐเปสิ มํ.
           วีริยํ เม ธุรโธรยฺหํ        โยคกฺเขมาธิวาหนํ
           ธาเรมิ อนฺติมํ เทหํ        สมฺมาสมฺพุทฺธสาสเน.
           กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ ฯเปฯ  กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺ"ติ.
      เอวํภูตสฺสปิ อิมสฺส เถรสฺส คุเณ ๔- อชานนฺตา เย ปุถุชฺชนา ภิกฺขู ตทา
ปฐมํ สลากคฺคหเณ "กึ นุ โข เอตนฺ"ติ สมจินฺเตสุํ. เตสํ วิมติวิธมนตฺถํ เถโร
อากาสํ อพฺภุคฺคนฺตฺวา อิทฺธิปาฏิหาริยํ ทสฺเสตฺวา อญฺญาปเทเสน อญฺญํ
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. จตุวีสติกฺขตฺตุญฺจ    ม. ภวิสฺสติ    สี., อิ. สาวกคฺเคหิ   สี. คุณํ
พฺยากโรนฺโต:-
       ๑- "ปญฺจ ฉินฺเท ปญฺจ ชเห      ปญฺจ จุตฺตริ ภาวเย
           ปญฺจสงฺคาติโค ภิกฺขุ        โอฆติณฺโณติ วุจฺจตี"ติ
คาถํ อภาสิ. ๑-
      [๑๕] ตตฺถ ปญฺจ ฉินฺเทติ อปายูปปตฺตินิพฺพตฺตนกานิ ๒- ปญฺโจรมฺภาคิยานิ
สญฺโยชนานิ ปาเท พนฺธนรชฺชุกํ ๓- วิย ปุริโส สตฺเถน เหฏฺฐิมมคฺคตฺตเยน ฉินฺเทยฺย
ปชเหยฺย. ปญฺจ ชเหติ อุปริเทวโลกูปปตฺติเหตุภูตานิ ๔- ปญฺจุทฺธมฺภาคิยสญฺโยชนานิ
ปุริโส คีวาย พนฺธนรชฺชุกํ วิย อรหตฺตมคฺเคน ชเหยฺย, ฉินฺเทยฺย วาติ อตฺโถ.
ปญฺจ จุตฺตริ ภาวเยติ เตสํเยว อุทฺธมฺภาคิยสญฺโยชนานํ ปหานาย สทฺธาทีนิ
ปญฺจินฺทฺริยานิ อุตฺตริ อนาคามิมคฺคาธิคมโต อุปริ ๕- ภาเวยฺย อคฺคมคฺคาธิคมวเสน
วฑฺเฒยฺย. ปญฺจสงฺคาติโคติ เอวํภูโต ปน ปญฺจนฺนํ ราคโทสโมหมานทิฏฺฐิสงฺคานํ
อติกฺกเมน ปหาเนน ปญฺจสงฺคาติโค หุตฺวา. ภิกฺขุ โอฆติณฺโณติ วุจฺจตีติ
สพฺพถา ภินฺนกิเลสตาย ภิกฺขูติ, กามภวทิฏฺฐิอวิชฺโชเฆ ตริตฺวา เตสํ ปารภูเต
นิพฺพาเน ฐิโตติ จ ๖- วุจฺจตีติ อตฺโถ.
                   กุณฺฑธานตฺเถรคาถาวณฺณนา นิฏฺฐิตา.
                          -------------


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๒ หน้า ๙๓-๑๐๐. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=32&A=2097&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=32&A=2097&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=152              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=5068              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=5369              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=5369              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๖ http://84000.org/tipitaka/read/?index_26

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]